در این تحقیق با بررسی مبانی نظری و پیشینه تحقیق، جمع آوری و بررسی مقالاتی که تاکنون در این زمینه نوشته شده اند و جمع آوری داده های مورد نظر و سپس تجزیه وتحلیل آنها، فرضیات تحقیق بررسی می گردند.
در این تحقیق اطلاعات جمع آوری شده از نمونه ها وارد رایانه شده و با بهره گرفتن از نرم افزار STATGRAF مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی (طبقه بندی داده ها، تعیین شاخص مرکزی و پراکندگی) و آمار استنباطی از ضریب همبستگی به منظور رابطه بین متغیرهای تحقیق و همچنین از آزمون T به منظور اختلاف دو میانگین مورد استفاده قرار گرفته است.
۱-۱۱ محدودیت های تحقیق
۱- جدید بودن موضوع تحقیق و عدم دسترسی به کارهای تحقیقاتی مشابه قبلی بخاطر اینکه: اولاً؛ مقایسه بین دو روش تامین مالی داخلی و خارجی (تاکنون بیشتر تحقیق بر روی منابع خارجی بوده است) و ثانیاً؛ مطالعه موردی در مورد صنایع غذایی می باشد.
۲- به علت عدم دسترسی به بانک اطلاعاتی جامع و کامل در سازمان بورس اوراق بهادار تهران
جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، مستلزم صرف وقت زیادی بوده است.
۳- با توجه به قلمرو زمانی تحقیق (۱۳۸۸-۱۳۷۸)، بدست آوردن اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق با سختی فراوان همراه بوده است.
۱-۱۲ شرح واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق
بازده۱
بازده یا پاداش سرمایه گذاری شامل در آمد جاری مثل سود سالانه و افزایش یا کاهش ارزش دارایی (منفعت یا ضرر سرمایه) است. میزان در آمد یا افزایش ارزش دارایی را با درصد بیان می کنند، بنابراین بازده نشان دهنده کل درآمد سالیانه است و نرخ آن بر حسب درصدی از مبلغ سرمایه گذاری بیان می شود (نامداری،۱۳۸۳، ص ۱۰-۱۱).

بازده سهام۲
بازده معیار عملکرد سرمایه گذاری است که نمایان گر درصد افزایش ثروت سرمایه گذار می باشد که ناشی از سرمایه گذاری است . بازده سرمایه گذاری تحت عوامل مختلفی است:
الف) افزایش قیمت سهام که خود تابعی از عوامل مختلفی مانند تغییرات کمی، کیفی، سرمایه گذاری جدید، تورم و … می باشد.
ب) سود نقدی پرداخت شده، شرکتی که سود نقدی کمتری پرداخت می کند، وجوه آن را صرف سرمایه گذاری جدید با افزایش نقدینگی می نماید که در نهایت منجر به رشد قیمت سهم آن شرکت می شود (قاسمی تازه آبادی، ۱۳۸۶، ص ۹).
سرمایه گذاری۳
عبارت است از تخصیص منابع به دارایی های مالی یا واقعی با در نظر گرفتن بازده متناسب با ریسک مورد انتظار (یحیی زاده فر، ۱۳۷۸، ص ۱۲).
بورس اوراق بهادار^[۲]
مکانی است که تعداد زیادی از شرکت های تولیدی و خدماتی گرد هم جمع شده اند و توسط کارگزاران به دادو ستد خود می پردازند. عمده فعالیت این سازمان مربوط به خرید و فروش سهام شرکت ها است، خریدار و فروشنده می توانند یک فرد و یا یک شرکت باشند (قبادی، ۱۳۸۶، ص ۱۳).
سود انباشته^[۳]
از سودهای باقیمانده شرکت پس از پرداخت سود سهام تشکیل می شود، در دسترس بودن آن نه تنها به سودهای تحصیل شده واحد انتفاعی وابسته بوده بلکه به سیاست سود سهام آن نیز بستگی دارد.
فعالیت های‌ تأمین‌ مالی‌ ^[۴]
عبارت‌ از فعالیت هایی‌ است‌ که‌ منجر به‌ تغییرات‌ در میزان‌ و ترکیب‌ سرمایه‌ و استقراض های‌ واحد تجاری‌ (به جز اضافه‌ برداشت های‌ منظور شده‌ در محاسبه‌ وجه نقد)، گردد.
بدهی^[۵]
عبارت از تعهد انتقال منافع اقتصادی توسط واحد تجاری، ناشی از معاملات یاسایر رویدادهای گذشته است.
تحقیق همبستگی^[۶]
تحقیقی که در آن روابط بین دو یا چند متغیر کمی با بهره گرفتن از ضریب همبستگی توصیف، کشف و تعیین می شود.
تامین مالی ^[۷]
یعنی مدیریت بر منابع سرمایه ای و کسب منابع مالی لازم برای شرکت یا مؤسسه جهت دستیابی به اهداف.
فصـل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق
مقدمه
صنایع غذایی در بورس
منابع عمده تامین مالی
سودانباشته
استقراض
قیمت سهام
تاثیر افزایش سرمایه بر بازده سهام
پیشینه نظری تحقیق
مرور مختصر مطالعات و تحقیقات
۲-۱ مقدمه
منابع مالی عنصر حیاتی و مهمی است که هم در تاسیس و ایجاد فعالیت های اقتصادی و هم در بهره برداری از آنها نقش کلیدی دارد. اگر منابع مالی در اختیار نباشد هیچگونه فعالیت اقتصادی را نمی‌توان پایه گذاری کرد. پس از پایه گذاری فعالیت های اقتصادی و آماده کردن آنها برای بهره‌برداری نیز اگر منابع مالی لازم جهت به گردش در آوردن عملیات وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاری های اولیه حاصل و نتیجه ای نخواهد داشت، با وجود نقش مهم منابع مالی در اقتصاد، نکته ‌اساسی کمیابی آن است. نکته دیگر نگرانی مستمر تامین کنندگان منابع مالی در مورد اصل و عایدات حاصل از آن است.
به دلیل تغییرات ایجاد شده در اقتصاد، منابع مالی مورد نیاز شرکت ها نیز افزایش یافته است. امروزه یکی از مهمترین وظایف مدیران مالی شرکت ها، تهیه ارزان قیمت و به کارگیری بهینه این وجوه است،انتخاب خط مشی مناسب برای دسترسی به این منابع از اهمیت زیادی برخوردار است.
در جهان امروز، با توجه به شرایط بازار رقابت و تغییرات سریع تکنولوژی، تصمیم گیری های مالی نیاز به تخصص در امور مالی دارد. بنگاه های اقتصادی برای ورود به تجارت جدید و فعالیت در آن زمینه یا توسعه ی فعالیت خود، نیاز به منابع مالی دارند. وجوه مورد نیاز برای تامین آن، می تواند از منابع مختلف و به روش های متعدد جمع آوری شود، بازار سرمایه یکی از مهمترین منابع تامین سرمایه برای اغلب بنگاه های اقتصادی محسوب می گردند، در این بازار بنگاه ها و سایر موسساتی که نیاز به وجوه برای تامین مالی عملیات شان دارند، با افراد و موسساتی که پول برای سرمایه گذاری دارند، یک جا جمع شده اند. بارزترین نوع این بازارها، بازار ثانویه می باشد که در آن معاملات اوراق بهاداری که قبلاً انتشار یافته اند، صورت می پذیرد. این بازار در ایران، در قالب سازمان بورس اوراق بهادار فعال است.
بورس اوراق بهادار، بازار متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله گران طبق مقررات قانون بازار اوراق بهادار، مورد داد و ستد قرار می گیرد. بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار متشکل، تسهیلات لازم را برای خریداران و فروشندگان سهام فراهم می نماید. به نحوی که آنها بتوانند در هر زمان پول خود را به اوراق بهادار و بالعکس تبدیل نمایند، از طرفی این سازمان تحت شرایطی سبب تامین مالی شرکت های مختلف می گردد، از آنجا که بورس به عنوان سازمانی جهت تجهیز پس اندازها و همچنین هدایت آنها به سمت سرمایه گذاری های مولد و مفید در جامعه و اقتصاد کشور مطرح می باشد، لذا مطالعه و شناخت این سازمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در دو دهه اخیر پیچیدگی و تنوع ابزارهای مالی گسترش چشمگیری در اروپا، آمریکا و کشورهای خاوردور داشته، حتی پاره ای از این ابزارها در بازارهای مالی بین المللی مورد معامله قرار گرفته و بازارهای سرمایه در این ارتباط به شدت جهانی شده اند. با جهانی شدن بازارهای مالی در سراسر دنیا، واحدهای اقتصادی که در هر کشور در جستجوی سرمایه و تأمین مالی می باشند، دیگر ناچار نیستند خود را به بازار داخلی محدود کنند، پیشرفت های تکنولوژیک، یکپارچگی و کارآیی بازارهای مالی جهانی را افزایش داده است، پیشرفت وسایل و ابزارهای ارتباطی، مشارکت کنندگان در بازار را در سراسر جهان به هم می پیوندد و در نتیجه می توان سفارش ها را در طول چند دقیقه به انجام رساند.
پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر، همراه با پیشرفت شبکه ارتباطات، انتقال اطلاعات لحظه به لحظه درباره بهای اوراق بهادار و دیگر اطلاعات ضروری را به سرمایه گذاران، در اغلب نقاط جهان میسر کرده است. بنابراین، بسیاری از سرمایه گذاران می توانند به بازار جهانی نظارت داشته باشند و در عین حال تجزیه و تحلیل کنند که این اطلاعات چه تاثیری بر وضع خطرساز و بازده مجموعه ابزارهای مالی آنها دارد.
با گسترش فناوری و دسترسی راحت و سریع به اطلاعات از طریق رایانه ها و شبکه های انتقال اطلاعات، موضوع استفاده از اطلاعات در تصمیم گیری، ابعاد تازه ای به خود گرفته است. از یک طرف شرکت ها و افراد به شیوه ای راحت تر به تبادل اطلاعات می پردازند و از طرف دیگر دست اندر کاران بازار سرمایه سریع تر به نیازهای اطلاعاتی افراد پاسخ می دهند، در این میان نقش محققین و جامعه دانشگاهی در پیشرفت هر چه بیشتر و بهتر امور، غیر قابل انکار است. آن ها تلاش می کنند تا با مشاهده پدیده های بازار و ارائه نظرها و پیشنهادهای خود به پویایی و بهینه سازی بازار کمک کنند. تامین مالی کوتاه مدت برای پشتیبانی سرمایه گذاری موقت در دارایی های جاری مورد استفاده قرار می گیرد معمولاً مدیر مالی پس از برنامه ریزی سرمایه گذاری در دارایی های جاری و پیش بینی منابع مورد نیاز واحد اقتصادی در سال آینده باید به فکر تامین مالی برنامه خود باشد و در مورد شیوه تامین مالی تصمیم گیری کند. معمولاً برای سرمایه گذاری موقت در دارایی های جاری از وام کوتاه مدت استفاده می شود.

