با توجه به مطالب مذکور در زمینه جوسازمانی، بهداشت روانی و رضایت شغلی به نظر میرسد بررسی نوع ارتباط این سه متغیر نکات مفیدی را در زمینه مسائل سازمانها روشن سازد و پژوهش حاضر نیز با عنوان «بررسی رابطه جو سازمانی، رضایت شغلی و بهداشت روانی کارکنان پتروشیمی شیراز» همین هدف را دنبال نموده است.
محقق با انجام این پژوهش سعی دارد تا گامی کوچک در جهت شناخت مسائل و مشکلات سازمانها برداشته و کمکی هر چند ناچیز به برنامه ریزان و مجریان، در سازمانها برای انجام اقدامات مطلوب و اساسی بنماید.

۱-۳ اهمیت و ضرورت
مطالعه و تحقیق پیرامون جو سازمانی می تواند بسیار با ارزش باشد چرا که متغیرهای جو سازمانی را می توان آسان تر از متغیرهای خود سازمان تغییر داد. جو سازمانی مناسب می تواند در انگیزش کارکنان، بهبود روحیه کارکنان، مشارکت افراد در تصمیم گیریها و فعالیت های سازمان و ازدیاد خلاقیت و نوآوری مؤثر باشد. بارزترین رمز موفقیت مدیران سازمانها شناخت و ایجاد انگیزه های درونی افراد در سازمان است. بررسی پیرامون رضایت شغلی کارکنان در سازمان می تواند مدیریت را به شناخت انگیزه ای درونی کارکنان خود برساند. از طرف دیگر، با وجود جو سازمانی مطلوب فرد در سازمان احساس می کند که سازمان نسبت به وی وفادار است و سعی می کند این وفاداری را به هر طریق ممکن جبران کند که منجر به افزایش کیفیت و کمیت در عملکرد شغلی خود و سازمانش گردد. رفتار مدنی سازمانی یکی از مهمترین نوع عملکرد های شغلی غیر رسمی در سازمانها است که می تواند نقش به سزایی در افزایش بهره وری سازمان داشته باشد بنابراین محققان و مدیران سازمانها به دنبال رویکردها و روشهایی هستند که باعث ارتقاء میزان رفتار مدنی سازمانی کارکنان می شود.
مدیریت سازمانها امری حساس، پرثمر و در عین حال دشوار است. پیشرفت سازمان تا حدود زیادی به نوع روابط موجود بین رکن مهم آن یعنی مدیر و کارکنان بستگی دارد. با عنایت به این امر که کشور ما به کارکنان اثربخش و با انگیزه، به عنوان یکی از ارکان اصلی کارکنان نیاز دارد تا بتواند جوانان را برای احراز مشاغل آماده کرد،سازمانی پویا داشته باشیم، لذا جو سازمانی، نوع روابط کارکنان با یکدیگر، سبک مدیر و … در کارکنان احساسات مختلف بر میانگیزد. این احساسات در تأمین رضایت و عدم رضایت آنان نقشی عمده بر عهده دارد. (عباس زاده، ۱۳۷۶)
به علاوه، تأمین رضایت شغلی کارکنان، کلید اصلی نگهداری آنان در جو سازمانی خود است. رضایت شغلی کارکنان پدیده ای است که احتمالاً با ابعاد روانی، اجتماعی، جسمانی و نیز میزان کارایی، عملکرد، استعفا، غیبت و تأخیر ورود به محل کار رابطه دارد. (همان منبع)
کارایی و رضایت شغلی از عوامل مهمی هستند که باید در توسعه جامعه صنعتی و در حال رشد مورد توجه قرار گیرد. مطالعه و بررسی تاریخچه توسعه و تحول جوامع صنعتی نشان میدهد که نیروی انسانی ماهر و تعلیم یافته در تبدیل جوامع سنتی به جوامع صنعتی تأثیر انکارپذیری داشته است (شفیع آبادی، ۱۳۷۵).
هر فردی سعی دارد شغلی را انتخاب کند که علاوه بر تأمین نیازهای مادی از نظر روانی نیز او را ارضاء نماید.
رضایت شغلی در حقیقت یک زمینه عاطفی، روانی، احساسی است که فرد درون خود نسبت به کاری که پذیرفته است، دارد و به تحرک او در محیط آموزشی کمک میکند، به علاوه دادن طرحها و ارئه ابتکارات و استفاده از خلاقیتها در افزایش کارایی یک سازمان، با رضایت شغلی فرد ارتباط دارد. همچنین بین انگیزههای فرد برای انتخاب شغل و نوع رضایت او از آن شغل و افزایش کارایی در آن شغل، ارتباط مهمی وجود دارد (صافی، ۱۳۷۱).
با توجه به تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از کشور محقق بر آن شد که به بررسی جو سازمانی بر رضایت شغلی و بهداشت روانی کارکنان پتروشیمی شیراز بپردازدو نتایج این تحقیق را در اختیار مدیران شرکت های صنعتی قرار دهد.
۱-۴ هدفهای تحقیق
۱-۴-۱ هدف کلی:
هدف این تحقیق بررسی رابطه بین جو سازمانی بر رضایت شغلی و بهداشت روانی کارکنان شرکت پتروشیمی شهر شیراز می باشد.
۱-۴-۲ اهداف جزئی:
در این تحقیق علاوه بر هدف کلی ذکر شده به بررسی اهداف جزئی زیر نیز پرداخته می شود:
۱) شناسائی و بررسی جو سازمانی شرکت پتروشیمی شهر شیراز.
