۱) «یا ایها الذین آمنوا کونوا قوّامین بالقسط شهداء لله و لو علی انفسکم» یعنی: ای کسانی که ایمان آوردهاید، کاملاً قیام به عدالت کنید. برای خدا شهادت بدهید، اگرچه این گواهی به زیان خود شما یا پدر و مادر و نزدیکان شما باشد»(سوره نساء آیه۱۳۵).
۲) «اشهدهم علی انفسهم ألستُ بربکم قالوا بلی» زمانی که پروردگار از پشت و صلب فرزندان آدم ذریه آنها را برگرفت و آنها را گواه بر خویشتن ساخت، فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: آری گواهی میدهیم»(سوره اعراف آیه ۱۷۲).
۳) «الم یأتکم نذیر قالوا بلی قد جاءنا نذیرٌ» نگهبانان دوزخ از آنها میپرسند: مگر بیم دهنده الهی به سراغ شما نیامد؟ میگویند: آری بیم دهنده به سراغ ما آمد.
۴) «و یملل الذی علیه الحق ولیتّق الله ربه» و آن کس که حق بر عهده او است، باید املا کند و از خدا که پروردگار اوست بپرهیزد. سوره بقره آیه ۲۸۲٫ املال و املا همان اقرار است و اگر املال حجیت نداشت خداوند به آن امر نمینمود.
۵) «و آخرون اعترفوا بذنوبهم خلطوا عملاً صالحاً و آخر سیئاً عسی الله ان یتوب علیهم» و گروهی دیگر به گناهان خود اعتراف کردند و کار خوب و بد را به هم آمیختند. امید میرود که خداوند توبه آنها را بپذیرد(سوره توبه آیه ۱۰۲).
۶) »و اعترفوا بذنبهم فسُحقاً لاصحاب السعیر» یعنی به گناه خود اعتراف کردند پس دور باد، یاران آتش را دور کنید(سوره ملک آیه ۱۱).
سنت؛ دومین منبع فقهی، سنت است. روایات وارده عبارتند از:
۱) قال رسول الله (ص) قولوا الحق ولو علی انفسکم، حق را بگویید، اگرچه به ضررتان باشد.
۲) اقرار العقلاء علی انفسهم جائز، اقرار عقلاء علیه خودشان جایز است.
۳) امام صادق (ع) فرمودند: «المومن اصدق علی نفسه من سبعین مؤمناً» مؤمن، راستگوتر است از هفتاد مؤمن بر خودش.
۴) امام صادق (ع) فرمودند: «لا اقبل الشهاده الفاسق الا علی نفسه» شهادت فاسق پذیرفته نمیشود، مگر به ضرر خودش.
۵) اتی امیرالمؤمنین (ع) برجل وجد فی خربه و بیده سکین ملطّخ بالدم و اذا رجل مذبوح یتشحّط فی دمه فقال ما تقول؟ قال انا قتلته قال (ع) اذهبوا به فأقیدوه به . . .) حضرت علی (ع) در خرابهای به مردی رسید که در دست خود شمشیر آلوده به خون داشت و مردی در خون خود غوطهور بود آن حضرت پرسید چه میگویی؟ متهم گفت: من او را کشتم، فرمودند ببرید و او را نگاهدارید.
اجماع: درخصوص اعتبار اقرار بین فقها اجماع و اتفاقنظر وجود دارد. شیخ طوسی در مبسوط آورده است:«فالاجماع فانه لا خلاف فی صحه الاقرار و لزوم الحق به و انما اختلفوا فی تفصیله» هیچ اختلافی در صحت اقرار و لزوم حق به وسیله آن نیست و فقط اختلاف در تفصیل آن میباشد (طوسی، ۱۳۸۳ ق، ص۳).
در کتاب القواعد الفقهیه آمده است: «الاجماع من کافه علماء الاسلام و عدم الخلاف من احدهم فی حجیه الاقرار العقلاء علی انفسهم و نفوذه فی الجمله» همه علمای اسلام در حجیت اقرار اجماع دارند و در نفوذ و اعتبار آن اختلافی نیست.
۳ـ۱ـ۱ـ۱ـ ب ـدلیل عقلی
تصور اولیه این است که آدمی همیشه سود خویش را میخواهد و وقتی به حق دیگری و به زیان خود اقرار میکند، باید مبیّن واقع باشد. لیکن واقعیت این است که برای سود بهتر و بیشتر ضرر کمتر را میپذیرد و گاه نیز برای دفع ضرر سختتر ضرر کمتر را پذیرا میشود. لذا با این استدلال نمیتوان اعتبار عقلی را پذیرفت. محقق اردبیلی آورده است: «فان العاقل لا یکذب علی نفسه بما یضرّه». عاقل بر ضرر خودش دروغ نمیگوید (مقدس اردبیلی، ۱۴۱۴ ق، ص ۳۸۵).
این سخن همیشه صادق نیست. ممکن است شخص عاقل بنابر مصالح مهمتر به ضرر خودش مطلبی را بپذیرد. اتفاقاً پذیرفتن چنین ضرری خود نوعی اقدام مبتنی بر عقل است. بستگی به این دارد که ما چه تعریفی از عقل و عاقل داشته باشیم. به علاوه گاه اقرار دارای دو چهره است. یعنی هر چند از یک طرف به زیان است ولی از طرف دیگر ممکن است به نفع فرد باشد. مانند اقرار به نسب.
بنابراین اگر گفته شود یکی از دلایل اعتبار اقرار اتفاقنظر همه ملل بر نفوذ اقرار هر عاقلی به ضرر خودش میباشد، به این معنی که اقرار عاقل بر ضرر خودش درباره چیزی که اقرار میکند طریق اثبات کننده است و هیچ کسی حتی یک نفر هم این اقرار را انکار نکرده است (موسوی بجنوردی، ۱۳۸۹ ق، ص۳۷).
و این قاعده در همه زمانها و مکانها یک قاعده عقلایی است (مکارم شیرازی، ۱۴۱۰ق، ص ۴۰۵).
به نظر میرسد اینگونه استدلال بر دلیل عقلی اقرار از موقعیت مناسبی برخوردار نیست. زیرا اولاً اتفاق همه ملل در همه اعصار و زمانها درصورت بررسی و صحت آن دلالت بر اجماع دارد، نه دلالت عقلی. ثانیاً اتفاقنظر همه ملل آن هم بدون هیچ دلیل خلافی حتی یک نفر ادعای بیاساسی و مستلزم ملاحظه همه آراء میباشد که پذیرش آن بسیار بعید است و در صورت وجود آن، باز هم دلالت بر عقلایی بودن نمیکند. چون بسیاری از امور هست که در اعصار مختلف رواج داشته است ولی حاکی از دلالت عقلایی ندارد. ثالثاً اثبات عقلایی بودن را نمیتوان از طریق عده و بسیاری و کثرت ثابت کرد. چهبسا سخنی موافقنظر اکثریت لیکن فاقد مبنایی عقلی و بالعکس. به نظر میرسد به جای تمسک به «جمیع ملل کافه . . .» و مانند آن، با استناد به «کلما حکم به الشرع حکم به العقل» آسانتر میتوان به مقصد رسید. یا از این جهت که عقلای ملل مختلف و قانونگذار در کشورهای مختلف (که فرض بر حکیم بودن آنها میباشد) اقرار را جزء ادله اثبات دعوی قرار دادهاند. و چون عقلا کمتر کار غیر عقلایی انجام میدهند. بنابراین در اعتبار اقرار دلالت عقلی را نیز میتوان بیان داشت. به عبارت دیگر اتفاق عقلا دلالت بر عقلی بودن اعتبار اقرار دارد نه جمیع الملل کافه و قاعده عقلانیه فی جمیع الاعصار، مگر غرض از این عبارات این باشد که اعتبار اقرار مبتنی بر اماره قانونی است که هیچ عاقلی بیهوده به ضرر خود اقدام نمیکند و ظاهر این است که درست میگوید، مگر خلافش ثابت شود.