شکل ۳-۲- نمودار شماتیک از همکاری فرایند در سیستم مدیریت فرایند کسب­وکار ]۱۴[
ویژگی­هایی در سیستم مدیریت فرایند کسب­وکار وجود دارد که باعث ایجاد همکاری بین فرآیندهای سازمان می­ شود. از جمله­ این قابلیت­ها می­توان به پشتیبانی از نگارشات متعدد فرایند اشاره کرد. لزوم ایجاد این قابلیت در BPMS ها به دلیل به روز شدن سیستم و امکان استفاده مجدد از فرآیندهای گذشته و امکان ادغام آن با فرآیندهای کنونی می­باشد.
۳-۲-۷-۱- پشتیبانی از نگارشات متعدد فرایند^[۴۷]
به مرور زمان مدیران، فرآیندهای سازمان را بهبود خواهند بخشید، و نیاز است تا فرآیندهای جاری تغییر یابند. نرم­افزارهای BPMS، با داشتن قابلیت پشتیبانی از نگارشات جدید و قدیمی فرآیندها، اطلاعات نسخه­ قدیمی هر فرایند را، در گزارشات سیستم، قابل استفاده می­ کند. با توجه به تغییرات زیادی که در روال­های کاری سازمان­ها، بنا به دلایل مختلف از جمله تغییرات قوانین، سمت­ها و… اتفاق می­­افتد، نامشخص بودن فرآیندهای در حال اجرا، مشکل­ساز بوده و سازمان را دچار ناهماهنگی و بروز برخی مشکلات می­نماید. مدیریت ورژن باعث می­ شود پس از اعمال تغییری در فرایند، نسخه جدیدی از آن در اختیار کاربران قرار گیرد و فرایند­های قبلی که قبل از این نگارش ایجاد شده ­اند، مانند گذشته، به گردش خود طبق فرایند قبلی ادامه دهند و به اتمام رسند.
از دیگر قابلیت ­های موجود در سیستم­های مدیریت فرایند کسب­وکار می­توان به قابلیت اعتبارسنجی که جزء لاینفک فرآیندها است و همچنین، استفاده از فایل­های ورودی و خروجی و فرمت­های قابل خواندن برای یک نرم­افزار به­خصوص باشد، اشاره کرد (جدول ۳-۷).

