به منظور دستیابی به مشارکت فعال پژوهشگران نیاز به انگیزه های تجاری و دانشگاهی وجود دارد. امروزه سدی برای افراد برای مشارکت فعال در تجاری سازی وجود دارد. بدون انگیزه این اطمینان وجود ندارد که دانشگاه ها حداکثر تلاش شان را برای بهره برداری تجاری از نتایج علمی بکنند. بدون انگیزه یک پژوهشگر به طور مشهود علاقه ای به تجاری سازی پژوهش هایش ندارد. هدف از انجام این پژوهش پیشنهاد کردن معیار هایی برای تسهیل تجاری سازی نتایج مربوط به دستاورد های پژوهشی می باشد.

بر اساس آنچه که گفته شد می­توان سوال های اصلی این تحقیق را اینگونه بیان کرد:
چه عوامل و فاکتورهایی بر تجاری سازی موفق یافته های پژوهشی دانشکده های فنی و مهندسی اثر دارند؟
اولویت هر یک از عوامل فوق به چه میزان می باشد؟
عمده ترین موانع موجود بر سر راه تجاری سازی دستاورد های پژوهشی در ایران کدام است ؟
راهکارهای موثر در جهت بهبود وضعیت تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی و غلبه بر مشکلات و موانع موجود در این مقوله در کشور کدام است ؟
۱-۳ فرضیات تحقیق
فرضیه اول: رفع نیاز مشتری از طریق تجاری سازی از جمله عوامل تاثیرگذار بر تجاری سازی یافته های پژوهشی در حوزه فنی و مهندسی است.
فرضیه دوم: درآمد سازمان از تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی از جمله عوامل تاثیرگذار بر تجاری سازی یافته های پژوهشی در حوزه فنی و مهندسی است.
۱-۴ ضرورت انجام تحقیق
افزایش حجم تجارت جهانی در دو دهه اخیر و رسیدن آن به مرز ۳۱ تریلیون دلار عمدتاً ناشی از تجاری شدن دستاوردهای پژوهشی است. محققان به طور مستمر تلاش می کنند که کالاهای جدیدی ابداع و به بازار عرضه کنند که مشابه آنها قبلاً وجود نداشته باشد یا از ویژگیهای نوینی برخوردار باشند. از آنجا که در دنیای امروز چرخه حیات کالاها به سبب تحولات سریع تکنولوژیکی بسیار کوتاه است، پژوهشگران از طریق همگرایی تکنولوژیکی سعی می کنند کاربردهای متنوع و متعددی برای هر یک از کالاها ایجاد کنند و میزان تقاضا و دوره ماندگاری آن را در بازار با بهره گرفتن از روش های تجاری سازی یافته های پژوهشی افزایش دهند.
یافته های پژوهشی در ارتقای کیفیت زندگی بشر و توسعه سطح رفاه جامعه و تحولات اقتصادی و اجتماعی بین المللی نقش به سزایی ایفا می کنند اما این یافته ها تا زمانی که جنبه کاربردی پیدا نکنند و به بازار عرضه نشوند و یا در دسترس متقاضیان قرار نگیرند از اهمیت لازم برخوردار نخواهند بود و هزینه های تحقیق را جبران نخواهند کرد. سهیم کردن پژوهشگران در دستاوردهای ناشی از تجاری شدن پژوهشهای آنان یکی از عوامل موثر در توسعه امر پژوهش در کشورهای توسعه یافته است (علمی, ۱۳۸۸). کشورهای در حال توسعه تا حدودی اهمیت نقش دانشگاه ها را به عنوان منبعی از دانش و نوآوری برای بنگاه ها دریافته اند. از اینرو شناخت عوامل تاثیر گذار و موانع و تنگناهایی که در این زمینه وجود دارند قدم اول در کمک به خواست ملی حرکت به سوی اقتصاد دانش بنیان است.
