واحد تصمیم گیری تحت بررسی را واحد صفر مینامند. و این بدان معنی است که میخواهیم کارایی واحد صفر را با کارایی واحدهای دیگر مقایسه کنیم. لذا از آنجایی که در تلاش هستیم که کارایی واحد صفر را حداکثر کنیم، بنابراین داریم (مدل ۳-۲)، (غفورنیان، ۱۳۸۳).
S.t:
مدل ۳-۲: مدل اصلی تحلیل پوششی داده ها برای واحد صفر
۳-۶-۲- مدل رگرسیونی مورد استفاده و آزمون معناداری ضرایب
در این پژوهش پس از اندازه گیری متغیرهای مورد استفاده در پژوهش، فرضیه های پژوهش بهوسیله مدلهای رگرسیونی زیر مورد آزمون قرار میگیرند.
INTANGi,t = β۰ + β۱SIZEi,t + β۲AGEi,t + β۳QRi,t + β۴ROAi,t + εمدل (۵)
INTANGi,t = β۰ + β۱HCi,t + β۲AGEi,t + β۳QRi,t + β۴ROAi,t + ε مدل (۶)
INTANGi,t = β۰ + β۱FCi,t + β۲AGEi,t + β۳QRi,t + β۴ROAi,t + εمدل (۷)
که در آن:
INTANG: عبارت است از متغیر سرمایه گذاری در دارایی های نامشهود.
SIZE: عبارت است از اندازه شرکت.
HC: عبارت است از سرمایه های انسانی.
FC: عبارت است از محدودیت در تأمین مالی.
AGE: عبارت است از عمر شرکت.
QR: عبارت است از نسبت نقدینگی کوتاهمدت به کل دارایی ها.
ROA: عبارت است از سودآوری شرکت.
ε: عبارت است از مقدار باقیمانده مدلهای رگرسیونی.
به منظور آزمون معناداری ضرایب جزئی رگرسیون در فرضیه ها از آزمون t و مقدار احتمال (p-value) محاسبه شده توسط نرمافزار Eviews-7 (جدول ضرایب) استفاده شده است. فرضیه های آزمون به صورت زیر بیان می شود:
H0 : عدم وجود رابطه معنادار بین متغیر مستقل و وابسته
H1: وجود رابطه معنادار بین متغیر مستقل و وابسته
معمولاً استفاده از داده های آماری به سه روش مقطعی، سری زمانی و ترکیبی امکان پذیر است:
۱٫دادههای مقطعی: در داده های مقطعی، مقادیر یک یا چند متغیر برای چندین واحد اقتصادی (مشاهدات نمونه ای) برای یک زمان مشخص جمعآوری می شود.
۲٫داده های سری زمانی: در داده های سری زمانی، مقدار یک یا چند متغیر در طول یک دوره زمانی مشاهده می شود.
داده های ترکیبی: در داده های ترکیبی، عناصر هر دو دسته از داده های سری زمانی و مقطعی وجود دارد. یعنی، اطلاعات مربوط به داده های مقطعی در طول زمان مشاهده میشود. به بیان دیگر، چنین دادههایی دارای دو بعد هستند که یک بعد آن مربوط به واحدهای مختلف در هر مقطع زمانی خاص است و بعد دیگر آن مربوط به زمان میشود. یعنی، روش داده های ترکیبی، روشی برای تلفیق مشاهدات مقطعی در خلال چندین دوره زمانی است (گجراتی، ۱۹۹۵).
در این پژوهش با توجه به نوع داده ها و روشهای تجزیه و تحلیل موجود، از روش »دادههای ترکیبی« استفاده شده است. زیرا به منظور بررسی تأثیر ناهمگونی شرکتها بر میزان سرمایه گذاری آنها در دارایی های نامشهود، متغیرهای مستقل و وابسته از دو جنبه متفاوت مورد بررسی قرار میگیرند. از یک سو، این متغیرها در میان شرکتهای مختلف و از سوی دیگر، در بازه زمانی ۱۳۸۲-۱۳۹۱ آزمون میشوند.
زمانی که از داده های ترکیبی استفاده میشود، به منظور تخمین مدل رگرسیون، از یکی از روشهای مدل داده های تلفیقی و یا مدل داده های تابلویی (اثرات ثابت یا اثرات تصادفی) باید استفاده کرد. برای تشخیص روش تخمین مناسب باید آزمونهای مختلفی انجام داد. بدین ترتیب، که ابتدا برای گزینش بین مدل داده های تلفیقی و اثرات ثابت از آزمون چاو استفاده میشود. اگرP-Value بدست آمده کمتر از ۰۵/۰ باشد، اثر ثابت انتخاب میشود. همچنین، جهت گزینش بین اثرات ثابت و اثرات تصادفی، از آزمون هاسمن استفاده میشود. اگرP-Value بدست آمده کمتر از ۰۵/۰ باشد اثر تصادفی انتخاب میشود (گجراتی، ۱۹۹۵). در این پژوهش نیز به منظور آزمون هر یک از فرضیهها، حسب مورد، یکی از روشهای تخمین شامل مدل داده های تلفیقی، اثرات ثابت یا اثرات تصادفی استفاده شده و مدل رگرسیون تخمین زده شده است.
