عفاف و حیا…. ایرادها و اشکال ها
حجاب
اهمیت و ارزش تحقیق
اهمیت این تحقیق از آن جهت است که؛
از یک سو حجاب اسلامی که از بدو ظهور اسلام مطرح شده، آیات و روایات متعدد در این خصوص در هر کدام از ادیان توحیدی به مدل های مختلف گفته شده است، و نماد تکریم شخصیت زن مسلمان ، نشانه سلامت اخلاقی و تعالی معنوی جامعه اسلامی و اسلامی بودن یک جامعه است با چالش ها و معضلاتی روبرو شده که نیازمند است بررسی شود، و از سوی دیگر اجرا کردن احکام قرآنی در جامعه با توجه به جهانی شدن و رنگ باختن یا چند رنگ شدن مسائل دینی، در قالب امر به معروف و نهی از منکر لزوم بیشتری پیدا می کند که در یک مسیر چندگانه با چالش ها و معضلاتی روبرو شده، و نیازمند است بررسی شود.، و از دگر سو داشتن حجاب زنان در اجازه ورود آنان به جامعه و پویائی آن ها منتهی می شود و نداشت آن به حریم و حرمت در زندگی خصوصی آنان صدمه وارد می کند.
و براین اساس، این پژوهش بر این است که اجرای این فریضه و روش های امر به معروف و نهی از منکر در این حوزه را تحلیل نماید و با بحث پیرامون موانع و چالش های موجود، راهکارهای مناسب در این زمینه با شیوه هایی معقول و مناسب در اجرای مطلوب این دو فریضه ارائه نماید.
اهداف تحقیق :
۱-۵-۱- اهداف علمی:
بررسی زمینه های اثر بخشی امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب.
آسیب شناسی و مطالعه چالش های پیش روی امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب.
۱-۵-۲- اهداف کاربردی:
ارائه راهکارهای لازم در جهت تحقق اصل امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب معطوف به حیات طیبه جامعه اسلامی.
سوالهای تحقیق:
چه زمینه هایی برای تأثیرگذاری امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب ضروری است ؟
چه آسیب ها و چالش هایی در امر به معروف ونهی از منکر در حوزه حجاب وجود دارد؟
با چه راهکارهایی می توان چالش های امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب را مرتفع نمود؟
کاربرد نتایج تحقیق :
نتایج این تحقیق برای تمامی سازمان ها و نهادهای فرهنگی که به نوعی با امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب در ارتباط هستند و در این زمینه فعالیت دارند علی الخصوص ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر و زیر مجموعه هایش می تواند مورد استفاده قرار گیرد و پژوهشکر در نظر دارد راهکار های مناسب جهت حل چالش های پیش روی امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب ارائه دهد و با عبور از مرزهای دانش جهت رفع نیاز های ملی و جهانی به انجام رسالت دینی و علمی بپردازد.
روش تحقیق:
این تحقیق برپایه رویکرد کمی در تحقیقات اجتماعی قرار دارد و برای جمع آوری داده ها مورد نیاز از شیوه پیمایشی که یکی از مشهورترین شیوه ها در انجام تحقیقات کمی است استفاده شده است، چنانچه با انجام مصاحبه ها و مشاهدات به تهیه و تدوین پرسش نامه که مهمترین ابزار در شیوه پیمایشی است برای گرداوری داده ها، پرداخته است. افزون بر آن در این پژوهش گردآوری اطلاعات اسنادی، با بهره گرفتن از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.
مشکلات و محدودیت های تحقیق:
عدم همکاری برخی از نهاد های مرتبط دانشگاه اصفهان
همکاری محدود دانشگاه اصفهان در ارائه اطلاعات لازم
محدودیت های زمانی و مکانی
کمبود امکانات و اعتبار لازم برای کارهای میدانی
فصل دوم
مبانی نظری و مفاهیم تحقیق
۲-۱- امربه معروف و نهی از منکر
۲-۱-۱-مفهوم شناسی
الف) امرو نهی:
در کتاب های لغت در معنای امر و نهی این چنین آمده: امر (مص.م) فرمودن؛ دستور دادن است (معین، ۱۳۷۱، ج۲: ۳۵۱)؛ در قاموس امر به معنی دستور و فرمان آمده، «الامر ضدّ النهى» مثل «قُلْ أَمَرَ رَبِّی بِالْقِسْطِ» (اعراف/۲۹) بگو خدایم بعدل فرمان داده است «أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ» (یوسف/۴۰) دستور داده که جز او را نپرستید. (قرشی، ۱۳۷۱، ج۱: ۱۰۹). امر در فرهنگ های لغت به معنی دستور دادن و واداشتن است.
