میزان تولید رسوب جاده جنگلی به کمک مدلهای WEPP، SEDMODL، STJ-EROS ، WARSEM ، RUSLEنتایج نشان داد مدل ها نرخ فرسایش خاک را بیشتر از میزان واقعی برآورد می کنند . نتایج بررسیها نشان داده که با افزایش میزان شیب از ۵ درصد به بیشتر از ۱۰ درصد میزان فاکتور شیب از ۱ به ۵/۲ افزایش مییابد و میزان تولید رسوب افزایش مییابد به همین علت ما میتوانیم در شیبهای بیشتر از ۱۰ درصد، از موادی مانند شن وماسه که دارای فاکتور روسازی و سطحی کمتری هستند و میزان تولید رسوب را کاهش می دهند استفاده کرد. در برزیل با بهرهگیری از مدلهای WEPP، SEDMODL، STJ-EROS نشان داد که حدود ۵۰ درصد طول جادهها، دارای پتانسیل فرسایش بالایی است. بدین ترتیب با بهره گرفتن از نقشه خطر رسوبدهی شبکه جاده جنگلی میتوان اولویت اجرای طرحهای حفاظت و نگهداشت جاده را برای کنترل فرسایش در مناطق مختلف مشخص واز هدر رفت خاک جلوگیری کرد.
فصل سوم
مواد وروشها
۳-۱- مواد
۳- ۱-۱- مشخصات کلی منطقه مورد مطالعه
جنگل دارابکلا در جنوب شرقی شهر ساری بین طول شرقی “۰۰ ´۲۰°۵۲ تا “۰۰ ´۳۱°۵۲ و عرض شمالی “۰۰ ´۲۸ °۳۶ تا “۰۰´۳۳ °۳۶ قرار دارد. این جنگل شامل دو سری بوده که تا سال ۱۳۸۶ بخشی از منطقه مورد بهره برداری شرکت سهامی نکا چوب بوده است اما از آن به بعد سری یک آن به عنوان جنگل آموزشیو پژوهشی در اختیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری قرار گرفت. طرح جنگلداری سری یک دارابکلا شامل ۴۱ قطعه با مساحت ۲۶۱۲ هکتار متعلق به حوزه استحفاظی جنگلداری ساری – کیاسر(شکل۳-۱) است.جنگلهای این منطقه در تقسیم بندی جغرافیایی جنگلهای جهان، بالاتر از عرضهای نیمه حارهای و پایین تر از عرضهای جغرافیایی مربوط به جنگلهای سردسیری قرار دارد. تیپ منطقه ممرز- انجیلی بوده و دارای خاک قهوهای شسته شده و در برخی موارد پسدوگلی میباشد. در مجموع در داخل طرح ۲۴ کیلومتر جاده وجود دارد که عمدتا از نوع جاده درجه یک روستایی ودرجه یک جنگلی بوده وانشعابات داخلی آن عمدتا از نوع درجه ۲ و۳ جنگلی میباشد وتراکم جاده ۸۷/۱۰ متر درهکتار است (بی نام، ۱۳۸۳)..
الف- نقشه استان مازندران
ب- نقشه سری یک دارابکلا
شکل ۳-۱- موقعیت منطقه مورد مطالعه
۳-۱-۲- شیب و ارتفاع از سطح دریا
جهت عمومی شیب در جنگلهای دارابکلا، شمالی و شمال غربی می باشد. میانگین شیب حدود ۴۰% است، حداقل شیب منطقه ۵% و حداکثر آن ۷۰% می باشد، گاه در بعضی از نقاط میزان شیب از این مقدار بیشر بوده و پرتگاههای پراکنده دیده می شود. حداکثر سطح عرصه در مناطق کم شیب واقع شده، حداقل ارتفاع از سطح دریا ۱۸۰ متر و حداکثر ارتفاع از سطح دریا ۸۷۴ متر است (بینام ۱۳۸۳).
۳- ۱- ۳- خصوصیات اقلیمی
جهت بررسی شرایط آب و هوایی جنگلهای دارابکلا از آمار و اطلاعات ۲۰ ساله ایستگاه هواشناسی مهدشت ساری که در ارتفاع ۱۱۸ متر از سطح دریا به فاصله ۲۰ کیلومتری از محدوده ی طرح قرار دارد استفاده شده است. متوسط باران سالیانه ۸/۹۸۳ میلی متر، حداکثر باراندگی ماهانه مربوط به آبان ماه به میزان ۸/۱۱۹ میلی متر و متوسط حداقل بارندگی مربوط به تیرماه به میزان حدود ۱/۳۶ میلی متر می باشد به همین دلیل فصل رویش طولانی است. سری یک دارابکلا بر اساس اقلیم نمای آمبرژه در منطقه ااقلیمی مرطوب تا خیلی مرطوب قرار گرفته است (بینام ۱۳۸۳) .
۳-۱-۴- خصوصیات زمین شناسی
وجود و گسترش طبقات مارنی و رسوبات سست دیگر در نهشتههای کواترنری، پلیوسن و میوسن این سری از یک طرف و عبور گسلهای متعدد در تمامی قسمتهای این منطقه از سوی دیگر شرایطی ایجاد نموده است که حساسیت منطقه به فرسایش را بالا برد. در مجموع علل اصلی وقوع لغزشهای منطقه را میتوان در بارندگیهای شدید و هم شیب بودن حرکت آبهای زیرزمینی با شیب لایه ها، وجود واریزههای منفصل رس و مارن در بین بلوکهای سنگی، دخالتهای انسانی، عملکرد ناقص یا فقدان زهکشهای سطحی و عاری بودن شیبها از پوشش گیاهی و عامل گسل دانست. بنابراین با توجه به پتانسیل لغزشی بالای منطقه که با دخالت عامل انسانی می تواند به شدت تشدید گردد پیشنهاد می شود هر گونه برنامه ریزی با توجه به مطالعه نقشه فرم زمین که در واقع نوعی نقشه پهنه بندی خطر بروز زمین لغزش منطقه محسوب میگردد صورت پذیرد مشخصات تیپهای مختلف زمینشناسی در جدول( ۳-۱) آمده است.
جدول ۳-۱- مشخصات زمین شناسی منطقه مورد مطالعه
ردیف | تیپ زمین شناسی | دوران دوره | سنگهای غالب سطحی | فرم زمین |
۱ | L.P CM3 | سوم میوسن | کنگلومرا، مارن، مارن سیلتی | مناطق جنگلی با شیب کم که از پایداری ضعیفی برخوردار بـوده و دارای نفوذپذیــری متــوسط میباشد.خاکزایی مناسب |
۲ | L.M1 | سوم میوسن | مارن، ماسه سنگ آهکی، سنگ آهک ماسهای، کنگلومرا | دامنههای با شیب تند بر روی مارنهای میوسن که دارای نفوذپذیری ضعیف بوده و ناپایدار محسوب میگردند. خاکزایی نسبتا ضعیف |
۳ | L.M2 | سوم میوسن | مارن، ماسه سنگ آهکی، سنگ آهک ماسهای، کنگلومرا | این زمینها دارای شیب تقریبا متوسط بوده خاکزایی نسبتا خوب، نفوذپذیری این فرم ضعیف بوده و پایداری آن ضعیف است. |