۲-۶ علت افزایش بیماری ام اس در جهان

علت یا علل ایجاد کننده ام اس هنوز ناشناخته است ، ممکن است عوامل عفونی یا فاکتورهای وابسته به سیستم ایمنی نقشی داشته باشند ولی مدارکی که از این فرضیه حمایت می کند پراکنده وغیر مستقیم می باشد(هاریسون ، ۱۹۹۱).
تازه ترین تحقیقات در آمریکا نشان داده که فشارهای عصبی ، سیگار ورژیم نا مناسب غذایی از دلایل افزایش بیماری ام اس در جهان است . به گزارش ایرنا نتایج آخرین تحقیقات انجام شده در باره بیماری ام اس احتمالا می تواند دلیل افزایش این بیماری در آمریکا وسراسر جهان را نشان دهد. این بیماران در مقایسه با افراد سالم تغیرات ژنتیکی نشان داده وتعداد جهش های ژنتیکی آنها بیش از افراد غیر مبتلاست دانشمندان بر این عقیده اند که عوامل محیطی مانند رژیم غذایی نامناسب ، سیگار وفشارهای روحی می تواند موجب جهش ژن ها شود . در افرادی که ژن های مستعد به بیماری ام اس دارند این عوامل می تواند بیماری را فعال کند . بیماری ام اس یک بیماری عصبی است که سلسله اعصاب مرکزی را گرفتار می کند و با ایجاد ضایعه در غلاف اعصاب موجب بیماری می شود. این بیماری در زنان جوان شایع تر است . اما نتایج مطالعات اخیر نشان از افزایش قابل توجه این بیماری در مردان دارد این بیماری طیف وسیعی دارد واز یک بیماری خفیف تا بیماری شدید وکشنده در این طیف دیده می شود . معمولا این بیماری به صورت دوره ای است وبا علایم چشمی وتعادل آغاز می شود . دانشمندان معتقدند که کمبود ویتامین( د)می تواند یکی از عوامل این بیماری باشد . این بیماری در مناطقی که تابش آفتاب کمتر است شایعتر است اما از آنجاییکه عوامل دیگری در بروز آن دخالت دارد مسایلی مانند فشار های روحی ورژیم غذایی نامناسب اهمیت بیشتری پیداکرده است (میرزا بیگی ، ۱۳۹۱).

۲-۷ عوامل موثر در توزیع بیماری ام اس

عوامل متعددی در توزیع این بیماری نقش دارند:
عوامل جغرافیایی : شیوع ام اس در نقاط مختلف جهان یکسان نیست، بطوریکه در برخی از مناطق جغرافیایی پدیده ای کاملا نادر با ریسک کم ( شیوع کمتر از ۵ مورد در صد هزار نفر ) به شمار می رود ، در حالی که در برخی از مناطق با ریسک بالا ( بیشتر از ۳۰ نفر در صد هزار ) به مراتب شایع تر است. بطورکلی ودر سطح جهانی ام اس در مناطق گرمسیری واستوایی نادر است وبا افزایش عرض جغرافیایی یا دور شدن از خط استوا در هر نیمکره این شیوع افزایش می یابد. بیشترین شیوع در مناطقی با عرض جغرافیایی بالاتر از ۵۰درجه شمالی یا پایین تر از ۵۰درجه جنوبی دیده می شود . شمال اروپا ، جنوب کانادا ، استرالیاونیوزلند جزء مناطق با ریسک بالا ، جنوب اروپا ، جنوب امریکا ، خاور میانه ، جنوب افریقا وهند جزء مناطق با ریسک متوسط وژاپن ، چین ، امریکا ی لاتین جزء مناطق کم خطر محسوب می شود، عامل نژاد نیز در شیوع ام اس در عرض های جغرافیایی موثر است ، به طوریکه شیوع بالای ام اس در بریتانیا ( ۸۵نفر در صد هزار ) وشیوع پایین آن در ژاپن ( ۴نفر در در صد هزار نفر ) که هر دو در یک عرض جغرافیایی قرار دارند ، با دخالت عامل نژاد توجیه می شوند. شیوع ام اس در یک منطقه جغرافیایی نیز در بین افراد نژادهای گوناگون متفاوت است ( هاریسون ، ۱۹۹۱).