۳ـ۱ـ۱ـ۲ـ عناصر تعریف اقرار
۳ـ۱ـ۱ـ۲ـ الفـ اخبار
در تعریف ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی اقرار اخبار به حق است و در نوشتههای حقوقی و فقهی در این وصف اقرار کمتر تردید شده است. با وجود این پارهای از فقیهان حنفی، به دلیل آثاری از اقرار که به احکام انشاء میماند، آن را انشاء و اخبار گفتهاند و دیگران با این نظریه به مخالفت برخاستهاند. بهطور خلاصه توهم چهره انشایی اقرار مهجور مانده است. اقرار نوعی اخبار است، اخبار یعنی از گذشته یا حال و یا آینده چیزی خبر دادن. و اقرار کننده خبر میدهد که حقی برای دیگران بر عهده وی میباشد. وی در این امر، قصد اخبار دارد نه انشاء. از اینرو اقرار، عمل حقوقی محسوب نمیشود، یعنی نه عقد است و نه ایقاع بلکه خبر از یک واقعه حقوقی که همان حق سابق است، میباشد. به دیگر سخن اقرار با انشاء که نوعی عمل خاص دماغی است که امری را به وجود اعتباری ایجاد میکند تفاوت دارد، زیرا اولاً اقرار اخبار از گذشته است در حالی که انشاء ایجاد است و ثانیاً اقرار احتمال صدق و کذب دارد، ولی انشاء اینگونه نیست (عاملی (شهید اول)، ۱۴۱۷ق، ص ۱۶۴).
باید اقرار را از مقوله اخبار شمرد به این دلیل که نفوذ اعلام اراده مقر نیازی به قبول مقرله ندارد و خود به تنهایی کارساز است و نیز به این جهت که قصد نتیجه در اقرار شرط نیست و لزومی ندارد که مقر به قصد اعتراف به حق مدعی و به زیان خود سخنی بگوید؛ در حالی که میدانیم انشاء حق و تعهد هم نیاز به قصد نتیجه دارد و هم به قبول مخاطب انشاء.
۳ـ۱ـ۱ـ۲ـ بـ حق
عنصر دوم اقرار «اخبار به حق» است. حق اعم از مادی و معنوی، مالی و غیر مالی است. حق عبارت است از قدرتی که از طرف قانون به شخص داده شده است. ظاهراً در فقه هم کلمه حق به همین معنی به کار رفته است و با این معنی دارای ضمانت اجرا است.
درخصوص حق لازم است که حق مورد اقرار صرفنظر از نوع و ماهیت آن قابل مطالبه باشد. و مقرله بتواند رعایت آن را از مقر خواستار گردد. با توجه به این توجیه به نظر میرسد اقرار به تعهدات و دیون طبیعی که متعهد له حق مطالبه آنها را ندارد تحت شمول قاعده اقرار قرار نخواهد گرفت. زیرا هر چند چنین اقراری معتبر و صحیح است اما به جهت اینکه فاقد هرگونه اثر و پیامد خارجی است و به استناد آن مقرله نمیتواند انجام کار یا عدم انجام کار و یا انتقال مالی را از متعهد که در فرض ما مقر به حساب میآید خواستار گردد، در حقیقت اقراری غیر نافذ خواهد بود. ماده ۲۶۶ قانون مدنی در مبحث وفای به عهد درخصوص تعهدات طبیعی اشعار میدارد: «در مورد تعهداتی که برای متعهدله قانوناً حق مطالبه نمیباشد اگر متعهد به میل خود آن را ایفاء نماید دعوی استرداد مسموع نخواهد بود». مفهوم مخالف این ماده آن است که متعهد دیون طبیعی را نمیتوان به حکم قانون ملزم به پرداخت چنین دیونی نمود. به عنوان مثال تکلیف منفق به پرداخت نفقه ایام گذشته اقارب یک دین طبیعی است که قابل الزام نمیباشد (قانون مدنی، ماده ۱۲۰۶).
در اقرار باید اخبار به وجود حقی شود؛ خواه مستقیم باشد، چنانکه در دعوی طلب کسی بر دیگری، خوانده اقرار به طلب او نماید. و یا غیر مستقیم باشد چنانکه در دعوی مطالبه جبران خسارت ناشی از انجام ندادن تعهد، خوانده اقرار به تأخیر در انجام تعهد کند. اقرار مزبور، اقرار به وجود سبب حق برای خواهان است (امامی، ۱۳۴۲، ص ۲۳).
۳ـ۱ـ۱ـ۲ـ جـ نفع غیر
عنصر سوم اقرار، «وجود نفع برای غیر» است. غیر، اعم از فرد حقیقی و حقوقی است. و حتی اقرار به ارتکاب عملی که مستلزم حد یا مجازات تعزیری باشد، هرچند به نفع فرد خاصی نیست ولی با قدری مسامحه میتوان چنین اقراری را به نفع جامعه دانست. بنابراین مقصود از حق در تعریف اقرار فقط حقوق خصوصی نیست بلکه شامل حقوق عمومی هم میشود (جعفری لنگرودی، ۱۳۵۶، ص۵۴۰).
چنانکه در فقه گفتهاند حق در تعریف شامل حقالله و حقالناس است. حال اگر مقر اقرار به نفع خودش نماید نوعی ادعا به حساب خواهد آمد که ثابت نیست، و نیاز به بررسی و امعاننظر قضایی دارد.
۳ـ۱ـ۱ـ۲ـ دـ ضرر مقر
اقرار باید مستلزم ورود ضرر و لطمهای به تمامیت جسمی مقر (در امور کیفری) و یا صدمه و خسارت به اموال و حقوق مالی مقر باشد. عبارت «علی انفسهم» نیز در حدیث و عبارت قاعده (اقرار العقلاء علی انفسهم جایز) مبین همین مطلب است. بنابراین اگر اقرار زیانی برای مقر در بر نداشته باشد و متضمن ضرر دیگری باشد شهادت محسوب میشود. همچنین هرگاه اقرار با نفع و ضرر مقر توام باشد، این اقرار داخل در مفهوم قاعده اقرار به حساب نخواهد آمد. تشخیص اینکه اقرار به ضرر مقر و به نفع دیگری است به عهده قاضی است و مسئلهای است که احتیاج به دقت دارد.
۳ـ۱ـ۱ـ۳ـ ارکان اقرار
اقرار دارای سه رکن است که عبارتند از:
۳ـ۱ـ۱ـ۳ـ الفـ اقرار کننده یا مقر
اقرار کننده یا مقر کسی است که به ضرر خود و به سود دیگری خبر میدهد. اقرار کننده باید دارای شرایط ذیل باشد:
۱ـ بلوغ: اقرار صغیر اگرچه ممیز باشد معتبر نیست، حتی اگر به اذن ولی صورت گرفته باشد (علامه حلی، ۱۴۱۹ق، ص۱۱۴).
البته فقیهان بر این باورند که اگر وصیت یا وقف صغیر را نافذ بدانیم، اقرار او نیز درباره وصیت یا وقف نافذ خواهد بود، زیرا طبق قاعده معروف «من ملک شیئاً ملک الاقرار به» هر کس هر امری را تحت اختیار داشته باشد، اقرارش نسبت به آن امر معتبر است.
قانون مدنی ایران در ماده ۱۲۶۲ بلوغ را شرط اقرار کننده دانسته است، ولی با توجه به اینکه در مورد صغیر ممیز تملک بلاعوض، همچون قبول صلح یا هبه مجانی را نافذ می داند (ماده ۱۲۱۲)، اقرار صغیر ممیز نیز در اینگونه موارد از نظر قانون مدنی نافذ میباشد، زیرا اقرار صغیر ممیز با توجه به قاعده فوق در امری صورت گرفته که اقرار کننده خود میتواند آن را انجام دهد، مثلاً اگر ولی یا قیم برکسی اقامه دعوی کند و از او مالی را مطالبه کند مبنی بر این ادعا که خوانده آن مال را به مولّی علیه او صلح یا هبه کرده است و خوانده در مقابل، اقرار کتبی مولّی علیه را به عدم قبول هبه ارائه دهد، اقرار او نافذ میباشد.
