از اشتباهات بزرگ مسوولان اجتماعی فرهنگی کشور درطول سالهای اخیر، تعیین شکل پوشش و حجاب زنان به جای مشخص ساختن«حدود و چارچوب» آن است .اگر بتوانیم این اتهام را بپذیریم که بسیاری از کج روی ها و کج رفتاری هایی که در قالب جلوه های ویژه و ناپسند رفتاری که امروز در میان جوانان و نوجوانان شاهد هستیم ، واکنشی است در برابر کنش های ناسالمی که از سوی مسوولان ظاهر شده است ، آنگاه فرصت بروز هیجانات و زمینه تخلیه تنش ها و فشارهای روانی نوجوان به گونه یی مثبت فراهم می آید.
درپایان بایستی اظهارداشت که حجاب بهنجار باید در فرآیندهای اجتماعی غیراجبارآمیز، آموخته شود و درونی شود. نتیجه درونی کردن ارزش عفاف این خواهد بود که با رعایت نکردن حجاب، احساس گناه و تقصیر به افراد دست دهد. واین احساس گناه عامل اجبار درونی ای خواهدبودکه مانع از هرگونه انحرافات ونابهنجاری هادرجامعه خواهدبود.
همانطور که مشاهده می شود، بر اساس نظریه های مختلف جرمشناسی وروانشناختی و جامعه شناختی، عوامل خانوادگی واجتماعی و روانشناختی در عدم رعایت حجاب وشئونات شرعی نقش بسزایی دارند..پس امید است مسولان با نگاهی همه جانبه وعلمی به بررسی و ارائه راه حل آن بپردازند .تا شاهد کاهش چشمگیر مسئله های اجتماعی باشیم تا ظهور وبروز پدیده ها ومسائل اجتماعی دیگر.
فصل دوم:راهکارهای پیش گیری ودرمان بی حجابی و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب
مبحث اول: پیش گیری فرهنگی وترویج فرهنگ عفاف وحجاب
در این گفتار ما در دو گفتار خانواده و نهادهای آموزشی به بررسی پیش گیری فرهنگی وترویج فرهنگ عفاف و حجاب می پردازیم چرا که قطعا وتحقیقا این دو نهاد در شکل گیری یک فرد و ایفای نقش آن در جامعه تاثیر بسیاری داشته و ترویج فرهنگ عفت وحیا و سم زد ایی این نهادها از معضلات پیش آمده می تواند به ترویج فرهنگ عفاف و حجاب ومقابله با معضل بد حجابی بسیار موثر باشد.
گفتار اول:آموزش پدران و مادران
نظر به اینکه نهاد خانواده به عنوان اولین مدرسه و پدر و مادر به عنوان اولین معلمان انسان تلقی
می شوند، لذا در این نهاد اجتماعی بسیار مهم و حیاتی، معلمان می بایست آموزش لازم برای تربیت و تزکیه و القای خود ارزشمندی (که در برابر عقده ی حقارت قرار دارد) به فرزندان خود را فرا گیرند تا از همان آغاز ارتباط با کودکان و نوجوانان در جهت حفظ حرمت و مقام و منزلت فرزندان دختر تلاش نمایند.
سیراب نمودن فرزندان به ویژه دختران از محبت و عشق و عاطفه و ایجاد روابط احترام آمیز بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، اختصاص عادلانه فضا و فرصت و امکانات زندگی به فرزندان ، تقسیم کارهای مربوط به خانواده با توجه به توان و استعداد اعضای خانواده، شرکت دادن دختران در تفریحات سالم و گذران اوقات فراغت، مقابله با عادات و رسوم خرافی وتبعیض آمیز، از جمله محورهای مهم و لازمی است که باید در کانون خانواده مورد تأکید و توجّه جدی اولیاء قرار گیرد.
بدیهی است” آموزش اولیا"، اگر از طریق نشریات و جزوات آموزشی و ایجاد و گسترش نهادهای مشاوره ای قابل دسترس، تهیّه و پخش سی دی های آموزشی وبرنامه های مستمر و جذاب از طریق صدا و سیما و … صورت گیرد از تأثیر گذاری بالاتری برخوردار خواهد بود
در این صورت فرزندانی خواهیم داشت که برای مخفی کردن احساس خودکم بینی و زشتی های باطن خود به نمایش ظاهر خود نپرداخته و به گدایی محبت و عاطفه اقدام نمی کنند.