نژاد وژنتیک: اگرچه ام اس در هر سه نژاد سفید ، زرد وسیاه دیده می شود ، ولی شیوع آن در سفید پوستان به مراتب بیشتر است . البته با در نظر گرفتن عامل جغرافیایی ، تنوع زیادی در بروز این بیماری چه در سفید پوستان وچه در سیاه پوستان مشاهده می شود . ام اس در نژاد اروپایی شمالی شایعتر است ، ولی افراد افریقا یی واسیایی نیز ایمن نیستند . در برخی از جمعیتها شواهد ژنتیکی خاصی در افراد مبتلا به ام اس یافت شده است .ولی هنوز هیچ ژن خاصی به عنوان عامل ایجاد ام اس شناخته نشده است ، اگر چه ارتباط انواع خاصی از ژنها با بروز ام اس مورد تصور است. تحقیقات گستر ده ای برای شناسایی ژنهای چند گانه دخیل در بروز ام اس ادامه دارد. مطالعات نشان داده است که عوامل ژنتیک شانس بروز ام اس را در برخی افراد بیشتر می کند . البته این بدان معنا نیست که ام اس ارثی است بالاترین خطر تخمین در مورد احتمال ابتلا به ام اس در فرزند فرد مبتلا به ام اس تنها ۳ در صد است (ادیب نژاد ، ۱۳۸۴).

ام اس در مناطق معتدل بیشتر از مناطق گرمسیری است ولی در مناطقی که آب وهوای یکسانی دارند اختلافاتی از نظر شیوع بیماری وجود دارد، بنابر این بروز بیماری تنها تحت تاثیر درجه حرارت وعرض جغرافیایی نمی باشد ( هاریسون ،۱۹۹۱).
مهاجرت: در مورد افرادی که از یک نقطه به نقطه ای دیگر از جهان مهاجرت می کنند نتایج شگفت انگیزی در مورد میزان بروز ام اس بدست آمده است . به نظر می رسد خطر ابتلا به ام اس در مهاجرین ، مطابق با محل اقامت جدید تعیین می شود . این مساله فرضیه دخالت یک عامل محیطی را در بروز ام اس تقویت می کند . چنانچه فردی در سنین کودکی ( زیر ۱۵ سال ) از کشوری به کشور دیگر مهاجرت کند خطر بروز ام اس در این افراد در نهایت معادل افرادی است که در مقصد سکونت دارند ولی چنانچه این مهاجرت در سنین بالاتر از ۱۵ سال انجام شود خطر بروز ام اس در فرد ، معادل خطر بروز در هموطنان اصلی وی ( والدین ) باقی خواهد ماند (بلادی مقدم ، ۱۳۸۶).
سن: خطر بروز ام اس از دوران کودکی با افزایش سن افزایش یافته ودر ۳۰ سالگی به حداکثر می رسد سپس به تدریج کاهش یافته ودر ۶۰ سالگی وبعد از آن به حداقل ممکن کاهش می یابد . اغلب افراد مبتلا در سنین بین ۲۰تا ۴۰سالگی تشخیص داده می شوند . تنها ۵درصد از موارد ام اس در سنین کمتر از ۲۱ سال تشخیص دادهمی شود که به آن ام اس ( زود رس )می گویند ودر ۴/۹درصداز موارد نیز ام اس در بالای ۵۰سالگی مشخص می شود که نوع (دیر رس ) نام دارد. جنس : شیوع ام اس در زنان ۳-۲برابربیشتر از مردان است . عوامل هرمونی وتداخلات سیستم ایمنی در این تفاوت نقش دارند . در سنین بالاتر ، ظهور بیماری در هر دو جنس تقریبا یکسان می شود . آنچه در مورد توزیع جغرافیایی ام اس خواندید این عقیده را تقویت می کند که مواجهه با یک عامل محیطی در افرادی که استعداد ابتلا به ام اس را دارند به عنوان یک نقطه شروع برای بروز ام اس به شمار می رود . برخی مطالعات در انگلستان نیز نشان دادند که شیوع ام اس در بین خانواده ها ی مرفه ( از نظر سطح اقتصادی – اجتماعی ) بیشتر از سایرین است . عده ای نیز بروز ام اس را را با عواملی همچون سابقه عمل جراحی ، بیهوشی ، مواجهه با حیوانات خانگی ونیز پر کردن پوسیدگیهای دندان با آمالگام که حاوی جیوه است ، مرتبط دانسته اند . البته هیچ یک از موارد فوق اثبات نشده است ودر نهایت باید گفت که هر کسی در هر سنی ودر هر کجای جهان ممکن است به ام اس مبتلا شود (ادیب نژاد ، ۱۳۸۴ (.
