خرام: رفتاری که از روی ناز و سرکشی و زیبائی باشد. (ناظم الاطباء) (برهان قاطع) (از آنندراج ) (از انجمن آرای ناصری )
کبک:پرنده ای است وحشی با دم کوتاه و پرهایی به رنگ خاکی که زیبایی راه رفتنش مثل است. . پرنده ای است مشهور و معروف و آن دو قسم می باشد دری و غیر دری هر دو به یک شکل و شمایل لیکن دری بزرگتر و غیر دری کوچکتر است . (برهان)
ای کبک خوش خرام کجا می روی بایست غرّه مشـــو کــــه گربه زاهـــد نماز کرد
( حافظ)
کبک رفتاری: استعاره مصرّحه از معشوق خوش خرام.
معنی بیت: شوق خرامیدن معشوق آن چنان مرا خراب کرده است که مانند خلخال مدام منتظر آواز پای معشوق هستم و خواهان طرز حرکت او هستم یا اینکه هر کسی که از مقابلم می‌گذرد تصویر خیالی آمدن معشوقم را دارد
۶۵۴- شمشاد: نام درختی غیر سرو که قد زیبارویان و موی دلبران را به آن تشبیه کرده اند و برگ های آن به صورت پنجه می باشد و از چوب آن شانه می سازند.(فرهنگ فارسی معین)
ای که رویت چو گل و زلف تو چون شمشاد ست جانم آن لحظه که غمگین تو باشم شادســـــــت
(مولوی)
شانه میگوید: با صد زبان(دندانه) خود،این سخن را گوش می دهم .(با جان و دل به گوشم.)
زبان شانه: دندانه های شانه.
۶۵۵- بی نوا: بی توشه ، فقیر ، بی آواز. (فرهنگ فارسی معین)
معنی بیت: همانطور که فلک انسان فقیر را در خود جای نداده و از او کناره گیری می کند.کمان هم تیر بی پر را که به دلیل بی پری ،صدا و دقّت کافی ندارد و به هدف اصابت نمی کند در خود جای نمی دهد.
تشبیه مضمر کمان به آسمان.
۶۵۶- معنی بیت: آبرو و عزّتت را به خاطر هم نشینی با انسان های پست از بین نبر . زیرا همانگونه که هنگام درست کردن نان ، دود از آتش بالا می آید ولی نان در تنور پخته می شود، افراد پست نیز مانند آن دود بی فایده اند و به ما نان و آبی نمی دهند.(سودی نمی رسانند)
۶۵۷- معنی بیت: اگر چه یار از من گذشت و به سوی دیگری روانه شد، اما همچنان رویش به سمت من است. همچون تیری که از کمان بیرون می آید، امّا دهانه سوفار به طرف کمان است، گویی که به کمان نگاه می کند.
۶۵۸- کامیاب: برخوردار، خوشبخت.(فرهنگ فارسی معین)
معنی بیت: دیگری به خاطر رسیدن به تو کامیاب است و من از رشک و حسادت، داغ بر دل دارم.
آب در دیده گردیدن: کنایه از گریستن.
در دهان آب گشتن: کنایه از رغبت و حسرت به داشتن چیزی که دیگری از آن بهره مند است . با توجّه به عبارت کنایی« در دهان آب گشتن» ، این معنی نسبت به« غیر» و «کامیاب بودن» او از وصل، صحیح نیست. مگر اینکه به جای لفظ «کامیاب» از «کامجو» استفاده می شد.
۶۶۱- معنی بیت: دشمن برای اینکه از جنگ زودتر فرار کند کمان را مانند پل محکم در دستش قرار داده و تیرها را مانند آب، روان و تند پرتاب می کند.

۶۶۳- معنی بیت: اگر چراغ جمال و زیبایی و نیکویی او در مجلس روشن گردد، همه متعجّب و از زیبایی او شرمگین می شوند.
انگشت در دهان گرفتن:کنایه از تعجّب کردن.