بسیاری از پدران در بیرون از خانه ومادران در داخل(وبعضا” دربیرون) منزل به بهانه تامین وسایل وامکانات رفاهی ،آموزشی ومعیشتی فرزندان وبدون توجه به نیازها ومطالبات روحی ، روانی وعاطفی آنان به کار وتلاش پرداخته ودر واقع جدای از یکدیگر و بریده از فرزندان بستر انحراف وانحطاط اخلاقی ورفتاری کودکان ونوجوانان خود را فراهم می سازند.این دسته از اولیا، شکم را بر شعور،جسم را بر روح ،معیشت را بر معرفت ترجیح داده وبعصا"برای جبران کمبودهاوعقده های دوران کودکی خود، با اکتفا به نیازهای شکمی فرزندان ،عزیزانشان را دوستانه به قربانگاه برده وبه ذبح روحی وروانی آنان می پردازند.
چه بسیارند خانواده های مرفهی که به رغم بی نیازی مادی ،جزو فقیرترین ها محسوب می شوند.تا آنجا که دختران وپسرانشان در بیرون از کانون خانواده به گدایی محبت وعاطفه پرداخته وبا لبخندی ونگاهی، دردام باندهای فساد وتباهی گرفتار شده واز تحصیل وتزکیه وتربیت بازمی مانند.کمترین لطمه ای که بر فرزندان این دسته از خانواده ها وارد می آید، ازدواج های نا موفق ،دوستیهای پرخطر،عقده حقارت، خود آرایی وخود نمایی وبدحجابی می باشد،که متاسفانه اغلب آرام وبی صدا،درست مانند سرطان وایدز به وجود می آیندو آثار وعوارض تلخ وناگواروماندگاری را بر جای می گذارد[۱۷۱] .
بنابراین ، استفاده از تجربه وتخصص کسانی که درپرکردن اوقات فراغت اعضای خانواده وطراحی واجرای برنامه های تربیتی ،آموزشی وتفریحی فرزندان خود موفق بوده اند ازاصلی ترین پیش شرطهای ساماندهی زندگی ومقابله با مفاسد وناهنجاریهای اجتماعی وبد حجابی به شمارمی آید که نباید مورد بی توجهی پدران( دردرجه اول) ومادران( دردرجه دوم) قرار گیرد.
در ذیل به مهمترین توصیه هایی که می تواند به پدران ومادران در ایجاد محیطی خانوادگی سالم ومحیط خانوادگی ای که بتواند محفل گسترش عفت وپاکدامنی ومامنی برای فرزندان برای گریز وپناه بردن از انحرافات ونابسامانی های جامعه باشد اشاره می نماییم:
۱) اعتمادواطمینان به همسر وفرزندان را به عنوان یک اصل مهم وحیاتی دانسته واز تجسس و زیرسئوال بردن یکدیگر جدا” خود داری کنید.غیرت بیجا وتجسس، ممکن است گاهی با عث روشن ترشدن واقعیتی درزندگی وتعاملات خانوادگی شود، اما درمجموع موجب تحمیل پنهان کاری وبد بینی دربین اعضای خانواده خواهد شد. رفتاردوستانه وتعامل توام با سعه صدر فضای حاکم بر زندگی را به گونه ای شفاف وصمیمی خواهد نمود که بدون نیاز به سئوال،همه مشتاق بیان مسایل شخصی ومحورهای مهم زندگی خود خواهند شد .
چه بسا زن وشوهر با اعتراض وتجسس وبدبینی زمینه های انحراف و انحطاط اخلاقی یکدیگر را فراهم ساخته وگاهی با تعصبات بیجا فرزندان خود را از خانه وکاشانه بیزار وموجب رواج روابط پنهانی آنان با جنس مخالف وتظاهر به بدحجابی وتلاش برای جلب توجه ومحبت دیگران در خارج از محیط خانواده می شوند.[۱۷۲]
جالب اینجاست که بعضی از مردان با زنان بد حجاب و نه چندان سالم در اداره وکوچه وبازار ومهمانیها به راحتی به تعامل پرداخته وبا شوخی وخنده وتواضع به گفتگو می نشینند اما به محض مشاهده ی چنین رفتاری از همسر ودختر جوان خود به شدت بر افروخته شده وبا عصبیت وانذجار با آنان برخورد می کنند . همچنین برخی از زنان با آرایش غلیظ وپوشش نا مناسب به خودنمایی ونمایش در برابر مردان نا محرم می پردازند، اما اجازه صحبت کردن یا تعامل همسرش با هیچ زنی را نمی دهند . اینگونه روشها ی مبتنی بر خودخواهی درزندگی زناشویی جز ایجاد تنفر وانزجار وتقویت بی اعتمادی وبدبینی وپنهان کاری در محیط خانواده هیچ سود وثمری نداشته وندارد.لذا رعایت حجاب ، وقار وادب دینی در برخورد با گروه های غیر همجنس (نا محرم) ونیز عدم تجسس وتعصب بیجا در باره ی همسر وفرزندان، ازاصلیترین لوازم وپیش نیازهای ایجاد وتقویت اعتماد ومحبت در بین اعضای خانواده می با شد که نباید مورد غفلت وبی توجهی اولیا قرار گیرد.