۱-۵ اهداف اصلی تحقیق
اهداف مهم این تحقیق عبارتند از :
شناسایی مفاهیم و ادبیات مربوط به تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی
شناسایی عوامل موثر در تجاری سازی دستاورد های پژوهشی
بررسی وضعیت تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی در دانشگاه ها
ارائه راهکار و پیشنهادات لازم در جهت بهبود وضعیت تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی در کشور
۱-۶ جنبه نوآوری تحقیق
با بررسی عملکرد اقتصاد ایران در سی سال گذشته ، مشخص است که کشورمان فاقد یک استراتژی و برنامه مناسب برای مقابله با چالش ها و بهره برداری از فرصت های روند جهانی شدن می باشد که از این بابت نیز خسارت هنگفتی به کشور وارد آمده است.
طی چند سال اخیر جمهوری اسلامی ایران ، تلاش داشته با تدوین برنامه چهارم توسعه تغییر اقتصاد مبتنی بر فروش نفت را به سوی اقتصاد دانش بنیان رهنمود سازد، اما ساختار اقتصادی ایران و در راس آن ، وابستگی روز افزون کشور به درآمد های نفتی همچنان مانعی در برابر رفع اصولی این مشکل بوده است.در این راستا بی شک یکی از این حوزه هایی که می تواند جهت گیری کشور را به سوی اقتصاد دانش محور هدایت و تسهیل کند دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور علی الخصوص موسسات وابسته به دولت می باشند (علمی, ۱۳۸۸).
۱-۷ سابقه تحقیق
مبحث تجاری سازی تکنولوژی در کشور مبحث جدیدی است و در این زمینه کار جدی صورت نگرفته است و به علت کم توجهی به این مسئله ، نوشته ها ، مطالب و مطالعات کمی در این زمینه انجام شده است .
برای روشن تر شدن مطالب مروری خواهیم داشت بر بررسی های انجام شده در این زمینه :
در رابطه با بررسی انجام شده به صورت پروژه یا طرح تحقیقاتی تنها به یک مورد می توان اشاره کرد و آن هم کاری است که در فاصله سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۰ توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران برای شورای پژوهش های علمی کشور انجام شده و نتیجه این مطالعات در فصلنامه سیاست علمی و پژوهشی ، شماره ۳ ( زمستان ۱۳۷۰) صفحات ۲۲۰-۲۱۵ منتشر گردید.
سایر بررسی ها اغلب به صورت مقاله بوده که یا در سمینار ها ارائه شده و یا در مجلات مختلف منتشر شده اند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
دخانچی ، مسعود.(۱۳۷۳) کاربرد تحقیقات دانشگاهی در صنایع ، دومین کنگره سراسری توسعه ارتباط صنایع با مراکز آموزشی و پژوهشی ، مشهد ، دانشگاه فردوسی
صالح پور ، بهروز.(۱۳۷۳) بررسی علل عدم استفاده بهنیه از نتایج تحقیقات دانشگاهی در صنایع کشور ، دومین کنگره سراسری توسعه ارتباط صنایع با مراکز آموزشی و پژوهشی ، مشهد ، دانشگاه فردوسی
مهر محمدی ، محمد.(۱۳۷۵) بررسی وضعیت کاربرد یافته های پژوهش دانشگاهی در ایران ، اولین سمینار آموزش عالی در ایران ، تهران ، دانشگاه علامه طباطبایی
پژوهش انجام گرفته توسط کریس استایلز^[۸] و تینا جنوا^[۹] در سال ۲۰۰۸ تحت عنوان « جهانی شدن سریع بنگاه هایی با تکنولوژی پیشرفته بواسطه تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی » از چارچوب کارآفرینی بین المللی که بوسیله جونز و کاولیو^[۱۰] در سال ۲۰۰۵ توسعه یافته است استفاده کردند و نتایج نمونه گیری نظری از چهار مورد کاوی بررسی کردند. در این پژوهش تنها ابعاد مشخصی از کارآفرینی که بر جهانی شدن بنگاه ها تاثیر می گذارد مورد بررسی قرار گرفته است (Styles & Genua, 2008).
