۲- به عنوان شالوده ای برای فرضیه هایی به کار می رود که به اعتبار آنها محقق پاسخ منسجمی به این پرسش آغازی خواهد داد.

در واقع انتخاب یک چارچوب نظری برای بررسی مسئله تحقیق علاوه بر تعریف دقیق مسئله تحقیق به انتخاب نگرشی برای بررسی موضوع مورد نظر می پردازد .
در مرحله سوم کار محقق عیان سازی طرح نظری است که با خصوصیات موضوع تحقیق متناسب است و همین طرح نظری است که شالوده مرحله بعدی ، یعنی ساختن مدل تحلیل ی را تشکیل می دهد .آشکار سازی چار چوب نظری تحقیق یعنی شرح تفصیلی روش عملی محقق در باره موضوع تحقیق و تعریف دقیق مفاهیم اصلی و سازو کار ها و ارتباط میان آنها وترسیم ساختار مفهومی که قضایایی (فرضیه هایی) را در پاسخ به پرسش آغازی مورد رسیدگی قرار خواهد داد و تاثیرات متقابل در همه این مراحل پرسش آغازی ،ادبیات تحقیق ،(مطالعه اکتشافی )و طرح نظری تحقیق کاملا مشهود است.
 چارچوب نظری از مراحل اساسی علم روش تحقیق است، که بر مبنای نظریه ی خاص پدیده را بررسی می نماید. در واقع محقق بعد ازتعیین موضوع تحقیق و مطالعات اکتشافی با نگاهی فراگیر به اطلاعات جمع آوری شده از منابع اسنادی و غیر اسنادی باید به مهارکردن ایده های نظری مرتبط با پدیده مورد بررسی بپردازد؛ و محورهای اصلی نظری تحقیق خود را مشخص کند و طرح نظری مناسب با مسئله تحقیق را ارائه دهد.
چارچوب نظری از مراحل تعیین کننده روش تحقیق است؛ که بر مبنای نظریات خاص موجود در هر رشته ای، باید به اثبات قواعد منطقی و همبستگی بین پدیده های مورد مطالعه در ان تحقیق پرداخت. بررسی مبانی نظری در تحقیق همراه با سه فاز است : ابتدا باید تمام منابع و متونی که برای یک تحقیق لازم است جمع آوری کرد، در مرحله بعد دیدگاه مناسبی برای کاربرد نظری تحقیق انتخاب کرد؛ وسپس در فاز بعدی به دنبال آشکار سازی عناصر و قواعد منطقی نظریه در تحقیق بود؛ تا از این طریق رابطه علت و معلولی بین پدیده ها استنباط و تحلیل کرد. کارکردهای نظریه برای تحقیق این است که :
۱) الگوی نظری مناسب ،اجازه فریب حُسن تصادفات پدیده را نمی دهد
۲) نظریه ما را به سمت الگوی مناسب نظری هدایت می کند
۳)الگوی نظری مناسب از طریق هدایت و مشاهدات تجربی توانسته یکسری از روابط بین پدیده ها را کشف کند.
ازبعددیگر،تبیین نظری تحقیق هم باید به آشکار سازی و هویدا سازی عناصر تحقیق بپردازد؛ وبه علت وقوع یک واقعه از طریق استنتاج و قواعد قیاسی و منطقی توجه کند؛ که این الگو از طریق تبیین علمی فراهم می شود. از جنبه دیگر الگوی رهیافت قیاسی ، از طریق نظریه آزمایی و حرکت عام پدیده به سمت خاص، به استتناج پدیده ها و روابط علٌی پدیده ها پرداخته؛ و الگوی رهیافت استقرائی از طریق مشاهده و نظریه پردازی به صورت درک عمیق و درونگری و همدلی ناب با پدیده روابط عٌلی را بررسی می کند، و حرکت خاص به عام پدیده را مورد بررسی قرار می دهد.
چارچوب نظری از مراحل اساسی علم روش تحقیق است، که بر مبنای نظریه ی خاص پدیده را بررسی می نماید. در واقع محقق بعد ازتعیین موضوع تحقیق و مطالعات اکتشافی با نگاهی فراگیر به اطلاعات جمع آوری شده از منابع اسنادی و غیر اسنادی باید به مهارکردن ایده های نظری مرتبط با پدیده مورد بررسی بپردازد؛ و محورهای اصلی نظری تحقیق خود را مشخص کند و طرح نظری مناسب با مسئله تحقیق را ارائه دهد.
