رسول آبادی ) ۱۳۸۳ ( در تحقیقی با عنوان ” ارزیابی وضعیت کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی کردستان در سال ۱۳۸۲ ” نشان می دهد که مجموعه کل کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی کردستان با استاندارد ملی و جهانی مغایرت دارد و از نظر فضای فیزیکی و مخزن کتابخانه های دانشگاه دارای کمبود فضا هستند . هیچ یک از کتابخانه ها دارای سیستم اتفاء حریق و امنیت کافی نمی باشند و فقط دو کتابخانه دارای کپسول اتفاء حریق هستند . فقط یک کتابخانه از شش کتابخانه مورد مطالعه دارای بخش فهرست نویسی فعال می باشد . که این یعنی کتابخانه های بدون فهرست که عملا عناصر بلا استفاده ای از منظر ارائه خدمات مطلوب به کاربران می باشند زیرا نمی توانند فهرست موجودی خود را به آنها نشان دهند و در وقت کاربران نه تنها صرفه جویی نمی وشد بلکه سبب اتلاف وقت آنان نیز می شود . کتابخانه دانشگاه از نظر تعداد قفسه هم دچار کمبود هستند . که این سبب نمی شود از قفسه ها بیشتر از حد توان استفاده شود که در نهایت منجر به فرسودگی و شکسته شدن زود هنگام آنها می شود .کتابخانه های دانشگاه از نظر نیروی انسانی متخصص نیز دچار مشکل می باشند .
حیدری ( ۱۳۸۴ ) در تحقیقی دیگر در رابطه با کتابخانه های منطقه چهار دانشگاه آزاد اسلامی صورت پذیرفته است ، نتایج حاصله نشان می دهد کتابخانه های مورد بررسی از لحاظ کیفی ، اهداف و وظایف ، سازماندهی ، خدمات ، سازمان و مدیریت ، با استانداردهای تعریف شده نزدیک بوده ، اما از لحاظ کمی ، ( نیروی انسانی ، مجموعه و ساختمان و تجهیزات و بودجه ، ) اختلاف چشمگیری دارد .
شریف مقدم (۱۳۸۶) پژوهشی با عنوان ” بررسی وضعیت شرایط فیزیکی کتابخانه های دانشگاهی ایران ” انجام داد ، در این تحقیق کیفیت هوای مناسب داخل کتابخانه ها برای مراجعه کننده و منابع کتابخانه ای توضیح داده شده است . روش های پیشگیری از آتش سوزی ، سر و صدا ، گرد و غبار ، هوای آلوده و سمی در محیط کتابخانه با ذکر جزئیات ارائه و ضرورت و نحوه روشنایی مناسب ، گرمای استاندارد ، میزان رطوبت لازم و یکنواخت تهویه و جا به جایی هوا بر اساس استانداردهای کتابخانه ها ذکر گردیده است . هم چنین وضعیت هوای داخل ساختمان کتابخانه های دانشگاهی ایران و نوع وسایل و تجهیزات تامین کننده شرایط هوای مناسب بررسی شده است .
موسایی (۱۳۸۸) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی مقایسه ای وضعیت کتابخانه های دانشگاه پیام نور در مراکز استان ها بر مبنای ” استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران ” پرداخته است . نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که کلیه کتابخانه های مورد مطالعه چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی زیر سطح استاندارد می باشند .
حسین زاده ( ۱۳۹۰ ) هدف اصلی از پژوهش حاضر بررسی وضعیت موجود کتابخانه های علوم اسلامی کشور از نظر اهداف و وظایف ، سازمان و مدیریت ، نیروی انسانی ، مجموعه ، سازماندهی و منابع ، خدمات ، ساختمان و تجهیزات و بودجه و مقایسه آن با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران بوده است. روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی است . جامعه پژوهش ، ۶ کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم اسلامی کشور است . به منظور گرد آوری داده ها از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است . پاسخگویان به پرسشنامه رؤسای شش کتابخانه بودند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از اکسل استفاده شده است . در کل کتابخانه دانشگاه امام صادق با ۸۷ % بیشترین مطابقت را با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران داشته است .