جدول ۳-۷- شاخص­ های همکاری فرایند در مدیریت فرایند کسب­وکار

حافظ شاعر نو آور یگانه ای است که بینش خاصّ خود را در اشعارش بیان می دارد ؛ او با سنّت در ستیز است و در این دنیا به نو اندیشی می پردازد و شیوه های گذشتگان را بر هم می زند ، او مدّاحی می کند ولی از نوع بازی کردن با ممدوحان ؛ گاهی بر او انتقاد کرده اند که چرا شاعر نو اندیش توانمند مانند او باید به مدح و ثنا روی بیاورد ولی حقیقت چیز دیگری است تازه ترین پژوهش ها درباره حافظ اندیشمند این نتیجه را دربردارد که : ” حافظ شاعر درباری بوده است .فرمانروایان و مقام های بلند پایه شیراز و دیگر کسان را می ستوده امّا ستایشگری مبتذل نبوده است و سر انجام تفسیر آثار حافظ باید بر این پایه قرار گیرد که استعاره های عاشقانه او در زمینه ای از واقعیت ها بیان شده اند ؛ معشوق هم ممدوح او به شمار رفته است^[۱۲۵] ” .
امّا آقای خرّمشاهی در پاسخ به این سؤال که چرا حافظ مدح گفته است می گوید :” اولا بدیهی و مسلّم نیست که مدح یک عمل غیر اخلاقی باشد در تاریخ شعر و ادب فارسی ، مدیحه سرایی یک رسم متعارف اجتماعی و فرهنگی و طبعاً دارای رنگ و معنای سیاسی بوده است.^[۱۲۶]“
۲
ضمنا حافظ “رمز و نشانی هایی در سخنش تعبیه کرده است تا نکته دانان بدانند که مدح را به قصد قربت ادا نمی کرده است و این عمل او نوعی بازی است و از شوخی و شیطنت هم خالی نیست^[۱۲۷] .” و باز در ادامه می گوید ” حافظ که شعر عادی و عاشقانه و عارفانه اش رندانه است چگونه ممکن است شعر ستایش آمیزش رندانه نباشد^[۱۲۸].”
نگاه حافظ به زندگی :
حافظ این دنیا را با وجود نابسامّانی هایش دلپسند و زیبا می بیند و به آن عشق می ورزد .
” عشق به خدا و پرداختن به زندگی را در نظر بگیریم ، تصوّف در آن ها تقابلی می بیند ، امّا حافظ از این تقابل می گذرد و آن ها را با هم جمع می کند در اندیشۀ او این دو موضوع همدیگر را تکمیل می کنند به گونه ای که می توان آن ها را به مثابۀ دو عنصر یک نهاد در نظر گرفت ^[۱۲۹]“.
۱
۴
حافظ در دنیایی می زیسته است که جو تعصّب دینی بر آن حکم فرماست . و ” اساسی ترین ویژگی جهانی که حافظ در آن به سر می برده است آن است که از نظر بنیاد اندیشه و فهم هستی جهانی ست دینی، و از دریچۀدین و فهم دینی به جهان می نگرد؛ و زندگانی را معنا می کند، به عبارت دیگر جهانی است در حضور خدا . حافظ در میان دریایی از تفسیر های کلامی و فلسفی و عرفانی و صوفیانه و متشرّعانه از بینش دینی و قرآنی ، و در مقام کلام الاهی به سر می برده وبا همۀ افق های آن نیز کم-و-بیش آشنایی داشته وبا آن ها درعالم اندیشه وهم در زندگی روز مرّه درگیر بوده است. ^[۱۳۰]” نشانه های آن در دیوانش به وضوح دیده می شود.
بازتاب اوضاع زمانه در شعر حافظ :
بازتاب اوضاع زمانه در دیوان شاعران امری طبیعی است و از فحوای کلام ، می توان روزگار شاعر را مجسّم کرد ، در دیوان حافظ اوضاع شهر شیراز به خوبی به تصویر کشیده شده است:
حافظ از آنجا که شیراز را با تمام وجود دوست دارد،درتمام وقایع وحوادثی که در آن شهر رخ می دهد خود راسهیم می داند.از این رو نه تنها شاعری است اهل علم و فضل و عرفان بلکه شخصی است که نمی تواند اوضاع سیاسی و اجتماعی شیراز را نادیده انگارد. وقتی شیخ ابو اسحاق فارس را مدت سیزده سال در عین امنیت و آسودگی اداره می کند و مردم بی دغدغۀ خاطر به زندگی خود ادامه می دهند،حافظ نیز این آسودگی و آزادی را ارج می نهد وابو اسحاق را که خود جوانی خوش ذوق و شاعر پیشه است می ستاید.امّا وقتی محمّد مبارزالدّین بر فارس غلبه می کند وشیخ ابو اسحاق را بر دروازۀ شهر به دار می آویزد وشهر را در میان رعب و وحشت وخشونت وتعصّب غرقه می سازد ،حافظ بر نمی تابد ودنیای ساختۀ مبارزالدّین را –که بدو لقب محتسب می دهد –دنیایی سرد وخشن می بیند وبه رد و انکار آن می پردازد وبا زهد وریا وتزویر وعوام فریب دروغ و دورویی که زادۀ حکومت محتسب است به مبارزه بر می خیزد وبا کلامی تلخ و گزنده وسرشار از طنز و استهزا محیط ساختۀ خشونت محتسب را به باد انتقاد می گیرد :
اگر چه باده فرح بخش و باد گل بیز است به بانگ چنگ مخور می که محتسب تیز است
در آستین مرقّع پیاله پنهان کن که همچو چشم صراحی زمانه خون ریز است^[۱۳۱]
(۴۱-۱و۲)
بازتاب اوضاع زمان در دیوان کاملاً مشهود است.(جهت اطلاع بیشتر ر.ک.غزل های ۲۰۰- ۳۴۳-۳۶۲)
محوی :
محوی در خانواده ای مذهبی صوفی مسلک چشم به جهان گشود و تحت تاثیر افکار صوفیانه پدر خویش به تصوّف گروید و با بینش و آگاهی کامل این شیوه را بر گزید . پیشرفت محوی در تصوّف از تاریخچه زندگی و لابلای اشعار او کاملا مشخص است ؛ او به مرحله کمال طریقت که شامل ارشاد مطلق است نرسیده و خلیفه ای ازخلیفه های شیخ بهاءالدّین پسر شیخ عثمان نقشبندی بوده است .
خلیفه در تصوّف عنوانی است که برای نمایندۀ شیخ به کار می رود ومعمولاً از جهت اجازۀ ارشاد یا عدم اجازۀ ارشاد به دو گروه تقسیم می شوند ،. عدّه ای از آن ها فقط اجازه دارند به نمایندگی مرشد طریقت را آموزش دهند ؛ و دسته ای دیگر علاوه بر آموزش طریقت به نمایندگی شیخ با مریدان رابطۀ درونی و قلبی بر قرار می کنند و توجّه باطنی خویش را پیوسته به مریدان معطوف می دارند.

به کسی که در آیین طریقت به کمال رسیده باشد، و به او اجازه ارشاد مطلق داده باشند، مرشد گویند.
مرشد نیز دو دسته اند :
کامل که به مقام بقا رسیده امّا توانایی ارشاد و تعلیم و رهبری ندارد ۲- کامل و مکمّل که در تصوّف کمال یافته و می تواند شاگردان و مریدان را رهبری کند و اجازه ارشاد مطلق یافته است . رفتار آنان ، تاثیرات معنوی و کرامّات از ویژگی های آن هاست .
محوی با مقام علمی که داشته خلیفه ای با وقار ، متین و توانا بوده است امّا به مقام مرشدی دست نیافته و در شاهد زیر به این موضوع اشاره کرده است:
ض بکهم نه ئهو کهسهم که کهسم بآ لهلابه کهس
خؤشم نهطهیمه ئهو کهسه ئهو من بکا به کهس
(۱۴۶-۵)

ترجمه:
چکار کنم،نه آن مرشدم که توانایی داشته باشم دیگران را آموزش دهم و نه خود به چنین فردی رسیدم که در من تغییر ایجاد کند.
ضمناً شیخ بها الدّین نیز به او اجازه ارشاد مطلق نداده بود.
(جهت اطلاع بیشتر ۲۲۰-۳و۲)
محوی شاعری است که درطریقت به سلسله نقشبندیه تمسّک جسته است و افکار و باور های این گروه در اشعار او کاملاً بازتاب یافته است ،در این جا شواهدی نقل می شود:
انسان کامل :
“انسان کامل آئینۀ حق است و ظهور حق در این آئینه به سبب اختلاف استعدادآئینه گوناگون است . . . لذا انسان کامل واکمل انسانیست که در احسن تقویم خود را می آفریند.^[۱۳۲] ”
انسان کامل کسی است که تمام امکانات هستی را در درون خویش محقق ساخته است و او الگو و مدلی برای همه انسان هاست چرا که در حقیقت از هر شخص خواسته شده است که مطابق اسم الهی که ربّ خاصّ اوست امکانات درونی خویش را به منصّۀظهور برساند^[۱۳۳].
((ئهحمهد)) که ئهکمهلی به شهره، لهم مهقامهدا رِوتبهی کهمالی عیجزی له (لااحصی)یه عهیان
(۴۱۱-۱)

ترجمه :پیامبر (ص)که در مقام خداشناسی از همه انسان ها کامل تر است می فرماید: من خدا را نمی توانم آن گونه که هست توصیف کنم.
حقیقت محمّدی :
منظور از حقیقت محمّدی آن است که قبل از خلقت آدم (ع)نور پیامبر اکرم (ص) آفریده شده است.^[۱۳۴]
قدیمی ترین اثر در این مورد چند بیت شعر است که از عبّاس بن عبد المطلب ،عموی پیامبر نقل شده است .
ابن عربی تعظیم و تکریم حضرت محمّد (ص) را از مبانی اساسی نظام فکری خود می داند و او را انسان کاملی می داند که جلوه گاه کامل همه اسمای الهی است . حضرت محمّد (ص) مثل اعلای عالم و آدم است زیرا که وی همچون آیینه ای است که در آن هر یک از این دو آن دیگری را می بیند ،….
حقیقت محمّد (ص) کلمه الهی را در درون خویش دارد کلمه ای که ، به صورت جزئی در پیامبّران و رسولان قبلی ظهور پیدا کرده امّا در پیامبر اسلام کامل شده است .
حلّاج پیامبر را اولین مخلوق خداوند که نورش بر همه چیز سبقت داشته است و بخشی از نور خداوندی است، توصیف کرده است و در اشعارش پیامبر اکرم (ص) هم علّت و هم غایت خلقت است.^[۱۳۵]
۴
۱
۱
عطّار در مصیبت نامه بیت ۳۸۵ می گوید :
اصل جان نور مجرّد بود و بس یعنی آن نور محمّد بود و بس
امّا نویسنده کتاب ابعاد عرفانی اسلام بر آن است که اندیشه نور محمّدی در حدود سالهای نهصد میلادی (نیمه قرن سوم هجری ) به طور کامل شکل گرفته باشد^[۱۳۶].
۵