روشهایی برای تشخیص ودرمان بیماری توسط پزشکان در هنگام معاینه بیماران مبتلا بکاربرده می شود که به قرار زیر است.

۲-۸ روش های تشخیص بیماری ام اس

ازآنجا که در بیماری ام اس ، علایم بالینی می تواند بسیار متنوع ویا گاها پیچیده باشد ، تشخیص بیماری همیشه آسان نیست .تشخیص بالینی ام اس هنگامی قابل اعتماد است که بیمار سابقه حداقل دو دوره اختلال نورو لوژیک را دارا بوده وعلایم بالینی در بیمار دال بر وجود ضایعه در بیش از یک محل باشد (هاریسون ۱۹۹۱).
هیچ روش تشخیصی به تنهایی نمی تواند بیان گر این بیماری باشد وحتما لازم است قبل از اینکه این تشخیص را قطعا مطرح کنیم سایر بیماریهایی راکه می توانند علایم مشابه ام اس را ایحاد کنند کنار بگذاریم .اگر شما به دلیل بروز علایم عصبی که قابل توجیه با بیماریهای دیگر نباشد به یک پزشک عمومی مراجعه کنید در اولین بار ی که این علایم بروز می کند ودر صورتی که شدت هم نداشته باشد این احتمال وجود دارد که که مورد بررسی ویا درمان اختصاصی قرارنگیرید گرچه در مقطع دیگری از زمان علایم عصبی مجدد بروز کند در این صورت به نورولوژیست ارجاع خواهید شد . اگر نورولوژیست بر این باورباشد که شما ممکن است دچار ام اس شده باشید تعدادی از بررسی های تکمیلی برایتان درخواست خواهد کرد. روش های تشخیص ام اس براساس نتایج موارد زیر خواهد بود ۱- شرح حال ومعاینه سیستم عصبی ۲- تصویر برداری به روش ام آرآی از مغز ونخاع ۳- پتانسیل های برانگیخته ۴- بررسی مایع مغزی ، نخاعی ۵- سایر آزمایشات .آگاه بودن نورولوژیست ، شروع بیماری ، نوع علایم ، دفعات عودعلایم وهمچنین انجام یک معاینه ی دقیق سیستم عصبی ، کمک بسیاری در تشخیص بیماری می کند (بلادی مقدم،۱۳۸۷).

۲-۹ علایم و درمان بیماری ام اس

در قرن ۲۱ با شیوع بیماری‌هایی چون سکته مغزی و ام. اس روبه‌رو بوده‌ایم و امروزه با توجه به تغییر روش زندگی شهرنشینی و عوارض ناشی از آن به ویژه عدم رعایت رژیم غذایی و فعالیت‌های مناسب و استرس‌های زندگی شهری زمینه برای بروز بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های مغز و اعصاب فراهم شده است. همچنین برای کنترل بیماری‌های جسمی به ویژه بیماری‌های مغز و اعصاب فراهم‌سازی شرایط روحی و روانی و کنترل عوامل هیجانی ضروری است، چرا که تاثیر بیماری‌های روحی بر بیماری‌های جسمی دوسویه است. بیماری‌های جسمی سبب بروز علایم روحی و روانی و بیماری‌های روحی سبب تشدید علایم بیماری‌های جسمی می‌شوند.در رابطه با ام. اس باید گفت تاری دید ناگهانی یک‌چشم که حداکثر تا یک روز ادامه یابد مهم‌ترین علامت بروز ام اس است و خواب‌رفتگی و سوزن‌سوزن‌ شدن اعضا از دیگر علامت‌های این بیماری است (حبیب اللهی ، ۱۳۸۶).