طرح نظری مسئله در نهایت به تلاش های تحقیقاتی شکل و جهت علمی می دهد و محقق را از طریق مشاهده و آزمون پدیده به سمت اکتشاف احتمالی هدایت می نماید؛ و محقق با بکارگیری ابزار و فنون مورد توجه در تحقیق مورد نظرش به اثبات و تائید نظریه پرداخته و ان را نوعی نور چراغ در نظر می گیرد که او را به سمت واقعیت و شناخت، توصیف و تبیین هدایت می کند.
در بحث روش شناسی تحقیق باید اشاره به شناخت منطقی قواعد و قانون های کلی نمائیم که به صورت مجزا و به هم پیوسته با یکدیگر ارتباط دارند. این شناخت نظری به رابطه علت و معلولی پدیده ها منجربه می گردد؛ و همبستگی عناصر تحقیق با قوانین کلی چارچوب نظری در این شناخت بسیار اهمیت دارد؛ زیرا به اثبات و یاعدم اثبات فرضیات و مفروضات تحقیق پرداخته؛ و از طریق استمرار این همبستگی در شرایط زمانی و مکانی می توان به اهمیت نظریه و کاربرد ان در تحقیق پی برد.
بر این اساس مساله، نظریه در واقع به معنای اندیشیدن و تحقیق است که باید از طریق تفکر و تخیل رابطه بین پدیده های تحقیق را بررسی کند. محققان از طریق نظریه و مدل نظریه انتخاب شده در تحقیق در پی پاسخ به دو سوال می باشند. « ابتدا اینکه در واقعیت برپدیده مورد مطالعه چه می گذرد که باید به نوعی به تحقیق توصیفی روی آورد و اینکه چرا پدیده در واقعیت به گونه ای خاص است که باید به تحقیق تبیینی در مورد پدیده پرداخت.» « دواس:۱۳۷۶: ۲۰››
در چارچوب نظری تحقیق از طریق روش های شناختی به درک جزئیات عناصر نظری پرداخته ایم؛ و آنها را به صورت کمی و کیفی با توجه به ابزار فنون خاص روشی بر روی پدیده، مشاهده و آزمایش و استدلال می کنیم؛ این استدلال منطقی بین پدیده های مورد تحقیق همراه با قواعد منطقی به کشف و درک تبیین واقعیت نائل گردیده است.
در بررسی تعامل نظریه و چارچوب نظری با روش تحقیق، باید اشاره به مشاهده و تبیین کنیم؛ که از دو طریق مختلف واقعیت را اثبات می کند.در بحث مشاهده اشاره به استدلال استقرائی باید کرد، که از طریق نظریه پردازی در سطح تجربی پدیده را باید مطالعه کرد.؛ در این سطح از طریق یک رشته مشاهدات باید پدیده را ابتدا توصیف و تشریح کرد؛ و در انتها به ساختن نظریه پرداخت. در بررسی تبیین اشاره به استدلال قیاسی می کنیم، ابتدا کار خود را با نظریه آغاز کرده و با بهره گرفتن از مفروضات، به پیش بینی و استدلال منطقی ( رابطه علت و معلولی) پدیده ها و به نظریه آزمایی پرداخته ایم.