پژوهش انجام گرفته توسط اینار راسموسن و همکاران در سال ۲۰۰۶ تحت عنوان « ابتکارهایی برای ترویج تجاری سازی دانش دانشگاهی » انجام گرفته است و به چالش های جدیدی که نهادها در ساخت ابتکاراتی برای تجاری سازی دانش دانشگاهی با آن رو برو هستند پرداخته است. در این پژوهش چهار دانشگاه علم و تکنولوژی اروپایی در فینلند^[۱۱]، ایرلند ، نروژ، سوئد مورد مطالعه قرار گرفته است . تمامی این دانشگاه ها فعالیت های تجاری سازی شان را افزایش دادند و در دو دهه اخیر بر روی آن تمرکز کرده اند ، و مکانیزم حمایتی کم و بیش کاملی برای کارآفرینی دارند. از نظر آنها چالش موجود چگونگی هماهنگ کردن آنها با یکدیگر و با فهالیت های سنتی دانشگاهی می باشد (Rasmussen & Gulbrandsen, 2006).
پژوهش انجام گرفته شده توسط اینار راسموسن^[۱۲] در سال ۲۰۰۸ تحت عنوان« ابزارهای دولت برای حمایت از تجاری سازی پژوهش های دانشگاهی ( مطالعه موردی کانادا)» به بررسی ساختار حمایتی کانادایی ها در سطح فدرال با هدف حمایت از تجاری سازی پژوهش هایی که توسط دولت بر روی آنها سرمایه گذاری شده است می باشد. در این پژوهش دو نوع برنامه شناسایی شده است . اولین برنامه، برنامه هایی هستند که برای تحمیل کردن اصلاحات ساختاری در بخش دانشگاهی به منظور بهبود قابلیت های سازمانی برای تسهیل تجاری سازی پروژه ها تهیه شده اند و دیگری برنامه هایی می باشند که برای حمایت از پروژه های تجاری سازی خاصی تهیه شده اند. این پژوهش به دنبال کشف عملکرد این نوع از برنامه ها در سطح دولتی بوده است (Rasmussen, 2008).
۱-۸ ساختار تحقیق
در این پژوهش روند انجام تحقیق و نتایج به‌دست آمده از تحقیق در فصل‌های اول تا پنجم ارائه می گردد. سعی شده است روند ارائه‌ گزارش به نوعی مراحل تحقیق را دنبال کند و نشان دهد، به همین منظور:
در فصل اول کلیات تحقیق ارائه شده است.
در فصل دوم ادبیات مربوط به تجاری سازی یافته های پژوهشی دانشگاهها که شامل : تعاریف ، روش ها ، فرایند ها و مدل های تجاری سازی می باشد به تفصیل بیان شده است.سپس به شناسایی عوامل تاثیر گذار بر تجاری سازی یافته های پژوهشی پرداخته شده است.
فصل سوم که متدولوژی تحقیق در آن بیان می شود، در آن روش انجام تحقیق ، جامعه آماری، روش­های گردآوری اطلاعات وشیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات بیان می شود.
در فصل چهارم گزارش به تجزیه و تحلیل عوامل تاثیر گذار بر تجاری سازی یافته های پژوهشی و اولویت بندی آنها پرداخته شده است.
در فصل پنجم نتایج تحقیق و پیشنهادات ارائه شده است.
۱-۹ تعریف مفهومی واژگان
تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی: عبارت است از انتقال دانش و دستاوردهای تحقیقاتی به مراکز صنعتی و تبدیل این دستاورد به محصول و ارائه به بازار با هدف کسب درآمد اقتصادی (kumar & jain, 2003).
انتقال تکنولوژی: به بیان ساده انتقال تکنولوژی را می توان به عنوان فرایندی فعال تلقی کرد که در طی آن، تکنولوژی از یک واحد به واحد دیگر انتقال می یابد.این دو واحد می توانند دو کشور، دو شرکت یا حتی دو فرد باشند(فکور،۱۳۸۵)
فرایند انتقال تکنولوژی نوعا شامل اجزایی است که با سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه اجرای علمی تحقیق و توسعه ، تصمیم گیری درباره چگونگی مدیریت دارایی فکری ، ساخت یک نمونه اولیه برای اثبات تکنولوژی و توسعه بیشتر مورد نیاز برای تجاری سازی آغاز می شود و سرانجام به معرفی موفقیت آمیز یک محصول یا خدمت به بازار منجر می گردد (فکور،۱۳۸۳).
فصل دوم
ادبیات تحقیق