۲ـ عقل: اقرار کننده باید عاقل باشد (قانون مدنی ایران، ماده ۱۲۶۲). پس اقرار مجنون نافذ نیست. درصورتی که اقرار کننده مجنون ادواری باشد و در حالت افاقه و سلامت روانی اقرار کند، اقرار وی نافذ میباشد.
۳ـ رشد: کسی که به واسطه سفه از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع گردیده، اقرار وی در این امر معتبر نمیباشد، زیرا طبق ماده ۱۲۶۳ قانون مدنی: «اقرار سفیه در امور مالی مؤثر نیست». البته اقرار سفیه در اموری که جنبه مالی ندارد نافذ است، مثلاً اقرار سفیه به ارتکاب جرمی که موجب حد یا قصاص یا تعزیر است مانند قذف و زنا، و یا اقرار وی به خلع و طلاق و نسب معتبر است (موسوی خمینی، ۱۴۰۳ق، ص۵۲).
درصورتی که سفیه به امری اقرار کند که هم جنبه مالی و هم جنبه غیر مالی دارد، اقرار او تنها نسبت به جنبه غیر مالی نافذ است، مثلاً اگر سفیه به سرقت اقرار کرد حد بر وی جاری میشود، ولی به پرداخت مال ملزم نمیشود (طوسی، ۱۳۸۳ق، صص ۴ـ۳).
۴ـ قصد: اقرار کننده باید به هنگام اقرار دارای قصد اخبار باشد و الفاظ و اشاراتی که بدون قصد صورت گیرد، اثر حقوقی ندارد. پس اقرار شخص خواب، بیهوش و یا مست و نیز اقرار در مقام استهزاء یا در بیان مثال به هنگام تدریس معتبر نمیباشد.
۵ـ اختیار: اقرار کننده باید در حال اختیار و بدون هیچگونه اکراهی اقرار کند، و گرنه اقرار او چه در امور مدنی و چه در امور کیفری نافذ نخواهد بود (قانون مدنی، ماده ۱۲۶۲).
در حدیثی از امام علی (ع) نقل شده: کسی که در برابر زندان، ترس یا تهدید اقرار کند، بر او حد جاری نمیشود. درصورتی که متهم به سرقت یا قتل و مانند آن، برای اعتراف به حقیقت مورد ضرب و شتم قرار گیرد، اقرار او در آن حال معتبر نخواهد بود. همچنین اگر اقرار پس از خاتمه شکنجه صورت گیرد و متهم میداند اگر اقرار نکند دوباره مورد ضرب و شتم قرار میگیرد، چنین اقراری مؤثر نخواهد بود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در این باره میگوید: «هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار و یا کسب اطلاع ممنوع است. اجبار شخص به شهادت، اقرار یا سوگند مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار و سوگندی فاقد ارزش و اعتبار است» (اصل ۳۸). درصورتی که کسی مورد اکراه قرار گیرد ولی قرینهای موجود باشد که اکراه بر او مؤثر واقع نشده، اقرار وی نافذ خواهد بود، مثلاً اگر کسی به بیش از آن میزانی که مورد اکراه قرار گرفته اقرار کند، اقرارش نافذ است (عاملی (شهید ثانی)، ۱۴۱۰ق، ص۲۰۹).
در حقوق انگلیس اقرار از این جهت به دو نوع اقرار اختیاری (ارادی) و اقرار غیر اختیاری تقسیم شده است: اقرار اختیاری اقراری است که با طیب خاطر و آزاد از تأثیر هرگونه علت خارجی به ویژه اکراه، تهدید یا تطمیع از شخص صادر شود. اقراری که از انتخاب آزاد و بدون اجبار فرد ناشی میشود و با آگاهی کامل وی از ماهیت و آثار اقرار، تحقق یابد. در مقابل، اقرار غیر اختیاری اقراری است که ناشی از چشمداشت، وعده، ترس، اجبار، شکنجه یا تهدید باشد و چنین اقراری اعتبار ندارد.
۶ـ معین بودن: اقرار کننده باید معین باشد. بنابراین اگر دو نفر به دیگری بگویند: یکی از ما دو نفر به تو یک میلیون ریال بدهکاریم، این اقرار به دلیل معین نبودن اقرار کننده معتبر نمیباشد. ولی درصورتی که یکی از دو نفری که در مالی متصرف میباشند به نفع شخص ثالث اقرار کند و متصرف دیگر آن را انکار نماید، نصف مال از آن مقرله و نصف دیگر از آن منکر خواهد بود.
اقرار معسر یا ورشکسته درصورتی که به ضرر طلبکاران نباشد نافذ است، و گرنه نسبت به اموال وی مؤثر نمیباشد بلکه بهصورت دین بر عهده او قرار میگیرد، زیرا با اعسار و ورشکستگی اموال او متعلق حق طلبکاران قرار گرفته است و اقرار نسبت به اموال، اقرار به ضرر دیگران است که نافذ نمیباشد.
عوامل تعیینکننده روش پیشبینی
موارد فوق اجزاء تعیینکننده سیستم پیشبینی در سازمان هستند در شکل ۲-۳ سیستم پیشبینی اجزای آن به تصویر کشیده شده است .
شکل شماره ۲- ۳: سیستم پیشبینی) جعفر نژاد-۱۳۸۵ (
دادههای موردنیاز برای پیشبینی از اطلاعات داخل و خارج سازمان به دست میآید ، فقدان اطلاعات و یا ناچیز بودن آن ، محدودیتهای زمانی ، سرمایه انسانی و…. محدودیتهای سیستم پیشبینی هستند . یکی دیگر از اجزای سیستم پیشبینی ، تصمیمگیری در مورد روش پیشبینی است که از ۷ قسمت تشکیلشده است:
۱-شکل مطلوب پیشبینی ۲- افق و دوره زمانی پیشبینی موردنظر ۳-الگوی دادهها ۴- دقت مطلوب ۵-هزینه پیشبینی ۶-در دسترس بودن دادهها ۷- سهولت عمل و فهم پیشبینی .
منظور از شکل مطلوب پیشبینی ، نقطهای یا فاصلهای بودن آن است و دوره زمانی پیشبینی شامل فوری) کمتر از یک ماه ( ، کوتاهمدت ) یک ماه تا سه ماه ( ، میانمدت ) سه ماه تا دو سال ( ، بلندمدت ) بیش از دو سال ( میباشد . عامل سوم در انتخاب پیشبینی الگوی دادهها میباشد ترکیب مدل ) روند ، دوره ، فصل و یا ترکیبات آنها ( در تعیین مدلی که باید مورداستفاده قرار گیرد کمک بسزایی دارد . عامل دیگر در انتخاب روش پیشبینی ، دقت موردنظر پیشبینی است گاهی اوقات ۵ درصد هم قابلقبول نیست و گاهی اوقات ۲۵ درصد هم قابل پذیرفتن است . عامل دیگر روش تجزیهوتحلیل هزینه و منفعت است که میبایست در انتخاب تجزیه هزینه و منفعت صورت بپذیرد . میزان در دسترس بودن دادهها میتواند روشی از روشهای پیشبینی را از مجموعه روشهای پیشبینی قابل انتخاب خارج کند . آخرین عامل در انتخاب روش پیشبینی ، سهولت عمل فهم پیشبینی برای تصمیم گیران و هدفگذاران میباشد .
چهار عامل اساسی ارزیابی اثربخشی سیستم پیشبینی عبارتاند از:
۱-صحت ۲- ثبات در مقابل تغییر ۳- عینیت ۴- زمان موردنیاز برای پیشبینی
خروجی سیستم شامل دادههای تولیدشده و میزان خطای پیشبینی آخرین جزء از اجزای پیشبینی هستند .
