در تهیه صورت های مالی، حسابداران ناگزیر از روش ها و رویه های مختلف و مجاز حسابداری بهره می جویند که افزایش روزافزون این رویه ها موجب گردیده است که نتوان به راحتی صورتهای مالی شرکت های مختلف را با هم مقایسه نمود.
سود از جمله برترین شاخص های اندازه گیری فعالیتهای یک واحد اقتصادی است و درک و شناخت و رفتار سود حسابداری مقوله ای است که بر اثر گسترش فنون کمی مدیریت و ضرورت توجه به نیاز استفاده کنندگان صورت های مالی شکل گرفته است. هموارسازی سود به رفتار آگاهانه ای اطلاق میشود که به منظور کاهش نوسان های دوره ای سود شکل می گیرد.
در این فصل(که فصل پایانی تحقیق نیز می باشد) ابتدا به نتایج حاصله پرداخته خواهد شد و خلاصه یافته های تحقیق و ذکر محدودیتهای احتمالی در کاربرد نتایج پرداخته خواهد شد. در قسمت آخر نیز پیشنهادهای متکی بر نتیجه تحقیق و نیز توصیه برای تحقیقات آتی بیان می گردد.

۵-۱ ارزیابی وتشریح نتایج آزمون فرضیه ها
با توجه به تجزیه و تحلیل ارائه شده در فصل چهارم که در خصوص هر فرضیه انجام گرفت ، ابتدا به تفکیک، نتایج هر فرضیه ارائه شده و سپس به نتیجه گیری کلی در خصوص یافته های این تحقیق می پردازیم
۵-۱-۱ نتیجه فرضیه اصلی اول
نتایج ارائه شده نشان می دهد که ضریب متغیرهای نمره کلی کیفیت افشا (۵۲/۰-) و متغیرهای کنترلی نسبت بدهی ها (۰۴/۱) و رشد دارایی ها (۴۶/۰-) در سطح %۱ و متغیر کنترلی اندازه شرکت (۰۸/۰-) در سطح %۵ معنادارند. مقدار شاخص عامل تورم واریانس^۱[۹۱] نیز نشان می‌دهد که متغیرهای مستقل مدل(۳-۱) با هم مشکل همخطی ندارند^۲[۹۲]. معناداری آماره نسبت راستنمایی (۸۲/۵۸) در سطح %۱ بیانگر معناداری کلی مدل تحقیق است.
ضریب تعیین مک فادن نیز نشان می دهد که متغیرهای مستقل حدود ۳ درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌نمایند^۱۳[۹۳]. نتایج نشان می دهد که مدل (۳-۱) حدود ۵۸ درصد موارد شرکت های هموارساز و ۴۴ درصد شرکت های غیر هموارساز را به طور صحیح پیش بینی نموده است و در کل درصد پیش بینی صحیح کلی مدل (۳-۱) ۱۱ درصد است. عدم معناداری آماره های هاسمر-لمشو (۵۰/۱۲) و اندروز (۶۴/۱۵) نیز نشان می دهد که بین ارقام پیش بینی شده و واقعی، تفاوت معناداری وجود ندارد که این موضوع بیانگر برازش مناسب مدل (۳-۱) است.
منفی و معنادار بودن ضریب متغیر نمره کلی کیفیت افشا (۵۲/۰-) نشان می دهد که در شرکتهای با کیفیت گزارشگری بالا، هموارسازی کمتری صورت گرفته است. بنابراین، بین نمره کلی کیفیت افشا و هموارسازی سود رابطه منفی و معناداری وجود دارد، لذا فرضیه اول تحقیق رد نشده است.
۵-۱-۲ نتیجه فرضیه اصلی دوم
جهت آزمون فرضیه دوم تحقیق، مدل (۳-۲) با رویکرد لوجستیک برآورد شده و نتایج آن در نگاره (۴-۴) ارائه گردیده است. نتایج ارائه شده نشان می دهد که ضریب متغیرهای نمره بهنگامی افشا (۳۸/۰-) و متغیر کنترلی اندازه شرکت (۰۸/۰-) در سطح %۵، و ضریب متغیرهای کنترلی نسبت بدهی ها (۰۵/۱) و رشد دارایی ها (۵۱/۰-) در سطح %۱ معنادارند. مقدار شاخص عامل تورم واریانس نیز نشان می‌دهد که متغیرهای مستقل مدل (۳-۲) با هم مشکل همخطی ندارند. معناداری آماره نسبت راستنمایی (۹۴/۵۴) در سطح %۱ بیانگر معناداری کلی مدل تحقیق است.