۲) بررسی و تعیین میزان رابطه بین رضایت شغلی و بهداشت روانی کارکنان
۳) تعیین میزان رابطه بین جو سازمانی و بهداشت روانی کارکنان
۴) تعیین میزان رابطه بین ابعاد جو سازمانی با رضایت شغلی و بهداشت روانی (سلامت روانی).
۱-۵ فرضیات
۱- بین جو سازمانی با رضایت شغلی و بهداشت روانی رابطه معناداری وجود دارد.
۲- بین رضایت شغلی و ابعاد بهداشت روانی رابطه معناداری وجود دارد.
۳- بین جو سازمانی با رضایت شغلی رابطه معناداری وجود دارد.
۴- بین مدل ارائه شده جهت اندازه گیری رابطه بین ابعاد جو سازمانی و رضایت شغلی رابطه وجود دارد.
۵- بین مدل ارائه شده جهت اندازه گیری رابطه بین ابعاد سلامت روانی و رضایت شغلی رابطه وجود دارد.
۱-۶ تعاریف اصطلاحات و واژه ها
۱-۶-۱ تعاریف نظری:
جو سازمانی: جو همانا ادراک اعضاء از محیط کار است. به عبارت دیگر جو «کیفیت نسبتاً پایدار محیط سازمان رفتار جمعی در سازمان میباشد» (هوی و میسکل، ۱۳۷۳).
بهداشت روانی^[۱] (GHQ): حالت کامل رفاه جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط عدم بیماری و یا ناتوانی و یا تأکید بر این نکته که هیچ یک از ابعاد اولویت ندارد (کاپلان، سادوک، ۱۳۷۰).
رضایت شغلی: به نگرش کلی فرد درباره ی شغلش اطلاق می شود (رابینز، ۱۳۷۴).
۱-۶-۲ تعاریف عملیاتی:
جو سازمانی: میزان نمره ایست که فرد از پرسش نامه جو سازمانی به دست می آورد که حداقل نمره صفر و حداکثر ۲۰ نمره کسب می نماید
بهداشت روانی: در این تحقیق برای اندازه گیری بهداشت روانی از پرسش نامه ۲۸ سئوالی «پرسشنامه سلامت عمومی» استفاده میشودکه بهداشت روانی افراد براساس میزان نمره ای است که از این پرسش نامه کسب می نمایند، مورد سنجش قرار می گیرد.
رضایت شغلی: رضایت شغلی افراد از طریق پرسش نامه JDI که پنج عامل همراه پرداخت، شغل، فرصت های ارتقاء، سرپرست، همکاران را مد نظر دارد. توصیف و اندازه گیری می شود.
۲-۱ مقدمه
در این فصل ابتدا در ارتباط با موضوع تحقیق به مبانی نظری رضایت شغلی، جو سازمانی و بهداشت روانی پرداخته و ضمن اشاره به برخی از نظریه های مهم پیرامون آنها، سپس نکاتی در مورد سازمانها گفته شد. بخش دوم این فصل بررسی تحقیقات پیشین است که به نوعی با مقوله رضایت شغلی، جو سازمانی و بهداشت روانی مرتبط هستند. در پایان به جمع بندی و نتیجه گیری از این تحقیقات پرداخته شده است.
۲-۲ ادبیات تحقیق
۲-۲-۱ جو سازمانی
با توجه به اینکه جو روانشناختی مفهوم جدیدی است که ریشه در فعالیتی مانند جو سازمانی دارد، در ابتدا مفهوم جو سازمانی مورد بررسی قرار می گیرد.
صاحب نظران رشته مدیریت، جو را با مفاهیمی نظیر محیط، فرهنگ، اقلیم، احساس و حال و هوا هم خانواده دانسته اند و معتقدند که همه این عوامل در حیات سازمان ها مؤثر هستند. بعضی تعاریف جو سازمانی عبارتند از:
- ماهیت محیط انسانی که کارکنان یک سازمان در آن مشغول به کار هستند (ساعتچی، ۱۳۸۴).
- نقطه نظرهایی که به طور مشترک و در رابطه با شیوه رفتار کارکنان، در بین بیشتر مدیران سازمان، وجود دارد (ساعتچی، ۱۳۸۴).
- کیفیت فراگیر در محیط داخلی سازمان که توسط اعضاء تجربه می شود، بر رفتار آنان اثر
می گذارد و نیز می تواند یکی از ویژگی های خاص سازمان قلمداد شود (جمشیدیان و دیگران، ۱۳۷۶).
- سطح روحیه افراد، قدرت و شدت احساس تعلق آنان، احساس مراقبت و خوب بودن در بین اعضای سازمان، عوامل تشکیل دهنده جو سازمانی هستند (سیگستروم، ۲۰۰۴).
- جو سازمانی مجموعه ای از صفات و ویژگی های سازمانی است که کارکنان آن را احساس و درک می کنند و ظهور آن نیز از طریق اعمال، فرایندها و ارتباطهای اعضاء با محیط، توصیف می شود. همچنین در دیگر تعاریف جو سازمانی منعکس سازنده هنجارها، ارزش ها و نگرش های غالب در فرهنگ سازمان است و در شکل دهی رفتار افراد، نقش دارد (مهاجر، ۱۳۸۲).
۲-۳ ویژگی های خاص جو سازمانی
اگر تعاریف گوناگون از جو سازمانی را با دقت مورد مطالعه قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که در بیشتر این تعاریف چند ویژگی مشترک و کلیدی وجود دارد، که در زیر به این ویژگی ها اشاره شده است (ساعتچی، ۱۳۸۴):
۱- ثبات: جو سازمانی حالتی زودگذر و آنی نیست. وقتی جو سازمانی شکل می گیرد، مدتها در سازمان باقی می ماند و ابعاد گوناگون حیات سازمانی را تحت تأثیر قرار می دهد.