طبقهبندی پیشبینی
بهطورکلی روشهای پیشبینی به دو روش زیر تقسیمبندی میشوند .
روشهای کیفی پیشبینی
گاهی دادههای مربوط به گذشته یک پدیده بسیار کم و یا ناچیز است و یا اینکه فنّاوری جدیدی میباشد که پیشبینی از روش کمی امکانپذیر نیست و یا در مواقعی پیشبینی نیاز جمع آوری نظرات صاحبنظران و خبرنگاران دارد که میبایست روشهای کیفی استفاده شود .
روشهای کمی پیشبینی
فرض است آنچه درگذشته اتفاق افتاده در آینده اتفاق میافتد و الگوی دادهها در آینده تکرار خواهد شد و میتوان این فرض را باکمی اغماض قبول کرد برای افزایش سطح اطمینان این روشها میتوان آنها را با روشهای کیفی درآمیخت . روشهای پیشبینی کمی به دودسته روشهای پیشبینی علی و روشهای پیشبینی با سری زمانی تقسیمبندی میشوند .
روشهای پیشبینی علی
در این روش با بهره گرفتن از روابط میان متغیر موردنظر و سایر متغیرها ، ارزش آتی متغیر موردنظر را پیشبینی میکنند . در مدلهای علی یک متغیر وابسته و یک یا چند متغیر مستقل وجود دارد و طی سه مرحله به شرح ذیل ساخته میشوند.
شناخت متغیرهای که در پیشبینی متغیر موردنظر تأثیرگذارند .
انتخاب شکل روابطی(معادلات خطی ، غیرخطی ، لگاریتمی و…) که متغیرها را به هم مربوط میسازد .
معتبر ساختن مدل پیشبینی با انجام آزمونهای عادی و آماری .
مدلهای علی در سه دسته به شرح ذیل طبقهبندی میشوند .
مدلهای رگرسیونی: مدلهای رگرسیون که سادهترین نوع آن مدلی است که در آن متغیر وابسته فقط به یک متغیر مستقل بستگی دارد این رابطه میتواند خطی ، درجهدو و یا نمایی باشد . مدل رگرسیون را بهمنظور تعیین میزان همبستگی بین متغیرها با شاخصهایی نظیر ضریب تعیین و غیره ارزیابی میکنند و همچنین مدلهای رگرسیونی چند متغیره نیز وجود دارد که با اضافه کردن متغیرهای مستقل که بر متغیر وابسته ثاثیر دارد باعث افزایش اطمینان و ضریب همبستگی بین متغیرها میشود.
مدلهای اقتصادسنجی: شامل یک سیستم معاملات آماری که فعالیتهای بخشهای مختلف اقتصاد را به یکدیگر مرتبط میسازد و تأثیر آن را بر متغیرهای موردنظر تعیین میکند میباشد مدلهای اقتصادسنجی را نوعی مدل رگرسیون پیشبینی گسترشیافته میباشند . مدلهای اقتصادسنجی هنگامیکه عوامل مورداستفاده در یک معادله رگرسیون ، وابستگی متقابل دارند ، بکار میروند .
مدل داده-ستاده: یک نگاره داده-ستاده برای اقتصاد ملی یا منطقهای بهصورت یک ماتریس تراز که از یک بخش به سایر بخشها جریان دارد ، نشان داده میشود. با جمع عناصر یک ردیف برای یک بخش ، ستاده آن بخش و با جمع عناصر یک ستون برای یک بخش ، دادههای آن بخش مشخص میشود .
روشهای پیشبینی بر اساس سریهای زمانی
سری زمانی مجموعه از مشاهدات است که برحسب زمان مرتبشدهاند و یا از توالی مشاهدات یک متغیر معین است ، یک سری زمانی از اجزای زیر میباشد (حاج شیرمحمدی-۱۳۸۴)
جزء روند: تغییرات افزایش ، کاهش یا ثابت یک سری زمانی در بلندمدت است .
جزء سیکل: تغییرات در دورههای نسبتاً ثابت و معین ولی طولانی (برای چند سال اتفاق میافتد)
تغییرات فصلی: منظور از تغییرات فصلی تغییراتی است که بنا بر تغییر ماهای سال و فصلهای سال اتفاق میافتد (افزایش مصرف سوخت گاز در زمستان)
تغییرات نامنظم: حرکات پراکنده در یک سری زمانی که الگوی منظم و مشخصی را دنبال نمیکند .
پس از مشخص شدن اجرای یک سری زمانی باید نحوه تعامل آنها تعیین شود اگر که تمام اجزاء در یک واحد بیان شود میتوان مقدار متغیر ،آنها را باهم جمع کرد در غیر این صورت لازم است که مقدار روند واحدهای فیزیکی و سایر اجزاء بهصورت تقریباً درصدی بیانشده و در مقدار روند ضرب شوند .
روشهای پیشبینی کمی عبارت است از:
الف- روش میانگین متحرک
در این روش مقادیر پیشبینی برابر است با میانگین مقادیر دورههای قبل ،دقت کمی دارد لیکن هزینه آن اندک است و فرمول آن عبارت است از:
ب- روش میانگین متحرک وزنی
مانند میانگین ساده است لیکن فرض میشود در دوره t وزن بیشتر میباشد بهطور مثال در یک دوره با تناوب ۳: دوره نزدیک ۰٫۵ ، دوره قبل ۰٫۳ و دوره قبلتر ۰٫۲ میباشد و فرمول آن عبارت است از:
پ-روش نمو هموار ساده (هموارسازی نمایی ساده-براون)
تعریف مسأله و مدلسازی ریاضی
تعریف مسأله
شبکه زنجیره تأمین بحث شده در این رساله یک شبکه لجستیک چند محصولی، چندسطحی و تک دورهای میباشد که شامل بخشهای تولید، بازرسی، توزیع، مشتری، بازیافت و دورریز است. مدلی برای طراحی شبکه چند محصولی در بازارهایی با تقاضای احتمالی و با در نظر گرفتن احتمال آشفتگی و اختلال برای تولیدکنندگان طراحی خواهد شد. این زنجیره شامل:
-
- مراکز تولید / بازیافت
-
- مراکز عرضه[۹۰]/ بازرسی
-
- مشتریان
-
- مراکز دورریز[۹۱]
میباشد. هر مشتری قبل از شروع هر دوره که به آن زمان معطلی[۹۲] گفته می شود، محصولات خود را سفارش میدهد. مراکز عرضه سفارشات را دریافت کرده و آنها را یکپارچه می کنند و به تولیدکنندگان با ظرفیتهای تولید محدود انتقال می دهند. محصولات تولید شده توسط تولیدکنندگان از طریق مراکز عرضه به مشتریان تحویل داده میشوند. مراکز عرضه ابتدا محصولات را بازرسی کرده آن دسته از محصولاتی که قابل بازیافت یا ترمیم مجدد هستند را به تولیدکنندگان انتقال می دهند و محصولات سالم را بستهبندی کرده و برچسبگذاری میکنند و به مشتریان تحویل می دهند و بقیه را به مراکز دورریز منتقل می کنند. پس در سطح اول زنجیره تعدادی تولیدکننده قابل اعتماد با هزینه مشخص که میتوانند برای تولید انتخاب شوند، وجود دارد. در سطح دوم زنجیره تعدادی مراکز عرضه مشخص که میتوانند برای توزیع انتخاب شوند، وجود دارد و مشتریان این زنجیره در تعدادی مکان کاندید از قبل تعیین شده قرار میگیرند. ما به دنبال تعیین ساختار بهینه شبکه این زنجیره در جهت کاهش هزینه کل و کاهش اثرات زیستمحیطی کل مجموعه هستیم که این هزینه کل زنجیره، مجموع هزینه های سرمایهگذاری جاری برای باز کردن مکانهای تولید/ بازیافت، بازرسی/ توزیع، هزینه های تولید و پردازش و دورریز و حملو نقل و هزینه های جریمه ناشی از به کار نبردن کل ظرفیت تولیدی و یا عرضه میباشد. در تابع هدف زیستمحیطی هم کل اثرات زیستمحیطی ناشی از تولید و پردازشها در قسمتهای مختلف و اثرات ناشی از حملونقل باید به حداقل مقدار خود برسد.
