- اجرای روش؛
- نظارت بر اجرای بهینه مدیریت ریسک(ﻣﯿﭽﺎﻟﺴﮑﯽ[۶]، ۲۰۱۱).
۱-۲ بیان مساله پژوهش
مسئله ارزیابی واحدها و کاهش ریسک از دیرباز مورد توجه مدیران بوده است. امروزه به دلیل پیچیدگی مسائل، حجم بسیار اطلاعات و عملیات، اثرات عوامل خارجی بر عملکرد، رقابت شدید جهانی، تغییرات ناگهانی خط مشی به علت برخورد با مشکلات حاد و در نتیجه اینها افزایش ریسک، همه عواملی هستند که بدون برخورد علمی با آنها راهکارهای مناسبی در جهت بهرهوری بهتر عاید نمی شود(ریچاردسون[۷] و همکاران،۲۰۰۵). در سالهای اخیر برای ارزیابی عملکرد نهادها و دیگر فعالیتهای رایج در زمینه های مختلف، کاربردهای متفاوتی از تحلیل پوششی داده ها (DEA) شدهاست و علت این مقبولیت نسبت به سایر روشها، آن است که امکان بررسی روابط پیچیده و اغلب نامعلوم بین چندین ورودی و چندین خروجی(معمولا اندازه ناپذیر) در فعالیتهایی نظیر عملکرد بانک وجود دارد(توماس[۸] و همکاران،۲۰۰۰). هرگونه اقدامی در جهت بهبود و ارتقا کارایی سیستم بانکداری، موجب خواهد شد که جریان پس انداز، سرمایه گذاری و تخصیص منابع، بهبود یابد و امکانات بالقوه، پراکنده و نهفته در کشور برای پیشرفت و رفاه عمومی به کار گرفته شود(چانگ[۹] و همکاران،۲۰۱۰). یکی از مهمترین مباحث در صنعت بانکداری، مبحث کارایی و ریسک میباشد. هر جا که آینده ناشناخته باشد، ریسک وجود دارد. از این رو،کسانی میتوانند آیندهای مطمئن را برای خود و سازمان خویش رقم بزنند که بتوانند با برنامه ریزی و تحلیلهای صحیح، شناخت خود را افزایش دهند. لذا امروزه وقتی در مورد مدیریت ریسک صحبت می شود، هدف از بین بردن ریسک نیست، بلکه شناسایی و تعیین هزینه های ناشی از آن است. این در حالی است که مدیریت ریسک خود به تنهایی معنایی را در بر ندارد زیرا ریسک، متغیری است که می تواند بر دیگر شرایط بنگاه مانند سود، کارایی و… تاثیر بگذارد( دیپانکار[۱۰] و همکاران،۲۰۰۹). مدیریت ریسک در وهله اول مستلزم شناسایی ریسکهای فعالیت بانکی میباشد. ریسکهایی که بانکها با آن مواجه میباشند، به طور عمده به چهار دسته کلی ریسکهای مالی، عملیاتی، تجاری و حوادث تقسیم میشوند(نور واتی[۱۱]،۲۰۱۰). با توجه به ضروریت مدیریت ریسکها در صنعت بانکداری که نقدینگی را برای بانک در پی دارند؛ بر این اساس، توجه بر بهرهوری در بانک ها و نیز اهمیت کنترل انواع ریسکها، از اهمیت بسزایی برخوردار است. براین اساس هدف این پژوهش، ارزیابی مدیریت مولفههای ریسک و مدیریت بهره وری در بانک با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها است و می کوشد عوامل و متغیرهای موثر در بهره وری را شناسایی و معرفی کند. و این سوال مطرح میگردد که تا چه اندازه استفاده از تحلیل پوششی داده ها(DEA) می تواند این ارتباط را ایجادکند؟ برای پاسخ به این سوال، در این پژوهش به بررسی وضعیت بانک ملی در تابستان سال ۱۳۹۴پرداخته می شود.
اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
امروزه شرکتها در محیط پیچیده و متغیری فعالیت می کنند. در این شرایط شرکتها برای دستیابی به اهداف خود و کاهش اثر نامطلوب نوسانات، برای مدیریت ریسکهایی که با آن مواجهند، اهمیت زیادی قائل هستند. ماهیت کسب وکار و ارائه خدمات مالی، پذیرش ریسک است زیرا بدون پذیرش ریسک قادر به سودآوری و رشد نیستند. با توجه به ماهیت کسب و کار و ارائه خدمات مالی، مدیریت ریسک برای این نوع شرکتها از اهمیت ویژهای برخوردار است. در واقع، این موسسات باید ریسکهایی را که میپذیرند، مدیریت کنند(کوچ[۱۲] و همکاران،۲۰۱۱). شرکتهای ارائه دهنده خدمات مالی مانند بانکها، با ریسکهای بزرگی همچون ریسک بازار(مانند ریسک نرخ ارز، نرخ بهره و قیمت سهام)، ریسک نقدینگی(مالی)، و ریسک عملیاتی(مانند ریسک IT، نیروی انسانی و قوانین) مواجهند. پیچیده و متنوع شدن ریسکها، فقط ناشی از تغییرات سریع در تکنولوژی، سرعت در ارتباطات، جهانی شدن کسب و کارها و تغییر بازارها نیست. امروزه شرکتها در محیطی کاملاً متفاوت نسبت به ۱۰ سال پیش، فعالیت می کنند. منبع ریسکها می تواند در داخل یک شرکت باشد. اتخاذ استراتژی های توسعهای، مانند تملک، سرمایه گذاری در بازارهای نوظهور، تجدید ساختار سازمانی، برون سپاری فرآیندهای اصلی، پروژه های سرمایه گذاری بزرگ و توسعه محصولات جدید ، همگی میتوانند ریسکهای یک شرکت را افزایش دهند(فانگ[۱۳]،۲۰۰۹). مدیریت یکپارچه ریسک، فعالیتی جامع، یکپارچه و مستقل است که به شرکت کمک می کند تا به هدف اصلی خود یعنی حداکثرسازی ثروت سهامداران دست یابد(فرانسیس و همکاران،۲۰۰۸). باتوجه به مدیریت ریسک و ایجاد بهرهوری در بانکها، دراین پژوهش سعی می شود با ادبیات موجود، ابتدا متغیرهای موثر در ریسک بانکها را مطالعه و آزمون نمود وسپس به تعیین استراتژی های کنترل آن پرداخته می شود. در نهایت به این نتیجه دست یابیم که آیا کنترل انواع ریسکهای مورد پژوهش، موجب افزایش بهرهوری در بانک ملی شود؟
۱-۴ نوآوری پژوهش
مطالعاتی در زمینه مولفههای ریسک انجام شده که هر کدام از زاویه خاص عامل موثر بر آن را مورد بررسی قرار دادهاند که در بخش مرور ادبیات و سوابق به تعدادی از آنها اشاره شده است، اما با توجه به بررسیهای بعمل آماده در بین پایان نامه ها و مقالات انجام شده از طریق سایتهای دانشگاه های کشور و سایت پایگاه اطلاعات علمی و همچنین سایتهای معتبر ایران داک[۱۴]، مقاله یا پایان نامهای با عنوان ارزیابی مدیریت مولفههای ریسک و مدیریت بهرهوری در بانک با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها دادهه انجام نگردیدهاست. پژوهش حاضر به ارتباط بین ۴ متغیر که در قسمت مدل مفهومی به آن اشاره شدهاست، که در نوع خود جدید بوده وتا بحال پژوهشی کامل و مشابه در این خصوص صورت نگرفتهاست.
اهداف مشخص پژوهش
۱-۵-۱ هدف اصلی: تعیین رابطه بین مدیریت مولفههای ریسک و مدیریت بهره وری در بانک با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها.
۱-۵-۲ اهداف ویژه:
- تعیین رابطه بین ریسک مالی و مدیریت بهرهوری در بانک.
- تعیین رابطه بین ریسک عملیاتی و مدیریت بهرهوری در بانک.
- تعیین رابطه بین ریسک بازرگانی و مدیریت بهرهوری در بانک.
- تعیین رابطه بین ریسک حوادث و سوانح و مدیریت بهرهوری در بانک.
هدف کاربردی:
- مدیران برنامه ریزی استراتژیک بانکها بر اساس نتایج روابط مذکور، میتوانند برنامه های توسعه و بهرهوری خود را تنظیم و اجرا نمایند؛ و همچنین پژوهشگران رشته حسابداری و مدیریت مالی میتوانند از نتایج این پژوهش استفاده نمایند.
فرضیه های پژوهش
فرضیه های اصلی:
فرضیه اصلی ۱: بین ریسک و کارایی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
- بین ریسک مالی و کارایی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین ریسک عملیاتی و کارایی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین ریسک بازرگانی و کارایی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین ریسک حوادث و سوانح و کارایی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
فرضیه اصلی ۲: بین ریسک و اثربخشی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
- بین ریسک مالی و اثربخشی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین ریسک عملیاتی و اثربخشی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین ریسک بازرگانی و اثربخشی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین ریسک حوادث و سوانح و اثربخشی در بانک رابطه معنی داری وجود دارد.
بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی:
مدل(۱)
نمودار(۱-۱) تاثیر ریسک بر بهره وری
مدل(۲)
نمودار(۱-۲) تاثیر ابعاد ریسک بر کارایی
مدل(۳)
نمودار(۱-۳) تاثیر ابعاد ریسک بر اثربخشی
تعریف واژه ها واصطلاحات فنی و تخصصی:
تعاریف مفهومی:
۱-۸-۱-۱ ریسک: ریسک به معنی امکان وقوع یک خسارت و زیان اعم از مالی یا غیرمالی در نتیجه انجام یک فعالیت است(کرامت و شیری،۲۰۱۴).
۱-۸-۱-۲ مدیریت بهرهوری: مدیریت بهرهوری عبارتست از به حداکثر رسانیدن استفاده از منابع نیروی انسانی، تسهیلات و غیره بطریق عملی و با کاهش هزینه های تولید، گسترش بازار، افزایش اشتغال، کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود معیارهای زندگی آنگونه که بنفع کارکنان، مدیران و مصرف کنندگان باشد(پاسیراس،۲۰۰۸).