علایم بیماری ام. اس، بسته به اینکه چه منطقه ای از سیستم اعصاب مرکزی گرفتار شده باشد، بسیار متغیر هستند و الگوی بیماری ام. اس از هر فردی به فرد دیگری متفاوت است. این علایم حتی در یک فرد خاص در طول سیر بیماری تغییر می کند (عصار زادگان ، ۱۳۸۷).

۲-۹-۱ علایم شایع بیماری ام اس

۱- اختلالات بینایی: تاری دید، دو بینی، حرکات غیر ارادی و سریع چشم و به ندرت از دست دادن کامل بینایی.
۲- اختلالات تعادل: لرزش، عدم تعادل در راه رفتن، سرگیجه، ضعف و کرختی اندامها، اختلال در انجام حرکات موزون.
۳- سفتی عضلات
۴- اختلالات حسی: گزگز و مور مور ، احساس سوزش، بی حسی و درد.
۵- اختلالات تکلم: صحبت کردن آهسته و شمرده ، تغییر حالت تکلم ، کشیدن کلمات و اختلال بلع.
۶- خستگی.
۷-مشکلات مثانه و اختلال در اجابت مزاج، اختلالات مثانه شامل : تکرر ادرار ، فوریت در ادرار کردن، دفع ناقص مثانه یا دفع غیر ارادی.
۸-اختلات اجابت مزاج شامل: یبوست و به ندرت بی اختیاری.
۹- مشکلات جنسی: ناباروری، کم شدن میل جنسی.
۱۰- حساسیت به گرما: گرما در بسیاری از موارد باعث تشدید علایم می شود.
۱۱- اختلالات شناختی: اختلال در حافظه کوتاه مدت، اختلال در تمرکز و قدرت تصمیم گیری.
باید توجه داشت که علاوه بر علایم آشکار، نشانه های پنهانی چون خستگی ، اختلالات حافظه و تمرکز هم در بیمار ایجاد میشود که چندان مورد توجه اطرافیان قرار نمیگیرد. خستگی مشکل شایعی در این بیماران است ، تقریباً همه بیماران آن را تجربه می کنند .آماندتادین جهت درمان آن توصیه شده است . امولین ، مدافیلین و (درایران نیست ) باعث کاهش خستگی می شوند. آنچه مهم است اینست که بیمار بداند چه چیزی او را خسته می کند یا بیشتر خسته می کند . نکته مهم این است که ۱۰ دقیقه کار کند و ۵ دقیقه استراحت کند . به هیچ وجه خودش را خسته نکند چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روحی . راه سوم روش های توانبخشی و ورزش ها برای جلوگیری از خستگی است . راه چهارم اینکه به نحوی برنامه ریزی کند که انرژی زیادی برای انجام کار صرف نکند (ادیب نژاد ، ۱۳۸۴).
افسردگی، در این بیماران بسیار شایع است. استرس و هیجانات روحی در پیدایش علائم نقش دارد. هر چند که علت بروزشان نیست . بیمار همیشه باید آرام باشد ، گروه درمانی بسیار مفید است . اختلال حافظه : با مرور زمان و پیشرفت بیماری ، آتروفی قحر رخ می دهد . INF و کوپکسان علاوه بر جلوگیری از پیشرفت ، مانع آتروفی قحر شده و آن را به تأخیر می اندازد . بیماران ، تمرکز و توجه کافی ندارند. بخشی از این مسئله مربوط به آتروفی قحر است . برای تقویت حافظه روش های زیادی وجود دارد،اولین کار،کاهش اضطراب است واینکه توجه وتمرکز خود را به آنچه می خواهیم معطوف کنیم .
مشکلات ادراری و جنسی : در بیماری ام اس شایع است. تکرر ادرار شایع ترین مشکل ادراری است. روش های زیادی در درمان وجود دارد. اکسی بوتینین در موارد خاص بکار می رود و موثر است. جهت رفع مشکلات جنسی،روش های دارویی،روانشناسی و وسایلاستفاده می شود ( بلادی مقدم ، ۱۳۸۷).
لرزش: همه بیماران ام اس، لرزش را تجربه کرده اند. اکثراً لرزش ها خوب به دارو پاسخ می دهند. در لرزش مخچه ای که عمدتاً همراه عدم تعادل است ، هنوز درمان قطعی ودرستی برای آن یافت نشده است .مشکلات چشمی: دوبینی،تاری دید، که درمان خاص خودش را دارد.