تصمیمات مختلف شامل تعداد، مکان و ظرفیت نهادها در هر سطح و همچنین جریان محصولات و یا مواد در کل شبکه میباشد. به دلیل مشخص نبودن تقاضای واقعی در سطح مشتری، تقاضا به عنوان متغیر تصادفی با مقادیر گسسته برای سناریوها در نظر گرفته می شود. عدم قطعیت مربوط به هزینهها نیز باید با سناریوهای مختلف در مرحله حل مدل توصیف گردد.
در این مدل، مکانهای تولید و توزیع به صورت دو منظوره عمل می کنند. یعنی مرکز تولید به عنوان مکان بازیافت یا ترمیم محصولات قابل بازیافت هم بکار میرود. مرکز توزیع به عنوان مکانی برای بازرسی هم استفاده می شود. همین استفاده دو منظوره از مکان باعث صرفهجویی در هزینهها و کاهش آلودگی به دلیل استفاده مشترک از زیرساختها و وسایل و تجهیزات حملونقل میگردد.
شکل ۴‑۱ : ساختار یکپارچه شبکه لجستیک رو به جلو و معکوس
پیش فرضهای تحقیق
-
- پیرامون تقاضای محصولات معرفی شده به بازار به دلیل وجود رقیبان و عوامل دیگر عدم قطعیت کامل وجود دارد.
-
- هزینه های تولید و حملو نقل نیز به دلیل تغییرات غیرقابل پیش بینی قیمت سوخت و قیمت مواد اولیه دارای عدم قطعیت کامل میباشند.
-
- علاوه بر جریان رو به جلوی محصولات در زنجیره، جریان برگشتی از مراکز بازرسی به دلیل وجود مشکلات کیفیتی در تولید و یا نگهداری بد محصولات در انبار (در زیر آفتاب، چون پلی اتیلن ممکن است در اثر نور طولانی مدت خورشید دچار شکستگی شود) وجود خواهد داشت. علت این امر نیز کسب مزیت رقابتی در اثر تجربه خوب مشتریان[۹۳] از شرکت است و یکی از نوآوریها در این تز نیز همین جریان برگشتی از مراکز بازرسی میباشد.
-
- محصولات برگشتی بازیافت و یا دورریز خواهند شد. خروجی فرایند بازیافت به صورت مجدد در تولید محصولات جدید مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
-
- در تابع هدف هزینهها، تنها هزینه های تولید در مکانهای تولیدی و بازیافت و هزینه های فرایند در مراکز عرضه و مراکز دورریز و همچنین هزینه های حملو نقل بین این مراکز و هزینه های جریمه در مکانهای تولید، انبار و دورریز به دلیل ظرفیتهای استفاده نشده در نظر گرفته شده است. هزینه های دیرکرد و … در این مدل فرض نشده است.
مدلسازی ریاضی
مسأله مورد نظر را میتوان در قالب مدل برنامه ریزی عدد صحیح مخلوط فرموله کرد. پیش از بیان مدل، ابتدا نمادهای استفاده شده برای توصیف مدل ارائه میگردد:
-
- مجموعهها
P : نشانگر محصولات
I : نشانگر مجموعه بالقوه مکانهای تولیدی و بازیافت
J : نشانگر مجموعه بالقوه مکانهای توزیع و بازرسی
K : نشانگر مجموعه مکانهای ثابت مناطق مشتری
M : نشانگر مجموعه مکانهای ثابت دورریز
-
- پارامترها
dkp : تقاضای مشتری منطقه k از محصول p
S1p : متوسط نسبت محصولات p فرستاده شده به واحد دورریز m
S2p: متوسط نسبت محصولات p فرستاده شده به واحد بازیافت j
: هزینه ثابت بازکردن مرکز تولید/ بازیافت i
: هزینه ثابت بازکردن مرکز بازرسی/ توزیع j
: هزینه حمل هر واحد محصول p از مکان i به مکان j
: هزینه حمل هر واحد محصول p از مکان j به مکان k
: هزینه حمل هر واحد محصول p قابل بازیافت از مکان j به مکان i
Ljmp : هزینه حمل هر واحد محصول p دورریز از مکان j به مکان m
pwip : هزینه تولید / بازیافت هر واحد محصول p در مکان i
: هزینه پردازش هر واحد محصول p در مکان j
: هزینه دورریز هر واحد محصول p در مکان m
Twip : هزینه جریمه به ازای هر واحد ظرفیت به کار برده نشده در مکان i به ازای محصول p
Byjp: هزینه جریمه به ازای هر واحد ظرفیت به کار برده نشده در مکان j به ازای محصول p
Omp: هزینه جریمه به ازای هر واحد ظرفیت به کار برده نشده در مکان m به ازای محصول p
: ظرفیت مرکز تولید/ بازیافت i به ازای محصول p
: ظرفیت اداره[۹۴] محصولات p در جریان رو به جلو در مرکز توزیع/ بازرسی j
: ظرفیت اداره محصولات p دورریز در مرکز دورریز m
: ظرفیت اداره محصولات p در مرکز تولید/ بازیافت i
-
- پارامترهای سبز (زیست محیطی)
تأثیر محیطی تولید یک واحد محصول p
ج)اختلال در کنش اجتماعی: ۷ ماده را به خود اختصاص می دهد. توانایی فرد در انجام کارهای روزمره، احساس رضایت در انجام وظایف، احساس مفید بودن، قدرت یادگیری و لذت از فعالیتهای روزمره زندگی را بررسی می کند.
د)علائم افسردگی: ۷ ماده را به خود اختصاص می دهد. احساس بی ارزشی، ناامیدی، احساس بی ارزشی بودن زندگی، افکار خودکشی و آرزوی مردن و ناتوانائی در انجام کارها( گلدبرگ و هیلر،۱۹۷۹ ).
گلد برگ و همکاران( ۱۹۸۶ ) همبستگی بین داده های حاصل از اجرای دو پرسشنامه سلامت عمومی و چک لیست علائم روانی SCL- 90 را بر روی ۲۴۴ نفر آزمودنی به میزان ۷۸/. گزارش داده است. لذا بر اساس نتیجه این مطالعه، اندازه ی شاخصهای حساسیت و ویژگی، میزان کلی اشتباه طبقه بندی ، و ضریب همبستگی نمرات آن با ارزیابی بالینی به تربیت برابر با ۸۶%، ۷۷%،۲۰% ،۷۰% بوده است.
دولکن، جوئز، هندرسون( ۱۹۸۷ ) همبستگی بین دو پرسشنامه PSEوGHQ در استرالیا را به میزان ۷۶% گزارش نموده اند( یعقوبی،۱۳۷۴ ). در مطالعه دیگری که توسط گلدبرگ و هیلر( ۱۹۷۹ ) انجام گرفت، مقدار ضریب همبستگی دو متغیری بین چهار مقایس فرعی پرسشنامه۲۸ ماده ای بین ۳۳/. تا ۶۱/. بدست آمد.
آریا و همکاران(۱۹۹۲) در تحقیقی که در شیلی انجام دادند. حساسیت فرم ۱۲ سوالی پرسشنامه سلامت عمومی را ۷۶/. را نشان دادند. در هند شاماشوندار و همکاران(۱۹۸۶ ) برای این فرم پرسشنامه ۸۷/. ویژگی بدست می آورند در برزیل ماری ویلیامز(۱۹۸۵ )حساسیت ۸۵/. و یژگی ۷۹/. را نشان دادند(یعقوبی ،۱۳۷۴ ).