عظیمی ( ۱۳۹۱ ) در پژوهشی با عنوان ، بررسی و ارزیابی وضعیت نیروی انسانی کتابخانه های دانشگاهی پیام نور استان های آذربایجان غربی و شرقی و مقایسه آنها با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران انجام شده است . در پژوهش حاضر ، ۳۶ کتابخانه دانشگاه پیام نور استان های آذربایجان غربی و شرقی بررسی شده است . روش پژوهش پیمایشی بوده و داده های این پژوهش با بهره گرفتن از پرسشنامه محقق ساخته با در نظر گرفتن معیارهای استاندارد کتابخانه های دانشگاهی ایران گرد آوری شده است. یافته ها نشان می دهد که هیچ یک از کتابخانه ها استاندارد تامین نیروی انسانی متخصص شاغل در کتابخانه را رعایت نکرده اند ؛ ۶۹٫۴ درصد از کارکنان با استاندارد کتابخانه های دانشگاهی ایران آشنایی دارند، در ۶۱٫۱ % از کتابخانه ها خدمات کامپیوتری ارائه می گردد ، ۳۶٫۱ درصد کتابخانه ها ، نرم افزار کتابخانه ای ندارند ، ۶۹٫۴ درصد از کارمندان معتقدند که از آنها به نحو مقتضی قدردانی نمی شود ، وضعیت کنونی نیروی انسانی شاغل در کتابخانه از تعداد و نیز تحصیلات کتابداران متناسب با نیازهای خدماتی کتابخانه برنامه و مجموعه آن نیست .
۲-۱۳-۲ : پیشینه های تحقیق در خارج از ایران :
اگاندیپ در سال ۱۹۸۲ در پژوهش خود با عنوان ” استاندارد نیروی انسانی برای کتابخانه های دانشگاهی نیجریه ” نشان داد که بیشتر کتابخانه های تحت مطالعه زیر سطح استاندارد کتابخانه های دانشگاهی آفریقا قرار دارند .
گریفیس (۱۹۸۸)[۴۳] در مقاله ای با عنوان ” ارزیابی عملکرد کارکنان مراکز اطلاع رسانی ” بیان می دارد که ساختار ارزیابی در چارچوبی برای ارزیابی کارآمدی خدمات و مراکز اطلاع رسانی به منظور ارزیابی عملکرد کارکنان ترسیم شده است . کارکنان مراکز اطلاع رسانی منابع عمده ای هستند که بر تمامی عملکرد و کارآرایی خدمات ارائه شده اثر می گذارند . معیارهای متنوع عملکرد کارکنان مورد بحث قرار گرفتند شامل کیفیت و کمیت مناسب بودن بازدهی کارکنان ، رابطه بین عملکرد کارکنان و کارآرایی خدمات ، شرح داده شده است .
نزوتا (۱۹۸۹) در یک بررسی تحت عنوان ” ارزشیابی مجموعه ، نیروی انسانی و خدمات کتابخانه های دانشکده ای تعلیم و تربیت در نیجریه ” ۲۰ کتابخانه را مورد بررسی قرار داده است . ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه بوده است . نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین تعداد نیروی انسانی با ۳۲ نفر مربوط به اروی[۴۴] است و کتابخانه های ازار[۴۵] ، کاستینالا[۴۶] ، او آر او[۴۷] ، دارای کمترین نیروی انسانی می باشند و به عبارتی فاقد نیروی انسانی بوده است تعداد کل نیروی انسانی مورد نیاز ۱۴۷ نفر بوده که کتابخانه آکوکو[۴۸] و آوکا[۴۹] ، هر یک با ۱۶ نفر بیشترین نیازها را داشته اند . کمترین نیروی انسانی ۲ نفر بوده که مربوط به کتابخانه جیندوی است . تعداد کل نیروی انسانی متخصص جامعه مورد پژوهش ۳۹ نفر بوده است که بیشترین آن ۲۲ نفر در مقطع کارشناسی ارشد کتابداری می باشند . نتیجه پژوهش بیانگر آن است که کارگزینی کارکنان ضعیف عمل کرده است .