غالبیت
فرضیه بر این اساس استوار است که ژنهای مغلوب و ضعیف توسط ژنهای غالب پوشیده و استتار می شوند و اثر خودشان را بروز نمی دهند.بنابراین ژن غالب که مرغوب است اثر ژن مغلوب را می پوشاند و باعث برتری هیبرید می گردد. حالت غلبه در بسیاری ژنها به ویژه ژنهایی که مسئول کنترل صفات کیفی و یا صفات ناپیوسته هستند مشاهده می شود .نمایش قاطع وجود غلبه بین آلل های که مسئول کنترل صفات کمی هستندمشکل است.زیرا هم تعداد آلل ها (پلی ژنها )بسیار زیاد است و هم تفاوت بین اثرهای آلل ها نیز به طور معمول بسار کم است.ولی همانطور که ژنهای اصلی صفات کیفی غلبه نشان می دهند می توان فرض کرد که غلبه بین آللهای پلی ژن ها نیز وجود دارد.بنابراین در اثر خویش آمیزی تفکیک افراد هموزیگوس غالب و مغلوب انجام می گیرد از فراوانی نسبی افراد هتروزیگوس کاسته می شوددر نتیجه میانگین کلی جامعه کاهش می یابد.دانشمندانی که پیرو نظریه غلبه هتروزیس هستندعقیده دارند که افراد جوامع گیاهان دگر گشن ژنوتیپ های هتروزیگوس کاملا متفاوت دارند و در ریخته ارثی بسیاری از افراد ژنهای مغلوب، مضر،نیمه کشنده یا کشنده ای وجود دارد که توسط ژنهای غالب پوشانده شده اند.وقتی این افراد به صورت اینبرد در می آیند،هموزیگوسیتی افزایش می یابد و فرم های نامطلوب هموزیگوس مغلوب ظاهر می شوند(اهدایی۱۳۸۲).