۲) مادران از زن بودن خود شکوه وابراز نا خرسندی نکنند . بخش مهمی از تحقیرها وتبعیض های ناروا علیه زنان در جامعه ، توسط خود آنان اشاعه می یابد . دو گروه از زنان به جایگاه ومنزلت بانوان لطمه میزنند . گروهی با خود آرایی براساس سلیقه وامیال مردان چشم چران وبلهوس ،وگروهی با استفاده نا درست از حجاب وپوشش اسلامی ودرعین حال محدودیت ( ونه مصونیت) دانستن آن.[۱۷۳]
مادران با حجاب وعفیف ،با افزودن بر معلومات وفضایل اخلاقی ورعایت آداب معاشرت در تعامل با دیگران ونیز توجه وعنایت جدی به پاکیزگی ونظم وانضباط در پوشش وروش زندگی بهترین مدافعان ومروجان حجاب وعفاف در بین جوانان به شمار می آیند ،که نباید از این فرصت وموقعیت ممتاز غفلت نموده وبهانه به دست مخالفان حجاب واشاعه دهندگان فرهنگ بیگانه در جامعه بدهند.
مادرانی که مرتب از حجاب می نالند وآنرا مانع فعالیت وتحرک ونشاط خود می دانند ویا از زن بودن خود شکوه وشکایت می کنند، درواقع بیشترین تاثیررا درشکسته شدن قبح بد حجابی ونیز تحقیر جایگاه ومنزلت زنان در جامعه داشته ودارند.
جوانان ونوجوانان ازکسانی درزندگی ورفتار اجتماعی اطاعت وتقلید میکنند که مورد علاقه محبتشان باشند. همچنین به کسانی علاقمند میشوند که از نشاط، شادابی، نفوذ ومعرفت وتوانایی ابراز محبت لازم برخوردار باشند.
بنابراین بر مادران عفیف وبا کرامت لازم است که با نشاط وشادابی واعتماد به نفس ، با تقویت بنیه ی علمی ،دینی واجتماعی خود وفرزندانشان،ونیز با دفاع منطقی از مقام ومنزلت زن، موجبات رونق ورواج فرهنگ عفاف وحجاب در بین جوانان ونوجوانان را فراهم آورند.
۳)درابرازمحبت وعلاقه نسبت به اعضای خانواده ،ضمن رعایت اعتدال ،وپرهیزازافراط وتفریط ،دختران را بر سایر افراد خانواده ترجیح دهید .در این میان ابراز محبت پدرنسبت به دخترنقش وتاثیر فوق العاده ای را درالقاء اعتماد به نفس واحساس آرامش ودر نتیجه بی نیازی از خودنمایی وخود آرایی برای گروه های غیر همجنس در بیرون از کانون خانواده داشته ودارد.[۱۷۴]
بسیاری از پدران با روش های ابراز محبت نا آشنا بوده وعموما” محبت را در تهیه ی خوراک وپوشاک وتبدیل به احسن مسکن واتومبیل ولوازم لوکس زندگی خلاصه می کنند.هرچه دراین راه تلاش می کنند شکاف بین خود وفرزندانشان را عمیق تر نموده وزمینه های آسیب پذیری اعضای خانواده ،بخصوص دختران را مساعد تر می سازند.
پدرانی که بتوانند با دختران خود رابطه ای دوستانه وصمیمی ایجاد کنند و با کلام و نگاه های گرم وعاطفی ،زیبا یی ها وموفقیت ها وتوانایی های آنان را مورد تمجید وتحسین قراردهند، درواقع توانسته اند در نجات دختران خود از دام ودامن گروه های غیرهمجنس دربیرون ازخانه ونیزاز آلوده شدن آنان به عوارض ناشی ازکمبود محبت از جمله خودنمایی وبدحجابی توفیقات لازم را به دست آورند.
۴)سطح آگاهی ومعلومات فرزندان خود را ارتقاء دهید .دربیشتر خانه ها زیبایی ودکور وگل وگلدان ومبل ولوستر ومجسمه های تزیینی وانواع واقسام اشیاءولوازم بعضا"نه چندان لازم، فراوان دیده میشود ،اما دریغ ازاختصاص کمترین هزینه برای تهیه ی چند کتاب مفید وارزنده برای مطالعه افراد خانواده !
کتابخانه ای ساده وزیبا که با کتاب های مورد نیاز ومفید وسی دی ها ونوارها وفیلم های سالم وسودمند تزیین شده باشد، فضا وفرصت مناسبی را در اختیار اعضای خانواده بویژه فرزندان گذاشته وآنان را به مطالعه واستفاده از وسایل تفریحی و آموزشی مناسب تشویق می کند.