یعقوبی(۱۳۷۴) طی پژوهشی، با عنوان، بررسی همه گیر شناسایی اختلالات روانی در و ویژگی این پرسشنامه در بهترین نمره پرسش (۲۳) به ترتیب برابر با ۵/۸۶ % و ۸۲% است.
آن نوع از پایاپی که بیشترین ارتباط را با روش های غربالگری دارد همسانی درونی شان می باشد که از طریق ضریب الفای کرونباخ اندازه گیری شود. مطالعات مختلف حاکی از پایاپی بالای پرسشنامه GHQ 28 است در مطالعه ای که چان و جان (۱۹۸۳) با بهره گرفتن از پرسشنامه ۳۰ ماده ای GHQ انجام دادند بر اساس روش ساده نمره گذاری لیکرت ضریب همبستگی درونی این مقیاس برابر ۸۵/. گزارش شده است.
چیونگ۱ و اسپیرز؛ ضریب پایایی را بین ۴۲/. تا ۴۷/. بدست آورند. علاوه بر این ضریب آلفا برای کل مقیاس برابر ۸۸/. و برای خرده مقیاس ها بین ۶۶/. تا ۸۵/. به دست آمد(یعقوبی ،۱۳۷۴). چیونگ و اسپیرز(۱۹۹۴ ) در جمعیت کامبوجی های ساکن نیوزلند از طریق باز آزمایی به فاصله ۲ تا ۴ هفته پایایی این پرسشنامه را با بهره گرفتن از ضریب همبستگی اسپیرمن ۵۵/. ارزیابی کرده اند. البته میزان آن پایین اما از نظر آماری معنی دار بوده است( میر خشتی،۱۳۷۵ ).
دستجردی( ۱۳۷۷ ) طی پژوهشی تحت عنوان هنجارهای آزمون سلامت عمومی برای دانشجویان مرکز تربیت معلم ضریب پایایی و ضریب همبستگی برای کل پاره تست های آزمون سلامت عمومی برابر ۸۲/. گزارش می دهد. مرخشتی (۱۳۷۵ ) طی پژوهشی با عنوان بررسی رابطه میان رضایت از زندگی زناشویی و سلامت روان بر روی گروه نمونه پژوهش به تعداد مساوی( از زنان و مردان) ضریب آلفای کرونباخ برابر %۹۲ در زمانی کرد که نشان دهنده هماهنگی درونی بسیار قوی این پرسشنامه است.
مجاهد( ۱۳۷۴) طی پژوهشی با عنوان بررسی وضعیت رفتار کودکان و سلامت روانی والدین در خانواده های چند همسری( منطقه سراوان) از ضریب همبستگی نمرات در دو نوبت استفاده کرده ضریب همبستگی به دست آمده ۶۲% بود که از لحاظ آماری معنا دار است در نتیجه پایانی نسبی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.
روش نمره گذاری:
روش نمره گذاری گزینه هایGHQ با بهره گرفتن از مدل ساده لیکرت بوده است که به ترتیب به گزینه ها، نمره های قردادی ۰،۱،۲،۳ تعلق می گیرد. بنجامین و همکاران ( ۱۹۸۲) در مطالعه خود روی ۹۲ زن در یافتند که با بهره گرفتن از روش سنتی نمره گذاری آزمون سلامت عمومی فقط نیمی از بیماران روانی شناسایی شده و برخی از بیماران که از اختلالات مزمن رنج می برند شناسایی نشدند. در هنگامی که نمره گذاری ساده لیکرت استفاده شد. نتیجه به طور قابل توجهی بهبود یافت و ۴۰% شناساسی نشدند این مطالعه نشان داد که استفاده ازنسخه کوتاهGHQ با استفاده ار روش نمره گذاری لیکرت حساسیت آزمون را به گونه قابل ملاحظه ای افزایش داده ولی ویژگی آزمون را اندکی کاهش می هد.
بنابر اعتقاد بارکونی(۱۹۸۶)برای غلبه بر محدودیتهای مربوط به عدم کارایی پرسشنامه سلامت عمومی در شناساسی تشخصیص اختلالات روانی مزمن، استفاده ار روش ساده نمره گذاری لیکرت در این پرسشنامه بر سایر روش های ارحج است( بالا هنگ ۱۳۷۲). در پژوهش حاضر نحوه نمره گذاری که بر اساس مدل لیکرت می باشد بدین شرح می باشد برای گزینه (الف) صفر، گزینه (ب) نمره یک، گزینه (ج) نمره ۲ و گزینه (د) نمره ۳ منظور شده است یا توجه به اینکه تعداد پرسشنامه این آزمون ۲۸ است و به هر یک بین صفر تا ۳ نمره تعلق می گیرد و پرسشنامه GHQ هر آزمودنی حداقل ۰ و حداکثر ۸۲ می باشد نمره بالا نشان دهنده اختلال است. این آزمون برای فرد ۵ نمره تعیین می شود.
روش های آماری برای تجزیه و تحلیل داده ها:
در پژوهش حاضر برای تجزیه تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده و از t مستقل و همبستگی پیرسون و رگرسیون one way anova استفاده شده است.
فصل چهارم:
یافته ها
تجزیه و تحلیل داده ها :
در این فصل نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده های پژوهش ارائه می گردد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها و توصیف ویژگی های افراد مورد بررسی و پاسخ به فرضیه های پژوهش از نرم افزارSPSS استفاده شده است.
اطلاعات این فصل از پژوهش در دو قسمت : الف) توصیفی ب) استنباطی تنظیم شده است.
۴ – ۱ –بررسی جمعیت شناختی آزمودنیها:
۴-۱-۱- بررسی حجم نمونه به تفکیک جنسیت:
همچنانکه در جدول مشاهده می کنید،تعداد پاسخگویان را ۵۸ درصد والدین پدر و ۴۲ درصد مادر تشکیل داده اند.
