روح اله ذوقی

۱۳۹۲

حسابداری مدیریت بهترین روش در کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد و سودآوری بیشتر

رقابت نزدیک شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و محدویت منابع و ناکارآمدی روش‌های سنتی حسابداری مدیران را بر آن داشت به منظور کسب سود مورد انتظار با کمک سایر روش‌های حسابداری و ارائه راهکارهای تحلیلی و اجرایی، مدیریت را با روش نوینی به نام حسابداری مدیریت در برنامه‌ریزی کنترل و افزایش سود و کاهش هزینه‌ها بر مبنای علم روز یاری کنند.

محمود معین الدین و همکاران

۱۳۹۱

بررسی کارایی و تحلیل حساسیت تکنیک‌های عملیاتی حسابداری مدیریت در بهبود عملکرد شرکت‌ها
با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها

تکنیک­های عملیاتی حسابداری مدیریت در بهبود عملکرد شرکتها دارای کارایی کامل یعنی یک می باشد.

(۲-۳-۲) تحقیقات خارجی
مدیریت علمی پیدایش کارخانه­های فولاد و خط آهن را می­توان برداشتن اولین گام در مسیر نیاز به حسابداری مدیریت دانست بر اساس تحقیقاتی که توسط جانسون انجام ‌شده است سیستم­های اطلاعاتی کنترل مدیریت و هزینه‌یابی، در رشد و توسعه صنایع حمل ‌ونقل و تولید و توزیع در فاصله سال­های ۱۸۵۰-۱۹۲۵ نقشی به سزا داشته تقاضا برای اطلاعات به ‌منظور برنامه­ ریزی و کنترل داخلی در نیمه اول قرن ۱۹ ایجاد شد تا اینکه در سال ۱۹۲۵ نوآوری­ها مختص ارتقا کارایی مؤسساتی بود که در زمینه تولید انبوه محصولات استاندارد با سهم نسبتاً زیاد هزینه دستمزد تلاش فعالانه­ای داشتند، اما تقاضا برای سیستم حسابداری مدیریتی که کنترل و هماهنگی فعالیت­های متنوع سازمان را تسهیل کند پس از بروز پدیده ادغام افقی و شرکت‌های چند منظوره ایجاد شد نسبت معروف بازده سرمایه ­گذاری به ‌عنوان پاسخی به ظهور شرکت­های بزرگ و ابزاری برای کنترل عملیات غیر متمرکز آنان، نوآوری­های بزرگ حسابداری مدیریت تا ۱۹۲۰ محسوب می­ شود.

اولین تحقیقاتی که بر روی ارتباط بین استفاده از اطلاعات حسابداری مدیریت و نوع رقابت یک صنعت صورت گرفت در سالهای ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳ انجام شد وی نتیجه گرفت که افزایش رقابت منتهی به افزایش استفاده از اطلاعات حسابداری مدیریت می‌شود. این ارتباط برای رقابت‌های تولیدی قوی، برای رقابت‌های بازاری متوسط و برای رقابت‌هایی که مربوط به قیمت کالا می‌شد، ضعیف بود.
انجمن حسابداران مدیریت آمریکا در سال ۲۰۰۳ با عنوان کاربرد ۱۷ ابزار ویژه حسابداری مدیریت در شرکت‌های آمریکایی: در این تحقیق ۱۷ تکنیک حسابداری مدیریت در قالب چهار گروه مورد توجه قرارگرفته و پژوهش پیرامون این ابزارها به انجام رسیده است. نتایج کلیدی پژوهش نشان می­دهد که مدیریت هزینه از عوامل اصلی در تصمیم ­گیری استراتژیک است و ابزارهای حسابداری مدیریت سنتی هنوز به ‌صورت گسترده به کار می­رود.