اثرات متقابل ژنی
توجیه هتروزیس توسط اثرهای متقابل آللی که در لوسای مختلف به طور مستقل انجام می گیرد منطقی بود.به تازگی در توجیه هتروزیس اثر های متقابل بین آللی یا اپی ستاسیس نیز مورد توجه قرار گرفته است.اپی ستاسیس شامل تمام اثر ها از قبیل اثرهای متقابل تکمیلی منع کننده و دو برابر کننده ای که یک ژن در یک لوکوس بر ژنهای سایر لوسای می گذارد می شود. اثر متقابل بین آللی پدیده ای است که مورد قبول همه دانشمندان علم ژنتیک است.ولی هنوز دلیل قانع کننده ای که نشان بدهد این اثر ها در بروز هتروزیس صفات کمی دخالت دارند گزارش نشده است.
سایر عوامل موثر در هتروزیس
پدیده هتروزیس چنان پیچیده است که نمی توان آن را در یک نظام ساده با دلایل ذکر شده به طور کامل همه ابعاد آن را توجیه کرد.از آنجایی که هتروزیسبه مفهوم رشد،تکامل، تمایز و بلوغ برتر می باشد و توسط اثرات متقابل ژن متابولیسم و محیط ایجاد می شود،یک توضیح و دلیل ساده برای این پدیده تنها بر اساس هتروزیگوسیتی ژنوم به نظر غیر منطقی می رسد.وجود اثرت متقابل ژنتیکی بین و در میان اندامک های سلولی مختلف و بین اندامک ها و هسته در یک سلول می تواند عامل اینتروگرسیون اطلاعات ژنتیکی موجود در ژنهای مختلف، تامین انرژی،مواد و در نهایت تاثیر در عملکرد سلول گردد.
مدارک روشنی در زمینه جنبه های بیوشیمیایی،فیزیولوژیکی،مطالعات فوق ساختاری و آنالیز قطعات ناشی از هضم برشی DNAبا استفاده از آندونوکلئاز ها در موجودات مختلف وجود دارد که نشان دهنده تاثیر سه عامل مهم ،یعنی ژنوم هسته،ژنوم میتوکندریایی (Chondriome)و ژنوم کلروپلاست (Plastom) در بروز هتروزیس می باشد.همچنین دخالت اثرات سیتو پلاسمی در بروز هتروزیس نیز به اثبات رسیده است.
چری و همکاران مقادیر بیشتر نوکلئوتیدهای جنین و سطوح بالاتر سنتز RNA را در هیبرید ها در مقایسه با لاین های اینبرد گزارش کردندو پیشنهادکردند که احتمالا این عوامل ممکن است دلیل رشد بیشتر ،تکامل و تمایز هیبرید ها باشد.سیستمهای ریشه ای بهتر وکارآمد تر در هیبرید ها در مقایسه با لاینها ی اینبرد منجر به جذب موثر تر مواد معدنی و مواد غذایی N،P،K در هیبرید ها می شود (میر شمسی، ۱۳۸۲).
نتایج بدست آمده توسط کونارف و همکاران( ۱۹۶۱ ) روی گیاهان جوان و بالغ ذرت نشان داد که ترکیب نوکلئوتید هایmRNA ساخته شده در هیبریدها در مقایسه با والدین به لحاظ محتوی متفاوت می باشد.آنالیز های دقیق ترکیب نوکلئوتید ها در ملکول mRNAهیبریدهای هتروتیک مختلف و لاینهای اینبرد والدی آنها تفاوت معنی داری در محتوای mRNAو مکان های فعال ژنی مولکول نشان داد.بررسی ها در مورد میزان سنتز DNAنیز نشان داد که هیبرید های ذرت عموما نسبت به والدین فعالیت سنتزی بیشتری دارند.به طور کلی در سطح DNA،هتروزیس از طریق افزایش همانند سازی DNA،نسخه برداری و ترجمه اطلاعات ژنتیکی ،تغییر توالی تکراری rDNAبه ترکیبات ژنی مطلوب و افزایش کارایی آنزیمها و بسیاری دیگر از عوامل تنظیم کننده درون سلولی تظاهر پیدا می کند. اندازه سلولها در بررسی های انجام شده در هتروزیس تغییر نکرده است (درهر و همکاران،۲۰۰۶).
نقش میتوکندری در هتروزیس به وسیله مطالعه راندمان تنفسی نسبت ADP:Oو فعالیت آنزیمی بیشتر در یک میتوکندری ایزوله به اثبات رسیده استافزایش کارایی فسفوریلاسیون اکسیداتیو در گیاهچه های هیبرید ذرت از طریق ترکیب مصنوعی میتوکندری هاو همبستگی آن با اثرات هتروزس گزارش شده است(دنیل، ۱۹۶۶). علاوه بر این هتروزیس در فعالیت کلروپلاست یعنی بالاتر بودن نسبت فتوسنتزی هیبرید ها در مراحل گیاهچه ای گزارش شده است.هتروزیس ناشی از کلروپلاست عموما با افزایش فعالیت مخلوط ۱:۱ از کلروپلاست های والدین در مقایسه با میانگین فعالیت کلروپلاست والدین نشان داده می شود.مطالعات انجام شده با میکروسکوپ الکترونی وجود تفاوت ساختاری در کلروپلاست هیبرید ها در مقایسه با والدین را تایید کرده است. افزایش در اندازه ساختمان لاملا و غشا تیلاکویید در کلروپلاست هیبرید ها به طور مستقیم با محتوای کلروفیل آنها همبستگی نشان می دهد (اسریواستاوا، ۱۹۹۷) .
در رابطه با هتروزیس و تغییر درساختار هیستونها در آرابیدوپسیس نشان داده شده است،که تغییر در کروماتین ها این پتانسیل را دارند که بر هتروزیس اثر بگذارند (بنائی و همکاران، ۲۰۰۹).در تنظیمات عمومی در داخل گونه ها با اهمیت می باشند.
آنالیزهای بیوشیمیایی وفیزیولوژیکی ثابت کرده است که هیبرید ها نسبت به والدینشان به لحاظ ترکیبات آنزیمی،میزان فتوسنتز،انتقال وجذب ترکیبات غذایی کاملا متفاوت هستند(هانگ، ۱۹۹۳).اخیراً گزارش شده است، که محتوای GA(جیبرلین ) بالا در هیبرید ها می تواند نتیجه بیان ژنهای مختلف شرکت کننده در تنظیم سنتز GAباشد(یانگ و همکاران، ۲۰۰۷).در واقع یک همبستگی بین ژنهای کد کننده آنزیم های افزاینده GAو ژنهای تنظیمی هتروزیس بدنبال تغییر در میزانGA وجود خواهد داشتو مدلی از تغییرات GAو هتروزیس برای صفات مختلف ساخته خواهد شد.نتیجه ها نشان می دهد، ژنهایی که آنزیمهای سنتز کننده GAرا فعال می کنند،و ژنهایی که مسیر های مرتبط با افزایش GAرا با یکدیگر هماهنگ می کنند با میزان هتروزیس همبستگی مثبت دارند.درواقع افزایش سنتز GAدر هیبرید ها و افزایش حساسیت آنها به فعالیت آندروژنز به دنبال افزایش GAباعت تحریک تقسیم سلولی و کشیدگی بیشتر سلولها خواهد شد(ژانگ و همکاران، ۲۰۰۷).
مکان یابی ژنهای کنترل کننده وزن گوجه فرنگی نشان داده است که تعداد ۱۳ژن در وزن گونه های CNR1وCNR2 بیشتریننقش را دارند(جو،راپ و همکاران ،۲۰۱۰).بیان تعدادی از ژنها در یکی از این گونه ها تاثیر منفی بر عملکرد داشت اما وقتی دو گونه با یکدیگر تلاقی داده شدند کاهش رشدی در هیبرید ها مشاهده نشد.در واقع این فرضیه که بیان ژنهای والدین در هیبرید ها به یکدیگر افزوده می شوندپوچ است.این فرضیه مورد توافق است که تفاوت در بیان ژنها در هیبرید ها وجود دارد (بریچلر، ۲۰۱۰).
مطالعات اخیر تغییرات زیادی را در تغییر بیان ژنهای مختلف بین والدین وهیبرید ها نشان میدهد که این می تواند به تغییر در متابولیسم پروتئین ها در هیبرید ها نسبت به والدینشان منجر شود. در حال حاضر مشخص شده است که تنظیم متابولیسم پروتئین اثراتی همچون، یک تعدادی پاسخ سلولی مهم از تقسیم سلولی تا پاسخ نوری، محیطی و مرگ سلولی را به دنبال دارد (بوچلر،۲۰۰۵).در صدی ازترکیبات پروتئینی شناخته شده اند که به سرعت از بین می روند که آنها را پروتئین های ناپایدار می نامند (اسکوبرت، ۲۰۰۰).که این پروتئین ها زیاد قابل توجه نیستند.متابولیسم سنتز پروتئین درون سلولی بسته به پروتئین موجود به صورت خودکار قابل تنظیم است. موقعی که پروتئین تولید شده آشکار می شود در یک سلول ژنهای کد کننده پروتئین مربوطه بوسیله پاسخ های ترنسکریپتوم در یک سطح خاص تعدیل می شود.این پاسخ های ترنسکریپتوم بوسیله فاکتورهای سیگما در پروکاریوت ها و فاکتورهای ترنسکریپشن در یوکاریوتها کنترل می شوند(لی،۲۰۰۵).این پاسخ ها در واقع دوره زندگی کوتاه دارند.پروتئینهای پاسخ به خشکی (DREB2a، DREB2b)نمونه های خوبی از این پروتئینها می باشند (هیرل، ۲۰۰۶).سیگنالهای تولید پروتئین در بعضی گیاهان بوسیله هورمونها وسایر شرایط با دوره زندگی کوتاه کنترل می شوند(درهر، ۲۰۰۶).