نهی یعنی باز داشتن و منع کردن. (معین،۱۳۷۱، ج۴: ۴۸۷۴)؛ النهی خلاف الأمر، تقول: نهیته عنه، و فی لغه: نهوته عنه (العین ج ۴ : ۹۳) منع کردن و باز داشتن از چیزى.أَ رَأَیْتَ الَّذِی یَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى(العلق/ ۹ )؛ آیا کسی که بنده نماز گزار را منع می کرد ملاحظه کردى و دانستى، که این باز داشتن و نهى کردن از جهت معنى است تفاوتى هم ندارد چه با زبان نهى کند و چه با غیر زبان… (راغب، ج، ۱۴۱۲: ۸۲۶)
لازم به ذکر است امر و نهی گر چه به معنای دستور دادن و بازداشتن معنا شده است، اما به نظر می رسد تبیین این دو با مراتب امر و نهی پیوند خورده است.
ب)معروف و منکر:
معروف به معنی شناخته شده، مشهور، کار نیک، عمل خیر. واجب شرعی.(معین، ۱۳۷۱، ج۳: ۴۲۳۰) آن که یا آنچه در نزد دیگران یا نزد همه شناخته شده است. (انوری، ۱۳۸۱، ج۷: ۷۱۶۰) و «المعروف» هو ما یعرف العقلاء و المتشرعه رجحانه فی حسنه من دلاله العقل او الشرع(بلاغى نجفى، ۱۴۲۰ ، ج ۱: ۳۲۴) معروف به عملی گفته می‌شود که عقلاء و علما دین با دلایل عقلی یا شرعی نیکویی‌اش اذعان دارند، ” معروف” به معنى کارهاى خوب و حق است، و منکر به معنى زشت و باطل، چرا که اولى براى هر انسان پاک سرشتى شناخته شده، و دومى ناشناس است، و به تعبیر دیگر اولى هماهنگ با فطرت انسانى است و دومى ناهماهنگ. (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴، ج۱۴: ۱۱۸)
منکر به معنای ناشناخته؛ زشت ناپسند. قول و فعلی که برخلاف رضای خدا باشد. (معین، ۱۳۷۱، ج۴: ۴۴۰۶)؛ هرگونه عمل یا رفتار زشت، ناپسند و ناروا. (انوری، ۱۳۸۱، ج۷: ۷۴۳۲) و «المنکر» ما أنکره و استشنعه العقلاء و المتشرعه لدلاله العقل أو الشرع على رداءته. (بلاغى نجفى، ۱۴۲۰ ، ج ۱: ۳۲۴)
معروف یعنی کاری که پسندیده و نیک شمرده می شود منکر یعنی کار زشت وناپسند، که مرجع آن عقل یا شرع یا عرف شناخته می شود.
ج) امر به معروف و نهی از منکر:
الامر بالمعروف و هو الحمل علی الطاعۀ قولاً أو فعلاً و النهی عن المنکر و هوالمنع عن المعاصی قولاً أو فعلاً. (شهید ثانی۱۳۷۷: ۱۳۵)؛ امر به معروف واداشتن به فرمان پذیری (نیکی) و نهی از منکر باز داشتن از کار گناه است.
تعلیمات قرآن یکسره بر اساس مسئولیّت است، مسئولیّت خود و مسئولیّت جامعه. امر به معروف و نهى از منکر دستور اعتراض فرد است علیه فساد و تبهکارى جامعه (مطهری، بی تا، ج۲: ۳۴۸).
۲-۱-۲- دسته بندی مقدماتی امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن
پیش از ورود به مباحث کلی امر به معروف و نهی از منکر به دسته بندی هایی در این حوزه جهت شناخت این دو فریضه نظری افکنده شده است، در یک دسته بندی امر به معروف و نهی از منکر سه حوزه قابل تفکیک است؛ حکومت نسبت به مردم، مردم نسبت به مردم و مردم نسبت به حکومت؛
الف) امر به معروف و نهی از منکر که وظیفه حکومت نسبت به مردم است برخی آیات که این وظیفه را بیان می‌کند عبارت اند از:
خداوند فرموده: « الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَهُ الْأُمُورِ»(حج/۴۱)(همان کسانى که چون در زمین به آنان توانایى دهیم، نماز برپا مىدارند و زکات مىدهند و به کارهاى پسندیده وامىدارند، و از کارهاى ناپسند باز مىدارند، و فرجام همه کارها از آنِ خداست).