کاری لوکا (۲۰۰۷) در مقاله ” ثبات و تغییرات حسابداری مدیریت ” در این مقاله همکاری میان تغییر حسابداری مدیریت و ثبات و اصول بر اساس تئوری سازمانی که توسط burn و capens که تغییر حسابداری مدیریت را شکل داده‌اند نوشته‌شده است. مشکل آشکار را در گزارشگری حسابداری مدیریت و سیستم اطلاعاتی دانسته نتایج بیان می‌کند که به‌طور ثابت گزارشات مالی برای طراحی سیستم حسابداری مدیریت از نگاه دیگر مهم‌تر است.
چی روها نا آسا و همکاران (۲۰۰۵) در مقاله ” نقش رقابت و تکنولوژی پیشرفته در تغییر سیستم حسابداری مدیریت و سیستم کنترل “این مطالعه در ادامه تحقیقات لیبی و‌هاوس در سال (۱۹۹۶) در ۱۱۰ شرکت تولیدی در مالزی می‌باشد نتایج نشان داده که تغییرات در بازار رقابت و پذیرش تغییرات تکنولوژی پیشرفته صنعتی به‌طور مستقیم بر تغییرات MACS مؤثر می‌باشد.
براون ویچ (۱۹۹۰) تحت مقاله‌ای با عنوان «نقش اطلاعات حسابداری در بازارهای رقابتی» بیان می‌کند که «استفاده مدیران از اطلاعات تهیه‌شده سیستم حسابداری مدیریت جهت نظارت، می‌تواند سازمان‌ها را در رقابت موفق نموده و ارزش ‌افزوده شرکت را نسبت به رقبا افزایش دهد.»
روف (۱۹۹۲) می‌گوید: «هرچقدر شدت رقابت بازار افزایش یابد اغلب شرکت‌ها محدوده محصولات خود را افزایش داده، عمر تولید محصول خود را کاهش می‌دهند، کانال‌های جدید توزیع کالا به وجود آمده و حساسیت بازار افزایش می‌یابد»
لین (۱۹۹۴) در تحقیق خود بیان می‌کند که برای وفق با این شرایط شرکت‌ها استراتژی‌هایی شامل تنوع محصولات، خدمات را اعمال می‌کنند. در راستای استراتژی تنوع سازی محصول، شرکت‌ها سعی می‌کنند با ارائه یک مجموعه از خصوصیات محصول به مشتریان که از رقبا بهتر باشد، بر رقبا غلبه کنند.
سین کوینی و تناسی ( ۲۰۰۷ ) در پژوهشی نشان دادند که تکنیک­ها به طور گسترده مورد استفاده SMA قرار گرفته­اند که از میان آن­ها تکنیک هزینه یابی مشخصات و ویژگیهای محصول، حسابداری مشتریان، قیمت گذاری راهبردی و نظارت راهیردی رقابتی بیشترین کاربرد را داشته اند. آنها توجه به رقبا، نگرش بلندمدت، فرایندمداری و مشتری مداری را چهار ویژگی مشترک تکنیکهای SMA بر شمردند.
میا و کلارک (۱۹۹۹) در تحقیقات بیان می‌کنند که فرمول ‌بندی و کاربرد یک استراتژی تنوع سازی محصول نیاز به یک تخمین دقیق از خصوصیات و هزینه‌های محصول و نظارت بر هزینه‌ها در طی زمان دارد. تأکید اصلی چنین نظریه‌ای این است که یک سازمان به محیط خارجی (بازار) خود تمرکز کرده و موقعیت خود را در بازار رقابت شناسایی کند بدین منظور یک شرکت بایستی استراتژی هر یک از رقبای بالقوه و بالفعل خود را شناسایی نماید بطوریکه بتواند ترکیب صحیح خصوصیات محصول و ساختار هزینه را به‌ گونه‌ای تعیین کند که در بازار رقابت منفعت برد.
کاپلان (۱۹۹۵) پیشنهاد می­ کند که شرایط جدید رقابتی نیاز به هزینه دقیق و اطلاعات اجرایی بیشتری در مورد فعالیت شرکت­ها، فرآیندها و محصولات، خدمات مشتریان دارد به‌علاوه او متذکر می­ شود که در شرایط رقابتی، مدیران باید از اطلاعات دقیق و به‌روزی برخوردار باشند تا یادگیری خود را هدایت و فعالیت خود را بهبود بخشند.