ضریب تعیین مک فادن نیز نشان می دهد که متغیرهای مستقل حدود ۳ درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌نمایند. نتایج نشان می دهد که مدل (۳-۲) حدود ۵۸ درصد موارد شرکت های هموارساز و ۴۲ درصد شرکت های غیر هموارساز را به طور صحیح پیش بینی نموده است و در کل درصد پیش بینی صحیح کلی مدل (۳-۲)، ۱۱ درصد است. عدم معناداری آماره های هاسمر-لمشو (۹۲/۱۲) و اندروز(۸۰/۱۲) نیز نشان می دهد که بین ارقام پیش بینی شده توسط مدل (۳-۲) و مقادیر واقعی، تفاوت معناداری وجود ندارد و این نتیجه بیانگر توان برازش مناسب مدل (۳-۲) است.
منفی و معنادار بودن ضریب متغیر نمره بهنگامی افشا (۳۸/۰-) نشان می دهد که در شرکتهایی که گزارشات مالی خود را به موقع ارائه می کنند، هموارسازی کمتری صورت گرفته است. بنابراین، بین نمره بهنگامی افشا و هموارسازی سود رابطه منفی و معناداری وجود دارد. این موضوع با پیش بینی ارائه شده در فرضیه دوم تحقیق سازگار است لذا، فرضیه دوم تحقیق نیز رد نشده است.
۵-۱-۳ نتیجه فرضیه اصلی سوم
جهت آزمون فرضیه سوم تحقیق، مدل (۳-۳) با رویکرد لوجستیک برآورد شده و نتایج آن در نگاره (۴-۵) ارائه گردیده است. نتایج ارائه شده نشان می دهد که ضریب متغیر کنترلی نسبت بدهی ها (۱۳/۱) در سطح %۱ و ضریب متغیر رشد دارایی ها (۳۸/۰-) در سطح %۵ معنادارند. مقدار شاخص عامل تورم واریانس نیز نشان می‌دهد که متغیرهای مستقل مدل (۳-۳) با هم مشکل همخطی ندارند.
معناداری آماره نسبت راستنمایی (۸۸/۲۷) در سطح %۱ بیانگر معناداری کلی مدل تحقیق است. ضریب تعیین مک فادن نیز نشان می دهد که متغیرهای مستقل تنها حدود ۲ درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌نمایند. نتایج نشان می دهد که مدل (۳-۳) حدود ۵۸ درصد موارد شرکت های هموارساز و ۴۲ درصد شرکت های غیر هموارساز را به طور صحیح پیش بینی نموده است و در کل درصد پیش بینی صحیح کلی مدل (۳-۳)، ۹ درصد است. عدم معناداری آماره های هاسمر-لمشو (۶۹/۸) و اندروز (۴۷/۱۵) نیز نشان می‌دهد که بین ارقام پیش بینی شده توسط مدل و مقادیر واقعی، تفاوت معناداری وجود ندارد که این نتیجه، توان برازش مناسب مدل (۳-۳) را مورد تایید قرار می دهد.
عدم معناداری ضریب متغیر نمره بهنگامی افشا (۰۱/۰) نشان می دهد که نمره قابلیت اتکای افشا در شرکت های هموارساز و غیر هموارساز تفاوت معناداری با هم ندارد. به عیارت دیگر، هیچ گونه رابطه معناداری بین نمره بهنگامی افشا و هموارسازی سود وجود ندارد. این موضوع بیانگر رد شدن فرضیه پایانی تحقیق است.
۵-۲ خلاصه یافته های تحقیق
خلاصه آزمونهای آماری حاکی از وجود پدیده هموارسازی سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است، هچنین در تحقیق انجام شده مشخص گردید که بین سطح افشای شرکت با هموارسازی سود رابطه منفی معنادراری وجود دارد .
۵-۳ محدودیت­ها
در انجام تحقیق حاضر چندین محدودیت وجود داشته که احتمالاً بر نتایج و یافته هاهی حاصله تاثیر گذاشته است. از جمله محدودیت هایی که در مراحل مختلف تدوین ساختار تحقیق، اندازه گیری، جمع آوری و نتیجه گیری وجود داشته است می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. 1. محدود بودن دوره زمانی تحقیق که بازه ۸۲-۹۰را شامل می شود.

1. 1. عدم معامله سهام برخی از شرکتها بیش از شش ماه، که موجب حذف تعدادی از شرکتها از نمونه گردید.

