در سلسله مراحل تدوین الگوی صادرات انجیر به منظور محاسبه مقادیر واقعی و منصفانه به تبعیت از روش تامبی (۱۹۹۹)، از روش معادله عرضه، استفاده گردید. یکی از ویژگی های بارز این روش خودکفایی از کاربرد توزیع های پیچیده ی احتمالاتی هر یک از متغیرهای مورد بررسی می باشد. در این روش کافی است تا با بهره گرفتن از مقادیر لگاریتمی دو دسته متغیر مستقل و وابسته که همان صادرات انجیر است میزان آن را محاسبه نمود و تأثیر آن بر هر یک از متغیرهای پنج گانه را برآورد نمود.
در مراحل تدوین مدل صادراتی انجیر خشک مختلف نیاز به استفاده از داده های سرس زمانی می باشد. این داده ها با بهره گرفتن از داده های موجود سالیانه هر متغیر از پایگاه داده ای FAO و همچنین بخش آمار وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی جمع آوری گردید. تمامی مراحل تخمین، محاسبه، برآورد و مقایسه با بهره گرفتن از نرم افزارهای Eviews، Spss، Microfit و Excel صورت پذیرفت.
بر اساس نتایج حاصل از برآورد رابطه بلند مدت معادله یک رابطه تعادلی بلندمدت بین میزان صادرات انجیر و متغیرهای توضیحی به گونهای که در مدل تصریح شده برقرار است. بنابراین رشد عرضه محصول انجیر همسو با نوسانات قیمتی این محصولات در کشور است. هر عاملی که باعث شود این نسبت تغییر یابد می تواند میزان عرضه را به شدت دچار نوسان کند. با توجه به رابطه مثبت بین میزان عرضه و شاخص قیمت، افزایش قیمت انجیر در هر دو گروه منجر به افزایش میزان عرضه می گردد. پیرامون این موضوع می توان چنین نتیجه گرفت که نتایج بدست آمده حاکی از آنست که افزایش افزایش نرخ ارز موثر منجر به افزایش شاخص قیمت موادغذیی و افزایش تولید داخلی سرانه محصول انجیر منجر به کاهش شاخص قیمت این محصول خواهد شد که قابل تطبیق با تئوریهای اقتصادی است. در ارتباط با ضریب متغیر درآمد سرانه واقعی به دلیلی آنکه معنی دار نشده است نمیتوان اظهار نظر کرد. همچنین بر اساس نتایج رابطه بلندمدت ضریب متغیر مجازی که مربوط به یکسان سازی نرخ ارز در سال ۱۳۷۲ میباشد معنیدار شدهاست. بررسی ها نشان میدهد که یکسان سازی نرخ ارز در ایران سبب افزایش تورم گردیده است که نشان دهنده افزایش نرخ ارز می باشد.
پیشنهادات
با توجه به اینکه عرضه انجیر نسبت به تغییرات شاخص قیمت در مقایسه با سایر متغیرهای مدل حساسیت بیشتری دارد، لذا بکارگیری سیاست اعطای جوایز صادراتی می تواند یکی از مهمترین عوامل موثر بر عرضه این محصول، هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت به بخش صادرات باشد. در این راستا با ارائه خدمات مناسب و دادن تسهیلات ویژه به تولید کننده گان داخلی از یک سو درآمد آنها را افزایش و از سوی دیگر امنیت غذایی برای مصرف کننده گان ارتقا داد.
با توجه به تأثیر مثبت تولید داخلی انجیر خشک بر میزان صادرات این محصول پیشنهاد می گردد با افزایش کیفیت و کمیت تولید و بکارگیری شیوه های نوین بسته بندی و بازاریابی مناسب در کشورهای هدف صادرات، زمینه ای در جهت رشد میزان صادرات فراهم شود.
با توجه به تأثیر گذاری نرخ ارز بر عرضه انجیر به واحدهای صادراتی، دولت می بایست با اعمال سیاست یکسان سازی نرخ ارز در میزانی مناسب زمینه را برای عرضه آسان تر این محصول در سایر کشورها فراهم نماید.
استراتژی های بلند مدت و کوتاه مدت عرضه با توجه به اهمیت منابع مالی و ارزی و چالش های حال و آینده کشور در زمینه تجارت محصولات کشاورزی بویژه گروه خشکبار خاص محصول انجیر، حمایت از تولید کننده گان داخلی بخش کشاورزی و دیگر بخش های مرتبط با آن تعیین شود.