کاپلان (۲۰۰۱) برای طراحی MACS مطلوب چهار خصوصیت مهم رفتاری که بر مبنای پذیرش نمونه منابع انسانی انگیزش انسان بستگی دارد را اشاره می‌کند که شناسایی این خصوصیات به راهنمایی ناتنیال برای طراحی برنامه جدیدش MACS نیاز دارد. اولین مورد ادغام قوانین اخلاقی سازمان که در طرح MACS اجرا می­شوند. در مرکز MACS که به‌خوبی طراحی ‌شده قوانین اخلاقی اجرائی برای کمک به سازمان­ها جهت برخورد با مسائل غامض اخلاقی یا تضادهای بین افراد و ارزش­های سازمانی و مواردی است که بین سازمان­ها ذکر شده‌اند و ارزش­ها را ارزیابی می­نمایند. عوامل سیستم کنترل اخلاقی مفید به همراه یکدیگر و با نمونه خاص تصمیم ­گیری که در زمان تلاش برای رفع موضوعات اخلاقی قابل‌استفاده می‌باشند معرفی‌شده‌اند.
سینکونی و تنوسی (۲۰۰۹) در مقاله ” استراتژیک حسابداری مدیریت و استراتژی تجاری : یک اتصال سست ؟ “
یافتند که حسابداری مشتری، نظارت بر موقعیت رقابتی، ارزیابی عملکرد رقیبان بر مبنای صورتهای مالی منتشر شده و هزینه یابی کیفیت، بیشترین کاربرد را در شرکتهای ایتالیایی دارند و شرکتهایی که استراتژی­ های پدافندگر و تمایز در هزینه را اتخاذ می کنند، تمایل بیشتری به استفاده از تکنیکهای حسابداری مدیریت استراتژیک دارند.
گانی و همکاران (۲۰۱۱) در مقاله ” ارتباط بین رقابت بازار محصول و ساختار سرمایه در شرکتهای لیست شده چین ” به بررسی رابطه بین رقابت بازار محصول و شیوه ­های تامین مالی شرکتهای بورسی چین پرداختند و دریافتند که رابطه بین رقابت و شیوه ­های تامین مالی، غیر خطی (سهمی شکل یا مکعبی) بوده و به سه عامل نوع صنعت، اندازه شرکت و موقعیت­های رشد بستگی دارد.
پورتر و کرامر (۲۰۱۱) نیز در مقاله تحت عنوان کاپیتالیسم در محاصره که در سال ۲۰۱۱ منتشرشده است، به وضوع رابطه میان محیط‌زیست و فعالیت شرکت­ها پرداخته­اند و از خلق ارزش­های مشترک ‌یادکرده‌اند. ارزش­های مشترک، ارزش­هایی است که منافع شرکت­ها و مردم را توأمان لحاظ نموده و وضعیت شرکت­ها را از احساس مسئولیت­های اجتماعی به دنبال کردن ارزش­های مشترک ارتقاء داده است؛ اما بحث کمی سازی این ارزش­ها و روش­های دنبال نمودن آن­ها از موضوعات جدید در حوزه مدیریت هست. پورتر و کرامر در این مقاله دست‌یابی به خلق ارزش­های مشترک توسط شرکت­ها را در سه‌راه میسر می­داند. راه اول درک دوباره محصولات و بازارهاست. دومین راه تعریف دوباره تولید و زنجیره ارزش است و آخرین راه نیز فعال کردن خوشه­های توسعه­ای محلی است. واضح است که ایجاد یک دیدگاه خلق ارزش­های مشترک بر تمامی ابعاد سازمان اثرگذار است و این ارزش­ها، دیدگاه سودآوری و رقابت شرکت را تحت تأثیر قرار داده و هزینه فایده اقتصادی شرکت را به هزینه فایده اجتماعی و اقتصادی ارتقاء می­دهد؛ بنابراین سیستم حسابداری مدیریت محیطی، سیستمی برای حسابداری و مدیریت اموری تعریف شد که شرکت­ها برای برآوردن مسئولیت‌های محیطی خود و خلق ارزش­های جدید اجتماعی به انجام رسانند.