تغییر میزان بیان ژنهای متابولیسم پروتئین در هیبرید ها در مقایسه با والدینشان می تواند به تغییر کارایی هیبرید ها نسبت به والدینشان ربط داده شود.در صدف خوراکی پروتئین هایی شناسایی شده اند که در هیبرید ها نسبت به لاینها ی اینبرد متفاوت می باشند(بوون، ۲۰۰۷ ).اما اینکه چه پروتئین هایی در چه گیاهانی در هیبرید ها نسبت به والدینشان متفاوت اندو اینکه چرا در هیبرید ها این اتفاق می افتد مشخص نیست.
در صد معنی دار از مطالعات نشان می دهندکه این ژنهای بیان شده به صورت مونو آللی هستندکه در انسان و حیوانات نیز گزارش شده اندو خاصیت بیماری زایی نیز دارند. اما میزان بیماری زایی آللها مشخص نمی باشد.این ژنها در مناطق خاصی از کروموزوم در نزدیکی سانترومر ها می باشند۱-۵ درصد این ژنها عضو ژنهای کد کننده پروتئین های ناپایداراند(جیملبرات، ۲۰۰۷). در واقع مدلی بر مبنای فرضیه چند ژنی هتروزیس ارائه می شودکه کیفیت کنترل پایه های سلولی مکانیسم پروتئین را شناسایی می کند و آللهای کد کننده پروتئین های ناپایدار را تنظیم می کند. بوسیله این مدل می توان هر سه فرضیهغالبیت ،فوق غالبیت و اپیستازی را توجیه کرد.در مورد غالبیت می توان گفت که ژنهای با پروتئین های ضعیف مکمل ژنهای با پروتئین های پایدار تر هستندکه نسبت به آنها کمتر بیان می شوند.در فوق غالبیت این ژنهای با پروتئین های با پایداری ضعیف مکمل ژنهای با پروتئین های پایدار هستند.وباعث کارایی بیشتر هیبرید ها می شوند.در پلی پلویید ها شاید بخاطر اینکه تعداد آللها بیشتر می شود پروتئین های پایدار بیشتری ساخته می شود و باعث کارایی بهتر هیبرید های آنها بشود (ژانگ،۲۰۰۷) .
فعالیت های بیولوژیکی هسته تحقیقات بیولوژیکی هستند.وقتی ژنوم در سطح وسیع آنالیز می شود به آن ساختار شبکه بیولوژیکی الحاق می شود.ارتباط ساختاری شبکه بیولوژیکی با فعالیت های بیولوژیکی موضوع مهمی است که تحت عنوان سیستم بیولوژی مطرح می شود. تحقیقاتی که اخیراً با بهره گرفتن از سیستم بیولوژی برای روشن شدن پایه های ملکولی هتروزیس انجام شده است. همبستگی جزئی بالایی بین بخش های مختلف متابولیت هیبرید ها نسبت به والدینشان را نشان داده است(ساندرا، ۲۰۰۹).
روش های به نژادی گلرنگ
عمده ترین هدف تحقیق در گلرنگ، اصلاح برای عملکرد دانه و پایداری آن در مناطق زیر کشت آن نظیر هند،مکزیک،آمریکا و سایر کشورها است.از نظر گیاه شناسی گلرنگ جزء گیاهان خود گشن است،لذا از روش های اصلاح گیاهان خود گشن همانندمعرفی،انتخاب توده ای،لینه خالص،شجره ای،بالک و غیره جهت بهبود آن می توان استفاده نمود (اسمیت،۱۹۹۶).
معرفی و انتخاب لینه خالص ساده ترین روش اصلاحی است که بطور وسیعی در اکثر کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. ارقام مورد کشت گلرنگ در کشورهایی نظیر آمریکا،کانادا و آرژانتین نتیجه معرفی از کشورهایی همانند هند،مصر وترکیه می باشند. واریته های آزاد شده اخیر که تولید اقتصادی دارند از طریق معرفی ارقام بدست آمده اند(سینگ و نیمبکار،۲۰۰۷).
گزینش لینه خالص بعنوان یک روش عمومی اصلاح جهت اصلاح گلرنگ در هند مورد استفاده قرار گرفته است و از ۲۵ رقم اقتصادی قابل کشت در هند ۱۷ رقم آن از طریق گزینش لینه های خالص بدست آمده است.همچنین در آمریکا رقم نبراسکا۱۰، نبراسکا۵، و در کانادا رقم Saffire از این طریق گزینش شده اند(هگد و همکاران،۲۰۰۲).
از روش شجره ای نیز برای اداره نسلهای در حال تفکیک گلرنگ استفاده کرده اند. گزینش برای صفاتی با توارث پذیری بالا (مانند زود رسی،مقاومت به بیماریها) از تک بوته های F₂شروع می شود. همچنین روش تلاقی برگشتی به منظور انتقال مقاومت به بیماریها به ارقام تجاری خوب مورد استفاده قرار گرفته است (نولز،۱۹۸۹).
روش های تخمین و پیش بینی هتروزیس و قابلیت ترکیب پذیری
تخمین عملکرد و کارایی هیبرید هایکی از اساسی ترین موارد در تمام برنامه های اصلاحی است . در برنامه های اصلاح هیبرید ها هدف اصلاح کنندگان نبات شناسایی لاینهای والدینی با قابلیت ترکیب پذیری عمومی مطلوب (GCA) و تلاقی های با ترکیب پذیری خصوصی بالا می باشند. اصلاح کنندگان ارقام هیبرید همیشه علاقه مند بوده اند تا بهترین لاین های والدینی در تلاقی ها و گرو ههای هتروتیک را بدون انجام تلاقی های ممکن گزینش نمایند (فرشادفر،۱۳۷۷).
روش های مختلفی تا به امروز برای تخمین هتروزیس توسط محققین مورد استفاده قرار گرفته است.ارزیابی پتانسیل عملکرد و بررسی قابلیت ترکیب پذیری از طریق طرحهای آزمایشی مطالعه تنوع ژنتیکی با بهره گرفتن از آنالیز های چند متغیره صفات مورفولوژیکی و زارعی و داده های مارکرهای مولکولی از جمله روش های مورد استفاده در تخمین هتروزیس بوده است (لامکی،۱۹۹۳).
اصلاح کنندگان نبات به منظور شناسایی والدین مناسب جهت برنامه های هیبریداسیون عموماً به آزمون های قابلیت ترکیب پذیری مانند تاپ کراس،پلی کراس،سینگل کراس،دی آلل کراس ….تکیه می کنند. با این حال شناسایی لاینها و ارزیابی عملکرد هیبرید ها با این روشها هنوز هم یکی از وقت گیر ترین و پر هزینه ترین بخشها در اصلاح ارقام هیبرید می باشند (ملچینجر،۱۹۹۰).
کاربرد مارکرهای مورفولوژیکی در تخمین هتروزیس و قابلیت ترکیب پذیری
اولین گزارشات در ارتباط با اینکه تلاقی بین لاین های دور از نظر مناطق جغرافیایی و متفاوت از لحاظ مورفولوژیکی می تواند به تولید هیبرید های با هتروزیس بیشتر نسبت به والدین منجر شود در ذرت گزارش شد. تا به امروز روش های مختلفی برای تخمین هتروزیس و قابلیت ترکیب پذیری با بهره گرفتن از مارکرهای مورفولوژیکی توسط محققین مورد استفاده قرار گرفته است . این روشها عموماً مبتنی بر مطالعه شجره ها یا بررسی روابط بین ژرم پلاسم می باشند.با این وجود شجره های دقیق و قابل اطمینان و یا خصوصیات ثبت شده مربوط به نمونه های ژرم پلاسم همیشه در دسترس نیست. علاوه بر این صفات مورفولوژیکی مورد استفاده در تعیین روابط بین نمونه ها تخمین قابل اطمینانی از فاصله ژنتیکی به دلیل اثر شرایط محیطی و عدم دارا بودن پلی مورفیسم مطلوب فراهم نمی کنند (پالس، ۱۹۹۶). همچنین بررسی ها نشان داده است که وقتی میزان فاصله ژنتیکی بسیار بالاست میزان هتروزیس تظاهر یافته در F₁ کاهش یافته است(لامکی، ۱۹۹۳) .
روش های بیومتری و طرحهای آزمایشی
محققین بسیاری از جمله ژوژچنکوف نشان دادند که با مطالعه تعداد کافی از خصوصیات کمی قابل اندازه گیری در والدین و هیبرید های آنها می توان تخمینی از هتروزیس و قابلیت ترکیب پذیری بدست آورد. بر این اساس با بررسی داده های آماری مربوط به عملکرد،مواد جامد محلول، مقدار بذر،میانگین وزن میوه ،pH، میانگین تعداد میوه در گیاه،میانگین تعداد بذر در میوه و اسیدیته در ۶۰۰ رقم و ترکیبات هیبرید بین آنها روشی برای تخمین این خصوصیات در F₁ تهیه شد (ژوژچنکوف، ۱۹۸۳).
امروزه برای برآورد هتروزیس،قابلیت ترکیب پذیری و حتی اجزای واریانس ژنتیکی افزایشی، غالبیت و اپیستازی، می توان از انواع طرحهای آمیزشی سودجست ( فرشاد فر،۱۳۷۷). در این طرحها انواع مختلف خویشاوندان به وجود می آیند.با به کارگیری این طرحهای آمیزشی و روش های آماری مناسب می توان اجزای واریانس را محاسبه نمود. طرحهای زیادی برای برآورد واریانسهای ژنتیکی پیشنهاد شده است :