نظریه و چارچوب نظری کارکرد های برای تحقیق دارند:« نخست اجازه نمی دهند که فریب حسن تصادفها را بخوریم .اگرنتوانیم علت موفقیت پدیده را در پیش بینی پدیده دیگر تبیین کنیم خطر حمایت از یک حسن تصادف را بهجان خریده ایم.د اگر علت این اتفاق را بدانیم می توانیم پیش بینی کنیم که در آینده نیز موفقیت آمیز خواهد بود یا خیر.دوم نظریه از الگو های مشاهده شده معنایی بدست می دهند که می توانند امکآنهای دیگری را مطرح کنند اگر دلایل این امر را بدانیم که چرا بیشتر جوانان بزهکار متعلق به خانواده های از هم گسیخته است تا خانواده سالم مثلاً این دلیل که خانواده های از هم گسیخته بر فرزندان نظارتی صورت نمی گیرد در این صورت می توانیم اقدامات موثری ازقبیل تدوین برنامه های پس از مدرسه برای جوانان اتخاذ کنیم سوم نظریه ها می توانند تلاشهای تحقیقاتی را شکل و جهت دهند و محقق را از طریق مشاهدات تجربی به سمت اکتشاف احتمالی هدایت کنند.» « بَبی: ۹۶:۱۳۸۱››
وش کتابخآنهای در تمام تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد و دربعضی از آنها موضوع تحقیق از نظر روش‌، از آغاز تا انتها متکی بر یافته‌های تحقیق کتابخانه ای است . در تحقیقاتی که ماهیت کتابخآنهای ندارند نیز محققان ناگزیر از کاربرد روش کتابخآنهای در تحقیق خود هستند. در این گروه تحقیقات، محقق باید ادبیات و سوابق مساله و موضوع تحقیق را مطالعه کند. درنتیجه‌، باید از روش کتابخانه ای استفاده کند و نتایج مطالعات خود را در ابزار مناسب شامل فیش‌، جدول‌ و فرم ثبت و نگهداری و درپایان به طبقه بندی و بهره برداری از آنها اقدام کند‌.
در تحقیقاتی که ماهیت کتابخانه ای دارند تقریبا تمام تلاش محقق در کتابخانه ها صورت می پذیرد. حتی در تالیفات و تصنیفات نیز از این روش استفاده می شود .
گام اول در مهارت تحقیق کتابخانه ای آشنایی با نحوه استفاده از کتابخانه است برای اینکار محقق باید از روش های کتابداری نحوه استفاده از برگه دان و ثبت مشخصات کتاب ، نحوه جستجوی کتاب در کتابخانه و رایانه و … اطلاع حاصل نماید.
نظام ها و سیستمهای طبقه بندی کتابخانه ها پیچیده است .در حال حاضر سیستم های غالب در روش های کتابداری سیستم دیویی و سیستم کنگره است.
-نکته دوم شیوه جستجوی کتاب یا منبع مورد نیاز در کتابخانه است .برای این کار معمولا کتابخانه ها ، برگه دان ها یا کارت های ویژه ای در اختیار دارند که به سه شکل تنظیم شده است :بر اساس عنوان کتاب ، بر اساس موضوع ، بر اساس نام مولف
-نکته سوم اینکه هر کتابخانه آیین نامه و مقررات خاصی دارد و محقق باید با مفاد این آیین نامه آشنا شود
نکته چهارم اینکه کتابخانه ها و کتابداران معمولا هدفهای خاص کتابداری را بیشتر تعقیب می کنند و کمتر حاضرند به افراد غیر عضو خدمات کتابداری ارائه نمایند
-نکته پنجم اینکه کتابخانه ها علاوه بر تامین کتاب ،سرویس ها و خدمات جانبی نیز ارائه می دهند  و محققان می توانند از آنها بهره برداری کنند .
-نکته ششم اینکه کتابداران ماموریت راهنمایی متقاضیان و نیز تامین خدمات را دارند و محقق می تواند از راهنمایی آنها بهره مند شود
-نکته هفتم اینکه محقق ملزم به رعایت آداب و ضوابط حاکم بر کتابخانه است . رعایت سکوت،آرامش،عدم جابجایی کتابها ، و…. برای محقق امری ضروری است .
نکته هشتم اینکه در کتابخانه ها به طور کلی دو دسته منبع وجود دارد :اول ،منابعی که به امانت داده میشود .دوم ، منابعی که به امانت داده نمی شود مثل فرهنگها ،کتابهای مرجع ، اطلس ها ، مجلات ، و …
نکته نهم اینکه کتابخانه ها از حیث دسترسی به منابع به سه گروه تقسیم می شوند :
اول کتابخانه های باز که در آنها محقق میتواند آزادانه بین قفسه ها رفت آمد کند و کتابها را مورد وارسی قرار دهد وکتاب مورد نظر خود را انتخاب نماید.
دوم کتابخانه های بسته که درآنها محقق امکان دسترسی به منابع را  به طور مستقیم ندارد.و باید تقاضای خود را به کتابدار تحویل دهد .