فهرست منابع فارسی
ابریشمی، ح. (۱۳۸۰). تقاضای صادرات در اقتصاد ایران با رویکرد نوین، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ۳۰: ۱۰۷-۶۹٫
اعظم زاده شورکی،الف و ص. خلیلیان،۱۳۸۸، بررسی اثر سیاست های پولی بر قیمت غذا در ایران، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی- جالد۲۴، شماره۲، تابستان۸۹٫
ایکر، ک. و استاکز، م. ۱۳۷۰٫ توسعه کشاورزی در جهان سوم. ترجمه کریم درویشی. کوروش تاجی. ابراهیم عبقری. شهرزاد پورافشار و احمد حجاران. وزارت کشاورزی. مرکز تحقیقات روستایی و اقتصاد کشاورزی.
بانک مرکزی، گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی، سا لهای مختلف.
پهلوانی، م و دهمرده، ع. ۱۳۸۶٫ تخمین توابع تقاضای صادرات و واردات در اقتصاد ایران با بهره گرفتن از روش همگرایی ARDL. فصلنامه بررسی های اقتصادی، دوره ۴، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۶، صفحات ۱۲۰-۱۰۱٫
پیری، م. و صبوحی، م. ۱۳۸۶٫ بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر قیمت صادراتی محصولات کشاورزی. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. دانشگاه فردوسی، مشهد.
ترکمانی، ج. ۱۳۸۱٫ تحلیل اقتصادی تولید و بازاریابی انجیر آبی: مطالعه موردی در استان سمنان، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، ۳: ۸۹-۷۷٫
ترکمانی، ج و پریزن، و. ۱۳۸۴٫ اثرات سیاست های پولی و نرخ ارز بر تغییرات در قیمت های نسبی کشاورزی.پنجمین کنفرانس دو سالانه اقتصاد کشاورزی ایران. زاهدان. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ترکمانی، ج. و طرازکار، م. ح. ۱۳۸۴٫ اثر تغییرات نرخ ارز بر قیمت صادراتی پسته: کاربرد روش خود توضیح با وقفه های گسترده ( )، فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه، شماره ۴۹، صفحه ۹۶-۸۳٫
ترکمانی، ج و ذوقی پور، آ. ۱۳۸۶٫ عوامل مؤثر بر عرضه ی صادرات فرآورده های صنایع غذایی ایران، اقتصاد و کشاورزی، ۱: ۳۳-۲۳٫
تشکینی، ا.، ۱۳۸۴، اقتصادسنجی کاربردی به کمک ، تهران: موسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران، چاپ اول.
تشکینی، ا. و باستانی، ع.ر. ۱۳۸۵٫ تخمین تابع تقاضای واردات برای اقتصاد ایران (۸۲-۱۳۳۸). پژوهشنامه بازرگانی،۴۰: ۲۲۶-۲۰۵٫
حسینی، م.، ۱۳۷۵، تاثیر سیاست های تجاری و نرخ ارز بر انگیزه تولید کشاورزی طی دو دهه گذشته، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه تهران.
حسن پور، ب و ترکمانی، ج. ۱۳۷۹٫ تعیین کارایی انجیرکاران استان فارس: کاربرد تابع تولید متعالی مرزی تصادفی، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۳۰: ۱۹۸-۱۷۱٫
حقیقت، ج و حسین پور، ر. ۱۳۸۷٫ اثر انتقالی نرخ ارز بر قیمت صادراتی کشمش در ایران، پژوهش نامه علوم اقتصادی، ۱: ۴۸-۳۶٫
خسروی، ا. و ترکمانی، ج. ۱۳۷۹٫ تخمین تابع عرضه صادرات پنبه و بررسی رابطه بین صادرات، بهره وری و تولید آن، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ، مشهد: ۵۰۹-۴۹۷٫
خلیلیان، ص. و فرهادی، ع. ۱۳۸۱٫ بررسی عوامل مؤثر بر صادرات بخش کشاورزی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. ۳۹ :۸۳-۷۱٫
دادرس مقدم، الف و زیبایی،م.، ۱۳۸۸٫ ارتباط متغیرهای کلان اقتصادی و بخش کشاورزی ایران( با تأکیدبر سیاست های پولی) فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره ۳۹، تابستان۸۸٫
رحیمی، ح. ۱۳۸۰٫ بررسی تأثیرات نرخ ارز بر قیمت صادرات و تراز تجاری، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، آمارنامه و گزارشات داخلی، سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۹۱ شیراز.