1. 1. طرحهای آمیزشی ناقص نظیر آزاد گرده افشانی و پلی کراس که در آنها واریانس ژنتیکی و GCA قابل برآورد است اما امکان برآورد SCA و واریانس غیر افزایشی به دلیل عدم شناسایی والد برتر از نتاج فراهم نیست.

1. 1. طرح های آشیانه ای که در آنها گروههایی از والدین به عنوان والد پدری با گروههایی به عنوان والد مادری آمیزش می یابند. استفاده از این طرح به اصلاح کنندگان اجازه می دهد تا واریانس های افزایشی و غالبیت را برآورد کنداین طرحها به طرحهای کارولینای شمالی معروف است.

1. 1. طرح آمیزش فاکتوریل که در آن گروه والد پدری با اعضای والد مادری در تمام حالات ممکن تلاقی داده می شوند. در این طرح تعدادی از والدین به عنوان تستر با والدین دیگر در جمعیت مورد آزمون تلاقی می یابند. با بهره گرفتن از این طرح قابلیت ترکیب پذیری و اجزای واریانس قابل برآورد است.

1. 1. معمول ترین روش طرح تلاقی دی آلل است که به طور گسترده توسط محققین استفاده می شود.

روش تلاقی دی آلل
هدف نهایی اکثر برنامه های به نژادی،افزایش تولید ازطریق بهبود ژنتیکی است.یکی از روش های تجزیه ژنتیکی که می تواند نحوه کنترل صفات مهم زراعی به خصوص صفات کمی را روشن سازد تجزیه تلاقی دای آلل می باشد.در این روش با بهره گرفتن از آماره های درجه دو مانند واریانس والدین،واریانس و کواریانس والدین می توان اجزای واریانس را برآورد نمود.علاوه بر این نتاج و اطلاعات به دست آمده از این روش می تواند برای پیش بینی عملکرد هیبرید های حاصل از والدین مختلف به کار رود.برتری این روش نسبت به روش های دیگر ژنتیک کمی این است که می توان در مدت کو تاهی به پرسشهایی از جمله نحوه کنترل صفت یعنی تعداد ژنهای کنترل کننده صفت،اثرات متقابل ژنی و اپیستازی در تظاهر صفت پاسخ دهد.علاوه بر این،کاربرد روش دای آلل در اصلاح نباتات می تواند در گزینش بهترین ترکیب شونده ها و تخمین هتروزیس در تولید هیبرید ها مورد استفاده قرار بگیرد. با بهره گرفتن از تجزیه دای آلل می توان ماهیت و تعداد پارامترهای ژنتیکی و ترکیب پذیری عمومی و خصوصی والدین و نتایج حاصل از آنها را تخمین زد. اصطلاح دای آلل در سال ۱۹۱۹ توسط اشمیت برای طرح فاکتوریل که در آن دو ژنوتیپ ماده در کلیه جهات ممکن با دو ژنوتیپ نر تلاقی می یابند پیشنهاد شد. امروزه اصطلاح دای آلل در موردی به کار می رود که در آن یک گروه n والدی در تمام جهات ممکن با هم آمیزش کنند و والدین هم به عنوان نر و هم به عنوان ماده به کار روند.دی آلل در اصل برای مطالعه صفات دیپلوئید است لذا کلمه دی آلل به معنی دو آللی است. اگر nژنوتیپ هموزیگوت در تمام جهات ممکن با هم آمیزش داده شوند مجموعه ای از تلاقی ها به وجود می آیند که اصطلاحاً تلاقی آلل نامیده می شود.تجزیه چنین تلاقی هایی را تجزیه دای آلل می گویند (فرشاد فر،۱۳۷۷).
گریفینگ در سال ۱۹۵۶ مدل دی آلل را به منظور بررسی عمل ژنهای کنترل کننده صفات کمی توسعه داد. وی بر اساس وجود یا عدم وجود والدین و تلاقی های معکوس در یک مجموعه دای آلل و نیز ثابت یا تصادفی بودن اثرات لاینها و بلوک ها روش های تجزیه آماری متفاوتی ارائه نموده است. در روش گریفینگ می توان واریانس ترکیب پذیری عمومی و خصوصی را بدست آورد. هر قدر واریانس ترکیب پذیری عمومی نسبت به ترکیب پذیری خصوصی بیشتر باشد نشان می دهد که صفت مربوطه بیشتر توسط عمل افزایشی ژنها کنترل می شود و هر قدر این نسبت کمتر باشد دلالت بر عمل غالبیت ژنها دارد . همچنین اثرات مادری و سیتوپلاسمی از طریق محاسبه d = x_ij-x_ji و آزمون (t=d/sd) در این روش قابل بررسی است. اگر در این آزمون مقدار t معنی دار شود، اختلاف بین تلاقی های اصلی و معکوس و همچنین دخالت وراثت سیتوپلاسمی تائید خواهد شد .علاوه بر این با مقایسه هیبرید های F₁ با والدین می توان اثر هتروزیس را بررسی کرد.در مدل گریفینگ با بهره گرفتن از مدل های آماری مناسب اجزا ء واریانس مربوط به ترکیب پذیری خصوصی و عمومی برآورد شده و سپس این واریانس ها با توجه به مفروضاتی به واریانس افزایشی و واریانس غالبیت تبدیل می شوند.علاوه بر این در این روش براساس مواردی که در تجزیه شرکت می کنند چهار روش مقایسه ارائه شده است.
۱-والدین ،F₁ ها و تلاقی های معکوس
۲- والدین و F₁ ها
۳-F₁ ها و تلاقی معکوس
۴-فقط F₁ ها
در این روش ها ارزش ژنتیکی والدین بر حسب قابلیت ترکیب بیان می شود.لازم به ذکر است که بین دو مفهوم وراثت پذیری و ترکیب پذیری تفاوت وجود دارد یعنی ممکن است صفتی به خوبی منتقل شود یعنی وراثت پذیری بالایی داشته باشد اما با قرار گرفتن در کنار سایر آللها وضعیت خوبی نداشته باشد.
یکی دیگر از روش های تخمین ترکیب پذیری که از گیاهان مورد استفاده قرار می گیردروش پلی کراس است . در این روش تعدادی بوته از لاین های مورد آزمایش با هم کشت شده و گرده افشانی طبیعی بین آنها انجام می شود. ازخود گشنی بوته ها با کمک مکانیسم های طبیعی یا مصنوعی ممانعت به عمل می آید . ارزیابی بذور به دست آمده که مخلوطی تصادفی از آمیزش با سایر لاینها است در نسل بعد می تواند بیانگر GCA لاین مربوطه باشد (فرشاد فر،۱۳۷۷).
کوشش هایی برای ارتباط دادن اثرات GCA و SCA با میانگین نتاج هر والد و عملکرد هیبرید ها انجام شده است. در گوجه فرنگی همبستگی بالایی بین میانگین نتاج دو والد و اثرات GCA و نیز عملکرد هیبرید ها و اثرات SCA برای برخی از صفات کمی مشاهده شده است. این موضوع نشان می دهد که والدین با قابلیت ترکیب مناسب را می توان بر مبنای میانگین نتاج والدین انتخاب کرد .به نظر می رسد که گزینش هیبرید ها بر مبنای عملکرد خود آنها قابل اطمینان تر از گزینش بر مبنای اثرات SCA باشد. بررسی ها وجود ارتباط نزدیک میان نتاج والد و GCA ، و عملکرد هیبرید ها و SCA را تایید کرده است (کالو ،۱۳۸۰).
در رابطه با نحوه کنترل ژنتیکی صفات (پهلوانی و همکاران ۱۳۸۳،کوتجا، ۱۹۸۱) با استفاده ار تجزیه میانگین نسل ها نشان دادند که اثرات افزایشی و غالبیت در کنترل عملکرد دانه نقش دارند و میزان هتروزیس نسبت به والد برتر را ۲/۸ تا ۱۲۱ درصد در تلاقی های مختلف گزارش کردند.
(سانیتاو همکاران ۲۰۱۳) در بررسی ژرم پلاسم گلرنگ گزارش کردند، که اثرات افزایشی و غیر افزایشی توماً در کنترل صفات گلرنگ نقش دارند.
فصل سوم
مواد و روش

Q₁₂= در این بخش کاری ارتباطات باز و آزادی وجود دارد.
میانگین این آیتم برابر با ۳٫۴۸ و انحراف معیار آن ۰٫۹۸ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه تا حدودی معتقد بوده اند ارتباطات باز بوده و به نوعی روابط غیر رسمی نیز در سازمان وجود داشته است. انحراف معیار ۰٫۹۸ نشان از نرمال و ایده آل بودن پاسخ هاست.
Q₁₃= هرکسی حق اظهار نظر خود را دارد.
میانگین این آیتم برابر با ۳٫۸۵ و انحراف معیار آن ۱٫۰۴ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه تا حدودی معتقد بوده اند در سازمان بیان افکار و عقاید بصورت مطلوبی ازاد بوده و کارکنان می تواند در تمامی زمینه ها اظهار نظر نمایند. انحراف معیار ۱٫۰۴ نشان از پراکندگی نا چیز پاسخ ها است.
=Q₁₄ اعضای سازمان ایدههای کاری خود را زیاد تبادل میکنند.
میانگین این آیتم برابر با ۳٫۶۳ و انحراف معیار آن ۱٫۱۲ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه تا حدودی معتقد بوده اند در سازمان کارکنان با یکدیگر در زمینه های مختلف بحث و تبادل نظر می کنند . انحراف معیار ۱٫۱۲ نشان از پراکندگی پاسخ ها است.
واکنش عاطفی مثبت
Q₁₅= تغییرات سازمانی باعث میشود احساس خوشحالی کنم.
Q₁₆= تغییرات سازمانی باعث میشود احساس هیجان کنم.
میانگین این آیتمها برابر با ۳٫۴۹ و ۳٫۳۶ بوده و انحراف معیار آن ۱٫۱۱ و ۱٫۱۲ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم های مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه تا حدودی تغیرات سازمانی را مثبت ارزیابی کرده و هیجانات مثبتی در برابر آنها از خود نشان می دهند به عبارتی آن را ابزاری در راستای ارتقاء خود تلقی می کنند. انحراف معیار ۱٫۱۱ و ۱٫۱۲ نشان از پراکندگی پاسخ ها است.
Q₁₇= تغییرات سازمانی باعث میشود احساس امیدواری کنم.
میانگین این آیتم برابر با ۳٫۵۱ و انحراف معیار آن ۱٫۰۵بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه تا حدودی معتقد بوده اند تغیرات سازمانی برای آنها فرصت های بهتری را فراهم مس ازند و انها بواسطه این تغیرات ابراز امیدواری می کنند. انحراف معیار ۱٫۰۵ نشان از ایده ال بودن پاسخ هاست.