سوم کتابخانه های نیمه باز که در آنها بخشی از ان منابع مستقیما در دسترس محقق قرار دارد(بخش جراید،مرجع و…)و  بخشی دیگر از ان در اختیار کتابداران است.
در مطالعات کتابخانه ای اسناد گوناگونی مورد استفاده محقق قرار می گیرد اعم از انکه تحقیق کلا به روش کتابخانه ای انجام شود یا اینکه بخشی از فرایند تحقیق را مطالعات کتابخانه ای تشکیل دهد. اسناد عمده در مطالعات کتابخانه ای عبارتند از :
کتاب ،مقاله ها و مجله ها،میکرو فیلم ومیکروفیش، دیسکها و دیسکهای رایانه ای، اسناد اصل ،اسناد دولتی،نشریه های رسمی دولتی، اسناد شخصی و خصوصی ، مطبوعات،آمارنامه ها،اسناد صوتی وتصویری.
۳-۴ – ابزار سنجش و گرد اوری اطلاعات
ابزار سنجش و اندازه گیری وسایلی هستند که محقق به کمک آنها می تواند اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه وتحلیل وبررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتا کشف حقیقت گرد آوری نماید. این ابزارها نقش ظرفهایی را بازی می کنند که مظروف متناسب با خود را می توانند جای دهند.بنابر این باید به گونه ای طراحی و سازمان داده ها شوند که بتوانند مظروف مورد نظر را که همان اطلاعات مربوط به اندازه گیری و سنجش متغیرهای مورد مطالعه است، به نحو مطلوب اولا اطلاعات مرتبط بامسئله تحقیق را گرد آوری کند. ثانیا این اطلاعات را به خوبی استخراج و طبقه بندی نماید. ثالثا تجزیه وتحلیل آنها برای او مقدور باشد. اگر محقق به ساختن یا اختیار نمودن ابزار متناسب با اطلاعات مورد نیاز اقدام نکند،یقینا نخواهد توانست اطلاعات تهیه شده را به کار گیرد و قادر نخواهد بود بر اساس چنین اطلاعاتی مسئله تحقیق را روشن کند. زیرا اطلاعات پاسخ تحقیق او را نمی دهد و علاوه بر ان باعث مزاحمت در مراحل کار وی و نابه سامانی در تجزیه و تحلیل اطلاعات می شود.
فصل چهارم:
نگاهی اجمالی به:«زندگانی عنصرالمعالی و آثار و سیمای وی در قابوسنامه » و
نگاهی اجمالی به:« زندگی و آثار و اندیشه های سیاسی نظام الملک طوسی»
۴-۱- زندگی نامه عنصرالمعالی
کیکاووس ملقب به عنصر المعالی یکی از نویسندگان قرن پنجم است نام پدرش اسکندر و نام مادرش یکی از دختران مرزبان بن رستم در سال ۴۱۲ ه ق. به نیا آمد. در سال ۴۷۵ هق. همراه با پایان تالیف قابوس نامه وفات نمود و حدود ۶۳ سال عمر کرد. هشت سال ندیم خاص سلطان مسعود مودود بود وی از شاهزادگان خاندان زیاری است که در قرن چهارم و پنجم در گرگان ، گیلان ، طبرستان و ری ، شهریاری کرده اند . و در زمان قدرت قلمرو ایشان از یک سو به دریای خزر و از سوی دیگر سرحد خراسان و از یک سو همدان و از سوی دیگر اصفهان بود فرمانروایی این سلسله از مرداویج بن زیار شروع به حکومت گیلان شاه فرزند عنصر المعالی خاتمه می یابد. در دوران سلطنت سلجوقیان به تدریج قدرت خویش را از دست داده سرانجام هنگامی که فقط بخشی از گرگان و طبرستان عمارت داشتند ، با مرگ گیلان شاه اخرین بازمانده این سلسله ستاره بخت و دولت آنها به افول گرائید. کیکاووس با دختر سلطان محمود ازدواج و از او یک پسر به نام گیلان شاه داردکیکاووس در حدود سال ۴۶۲ (قمری) یعنی در سن ۵۰ سالگی توبه کرد و به حج رفت. عنصرالمعالی در قابوس نامه در باب (( ترتیب شراب خوردن)) ، برای پسرش گیلان شاه سخن می گوید، در این مورد می نویسد:"شراب خوردن را نگوییم که بخور و نگویم مخور، که جوانان به قول کسی از فعل جوانی باز نگردند، که مرا بسیار گفتند و نشنودم ، تا بعد پنجاه سال ایزد تعالی بر من رحمت کرد و مرا به توبه ارزانی داشت."