۱-۶- تعریف مفهومی متغیرهای پژوهش
برنامه درسی قصد شده^[۹]: “برنامه درسی قصد شده، وقایع آموزشی، که به قصد تحقق نتایج آموزشی طراحی شده است” (آیزنر،۱۹۹۴،ص۳۲).
برنامه درسی قصد شده: سیلوروالکساندر درتعریف برنامه درسی قصد شده ورسمی آن را نقشه ایی می داند که درآن فرصتهای مناسب یادگیری، برای رسیدن به هدفهای کلی و یا هدفهای جزیی معین که برای گروه خاصی از دانش آموزان تدوین گردیده است و قصد این است که در پایان یک دوره آموزشی معین به آن نایل گردند، فراهم میگردد(جان گالن،۱۹۰۲ودال،۱۹۶۴).

برنامه درسی اجرا شده^[۱۰]:“به موقعیت هایی که تنها ازطریق مشاهده آنچه عملاً در کلاس (بین معلم و دانش آموزودانش آموزان) اتفاق می افتد قابل شناخت است، دانش آموزعملاً در معرض آن قرارگرفته است"(آیزنر،۱۹۹۴،ص۳۳).
برنامه درسی اجرا شده: به برنامه درسی اطلاق می شود که معلم در کلاس درس ویا سایر فضای یادگیری وبا استفاده از روشهایی که به وی آموزش داده می شود با کمک و هماهنگی سایر عوامل اجرایی، اجرا و عملیاتی سازد(ملکی،۱۳۸۴).
برنامه درسی آموخته شده^[۱۱]:همه تجربه هایی که یک فراگیرتحت راهنمایی مدرسه کسب می کند (تانر وتانر، ص۱۵، به نقل از مهر محمدی)
هدف ها^[۱۲]: غرض و مقصود ویژه آموزش(جان کولمن^[۱۳]،۱۹۶۷، ص۱۰).
هدف های آموزشی: بلوم، هدف به منزله روشهایی می داند که برای دگرگون ساختن موقعیت موجود طراحی می شود، و هدف شایسته هدفی است که با توجه به اوضاع و احوال موجود اتخاذ شود غایت و مقصودی که تمام فعالیت های آموزشی برای نیل به آن صورت می گیرد."هدف وسیله ای است که به فعالیت فرد جهت معینی می دهد.
معلم^[۱۴] : هنرمندی است که هنر آموختن را دارد(آیزنر،۱۹۹۴، ص ۱۵۵).
دانش آموز^[۱۵]: افرادی که باتوجه به شرایط وتوانایی درونی وخارجی تحت هنرآموزش قرار میگیرد.(آیزنر،۱۹۹۴، ص ۱۵۵).
محتوا^[۱۶]: چیزی که جوهره و موضوع درس را تشکیل می دهد(جان کولمن،۱۹۶۷، ص۱۱).
روش های یاددهی – یادگیری^۶[۱۷] : نظام مرتبی که به کمک آن، معلم عوامل تربیت رابرای اثر نهادن برانسانهابه خدمت می گیرد تا تغییرات یا نتایجی را ایجاد کند(جان کولمن،۱۹۶۷، ص۶).
روش های یاددهی_ یادگیری : جان دیویی: مجموعه تدابیر آموزشی که معلم به کار می بندد تا اهداف مشخص را در قالب محتوای معین شده، یا معین نشده در ذهن دانش آموز نهادینه گردد.
زمان^[۱۸] : ساعاتی در برنامه درسی درکلاس وخارج ازآن در اختیار معلم و دانش آموز است وامکان ایجاد فرایند یاددهی-یادگیری درآن محقق می گردد(تابا،۱۹۶۲به نقل از مهرمحمدی).
فضا^[۱۹]: مکان هایی که تحت عنوان کلاس و آزمایشگاه و یا خارج از آن در اختیار معلم و دانش آموز است وامکان ایجاد فرایند یاددهی-یادگیری درآن محقق می گردد (تابا،۱۹۶۲به نقل از مهرمحمدی).
روش های ارزشیابی^[۲۰]: سیف: فرایند جمع آوری اطلاعات ازآموخته های دانش آموز و قضاوت در مورد حدود آن آموخته ها.یا تعیین میزان دستیابی دانش آموز به هدفهای رفتاری.

• • 1. 1. تعاریف عملیاتی متغیرها

     

     

برنامه درسی قصد شده: به برنامه درسی اطلاق می شود که توسط دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی تحت عنوان کتاب درسی علوم تجربی سال سوم راهنمایی تهیه و تدوین شده است و به همراه کتاب راهنمایی معلم جهت تدریس در اختیار معلم درس علوم تجربی قرار می گیرد.
برنامه درسی اجرا شده: میانگین حاصل از پاسخ به گویه های مقیاس های معلم و مدیرو دانش آموز و میانگین دو مرحله آزمون پیشرفت تحصیلی در طول سال و پاسخ به ۲۰ سوال آزمون تشریحی.
برنامه درسی آموخته شده:نمره حاصل ازپاسخ به ۲۰سؤال تشریحی محقق ساخته بر اساس اهداف برنامه درسی قصد شده درپایان سال تحصیلی.
هدف: اهدافی که در کتاب راهنمای معلم سال سوم راهنمایی تحت عنوان اهداف دانشی، نگرشی و مهارتی مشخص شده و تمام فعالیت های آموزشی در سازمان مدارس ناحیه ۲ شیراز برای نیل به آنها صورت می گیرد.با شمارش اهداف مشخص شده در هر فصل کتاب به دست می آید.جدول های ۲-۱ تا۲-۱۲ معرف اهداف هستند.
معلم :دبیران رشته علوم تجربی سال سوم راهنمایی درمدارس راهنمایی آموزش و پرورش ناحیه۲ شیراز در سال تحصیلی۸۸-۱۳۸۷ مشغول به هستند. خصوصیات آنها از پاسخ به گویه های زیر به دست می آید.