اسپاستیسیتی یا سفتی پا: مهمترین روش درمان ریال استفاده از روش های کششی و ورزش های توانبخشی است. داروها نیز در درمان به کار می روند . اسپاستیسیتی و سفتی پاها می تواند باعث خستگی بیش از حد شود. ورزش، توانبخشی و تغذیه نیز از روش های درمان است شایعترین وجود مشخصه ام اس شامل موارد زیر است:
- معمولا زمان شروع بیماری بین سنین ۱۵الی ۵۰ سال است،
- فروکش کردن وتشدید بیماری( پیشرفت و شعله ور شدن ) از علایم مهم وشایع است،
چون نواحی مختلفی از مغز ونخاع مسول حس وحرکت قسمت های مشخصی از بدن است لذا ضایعه عصبی به وجود امده بیانگر محلی است که ضایعه در آنجا ایجاد شده است . مثلا وقتی در مخچه ناحیه ای حاوی میلین تخریب می شود، قسمتی از مغز که برای هماهنگ کردن حرکات است دچار مشکل می شود . چون نشانه ها بستگی به محل ضایعه دارند لذا هرگز دوبیمارمبتلا به ام اس از نظر علایم کاملا شبیه یکدیگر نخواهند بود . در فردی ممکن است گسترش علایم ام اس به صورت اختلال خفیف در راه رفتن وبینایی باشد در حالی که فرد دیگر ممکن است از فقدان کامل حس یا حرکت رنج ببرد. می دانیم که سرطان انواع مختلفی دارد بعضی تومورها بد خیم وبعضی دیگر نسبتا خوش خیم هستند ام اس نیز انواع مختلفی دارد برخی بیماران ام اس ممکن است بیماری سختی داشته باشند در حالی که برخی دیگر حال عمومی بسیار خوبی دارند (نبوی و ایران پور، ۱۳۸۵).

۲-۹-۲ روش درمان بیماری ام اس

برای درک بهتر انواع مختلف این بیماری وتدابیر درمانی مناسب این بیماران را می توان به چند گروه طبقه بندی کرد.
- عود کننده – فروکش کننده : این نوع از ام اس با حمله حادی که بطور کامل بهبود می یابد ویا فقط با بعضی از علایم ونشانه های نورولوژیک که آنها نیز نهایتا بهبود می یابند مشخص می شود . در فواصل بین عود ها بیماری پیشرفت نمی کند وبیمار حالتی طبیعی دارد .
- پیشرونده اولیه: بیماری با ناتوانی پیشرونده بدون دوره های بهبودی وگاهی با پیشرفت تدریجی مشخص می شود .
- پیشرونده ثانویه: بیماری با یک دوره عود کننده – فروکش کننده شروع می شود وسپس وارد پیشرونده می شود در برخی حتی ممکن است بهبودی وتسکین کوچکی هم ایجاد شود .
- پیشرونده – عود کننده: این شکل از ام اس از آغاز به شکل پیشرونده است و شعله ور شدن یا عود نیز در آن دیده می شود. احتمال بهبودی یا فروکش کردن بیماری نیز وجود دارد این حالت بیشتر در بیمارانی دیده می شود که شروع بیماری بعد از ۴۰ سالگی اتفاق می افتد. دو موضوع را همیشه باید در نظر داشت اول اینکه پژوهش های بسیاری نشان داده اند. بیش از ۲/۳درصد افرادی که ام اس دارند ۲۰سال بعد از تشخیص هنوز روی پای خود هستند. دوم اینکه حتی افرادی که به نوع پیشرونده گرفتار شده اند بالاخره بیماری آنها در نقطه ای ممکن است متوقف شود هدف درمان توقف پیشرفت بیماری در زودترین زمان ممکن است. سیستم ایمنی از سلولهای مختلف که عمل حفاظت از بدن را بر عهده دارد ساخته شده اند. این سلولها در قسمت های مختلف بدن ساخته وذخیره می شوند وشمار زیادی از مواد تعدیل کننده سیستم ایمنی را می سازند. ترکیب سلولها وموادی که ممکن است تشکیل شوند بسیار متنوع است و این موضوع به پیچیدگی سیستم ایمنی می افزاید . تعدادی از این سلولها در مغز استخوان ساخته می شوند و به سلول بی معروف اند. برخی دیگر در غده تیموس ولوزه ها ساخته می شونند که سلول T نام دارد ، این سلولها با یکدیگر ارتباط داشته وکار همدیگر را تنظیم می کند.