جدول ۴ ۱–۱- توزیع پاسخگویان به تفکیک جنسیت والدین
فراوانی | درصد فراوانی | درصد معتبر | درصد تجمعی | |
پدر | ۱۸۴ | ۵۸.۰ | ۵۸.۰ | ۵۸.۰ |
مادر | ۱۳۳ | ۴۲.۰ | ۴۲.۰ | ۱۰۰.۰ |
جمع | ۳۱۷ | ۱۰۰.۰ | ۱۰۰.۰ |
<p> ۳۹<br /> ۴۰<br /> ۴۸<br /> ۴۹<br />شکل ۲-۸٫ چارچوب منشور عملکرد ۵۴<br />شکل ۲-۹: ارتباط دیدگاه ها ۵۶<br />شکل ۲-۱۰٫ چارچوب مدیریت عملکرد در یک سازمان HPMF 61<br />شکل۲-۱۱٫ نظام ارزیابی عملکرد سازمانی (OPAS) 62<br /> ۶۶<br /> ۶۷<br /> ۶۹<br /> ۷۱<br /> ۷۲<br /> ۷۳<br /> ۷۴<br /> ۷۴<br /> ۷۵<br /> ۷۷<br /> ۸۳<br /> ۸۹<br /> ۲۴۱<br /> ۲۴۲<br /> ۲۴۴<br /> ۲۵۲<br /> ۲۶۴<br />فهرست نمودارها<br />نمودار ۱-۱ دامنههای گوناگون مورد مطالعه در پژوهش ۴<br />نمودار ۱-۲: فرایند اجرای تحقیق(کرسول و پلانو کلارک،۲۰۰۷؛۱۱۱) ۱۰<br />مودار ۱-۳٫ مراحل اجرای تحقیق ۱۳<br />نمودار۲-۱: سطوح هماهنگی ۱۲۳<br />نمودار۲-۲ :الگوی عقلایی تدوین استراتژی سازمان ۱۲۴<br />نمودار۲-۳: طیف تفکر در موضوعا
جدول ۵-۴: تعداد (درصد) موارد مثبت و منفی ژن اینتگراز۱ و ژن اینتگراز۲ و حضور
همزمان هر دو ژن اینتگراز در تمام جدایه های E. coli مورد بررسی در این مطالعه ۶۲
جدول ۶-۴: کد نمونه، طول کاست ژنی و ژنهای موجود در کاست ژنی
کلاس ۱ اینتگرونها در محصولات PCR تعیین ترادف شده ۶۶
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
تصویر ۱-۱ مکانیزم های توسعه مقاومت به آنتی بیوتیک ۱۹
تصویر ۲-۱ سه مکانیسم اصلی که توسط آن ژن های مقاومت آنتی بیوتیکی
به صورت افقی در میان باکتری ها منتقل میشوند ۲۱
تصویر۳-۱) ساختمان کلی یک اینتگرون ۲۴
تصویر۴-۱: ساختمان کلی کلاس۱ اینتگرونها ۲۵
تصویر ۵-۱: ساختار کلاس ۱ اینتگرون یافت شده در Tn402 26
تصویر۶-۱: ساختار اینتگرون کلاس۲ موجود در Tn7 26
تصویر۷-۱: ساختار اولین اینتگرون کلاس ۳ از ژاپن ۲۷
تصویر۸-۱: ساختار کاستها همراه اینتگرون ۲۸
تصویر۸-۱:ساختار شماتیک کاست وارد شده به اینتگرون ۲۹
تصویر۹-۱: مکانیسم ورود و بیان کاستهای ژنی توسط اینتگرون کلاس۱ ۳۱
تصویر۱-۴: تصوی ژل الکتروفورز ۶۳
تصویر ۲-۴: الگوی باندهای محصولات PCR کاست ژنی کلاس ۱ اینتگرونها
با طول متفاوت پس از الکتروفورز روی ژل آگارز ۶۴
تصویر ۳-۴: الگوی باندهای محصولات PCR کاست ژنی کلاس ۱ اینتگرونها
با طول متفاوت پس از از الکتروفورز روی ژل آگارز ۶۵
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۱-۴: درصد مقاومت های چندگانه آنتی بیوتیکی در جدایه های اشریشیا کولی
بدست آمده از مراحل مختلف نمونه گیری در گله های گوشتی اطراف شیراز. ۵۸
نمودار ۲-۴: نمودار درصد موارد مثبت و منفی ژن اینتگراز ۱ در جدایه های E. coli
بدست آمده طی مراحل مختلف نمونهگیری در این مطالعه. ۵۹
نمودار ۳-۴: نمودار درصد موارد مثبت و منفی ژن اینتگراز ۲ در جدایه های E. coli
بدست آمده طی مراحل مختلف نمونهگیری در این مطالعه ۶۰
نمودار ۴-۴: نمودار درصد موارد مثبت و منفی حضور همزمان ژنهای اینتگراز ۱ و ۲
در جدایه های E. coli بدست آمده طی مراحل مختلف نمونهگیری در این مطالعه ۶۱
نمودار ۵-۴: نمودار درصد موارد مثبت و منفی ژن اینتگراز ۱ و ژن اینتگراز ۲ و حضور
همزمان هر دو ژن اینتگراز در تمام جدایه های E. coli مورد بررسی در این مطالعه ۶۲
فصل اول: مقدمه و هدف
۱-۱- مقدمه
کشف آنتی بیوتیک ها در اواخر دههی ۱۹۲۰ و آغاز استفاده از آنها در درمان و جلوگیری از عفونت در دههی۱۹۴۰ بدون شک یکی از پیشرفتهای بزرگ پزشکی در ۱۰۰ سال گذشته است (دیویس، ۲۰۰۷، دیویس و دیویس، ۲۰۱۰). از آن زمان تا کنون آنتیبیوتیکها به طور گستردهای در درمان بیماریهای عفونی انسانها و حیوانات استفاده شدهاند. آنتیبیوتیکها در صنعت طیور به منظور افزایش رشد، درمان، پیشگیری و کوکسیدیواستات استفاده میشوند (گوآرداباسی و همکاران، ۲۰۰۸). استفاده گسترده از آنتیبیوتیکها در انسان و حیوانات سبب ایجاد نگرانیهایی در مورد توسعهی باکتری های مقاوم و نیز باکتریهای دارای مقاومت چندگانه که یک خطر بالقوه برای جوامع انسانی و حیوانات هستند، شده است، چرا که مقاومت میتواند سبب شکست در درمان شود (اریال، ۲۰۰۱).
بر طبق تخمین مرکز” کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) در ایالات متحده آمریکا سالانه در حدود ۶۰۰۰۰ نفر در کشور آمریکا به علت مقاومت عوامل بیماری زا نسبت به آنتی بیوتیک ها جان خود را از دست می دهند. همچنین تخمین زده می شود که استفاده غیر درمانی از آنتی بیوتیک ها در چارپایان اهلی ۸۰% از کل آنتی بیوتیک های استفاده شده در ایالات متحده را شامل می شود.
صنعت طیور دومین صنعت کشور ما محسوب میشود. با این حال به علت نبود سیستم نظارتی دقیق، آنتیبیوتیکها به شکلی خودسرانه و غیر معقول درطیور صنعتی مصرف میشوند. مشکل مهمی که استفاده غیر اصولی از آنتیبیوتیکها ایجاد میکند، بقایای این داروها در محصولات دامی، خصوصا گوشت ماکیان و تخم مرغ میباشد که علاوه بر انتقال به انسان و افزایش فشار بر کبد وکلیهها برای دفع دارو، سبب ایجاد مقاومت در میکروارگانیسمهای انسانی در اثر مواجهه آنها با این بقایای آنتیبیوتیکی میشود.
با ظهور باکتریهای مقاوم به چندین آنتی بیوتیک درمان عفونتها در سرتاسر جهان به خطر افتاده است. گرچه به صورت کلاسیک مقاومت را به جهش های کروموزومی نسبت می دهند. اما مقاومت غالبا در ارتباط با قطعات خارج کروموزومی است که از سایر باکتریهای موجود در محیط کسب می شود که اینها شامل انواع مختلفی ازقطعات DNA متحرک، مثل پلاسمیدها، ترانسپوزونها و اینتگرونها هستند. به محض اینکه باکتریهای دارای مقاومت مستقر شدند، دوام آورده و در سرتاسر جهان پخش می شوند و سبب شکست بالینی در درمان عفونتها و ایجاد بحرانهای بهداشت عمومی میشوند (الکسون و لوی، ۲۰۰۷). اینتگرونها قطعات ژنتیکی باکتریایی هستند که می توانند سبب افزایش جذب و بیان ژن ها (عموما ژنهای مقاومت) در داخل کاستهای ژنی خود شوند (استوکس و هال، ۱۹۸۹). اینتگرونها عموما بر اساس توالی پروتئین اینتگراز که عملکرد نوترکیبی را به آنها میدهد، طبقه بندی می شوند. بر اساس این توالی اینتگرونهای مقاومت (RIs ) به ۵ دسته طبقه بندی شده اند ، که از میان آنها بیشترین حجم مطالعات بر روی کلاس ۱ و۲ و۳ انجام شده است. بیش از ۱۳۰ کاست ژنی مختلف شناسایی شده است که سبب ایجاد مقاومت به (تقریبا) تمام آنتی بیوتیک ها می شوند (مازل، ۲۰۰۶). کاست های ژنی که تا امروز در اینتگرونها شناسایی شده اند معمولا فاکتورهای مقاومت آنتی بیوتیکی را رمزگردانی می کنند. بنابراین به این اینتگرونها، اینتگرونهای مقاومت (RIs [۱]) یا اینتگرونهای مقاومت چندگانه دارویی (MRIs [۲])گویند (استالدر و همکاران، ۲۰۱۲). ژنهای مقاومت به هم پیوسته بر روی اینتگرونها (که قطعات ژنتیکی متحرک هستند) مقاومت های دارویی چندگانه را رمزگردانی می کنند و در انتقال مقاومت های دارویی چندگانه بین باکتری ها دخیل هستند (لوراستین هال و همکاران، ۲۰۰۳).