ابتدا به غزو، هندوستان و سپس به گنجه و حج وی در گنجه نزد امیرابوالسوار شاووربن فضل پادشاه شهدادی به سر برد.مهمترین جنبه ای که مؤلف در این کتاب از خویش اشکار می کند ، صراحت بیان صدق لهجه اوست. وی مردی بسیار پارسا ، درستکار و راستگو بوده است. این کتاب بهترین گواهی است ، از وسعت اطلاعات ، که وی در تاریخ گذشته ایران و اسلام کاملا مطلع بوده و تاریخ زمان خویش اگاهی کامل داشته ، در انشاء، عروض، طب،نجوم،موسیقی، فنون سواری ، سپاهی و مملکت داری توانایی تام داشته است . میتوان گفت نیمه اول قرن پنجم را هم دوره جنگ و هم دوره علم و ادب باید دانست.شروع حاکمیت وی از سال ۴۴۱ تا ۴۶۲ (ق) می باشد یعنی در حدود ۲۱ سال حکومت کرد.
عنصرالمعالی را میتوان یقینا مسلمان و پیرو مذهب سنت دانست و اعتقاد به پایبندی کامل وی به دین مبین اسلام اگر چه پس از یک توبه از بهره گیری بسیار او در جای جای قابوس نامه از ایات و احادیث و گفتار حضرت محمد (ص) و نیز پندهایی که به پسرش گیلان شاه میدهد ، به خصوص رفتن او به حج به خوبی آشکار می شود. اگر چه وی ، با حفظ اعتقاد به اسلام ، سنن باستانی را ارج می نهاده است کیکاووس نویسنده شیوا و هم شاعری ، توانا بود، در تربیت و تقویت شعرا، همت بسیار گماشت ، فصیحی جرجانی شاعر دربارش بود ولی قصه وامق و عذری را به نام او ، به نظم در اورد.
و حکومت غزنویان سلجوقیان اسماعیلیان باوندیه ، از عوامل باعث شکست خاندان زیاری بوند.
۴-۱-۱- تالیفات
وی دارای تالیف است، به نام قابوس نامه
نام اصلی قابوس نامه : در اصل نصیحت نامه بوده است. به قولی دیگر ، نام
کتاب از پدر بزرگ کیکاووس (قابوس)بن ومشمگیر گرفته می شود.
۴-۱-۲- انگیزه عنصر المعالی از تالیف قابوسنامه
کیکاووس در حدود ۶۳ سالگی اش که مصادف با در گذشتش بود، کتاب قابوس نامه را در نصیحت به پسرش گیلان شاه در چهل و چهار باب تألیف کرده است محمد تقی بهار معتقد است که این کتاب از حیث شناسایی و تمدن قدیم معیشت ملی و علم زندگی و دستور حیات در کتاب مذکور مندرج است، باید او رامجموعه تمدن اسلامی پیش از مغول نامید. اقای سعید نفیسی نیز در میان آثار قدمای ایران قابوس نامه را تنها اثری می داند که در مباحث معرفه روح فلسفه جدید سخن رانده است . و به جرأت می توان گفت بدون شک هر کس قابوسنامه را تنها یکبار از اغاز تا پایان بخواند ، دچار یک دگر گونی و تعالی معنوی می گردد، و اما انگیزه عنصر المعالی از تألیف ان این است که فرزندش بعد از او امارت را حفظ کند ، یا اضطرارا کارهای دیگر بپذیرد و چگونه آنها را اهدا کند. و نیز در این کتاب به قصد تربیت فرزند همه رسوم اعم از رسوم لشکر کشی ، مملکت داری، اجتماعی و نیز علوم و فنون متداول زمان ، مورد بحث قرار داده است.کتاب حاوی اطلاعات ذی قیمت و متنوعی در مسائل مختلف مربوط به فرهنگ و اداب و عادات ایران در قرن پنجم گردیده است.
۴-۱-۳- مشخصات سبک و شیوه نگارش
الف-مشخصات سبک