گروهی از این سلولها که سلولهای تی سرکوبگر نام دارند وظیفه سرکوب سیستم ایمنی را بر عهده دارند وگروهی دیگر سلول های کمک کننده نامیده می شونند. مارکو فاژ ها از سلولهای هستند که در سیستم ایمنی وجود دارند وهدف را برای انهدام آماده می کنند. هر کدام از این سلولها عملکرد اختصاصی مهمی دارند ومجموع این عملکرد واکنش ایمنی نامیده می شود . این واکنش ها منجی زندگی هستند اما گاهی باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی ومشکل خود ایمنی می شونند. به نظر می رسد در ام اس نیز چنین اتفاقاتی می افتد به این خاطر شبیه به یک بیماری خود ایمنی است ، عوامل مختلفی سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار می دهند از قبیل مواجه با مواد خارجی ،استرس وسبک زندگی ، یک ویروس ممکن است سیستمی را خاموش کنددر حالی که دیگری ممکن است سیستم را روشن نماید (نبوی وایران پور ۱۳۸۵).
اگر چه خود ام اس بیماری ارثی نیست ولی ممکن است فاکتور های ارثی در فرد مستعد زمینه بروز یا پیشرفت بیماری را مهیا سازد. تقریبا ۱۰الی ۲۰ درصد بیماران در خانواده شان ام اس دارند ، اما تعدادافرادی که صرفا در اثر شانس مبتلا به ام اس می شوند به مراتب بیشتر است. احتمال ابتلا به ام اس در نزدیکان فرد مبتلا به ام اس ۲درصد است. اگر یکی از والدین ام اس داشته باشد احتمال اینکه دختر بیماری را بگیرد ۴ درصد است در حالی که شانس فرزند پسر ۲ درصد است. اگر چه این اعداد کوچکند ولی بیشتر از حد انتظار هستند. ام اس یک بیماری چند عاملی است واین عوامل باید در یک سیر وتعاقب خاص وجود داشته باشد تا بیماری ایجاد شود به احتمال زیاد این امکان وجود دارد که ویروس ها در تحریک سیستم ایمنی نقش داشته باشد ومنجر به ایجاد ام اس در افراد مستعد شوند . به این دلیل اغلب تحقیقات برای جستجوی یک ویروس القاء کننده ام اس اختصاص پیداکرده است. استراتژی تحقیق در مورد سیستم ایمنی بسیار مختلف است، زیرا واقعا مشخص نیست که در کجای سیستم ایمنی روندی غیر طبیعی اتفاق افتاده است. برخی محققین در حال ساخت مواد بلوک کننده آنتی بادها از پروتین ها می باشند برخی دیگر روی اصلاح عملکرد سلولهایT کار می کنند.کار آزمایی های بالینی انجام شده عمدتا دررابطه با از بین بردن سلولهای Tبا شیمی درمانی ، برداشتن این سلول ها با لنفوسیستوفرز وریشه کن کردن آنها با پرتودرمانی است همه این تحقیقات در جهت اصلاح سیستم ایمنی بیمار است (نبوی و همکاران،۱۳۸۱ ).
به جز تخریب میلین در سیستم عصبی مرکزی به نظر می اید که ام اس مناطق دیگری از بدن را درگیر می کند . بنابر این بیماران ام اس نسبتا سالم هستند طول عمر طبیعی دارند ومشکلات عمده ای در دیگر سیستم ها ودستگاههای بدن ندارند . به هر حال پژوهش های بسیاری در زمینه بررسی علل ، عوامل زمینه ساز وفعال کننده بیماری وراهکارهای درمانی ام اس در حال انجام است ، یکی از نکات مهم وبارز آن مشخص شدن این نکته است که تخریب رشته های عصبی ( اکسون ها) وکوچک شدن واتروفی نسج عصبی از ابتدای بیماری وشروع التهاب آغاز می شود واگر جلوی این پدیده گرفته نشود ممکن است برای درمان بیماری زمان بحرانی ومهم از دست بدهیم (هاریسون ، ۱۹۹۱).