آر اچ چن‌هال و کی لانگ فیلد – اسمیت (۱۹۹۸) روابط میان اولویت‌های استراتژیکی، تکنیک­های مدیریت و حسابداری مدیریت را بررسی کردند. آن­ها نشان دادند که چگونه ترکیب تکنیک­های مدیریت و اقدامات حسابداری مدیریت عملکرد سازمانی را تحت‌ یک اولویت استراتژیکی خاص، افزایش می­دهد. شرکت­ها بر مبنای استراتژی­ های تمایز محصول، رهبری هزینه و یا ترکیبی از این دو تعریف شدند. نتایج تحقیق نشان می­دهد که ترکیب تکنیک­ها و روش­های حسابداری مدیریت در حالت­های مختلف استراتژی سازمان­ها، ارتباط معنی­داری با عملکرد دارند.
میا و کلارک (۱۹۹۹) بازار رقابتی، سیستم­های حسابداری مدیریت و عملکرد واحد تجاری را مورد بررسی قرار دادند و فرض کردند که بین شدت رقابت بازار و عملکرد واحد تجاری رابطه وجود دارد و سیستم حسابداری مدیریت به عنوان یک عامل تعدیل‌کننده عمل می­ کند. بررسی انجام ‌شده بر مبنای اطلاعات حاصل از ۶۱ مدیر واحدهای تجاری و از طریق انجام مصاحبه شخصی صورت گرفت. نتایج نشان داد که شرکت­هایی که از اطلاعات حسابداری مدیریت مناسبی بهره­مند هستند از عملکرد بالاتری برخوردار می‌باشند.
دیوید ای دبلیو مارگینسون (۲۰۰۲) در مقاله­ای تحت عنوان ” سیستم­های کنترل مدیریت و اثرات­ آنها بر شکل‌گیری استراتژی در سطح مدیریت میانی” روابط میان سیستم کنترل مدیریت و فرایند استراتژی را مورد مطالعه قرارداد. بررسی‌های این تحقیق بر مبنای یک مطالعه موردی طولی در ‌یک سازمان با هویت انگلیس، فعال در صنعت ارتباطات راه دور جهانی انجام گرفت. این تحقیق بر اساس اطلاعات سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ روابط نظری فرایند استراتژی و رابطۀ آن با سیستم کنترل مدیریت را مورد بررسی قرارداد. در این مطالعه ماهیت و زمینه‌ای که هنگام طراحی استراتژی بین مدیران میانی و مدیران سطوح عملیاتی صورت می‌گیرد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که نظام باورهای مدیریت در خصوص سیستم کنترل مدیریت بر چگونگی شکل‌گیری استراتژی اثر مستقیم دارد و این دو به‌طور هم‌زمان نیز بر شاخص‌های عملکرد سازمان اثر دارند.
جوناس گردین (۲۰۰۵) به طراحی سیستم حسابداری مدیریت در بخش­های تولیدی پرداخته است. این مقاله یک مدل اقتضایی چندگانه را ارائه می­دهد که اثر ترکیب‌ شوندۀ وابستگی متقابل بخشی و ساختارهای سازمانی را بر طراحی سیستم حسابداری مدیریت نشان می­دهد. یافته­های تحقیق این مفروضات را که سازمان­ها طرح سیستم حسابداری مدیریت خود در مواجهه با برخی موقعیت­ها تعدیل می­ کنند تأیید نمود. به‌علاوه، در این مطالعه شواهد تجربی مبنی بر وجود برخی هم پایانی­های غیر بهینه شناسایی گردید. این وضعیت در موقعیت­های فاقد یک ضرورت غالب (موقعیت‌هایی با چندین راهکار) بروز می­ کند.