واکنش عاظفی منفی
Q18= تغییرات سازمانی باعث میشود احساس ناراحتی کنم.
میانگین این آیتم برابر با ۲٫۸۵ و انحراف معیار آن ۱٫۱۸بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که در برابر تغیرات سازمانی تا حدود زیادی نگران نبوده و احساس ناراحتی نمی کنند و بر عکس. انحراف معیار ۱٫۱۸ نشان از تنوع پاسخ هاست.
Q₁₉= تغییرات سازمانی باعث میشود احساس عصبانیت برایم ایجاد شود.
میانگین این آیتم برابر با ۲٫۵۸ و انحراف معیار آن ۱٫۱۹ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که در برابر تغیرات سازمانی کنش های منفی نشان نداده و عصبانی نمی شوند و بر عکس. انحراف معیار ۱٫۱۹ نشان از تنوع پاسخ هاست.
Q20= تغییرات سازمانی باعث میشود احساس بیزاری کنم.
میانگین این آیتم برابر با ۲٫۵۱ و انحراف معیار آن ۱٫۲۳ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که در برابر تغیرات سازمانی کنش های منفی نشان نداده و از سازمان بیزاری نجسته و آن را درک نخواهند کرد بلکه بر عکس. انحراف معیار ۱٫۲۳ نشان از تنوع بالای پاسخ هاست.
قصد مثبت در برابر تغیر
Q₂₁= دیگران را تشویق میکنم تا تغییرات سازمانی اثربخشتر اتفاق بیافتد.
میانگین این آیتم برابر با ۴٫۰۳ و انحراف معیار آن ۰٫۹۴ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که در برابر تغیرات سازمانی علاوه بر اینکه حودشان از تغیرات استقبال می کنند دیگران را نیز به پذیرش آن ترغیب می کنند.
Q22= جهت اجرای بهتر تغییرات سازمانی روشهایی را پیشنهاد میدهم.
میانگین این آیتم برابر با ۳٫۹۸ و انحراف معیار آن ۰٫۸۲ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که در برابر تغیرات سازمانی پیشنهادات در راستای انجام هر چه بهتر تغیرات سازمانی برای سازمان خود ارائه داده و از ان حمایت می کنند.
Q₂₃= در مورد مزایای تغییرات سازمانی با دیگران صحبت میکنم.
میانگین این آیتم برابر با ۳٫۸۸ و انحراف معیار آن ۰٫۸۳ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که علاوه بر اینکه خودشان مزایای تغیرات سازمانی را درک کرده اند در راستای اگاهی دادن به دیگران در مورد مزایای ان نیز تلاش می کنند.
Q₂₄= اجرای موفق تغییرات سازمانی را حمایت میکنم.
میانگین این آیتم برابر با ۴٫۰۸ و انحراف معیار آن ۰٫۷۵ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که اگر در سازمانی شرایطی پیش اید که نیازمند پشیبانی و حمایت کارکنان باش آنها از آن حمایت خواهند کرد.
Q₂₅= میخواهم تغییرات سازمانی اثربخشی خوبی داشته باشند.
میانگین این آیتم برابر با ۴٫۰۸ و انحراف معیار آن ۰٫۷۵ بوده است. آمارهای مربوط به ایتم مربوطه نشانگر این است که اکثر پاسخ دهند گان به پرسشنامه اعلام کرده اند که اگر تمایل دارند اگر در سازمانی تغیراتی قرار اتفاق بیافتد، آن تغیرات در راستای بهود روشها و بهره وری بالاتر باشد. انحراف معیار ۰٫۷۵ نشان می دهد که روی این مطلب اکثریت اتفاق نظر داشته اند.
قصد منفی در برابر تغیر
Q26= دیگران را تشویق میکنم تا در مقابل اجرای تغییرات سازمانی مقاومت کنند.
Q27= جهت اجرای تغییرات سازمانی از خودم مخالفت نشان میدهم.
Q28= به دیگران پیشنهاد میکنم در تغییرات سازمانی مشارکت نکنند.
Q29= سعی میکنم با هرچیزی در این تغییرات مخالفت کنم.
میانگین هر چهار آیتم کمتر از عدد ۳ یا همان عدد مبنا هستند و این مفهومش چنین است که کارکنان در برابر تغیرات سازمانی عکس العمل های منفی نشان نمی دهند بلکه از آن نیز استقبال بعمل می آورتد.
واکنش شناختی
Q₃₀= تغییرات سازمانی بر من تاثیر میگذارد.
Q₃₁= از تاثیر تغییرات در کار روزمره خودم دلواپس نیستم.
Q₃₂ = از تاثیر تغییرات در بخش سازمانی خودم دلواپس نیستم
Q₃₃= سیستم ارزیابی عملکرد جدید برای من معنادار است.
Q₃₄= تغییرات سازمانی رضایت شغلی مرا افزایش خواهد داد.
Q₃₅= تغییرات سازمانی سبک کاری بخش ما را بهبود خواهد داد.
Q₃₆= سیستم ارزیابی عملکرد جدید از اهمیت ویژهای برای من برخوردار است.
Q₃₇= تغییرات سازمانی ایجاب میکند که در این سازمان ادامه کار داشته باشم.
Q₃₈= میتوانم سودمندی تغییرات سازمانی را پیش بینی کنم.
میانگین هر ۸ آیتم بیشتر از عدد ۳ یا همان عدد مبنا هستند به این صورت که از پاسخ های کارکنان می توان استنباط کرد که تغیرات سازمانی در کارایی و اثر بخشی انها مفید بوده؛ تغیرات سازمانی هیچ گونه نگرانی در کارکنان ایجاد نکرده، رضایت کارکنان را افزایش داده، ایجاد انگیزه در کارکنان جهت ادامه فعالیت را سبب شده و همچنین باعش شده کارکنان بدون هیچ گونه نگرانی از ارزیابی عملکرد خودشان استقبال کنند

۴-۲- بخش دوم: آمار استنباطی و آزمون فرضیه ها

در این پژوهش از مدلیابی معادلات ساختاری برای بررسی اعتبار سازه ها و همچنین آزمون فرضیه های پژوهش استفاده میشود. در مجموع از تحلیل عاملی تاییدی و مدل ساختاری استفاده شده است. بدین ترتیب که ابتدا تحلیل عاملی تاییدی برای پرسشهای اصلی پرسشنامه صورت گرفت، و سپس تحلیل ساختاری عاملها برای آزمون درجه تاثیرگذاری متغیر مکنون مستقل بر متغیر مکنون وابسته انجام گرفت.

۴-۲-۱- بررسی وضعیت توزیع دادها

درانجام روش های آماری، نرمال بودن داده ها و بخصوص متغیر وابسته از اهمیت خاصی برخوردار است. پس لازم است که با آزمون های آماری مناسب نسبت به این امر اقدام نموده و از این بابت مطمئن شد. بنابراین از آزمون کولموگروف - اسمیرنوف استفاده می شود تا از نرمال بودن داده‌ها اطمینان حاصل گردد. هنگام بررسی نرمال بودن داده‌ها ما فرض صفر مبتنی بر اینکه توزیع داده‌ها نرمال است را در سطح خطای ۵% تست می‌کنیم. بنابراین اگر آماره آزمون بزرگتر یا مساوی ۰٫۰۵ بدست آید، در این صورت دلیلی برای رد فرض صفر مبتنی بر اینکه داده نرمال است، وجود نخواهد داشت. به عبارت دیگر توزیع داده‌ها نرمال خواهد بود. برای آزمون نرمالیته فرض‌های آماری به صورت زیر تنظیم می‌شود:
H0: توزیع داده‌های مربوط به هر یک از متغیرها نرمال است.