بیشتر بیماران در سنین ۴۰-۲۰ سال متوجه علائم بیماری ام اس می شوند. نوع این علائم و چگونگی پیشرفت آنها نیز بستگی به محل پلاکها در دستگاه عصبی مرکزی بیمار دارد. بعضی از بیماران دچار تاری دید و یا دیددوگانه می شوند. همچنین علائمی مثل کرختی و سوزن سوزن شدن صورت، دستها و پاها، بدن، اختلال تعادل ، لرز گیجی، اختلال در بلع و یا اختلال در صحبت کردن، از بین رفتن کنترل مثانه هم در بیماری ام اس مشاهده می شود، این بیماری دارای مرحله علامتدار و فعال و مرحله نهفته می باشد. امروزه ترکیب درمان داروئی و درمان فیزیکی برای کاهش علائم و یا حتی به مرحله نهفته بردن بیماری توصیه می شود. درمان بیماری ام اس توسط یک تیم شامل متخصص مغز و اعصاب و متخصص درمان فیزیکی انجام می گیرد. استفاده از داروهای استروئیدی مثل متیل پردنیزون و پردنیزون برای تخفیف علائم بیماری مفید می باشند البته اگر در یک دوره کوتاه مدت مصرف شوند..استروئیدها همچنین می توانند به بهبود اشکالات بینائی در این بیماران کمک کنند. سایر داروها مثل « بتا اینترفرون » و « گلاتیامر » هم می توانند تعداد حمله های حاد بیماری را کاهش دهند. داروهای اخیر که تزریقی هستند باعث جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به پوشش اعصاب میلین می شوند. سایر داروها هم ممکن است برای رفع علائم همراه بیماری مثل افسردگی، مشکلات ادراری و یا اسپاسم عضلات مورد استفاده قرار گیرند. اسپاسم عضلات بخوبی به تزریق « سم بوتولینوم » پاسخ می دهد که با رفع اسپاسم، درد ناشی از آن نیز بر طرف می شود. بیماران با مشکلات شدید مثانه ممکن است برای تخلیه ادرار خود به نصب لوله ادارای نیاز پیدا کنند. درمانهای فیزیکی و شغلی نیز به بیمار کمک می کندکه محدوده حرکات خود، قدرت عضلات و انعطاف پذیری آنها را حفظ کنند و همچنین تکنیک هایی را برای جبران اختلال هماهنگی بین حرکات در تعادل را بیاموزند تا بتواند علیرغم ناتوانائی هائی که دچار آن شده اند، کارکرد خود را حفظ و به شغل خود ادامه دهند. برای رفع خستگی نیز علاوه بر بعضی از داروها، تنظیم روش زندگی خود برای قرار دادن دوره های مکرری از زمان جهت استراحت و تجدید قوا می تواند مفید باشد. کسانی که در مبارزه با ام اس موفق هستند که با آن کنار بیایند و روحیه خود را نبازند. «جیمی هگال» برنده مدال برنز اسکی در سال ۱۹۹۴ که مبتلا به ام اس بود، درشرح حال خود گفت: «من ام اس دارم اما ام اس مرا ندارد!»طبق تحقیقات به عمل آمده بیماری ام اس بیشتر در افرادی بروز می کند که شخصیت خاصی دارند. چنین افرادی انسان های مسئولیت پذیر و حساسی اند که هنگام بروز ناملایمات خودخوری می کنند. فرد مبتلا به ام اس که چنین شخصیتی دارد، باید تغییر نگرش داده و خودخوری را کنار گذارد. نمونه های بسیاری از افراد وجود داشتند که با تغییر نگرش توانستند به حد سلامت کامل برسند. «ریچارد بی کرافت» یک بیمار مبتلا به ام اس بود که بیماری او با لنگیدن آغاز اما کم کم به فلج کامل دست ها و پاها منجر شداو تسلیم نشد و با تغییر روحیه و انجام تمرینات حتی قهرمان دوچرخه سواری معلولان شد (نبوی وهمکاران ، ۱۳۸۱).