آشور ( ۱۹۹۱) استادیار علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه نفت و معدن عربستان در ارزیابی مجموعه کتابخانه های عربستان سعودی با بهره گرفتن از استاندارد ACRL به این نتیجه دست یافته است که به استثنای دانشگاه ملک مسعود ، سایر کتابخانه ها به مراتب پایین تر از استاندارد های ACRL است . نبود طرح های مجموعه سازی ، مشکلات مدیریتی و عدم کفایت ، عدم حمایت مالی از جمله نقاط ضعف در این کتابخانه ها تعیین شده است.
ویلسون (۱۹۹۵)[۵۰] در این بررسی وضعیت موجود کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه می سی سی پی ، دانشگاه ایالتی می سی سی پی ، دانشگاه می سی سی پی جنوبی و دانشگاه ایالتی جکسون را مورد مطالعه قرار می دهد . این تحقیق توسعه تاریخی هر کتابخانه دانشگاهی را در ارتباط با منابع و سرمایه گذاری کتابخانه با تاکید وضعیت موجود هر کتابخانه در ارتباط با استاندارد های ACRL دنبال کرده است و نیز تعداد کتاب ها ، مخارج و سرمایه گذاری و الگوهای پرسنلی کتابخانه های جامعه دانشگاهی را با گروه های مشابه شناخته شده مورد مقایسه قرار داده است .
اس. مک میلن (۱۹۹۵ )[۵۱] در پژوهشی درباره کتابخانه های دانشگاهی مصر ابتدا تاریخچه کتابخانه های دانشگاهی در کشور های عربی را مورد بررسی و سپس کتابخانه های دانشگاهی در کشور مصر را مورد ارزیابی قرار می دهد . موارد ارزیابی شامل فضا ، نیروی انسانی ، منابع و بودجه می باشد .
ای سلیک [۵۲]( ۱۹۹۵) در مقاله ای که در کنفرانس ایفلا در سال ۱۹۹۵ در استانبول ارائه شده ، به بررسی وضعیت کتابخانه های دانشگاهی ترکیه با استانداردها از لحاظ نیروی انسانی و منابع موجود پرداخته است.
کووری[۵۳] و دیس[۵۴] (۲۰۰۷) در ارزیابی کتابخانه دانشکده مایاگوس دانشگاه پورتو ریکو ، با بهره گرفتن از استاندارد ACRL و نیز استانداردهای سواد اطلاعاتی به این نتیجه دست یافته اند که مجموعه و خدمات کتابخانه با استاندارد مطابقت دارد . از نظر نیروی انسانی ، در وضعیت خوبی قرار دارد . اما بودجه تصویب شده به مجموعه ها با افزایش قیمت ها ، پاسخ گو نیست .
سلمان (۲۰۰۹ )[۵۵] در پژوهش حاضر با عنوان ، بررسی کتابخانه های دانشگاهی نیجریه با استانداردهای ACRL و نیز استانداردهای سواد اطلاعاتی ، که در دانشگاه ایلورین[۵۶] نیجریه انجام شده است ، نشان داد که کتابخانه های آموزش عالی بررسی شده باید برای بهتر شدن خدمات ، باید خدمات دیجیتال بهبود یابد ، امکان استفاده از منابع الکترونیکی بیشتر شود ، نیاز به برنامه های بهتر و قوی تر در رابطه با برنامه های استاندارد اهداف و وظایف دارند و در رابطه با بودجه ، علل ضعف در برخی موارد بودجه کم شناخته شده است .
لانوزی[۵۷] و براون[۵۸] (۲۰۱۰) در پژوهش حاضر با عنوان ، بررسی استانداردهای ACRL در کتابخانه های آموزش عالی ، که بر اساس استاندارد ACRL توسط هیئت مدیره استاندارد ACRL انجام شده است ، کلیه استانداردهای موجود در کتابخانه های یک جامعه آماری نمونه بررسی شده است . جامعه آماری مورد نظر ۱۲۶۰ مدیران کتابخانه ها بوده است که از آنها ، ۹۸۸ مدیر ، پاسخگوی پرسشهای مطرح شده بوده اند . ۸۳۳ نفر معادل با ۶۶٫۱۱ % پاسخگوی تمامی سوالات مطرح شده بوده اند . ۳۷ % علل عدم استفاده از استانداردها را عدم وجود فضای مناسب دانسته اند .۴۰ % علل استفاده از استانداردها را نظم بخشیدن به کار و مناسب تر کردن شرایط دانسته اند. ۷۸ % نیز لازم دانسته اند تا استاندارد ACRL به طور منظم بررسی و برای کارکنان جدید تمرین شود.