1. 1. عدم ثبات جریان بازار در دوره زمانی تحقیق(تاثیر پذیری بازار از جریانات سیاسی)

1. 1. محدودیت دیگری که بر کیفیت اطلاعات حسابداری تاثیر می گذارد تورم است. با توجه به این که نرخ تورم در ایران در دوره های مورد مطالعه متفاوت بوده است و اطلاعات مالی نیز که بدون تعدیل اثر تورم تهیه می شود مورد استفاده قرار گرفته است، لذا آثار ناشی از عدم تعدیل قیمت ها بایستی مد نظر استفاده کنندگان از نتایج تحقیق قرار گیرد.

۵-۴ پیشنهاد ها :
۵-۴-۱ پیشنهادها برای تحقیقات آتی
الف) هموارسازی سود را با عوامل مختلفی می توان آزمون نمود، مثلاًرابطه بین اقلام صورت جریان وجوه نقد وهموارسازی سود
ب)تاثیر اصل ۴۴ قانون اساسی بر هموارسازی سود شرکتهایی که به بخش خصوصی واگذار میشوند.
ج بررسی تاثیر اجرای استاندارد حسابرسی خاصی، بر هموارسازی سود
د) بررسی میزان هموارسازی سود با بهره گرفتن از سایر مدلها همچون جونز
ه) بررسی ارتباط بین بندهای گزارش حسابرسی بر هموارسازی سود سال آتی، جهت پوشاندن بندهای حسابرسی سال قبل
خ) بررسی هموارسازی سود در شرکتهایی که مراحل پذیرش در بورس اوراق بهادار را طی می کنند(شرکتهای در حال پذیرش میبایست ۳ سال قبل از پذیرش سودده باشند لذا انگیزه فراوانی برای هموارسازی سود دارند)
ع) بررسی هموارسازی سود در گزارشهای مالی میان دوره ای(با توجه به اینکه در گزارشهای مالی میاندوره ای درصد پوشش سود پیش بینی شده عنوان می گردد و حسابرسی این گزارشات بطور اجمالی بررسی می شود لذا شرکتها انگیزه وامکان زیادی برای هموارسازی سود دارند)
۵-۵ خلاصه فصل پنجم
در این فصل ابتدا مقدمه بیان شده در ادامه نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق تشریح گردیده است.
در پایان فصل نیز محدویت های تحقیق و پیشنهادات تحقیق بیان شده است.
منابع و ماخذ
منابع فارسی
۱) آذر،ع ؛ مومنی، م. (١٣٨۴) ، ” آمار و کاربرد آن در مدیریت “، انتشارات سمت، جلد دوم (تحلیل آماری).
۲) ابریشمی، ح. (۱۳۷۲)، مبانی اقتصادسنجی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد دوم.
۳) احمد پور، ا. (۱۳۸۶). “بررسی تاثیر اندازه شرکت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بر بازده سهام". شماره ۷۹٫
۴) ارزیتون، ر. (۱۳۸۳)،"بررسی رابطه ویژگی هاس ساختار مالی و عملکردی شرکتها با سطح افشای اطلاعات در صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دانش حسابرسی، شماره۲۲٫
۵) افلاطونی،ع ؛ نیکبخت، ل. (۱۳۸۹)، کاربرد اقتصادسنجی در حسابداری، مدیریت مالی و علوم اقتصادی، انتشارات ترمه، تهران.
۶) ایزدی ‌نیا،‌‌‌‌‌‌‌‌ ن.(۱۳۷۷)"تدبیر افشای مالی بر قیمت سهام"بررسی های حسابداری و حسابرسی.شماره۲۳٫ ص۱۳۰-۱۱۲٫
۷) بدری، ا. (۱۳۷۸)، “شناسایی عوامل موثر بر هموارسازی سود” پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران
۸) پور حیدری،ا ؛ افلاطونی، ع. (۱۳۸۵)، “بررسی انگیزه های هموارسازی سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره ۴۴٫
۹) ثقفی،ع ؛ ملکیان،ا .(١٣٧٧)،” جامعیت گزارشهای ساﻻنه و ویژگیهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران"، بررسی های حسابداری و حسابرسی،سال ششم،شماره ٢٢ و ٢٣ .
۱۰) درنسفیلد، ر. (۱۳۸۷)"آشنایی با اطلاعات مالی"ترجمه:الهه ابراهیمی.نشریه شماره هفت بورس اوراق بهادار تهران.انتشارات کیومرث با همکاری بورس اوراق بهادار تهران