مواجهه با باکتریهای دارای مقاومت چندگانه از طریق زنجیره ی غذایی خطر بالقوه ای برای سلامت انسان از طریق عفونتهای منتقل شونده از راه غذا در نظر گرفته شده است. مسبب آن پاتوژنهای مقاوم یا انتقال افقی اینتگرونها از باکتریهای موجود در حیوانات تولید کننده غذا [۳] مثل طیور به پاتوژنهای انسانی میباشد (باکس و همکاران، ۲۰۰۵). اینتگرونها در سرتاسر جهان در ارتباط با باکتری های گرم منفی توصیف شده اند و شاخصی برای مقاومت آنتی بیوتیکی هستند (باهو و همکاران، ۲۰۱۰).
کلاس یک اینتگرونها به علت پخش وسیع در میان باکتریهای گرم منفی وبالاترین میزان گزارشات در انسان و حیوانات به طور گستردهای مورد مطالعه قرار گرفته اند. این کلاس شایعترین اینتگرون در جدایههای کلینیکی است وسبب شده برخی نویسندگان آنها را اینتگرونهای بالینی[۴] نامگذاری کنند (گیلینگز و همکاران، ۲۰۰۸). کلاس ۲ اینتگرونهای متحرک ، دومین گروه فراوان اینتگرونها هستند . در اغلب اینتگرونهای کلاس ۲ ژن intI2 بوسیله ی یک کدون پایان منقطع میشود که منجر به تولید یک پروتئین ناقص و غیر عملکردی میشود که باعث ایجاد یک ترتیب پایدار در کاستهای ژنی میشود که اساسا شامل ژن مقاومت به تری متوپریم dfrA1 ،ژن مقاومت به استرپتو تریسین sat2 ، ژن مقاومت به استرپتومیسین و اسپکتینومیسین aadA1 و ژن با عملکرد نامشخص orfX هستند (هانسون و همکاران، ۲۰۰۲). فشار آنتی بیوتیکی احتمالا نقش مهمی درانتخاب وپخش اینتگرونهای متحرک در باکتریها ایفا کرده است. بیش از ۱۳۰ کاست ژنی که سبب مقاومت آنتیبیوتیکی میشوند و بیش از ۶۰ کاست ژنی با عملکرد نا شناخته در رابطه با اینتگرونهای متحرک شناسایی شده اند (پارتریج و همکاران، ۲۰۰۹). ژنهایی که درون این کاست های ژنی جاسازی شده اند شامل ژنهای مقاومت به تقریبا تمام خانوادههای آنتی بیوتیکی، شامل: بتا-لاکتام ها، آمینوگلیکوزیدها، تریمتوپریم، کلرآمفنیکل، فسفومیسین، ماکرولیدها، لینکوزآمیدها، ریفامپیسین و کوئینولونها هستند. علاوه بر آن کاستهای ژنیqac که فاکتورهای مقاومت به مواد ضد عفونی کننده از خانواده ترکیبات چهار تایی آمونیوم را رمزگردانی میکنند در اینتگرونهای متحرک یافت شده اند. مطالعات نشان داده اند که اینتگرونهای متحرک (MIs ) در جوامع باکتریایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در کلینیکها یا کشاورزی یا محیط در معرض فشار آنتیبیوتیکی قرار گرفته اند، شیوع بیشتری داشته است (استادر و همکاران، ۲۰۱۲).
از آن جهت که تا کنون پژوهشی در جهت شناسایی اینتگرونها در باکتریهای جدا شده از طیور گوشتی استان فارس انجام نشده و نقش آنها در ایجاد مقاومتهای چندگانه در ماکیان استان بررسی نشده است و همچنین با توجه به نقش بسیار مهم اینتگرونها در شیوع مقاومت های آنتی بیوتیکی چندگانه در بین پاتوژنهای حیوانی و همچنین انسانی و انتقال باکتریهای طیور از طریق زنجیرهی غذایی به انسانها و نیز خطر انتقال فاکتورهای مقاومت از باکتریهای ماکیان به سایر باکتریهای موجود در محیط و باکتریهای فلور حیوانات و انسانها، به نظر میرسد نتایج این پایان نامه در خصوص تعیین حضور و فراوانی اینتگرونها در جدایههای اشریشیاکولی طیور گوشتی منطقه منجر به کسب اطلاعات مفیدی در زمینه مکانیسمهای انتقال مقاومت آنتیبیوتیکی و ایجاد باکتریهای دارای مقاومت چندگانه در باکتریهای ماکیان خواهد شد.
۱-۲- فرضیه ها و اهداف طرح
آیا اینتگرونهای کلاس ۱و۲ در جدایههای E. coli طیور گوشتی مورد مطالعه وجود دارد؟
کدامیک از اینتگرونهای کلاس ۱و۲ بیشترین فراوانی را در جدایههای موجود دارند ؟
آیا میان حضور اینتگرونها و مقاومتهای آنتیبیوتیکی در جدایههای مورد مطالعه ارتباطی وجود دارد ؟
فصل دوم: کلیات و بررسی منابع موجود
۱-۲- اشریشیا کولی
باکتری اشریشیا کولی متعلق به جنس اشریشیا[۵] از خانواده انتروباکتریاسه[۶] می باشد. اشریشیا کولی یک باسیل گرم منفی، غیر اسیدفست، چند شکلی و غیر اسپورزا میباشد. اغلب سویههای این باکتری متحرک و دارای تاژک میباشند (کوئین و همکاران. ۱۹۹۴ب).
۱-۱-۲-خصوصیات کشت
ت مدیریت (عقلایی تا طبیعی) ۱۲۶<br />نمودار۲-۴:چارچوب مدلهای طبیعی ۱۲۶<br />نمودار۲-۵:تعاملهای رقابتی: دیدگاه ترکیبی از نظریه چشمانداز ۱۲۹<br />نمودار۲-۶: الگوهای نظریه های غالب و سرآمدان نظریه پردازان در چهار دوره زمانی براساس دیدگاه اسکات(اسکات،۱۳۸۰ : ۱۴۴) ۱۳۸<br />نمودار۲-۷:الگوی اثربخشی و مجموعه ای از ارزش ها از دیدگاه ریچارد اچ. هال ۱۴۰<br />نمودار ۲-۸ ترسیم نقاط مرجع استراتژیک ۱۴۵<br />نمودار ۲-۹٫ تطبیق سه طیف دیدگاه عقلایی/طبیعی؛ نگرش عینیگرا/ ذهنیگرا؛ و توجه به داخل/خارج؛ ۱۴۵<br />نمودار ۲-۱۰٫تطبیق سه طیف نوع سیستم بسته/ باز؛ تغییرات تدریجی/ بنیادی؛ و میزان کنترل شدید/ کم؛ ۱۴۷<br />نمودار ۲-۱۱ الگوی ارزیابی ارزشهای رقابتی (رابینز) ۱۴۹<br />نمودار ۲-۱۲ الگوی استنتاجی ارزیابی بالدریچ ۱۵۰<br />نمودار ۲-۱۳ الگوی ارزیابی متوازن کاپلان و نورتون ۱۵۰<br />نمودار۲-۱۴ نظام ارزیابی تعاملی ۱۵۵<br />نمودار ۳-۱٫ مراحل روش تلفیقی اکتشافی منبع: کرسول و پلانوکلارک، ۲۰۰۷: ۱۱۱ ۱۷۳<br />نمودار۳-۲ ارتباط مراحل جمع آوری، مرتب کردن و تحلیل دادهها در نظریه بنیادی: ذکایی(۱۳۸۱ : ۶۲) ۱۷۸</p>