۲-۹-۳ درمان بیماری ام اس با کاردرمانی

اگرچه بیماری مولتیپل اسکلروزیس اغلب در گروه سنی ۲۰تا ۴۰سال دیده می‌شود در افراد با دامنه سنی۲ تا ۸۰سال قابل تشخیص است. بین ۴/۰تا ۷/۵درصد از کل موارد ‌ام‌اس در کودکان دیده می‌شود. ام‌اس هنگامی در بدن ظاهر می‌شود که گلبول‌های سفید که نقش دفاعی در بدن دارند به میلین که حفاظتی برای رشته‌های عصبی است، حمله می‌کنند و هر‌بار که این گلبول‌ها به رشته‌های اعصاب مربوط به یکی از اندام‌های بدن حمله کنند، آن اندام دچار مشکل می‌شود. طبق مطالعات انجام شده معمولا ۲ گروه از اشخاص بیشتر در معرض بیماری ام اس هستند: گروه اول: این نوع افراد عموما اشخاصی هستند فوق‌العاده حساس, زودرنج و عصبی و با کمترین ناملایمات از حالت عادی خارج شده و تعادل خود را از دست می‌دهند و ساعت‌ها فکر خود را مشغول کرده و به‌خود و دیگران پیله می‌کنند. گروه دوم: افرادی هستند که از نظر ژنتیک دارای طبع سردی بوده و مدام از غذاهای سردی بخش (غذاهایی با pH اسیدی) به حد وفور استفاده می‌کنند و علاقه زیادی به خوردن ترشی، سرکه، تمبر هندی،‌ ماست،‌ قره‌قروت و مانند آنها دارند. تا به امروز درمان قطعی برای ام اس پیدا نشده است اما خوشبختانه داروهایی در جهت درمان فاز حاد بیماری و کنترل محورهای بصری و پیشگیری از روند پیشرفت بیماری در دسترس است. درواقع باید به روند درمان بیماری ام اس خوشبینانه نگاه کرد زیرا این بیماری در هر فرد پاسخ خاص خود را دارد. پاسخ به درمان در برخی ها بسیار خوب است و برای سال ها علایمی ندارند. علاوه براین داروهای جدیدی در جهت کنترل بیماری در دست ساخت است و هر روز تحقیقات زیادی در جهت پیدا کردن علت و درمان قطعی انجام می شود. از آنجایی که علت بیماری مشخص نیست، نمی توان از ایجاد آن پیشگیری کرد. اما با تشخیص به موقع ام اس و استفاده از درمان های موجود می توان بیماری را تحت کنترل درآورد. بیماری ام اس علل مختلفی دارد و تحت تاثیر ساختار بیولوژی و استعداد فردی ایجاد می شود. اما یکی از عوامل مهم در بروز علایم و ایجاد حمله اول بیماری و سیر پیش رونده، استرس است. بنابراین می توان گفت بهداشت زندگی در بیماری ام اس نقش مهمی دارد. ورزش نیز شامل این مبحث می شود. ورزش به تنهایی یکی از عوامل کنترل استرس به شمار می آید و باعث تقویت و تنظیم سیستم ایمنی بدن می شود. برای مثال بیمارانی که دچار ام اس پیشرفته هستند و اختلال حرکتی و تعادلی دارند باید از ورزش های خاص و توانبخشی (فیزیوتراپی) استفاده کنند (نبوی وهمکاران ، ۱۳۸۱).
همچنین به سایر بیماران مبتلابه ام اس توصیه می شود که به طور مرتب ورزش های هوازی و تمرکزی انجام دهند. محدودیت در فعالیت های کاری مبتلایان به ام اس بستگی به نوع بیماری دارد. حتی برخی از بیماران باید شغل، محل کار و میزان ساعات کاری خود را تغییر دهند و در موارد پیشرفته بیماری توصیه می شود که فرد از کارکردن صرف نظر کند. علاوه براین استفاده از آب گرم، حمام گرم، بخار، سونا و جکوزی می تواند احتمال عود یا تشدید علایم بیماری را بیشتر کند.  در مورد موضوع ازدواج مبتلایان به این بیماری باید گفت که مبتلایان به ام اس نیز می توانند مانند افراد عادی ازدواج کنند و صاحب فرزند شوند. البته این موضوع بستگی به شدت و نوع بیماری ام اس دارد و باید درمورد هر بیمار جداگانه تصمیم گرفت (شبان وهمکاران ، ۱۳۸۶).