نشست های فکری وفرهنگی وگفتگوهای مبتنی بر مطالعات وبیان نتایج نظرت حاصل از تماشای برخی فیلم ها وبرنامه های آموزنده یِ تلویزیونی ،نقش بسیار مفیدو موثری را در رشد وبالندگی جوانان ودر نتیجه واکسینه شدن آنان در برابر آسیب ها وآفت های فکری وفرهنگی موجود در جامعه خواهند داشت.
بدیهی است زنان ودختران این دسته از خانواده ها حجاب وپوشش اسلامی رانه براساس اجبار وتحمیل، بلکه با آگاهی واطلاع پذیرفته ومصمم ومحکم دربرابروسوسه های مخالفان وشبهه افکنان، ازعقاید وارزش های ملی ومذهبی خود دفاع می کنند.
گفتار دوم:ساماندهی نظام آموزش و پرورش[۱۷۵]
آموزش و پرورش به عنوان بزرگ ترین و پر جمعیت ترین نهاد آموزشی و تربیتی که سال های نسبتاً طولانی ازبهترین مقاطع زندگی اکثر افراد جامعه را به خود اختصاص می دهد، در صورت ساماندهی مناسب نقش بسیار مهم ومؤثری را در مهار مفاسد اجتماعی و بدحجابی و اشاعه فرهنگ اسلامی داشته باشد.
به منظور پرهیز از کلی گویی تأکید بر نکات ذیل ضروری است:
۱)تغییر ساختار و ماهیت نظام آموزشی با رویکرد درک مطلب (نه کسب مدرک) و منطبق با مطالبات و نیازهای به روز جامعه به ویژه نسل جوان کشور.
۲) حذف نظام ارزشیابی مبتنی بر نمره و حفظ مطالب متون درسی.
۳) تأکید و عنایت خاص به مسأله حجاب و پوشش اسلامی و تعریف دقیق روابط بین افراد غیر همجنس براساس آموزه های دینی درمتون درسی ومحیط های آموزشی.
۴)پیگیری و اجرای دقیق دستورالعمل ها و بخشنامه های دولت درخصوص لزوم رعایت حجاب و برخورد صحیح و سودمند با افراد متخلف به ویژه معلمان و کارکنان آموزش و پرورش در این باره
۵) پرهیز از برخوردهای آمرانه و تحکم آمیز درخصوص رعایت شئون اسلامی و تکالیف دینی و طرح و تبلیغ جذابیت ها و زیبایی های اسلام با تأمل بیشتر بر آثار مفید و سازنده ی رعایت حجاب و پوشش اسلامی.
۶)استفاده از ابزار و شیوه های نوین تبلیغ (فیلم، تئاتر، انیمیشن و …) در جهت معرفی و ارائه ی آثار و برکات تکیه عملی بر دستورهای دینی (از جمله عفاف و حجاب اسلامی) در زندگی اجتماعی.
۷) بهره گیری از معلمان متدین، لایق و با تجربه ای که به پوشش اسلامی التزام عملی دارند
۸) حذف مطالب وتصاویر تحقیر آمیز علیه زنان و دختران(از کتاب های درسی) و طرح و تبیین جایگاه حقیقی آنان در اسلام.
۹) ساخت و ساز مدارس و مراکز آموزشی ویژه ی دختران به گونه ای که رعایت حجاب اسلامی و شئونات دینی و اخلاقی در مدارس سهل و آسان باشد.
گفتار سوم: دانشگاهها و مقابله با بد حجابی
۱) ایجاد ارتباط پویا و پایدار بین حوزه های علمیه و دانشگاه ها و استفاده ی بهینه از استادان و اندیشه ورزان حوزوی در آشنایی هر چه پیش تر دانشگاهیان با معارف و موازین دینی و ضرورت التزام عملی به شئونات شرعی از جمله رعایت حجاب و پوشش اسلامی .
۲) ترجیح رشد کیفی دانشگاه و پرهیز از گسترش کمی آن ها بدون توجه به استانداردها و ساختارهای کیفی و مطلوب، برای تقویت بنیه ی علمی و دینی و در نتیجه رشد و بالندگی نسل جوان.
۳)تأسیس و تقویت نهادهای جوشیده از متن دانشجویان در جهت بهره گیری از توانمندی های دانشجویان برای مقابله با پدیده ی بدحجابی و خودآرایی و روابط نامناسب افراد با جنس مخالف.
۴)حمایت مادی و معنوی از آثار و تألیفات مهم و مفیدی که در حوزه ی مسایل ارزشی به ویژه حفظ شئونات شرعی نگاشته شده است.
۵) تأسیس و تقویت نشریات دانشجویی با تأکید بر طرح و ترویج ارزش های دینی و التزام به حجاب و پوشش اسلامی با بهره گرفتن از قلم و هنر جذّاب.
ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوهشی درباره بدحجابی و مسائل مربوط به پوشش وآرایش و ظاهر اشخاص- ...