چانگ و چانگ (۱۹۹۷) گزارش تحقیق خود را با عنوان “انتخاب استراتژی، عملکرد استراتژی واحد تجاری:‌ یادداشتی بر نقش تداخلی سیستم­های حسابداری مدیریت” ارائه کردند. در این تحقیق ارتباط بین سیستم­­های حسابداری مدیریت و رابطه آن را با استراتژی واحد کسب ‌و کار و عملکرد آن و سطح ابهام در محیط مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده آن است که استراتژی واحد تجاری و سطح ابهام محیط دو عامل اساسی و تأثیرگذار بر طرح سیستم حسابداری مدیریت می‌باشد.
روبرت اچ چن هال و دیاگان موریس (۱۹۸۶) در مقاله­ای با عنوان “اثر ساختار، محیط و وابستگی متقابل بر درک مفید سیستم­های حسابداری مدیریت و اثرات ساختار عدم تمرکز، ابهام محیطی و وابستگی متقابل سازمانی را در طراحی سیستم‌های حسابداری مدیریت” مورد بررسی قرار دادند.‌ یافته­های تحقیق نشان دادند که:
۱- عدم تمرکز با ترجیح اطلاعات یکپارچه، ابهام محیطی با دامنه کاربرد و به‌ موقع بودن اطلاعات، روابط متقابل با دامنه کاربرد، کامل بودن و یکپارچگی اطلاعات مرتبط است.
۲- اثرات ابهام محیطی و وابستگی متقابل در این بخش، به‌طور غیرمستقیم با عدم تمرکز مرتبط بودند.
جوزف جی فیشر (۱۹۹۸) در مقاله خود “تئوری اقتضایی، سیستم­های کنترل مدیریت و پیامدهای شرکت: نتایج گذشته و مسیر‌های آینده” در‌یک مدل مفهومی ارتباط بین نظریه اقتضایی و سیستم حسابداری مدیریت را بررسی کرد. بر اساس این مدل یک سیستم حسابداری مدیریت مؤثر بر عوامل اقتضایی از قبیل ابهام محیطی، تکنولوژی، متغیرهای صنعتی و سازمانی (صنعت، شرکت SUB و اندازه شرکت) و استراتژی رقابتی وابسته است.
گاوین سی رید و جولیا ای اسمیت ) ۲۰۰۰) ” اثر اقتضائات بر توسعه سیستم حسابداری مدیریت” را مورد مطالعه قرار دادند. آن­ها ۴ فرضیه مرتبط با تئوری اقتضایی حسابداری مدیریت را در نظر گرفتند برای آزمون فرضیات ابتدا، از تحلیل همبستگی برای آزمون ارتباط بین معرفی مراحل سیستم حسابداری مدیریت و زمان رویدادهای اقتضایی همچون بحران­های جریان نقدی، کسری‌های مالی و نوآوری استفاده کردند. برای آزمون فرضیه دوم، از تجزیه ‌و تحلیل خوشه­ای برای دسته‌بندی اقتضایی سه شکل از ترکیبات شرکت­های کوچک، شامل تطبیق، حساب‌جاری بی‌نام و کسادی استفاده شد برای آزمون فرضیه سوم که شکل سازمانی با جنبه­ های از اقتضائات عمومی، ابهام تکنولوژیکی، سیستم­های تولید، استراتژی تجاری و محیط بازار مرتبط است از تحلیل رگرسیون استفاده گردید (شاخص سازمانی از طریق وزن دهی به افراد حاضر به‌دست‌آمده است). نتیجه فرضیه چهارم، این بود که پیچیدگی سیستم حسابداری مدیریت به‌وسیله ارتباط متقابل واحدهای فرعی، پویایی بازار و روش­های کار تعیین می­ شود. چهار فرضیه مطرح‌شده جنبه­ های مختلفی از تئوری اقتضایی را تأیید کردند ضمن آن‌که این مدل نظری در سطح شرکت‌های کوچک تعدیل گردیده است.