سازمان گمرک ایران. سالنامه بازرگانی خارجی گمرک ایران. سالهای مختلف، تهران.
سلمان پور، ع. ۱۳۷۶٫ اثرات تغییر ارز بر صادرات و وادرات کشور (۱۳۷۴-۱۳۴۰)، پایان نامه نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
شهام، ش.، ۱۳۸۱، بررسی اثرات نرخ ارز در سیستم نرخ ارز چند گانه بر صادرات و واردات بخش کشاورزی طی دوره ۱۳۷۹-۱۳۵۹، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه الزهرا (س).
صحرائیان، م و زیبایی، م. ۱۳۸۳. بررسی رابطه علی بین عرضه پول و سطح قیمت محصولات کشاورزی. فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره ۳۹، تابستان۸۸٫
عسکری، م. ۱۳۸۷٫ اثر نوسانات نوخ واقعی ارز بر عملکرد صادرات صنایع منتخب ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ۴۸:۷۴-۶۷٫
علیجانی، ف. و پیکانی، غ. ۱۳۸۴٫ تجزیه وتحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر بخش کشاورزی ایران، پنجمین کنفرانس دو سالانه اقتصاد کشاورزی ایران، زاهدان، دانشگاه سیبستان و بلوچستان.
فتوره چی م. ،۱۳۸۰،. آثار سیاست های پولی طی برنامه اول و دوم توسعه بر بخش صنعت، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، رشته توسعه اقتصادی و برنامه ریزی دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، ۱۵۲ ص.
فطرس، ح. ۱۳۷۵. اثر سیاست های پولی ومالی دولت بر متغیرهای عمده بخش کشاورزی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. جلد اول. دانشگاه سیستان و بلوچستان. صفحات ۲۱۳- ۲۴۹.
فطرس، م. ۱۳۷۶٫ اثر سیاست های پولی و مالی بر متغیر های عمده بخش کشاورزی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، جلد اول.
قطمیری، ر. و هراتیٰٰ، ب. ۱۳۸۴٫ بررسی اثرات متغیر های کلان بر شاخص قیمت مواد غذایی با بهره گرفتن از یک الگوی خود توضیح با وقفه های توضیح شده در مورد ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، (۲۳ ): ۲۳۵-۲۲۱٫
طاهری فرد، الف و کسمایی، الف. ۱۳۸۷، اثر بخشی سیاست پولی بر متغیر های کلان اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش نامه اقتصادی، پژوهشکده امور اقتصادی، سال هفتم، شماره سوم.
گجراتی، د. ۱۳۷۸٫ مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه: دکتر حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران
محمود زاده، م. و زیبایی، م. ۱۳۸۳٫ بررسی عوامل موثر بر صادرات پسته ایران: یک تحلیل همجمعی، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۴۶: ۱۵۸-۱۳۷٫
مطیعی، ن. ۱۳۷۴، تاثیر نرخ ارز بر بخش کشاورزی، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصادکشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
مقدسی، ر. و یزدانی، س. ۱۳۷۹٫ مطالعه بین متغیرهای عمده بخش کشاورزی و سیاست های پولی و مالی، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، جلد دوم مؤسسه پژوهشی و برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی.
مقدسی،ر. و فرهادی، ع. ۱۳۸۲٫ مطالعه تأثیر گذاری سیاست های پولی و مالی بر بخش کشاورزی (۱۳۸۰_۱۳۵۰) ، مؤسسه پژوهشی و برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی.
نصیری پ .۱۳۸۲ . اثرات بلند مدت و کوتاه مدت متغیرهای کلان بر بخش کشاورزی و توسعه ملی، جلد دوم، انتشارات موسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی.
نوری، ک. ۱۳۸۴، بررسی سیاستهای حمایتی برنج در ایران، اقتصادکشاورزی و توسعه، شماره ۵۲، صفحه ۱۰۶-۸۷٫
نوفرستی ۱۳۷۸ . ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم.
وزارت جهاد کشاورزی. (۱۳۸۶). آمارنامه و گزارشات داخلی، تهران.
هژبرکیانی، ک. و رنجبری، ب .۱۳۸۰٫ بررسی رابطه درازمدت بین نهادههای انرژی، کار و سرمایه در بخش کشاورزی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. ۹ (۳): ۶۴-۳۹٫
پروژه های پژوهشی دانشگاه ها درباره بررسی عوامل موثر بر صادرات انجیر خشک ایران- فایل ۱۰