فصل سوم .
روش شناسی پژوهش.
۳-۱ : روش پژوهش .
پژوش حاضر به روش پیمایشی ارزیابانه انجام شده است .
۳-۲ : جامعه پژوهش .
جامعه پژوهش شامل ۱ کتابخانه مرکزی و ۹ کتابخانه دانشکده ای می باشد . تمام کتابخانه های دانشکده های دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج ، مورد ارزیابی قرار گرفته است و نیازی به نمونه گیری با توجه به تعداد کتابخانه ها نبوده است .
۳-۳ : ابزار گردآوری اطلاعات .
برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه ، مشاهده و تماس تلفنی استفاده شده است . این پرسشنامه از طریق بررسی و مطالعه پرسشنامه های متعدد محقق ساخته و با نظر استاد راهنما و مشاور با تغییرات بسیار اندک و حذف و جایگزین کردن چند سوال مورد استفاده قرار گرفته است . این پرسشنامه دارای ۸۱ سوال می باشد که برای هشت مورد استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی مورد مطالعه پژوهش استفاده شده است ، به ترتیب عبارت است از : استاندارد اول ۵ پرسش ، استاندارد دوم ۹ پرسش ، استاندارد سوم ۷ پرسش ، استاندارد چهارم ۱۳ پرسش ، استاندارد پنجم ۱۰ پرسش ، استاندارد ششم ۱۲ پرسش ، استاندارد هفتم ۱۴ پرسش و استاندارد هشتم ۱۱ پرسش مطرح شده بود.
۳-۴ : روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.
برای بررسی اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ها ، اطلاعات گردآوری شده از طریق جدولها و نمودارهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و درصد مطابقت با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی بررسی گردید و در تجزیه و تحلیل داده های آماری موجود ، از نرم افزار SPSS و آزمون مجذور کی استفاده شده است . با تحلیل توصیفی نمایش و توصیف داده ها ( مانند شمارش یک موجودیت و درصد یک متغیر ) انجام شده است و توصیف داده ها با نمودارهای ستونی و میله ای نشان داده شده است. همچنین ، با بهره گرفتن از آزمون مجذور کی ( X2 ) که برای تعیین تفاوت موجود بین اشخاص ، اشیا و …. و همچنین اهمیت این تفاوت ها می باشد ، داده های حاصل براساس فراوانی مشاهده شده و فراوانی نظری در هر گروه بیان شده است .
رابطه کلی استفاده شده برای آزمون مجذور کی ، عبارت است از :
فراوانی مشاهده شده = O , فراوانی نظری = E و مجموع = ∑
X2 =
۳-۵ : محدودیت های پژوهش .
۱ : تحقیق و پژوهش های دانشگاهی پایه و بنیان پیشرفت در زمینه های مختلف علمی در یک کشور می باشد . بر همین اساس ، انتظار می رود ، مسئولین بخش های مختلف دانشگاهی از این امر استقبال به عمل آورند. برای انجام پژوهش حاضر پس از توجیه کتابداران ، اطلاعات لازم مربوط به کتابخانه ها دریافت گردید ، اما در بعضی از بخش ها با عدم همکاری مسئولین برای دادن برخی از اطلاعات مواجه بودم . با این حال ، این اطلاعات از راه های مختلف جمع آوری گردید .
فصل چهارم
یافته های پژوهش
یافته های پژوهش :
در این بخش ، یافته های پژوهش با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS با رسم نمودارها ، جداول و توضیحات لازم بیان شده است .
۴-۱ : سوالات عمومی :
۴-۱-۱ : نوع سیستم کتابخانه.
نوع سیستم کتابخانه های بررسی شده در این پژوهش در جدول ۴-۱ نشان داده شده است .
جدول ۴-۱ ، توزیع فراوانی سیستم کتابخانه ها .
| نوع سیستم | فراوانی | درصد |
| باز | ۱ | ۱۰ |