مارکوس گرانلند (۲۰۰۲) در مقاله‌ای “یکپارچگی سیستم حسابداری مدیریت در ادغام شرکت” را مورد بررسی قرارداد. هدف این مطالعه موردی طولی این است که مسائل کنترل مدیریت را در ادغام­ها و تحصیل­های شرکت بررسی کند. این مطالعه ارزیابی می­ کند که چگونه سیستم حسابداری مدیریت جدید بعد از خرید توسعه پیدا می‌کند. چنین استدلال شده است که ابهام در هدف، تعارضات فرهنگی، نتایج ناخواسته (از پیش برنامه‌ریزی نشده( و نفوذ افراد نقش مهمی را در چنین فرآیندهایی بازی می­ کنند. این مطالعه یافته‌های عمیق­تری نسبت به مطالعات قبلی در مورد یکپارچگی سیستم حسابداری مدیریت بعد از ادغام­های شرکتی و تغییر پیوستگی حسابداری مدیریت نشان می­دهد. بعد از مقایسه یافته‌های مطالعه موردی با تحقیقات اولیه، این تحلیل به تئوری ساختاری و ابهام هدف تعمیم داده شد.
دیوید نارانجوگیل و فرانک‌ هارتمن (۲۰۰۶) در مقاله‌ای با عنوان” سیستم‌های حسابداری مدیریت، عدم تجانس تیم مدیریت و تغییر استراتژیک” چنین استدلال کرده‌اند که تغییرات بازار و تغییرات نهادی فشار زیادی بر بسیاری از سازمان­های اقتصادی برای تغییر موقعیت استراتژیک آن­ها وارد می‌کنند. توانایی سازمان­ها در تغییر استراتژیک واقعی متفاوت است و این تغییر خود تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. محققین در این تحقیق دو عامل ا ثر گذار بر فرایند تغییر استراتژیک را به‌طور همزمان در نظر گرفته­اند که عبارت‌اند از: ترکیب تیم مدیریت ارشد و ویژگی­های سیستم حسابداری مدیریت. در این تحقیق به‌طور خاص این موضوع ارزیابی‌شده است که چگونه عدم تجانس تیم مدیریت ارشد می تواند به‌طور مستقیم و غیر مستقیم بر تغییرات استراتژیک اثرگذار باشد. این تأثیر از طریق طراحی و کاربرد سیستم حسابداری مدیریت صورت می­گیرد. به ‌منظور آزمون فرضیات طراحی ‌شده نمونه‌ای از ۱۰۳ بیمارستان دولتی در اسپانیا انتخاب گردید.‌ یافته­های تحقیق حاکی از تأثیر مهم عدم تجانس تیم مدیریت ارشد بر محتوا و فرایند تغییر استراتژیک است همچنین نشان داد که کاربرد سیستم حسابداری مدیریت به‌طور اخص روابط بین عدم تجانس تیم مدیریت ارشد و تغییر استراتژیک را تعدیل می­ کند.
ال دیستی (۲۰۰۷) چارچوبی را برای تحقق مدیریت هزینه­ استراتژیک (SCM) ارائه کرد این چارچوب بر مبنای روابط داخلی و دوجانبه میان تکنیک­ها و فرایند­ها، دیدگاه‌های مختلف پژوهشگران درباره تکنیک­های حسابداری مدیریت استراتژیک و فرایند هزینه ­استراتژیک را به ‌منظور ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای غلبه بر رقبا بصورت‌یکپارچه ترکیب می­ کند.
سید مقبول الرحمان (۲۰۱۱) در پژوهش در چهل و پنج شرکت تولیدی پاکستان نشان داد که بیشترین کاربرد اطلاعات حسابداری مدیریت در تصمیم گیری می­باشد. تکنیکهای سنتی حسابداری مدیریت در شرکت های تولیدی پاکستان، بسیار مورد استفاده قرار می­گیرند. شرکت­های سودآور از دو تکنیک بهایابی بر مبنای هدف و مدیریت بر مبنای فعالیت استفاده می­ کنند که به ترتیب ۲٫۴% و ۳٫۶% بر سودآوری تاثیر می­ گذارد.