۳-۶-۳- آزمون ریشه واحد در دادههای ترکیبی
به علت غیرایستا[۱۲۷] بودن بیشتر متغیرهای اقتصادی در سطح[۱۲۸]، برآورد الگوهای اقتصادسنجی در سریهای زمانی به کمک این متغیرها باعث بروز رگرسیون کاذب[۱۲۹] میشود. بنابراین، در این مطالعه بهکارگیری متغیرهای اقتصادی در الگوهای اقتصادسنجی به انجام آزمونهای پایایی منوط شد. اما بحث پایایی و همجمعی متغیرها و آزمونهای مربوط، در حالتی که از دادههای ترکیبی مقطعی- سری زمانی استفاده میشود، با حالتی که دادهها به صورت سریهای زمانی است، تفاوت عمدهای دارد. پارامترهای (گشتاورهای) مربوط به متغیرهای هر مدل اعم از مستقل و وابسته باید در طول زمان در یک مدل رگرسیونی از نوع سری زمانی ثابت باشد، که برای تعیین ایستایی (پایایی) متغیرهای مدل از آزمون ریشه واحد[۱۳۰] استفاده می شود (عباسینژاد، ۱۳۸۰؛ و هریس[۱۳۱]، ۱۹۹۵).
آزمونهای ریشه واحد دادههای ترکیبی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتهاند عبارتند از: آزمونهای لوین[۱۳۲]، لین[۱۳۳] و چو[۱۳۴] (۲۰۰۲)، ایم[۱۳۵]، پسران[۱۳۶] و شین[۱۳۷] (۱۹۹۷)، دیکی فولر تعمیم یافته[۱۳۸] (۱۹۸۱) و فلیپس- پرون[۱۳۹] (۱۹۹۸). چنانچه آزمونهای ریشه واحد، ناایستا بودن متغیرها را نشان دهد، باید از آزمونهای همجمعی داده های ترکیبی پدرونی[۱۴۰] (۱۹۹۷) و کائو[۱۴۱] (۱۹۹۹) استفاده کرد.
۳-۶-۴- تحلیل واریانس
برای مقایسه میانگین دو یا چند جامعه (یا نمونه) و بررسی معناداری بین آنها، از آزمونهای z، t و یا تحلیل واریانس استفاده می شود. در این پژوهش نیز برای بررسی فرضیه های پژوهش از تحلیل واریانس تکعاملی (ANOVA) بهعنوان یک آزمون اضافی استفاده شده است. در این خصوص، شرکتهای مورد مطالعه را بر اساس میانگین معیارهای ناهمگونی شرکتها به دو گروه تقسیم کرده و سپس میانگین معیارهای سرمایه گذاری در دارایی های نامشهود را در این دو گروه مورد مقایسه قرار میدهیم. لازم بهذکر است که برای بررسی همگنی واریانسها در این پژوهش از آزمون لون استفاده شده است.
۳-۷- خلاصه فصل
در این فصل، ابتدا فرضیههای پژوهش بیان شد. در بخش بعد، متغیرهای مستقل (اندازه شرکتها، سرمایه های انسانی و محدودیت در تأمین مالی)، متغیر وابسته (نسبت دارایی های نامشهود به کل دارایی ها) و متغیرهای کنترلی (عمر شرکتها، نقدینگی کوتاهمدت به کل دارایی ها و سودآوری) پژوهش به صورت عملیاتی تعریف شد. در ادامه، جامعه آماری، روش جمع آوری دادهها و روشهای آماری مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات تشریح شد.
فصل بعد به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمعآوری شده و تفسیر نتایج حاصل از آن اختصاص دارد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل دادهها
۴-۱- مقدمه
در فصل قبل، پس از معرفی فرضیههای پژوهش و متغیرهای موردنیاز برای آزمون آنها، به معرفی جامعه آماری، نحوه انتخاب اعضای جامعه و گردآوری دادههای موردنیاز پرداخته شد تا با بهره گرفتن از آنها، در این فصل فرضیههای پژوهش تجزیه و تحلیل شوند. تعیین روش پژوهش، تصمیم گیری در خصوص مفروضات فلسفی و انتخاب روش مربوط و بهطورکلی ایجاد طرح پژوهش مناسب، گامهای موردنیاز برای اجرای فرآیندهای پژوهش را به تصویر میکشد. در بخش اول یافتههای پژوهش، آمار توصیفی پژوهش شامل میانگین، انحراف معیار، حداکثر و حداقل متغیرهای پژوهش در بازه زمانی ۱۳۸۲ الی ۱۳۹۱ ارائهشده است. در بخش دوم، نتایج آزمونهای آماری صورت پذیرفته برای بررسی پایایی متغیرهای پژوهش ارائهشده است. در ادامه، نتایج آماری مرتبط با آزمون مدلهای رگرسیونی مورداستفاده برای تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش و دستیابی به اهداف اصلی پژوهش عرضهشده است. درنهایت، در بخش خلاصه فصل، مختصری از نتایج آزمون فرضیه های پژوهش ارائه و با مطرح نمودن موضوع موردبحث فصل بعد به پایان رسیده است.
۴-۲- یافتههای پژوهش
جدول شماره ۴-۱ متغیرهای موردمطالعه در این پژوهش و نام اختصاری مربوط به هر یک را ارائه میدهد.
جدول ۴-۱: متغیرها و علائم اختصاری استفادهشده در مطالعه
نام متغیر | نام اختصاری | نام متغیر |