انگشت در دهان گرفتن لگن: منظور خود شمع است که مانند انگشت در دهان لگن قرار دارد.
۶۶۴- چه زمانی مجنون با من برابر می شود؟
استفهام انکاری: مجنون هرگز در عشق با من برابر نیست.(من بسیار عاشق ترم)
۶۶۵- یار ما از روی غفلت حرف ما را نشنید، ما شرمزده ایم. او به حرف ما بی توجّهی می کند در حالی که ما شگفت زده و متعجّبیم.
انگشت در گوش کردن: کنایه از بی توجّهی کردن و نشنیدن سخن دیگری.
انگشت به دهان بودن : کنایه از متعجّب و شگفت زده بودن.
۶۶۶- از جا رفتن: کنایه از عصبانی و خشمگین شدن.
۶۶۸- خاک بیزی: غربال کردن خاک ، کنایه از جست و جوی بسیار در یافتن چیزی.
زر ســــوده را گر بـــــود ریزریز به سیمــــــاب جمع آورد خاک‌بیز
(نظامی)
معنی بیت: برای شیشه ساعت، اوقات و ساعاتی که گذشتند، برگشت وجود ندارد. وقت و زمان که از دست رفت، دیگر نمی توان آن را به عقب برگرداند.( اوقات کنونی همچون پول رایج و ارزشمند است ، آنگاه که گم شد، دیگر نمی توان آن را پیدا کرد.)
نقد اوقات: تشبیه بلیغ اضافی.
در لفظ « نقد» ایهام وجود دارد.
۶۷۰- معنی بیت: برای شخص بی نیاز و ثروتمند، شایسته نیست که دست خواهش و تمنّا به سوی کسی دراز کند. برای دعا کردن باید تهی دست بود. وقتی دست تهی نباشد، دعا کردن سزاوار و شایسته نیست .
۶۷۱- پشت پا کردن: کنایه از استغنا و بی نیازی و با کلمه« گذشتن» به معنی ترک کردن تناسب دارد.
۶۷۲- معنی بیت: به خاطر خانه تا کی می خواهی با همسایه ها جنگ و دعوا داشته باشی؟
۶۷۴- معنی بیت: معشوق من سوار شد، مرا رها کرد و رفت ، دامن خود را از دستم بیرون کشید. و من از دامن کشی او از خود بیخود شدم. در حالی که از خود بیخود هستم سوار زین خواهم شد و به دنبال او خواهم رفت.
و به تعبیر دیگر آنکه: دست به دامن زین نخواهم گذاشت و همراه او نخواهم رفت.
ایهام لطیفی در معنای « و» وجود دارد: ۱٫ « و» همراهی ۲٫ « و» مباینت و استبعاد.
۶۷۷- معنی بیت: جای غم و ناراحتی نیست اگر که آسمان حرف ما را خوار و بی اعتبار داشت؛ زیرا سرانجام همانند دانه در باغ جهان، سبز خواهد شد.
۶۷۹- معنی بیت: خرمن من همانند لانه مرغ که تنها دارای اندکی خس و خاشاک است از دانه خالی است و اگر در آن دانه ای باشد همین تخم های مرغ دانه چین است و دیگر هیچ دانه ای در آن نیست .
۶۸۲- معنی بیت: یعنی همانطوری که زردی جام طلایی شراب را نمی توان با شراب از بین برد، زردی روی من هم با شراب از بین نمی رود.
۶۸۴- مژه در آب دیدن: کنایه از گریه کردن.
در آمدن آب رفته به جوی: کنایه از آمدن بخت و اقبال و رفتن بدبختی.
معنی بیت: یعنی از زمانی که یارم از کنارم رفته من گریه می کنم، زمان آن فرا رسیده که یارم که برایم حکم بخت و اقبال را دارد به سوی ام باز گردد.
۶۸۵- گریه در گلو گره شدن: کنایه از بغض کردن؛ یعنی، از شدّت حسرت و رنج گریه در گلو بند شدن.