۱ـ کلیات و چارچوب نظری ۲۲۹
۲ـ راهبردهای پیامبر اعظم (ص) در تشکیل حکومت: ۲۳۰
۳ـ ساختار نظام سیاسی نبوی (ص) ۲۳۲
الف)ضرورت تشکیل حکومت توسط پیامبر (ص) ۲۳۲
ب) مرزهای قدرت در سیره نبوی (ص) ۲۳۳
ج) عناصر و نهادهای نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) ۲۳۳
د) شبکه قدرت در سیره نبوی (ص) ۲۳۴
۴- کار ویژه های نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) ۲۳۵
الف- مرکز تصمیم گیری در سیره نبوی (ص) ۲۳۵
ب- دامنه قدرت در سیره نبوی (ص) ۲۳۶
ج- جریان قدرت در سیره نبوی (ص) ۲۳۷
د- بازخورد نظام سیاسی در سیره نبوی (ص) ۲۳۷
فهرست منابع و مآخذ ۲۴۰
فهرست کتابها ۲۴۰
فهرست مقالات ۲۴۷
نرم افزارها ۲۵۰
نمایه ۲۵۲
اصطلاحات ۲۵۲
اشخاص ۲۵۹
کتابها ۲۶۳
مقدمه:
طـرح تحقیـق
۱- بیان مسأله
مسلمانان در طول تاریخ با دو نکته همیشه مواجه بوده اند: از سویی مثل سایر ملت ها و دولت ها برای تدبیر امور جمعی نیاز به سیاست ورزی، تأسیس حکومت و دولت، داشته اند و از سویی دیگر به عنوان یک مسلمان، دغدغه حجیت اقوال و اعمال خود را داشته اند و در این میان اسوه ترین و اجماعی ترین و اولی ترین شخص، رسول اکرم (ص) بود که همه مذاهب و فرق، اسلامیت خود را از طریق او می جستند و لذا در امور سیاسی نیز در قرون متمادی، شیعه و سنی با ارجاع به سیره نبوی (ص) و جانشینان او، به حل معضلات خویش می پرداختند.
اما در طی قرون اخیر و با پیدا شدن اندیشه لیبرال دموکراسی و سایر اندیشه های سیاسی غرب، نوع برخورد با این اندیشه ها در بین متفکران مسلمان، متفاوت بود.
عده ایی از آنها در این مواجهه بر اصول اسلامی و اندیشه سیاسی اسلام پای فشردند و محکم ایستادند و عده ایی دیگر با جذب شدن به اندیشه های سیاسی غرب، به طرد اندیشه سیاسی اسلام پرداختند تا جایی که مدعی شدند، حضرت رسول اکرم (ص) دارای سیاست الهی نبوده و مثل سایر حکام یک حاکم دنیوی بودند و مردم ایشان را به حکومت منصوب کردند، بعضی دیگر پا را از این هم فراتر گذاشته مدعی نفی سیاست در سیره نبوی (ص) شدند.
مراد از تبیین سیره سیاسی، در این پژوهش اثبات اصل حکومت برای پیامبر اسلام(ص) است.به این صورت که با بررسی مهمترین راهبردهای ایشان در تشکیل حکومت و بررسی حکومت ایشان از جهت ساختار و کارکرد بر اساس تحلیل سیستمی روشن شود که پیامبر(ص) دارای حکومت و نظام سیاسی کامل و روشمندی بوده اند.
۲- پیشینه تحقیق
در خصوص سوابق تحقیق: سه نکته قابل ذکر است: نخست اینکه، اطلاعات و داده های خام، و زمینه های استنباط و استنتاج موضوعات و مباحث سیاسی مربوط به پیامبر اکرم (ص)، در کتب متعدد و معتبر تاریخی، روایی و سیره به وفور و البته پراکنده و نامنسجم از منظر یک بحث نظری اندیشه سیاسی قابل مشاهده و دستیابی است. دوم اینکه، کتابهای مستقلی در خصوص ابعاد گوناگون سیاست و حکومت نبوی (ص) به زبان عربی در کشورهای مختلف منتشر شده و برخی از آن ها نیز به زبان فارسی ترجمه شده اند که مهمترین ویژگی این آثار، تفصیلی و توصیفی بودن آن هاست که موجب شده است این آثار به مباحث تاریخی و تکراری نزدیک، و از مباحث منسجم تئوریک اندیشه سیاسی دور شوند. سوم اینکه، بسیاری از منابع فارسی و تعداد بیشتری از منابع عربی، که در حوزه اندیشه سیاسی اسلام بحث کرده اند، بخشی از مباحث خود را به سیاست و حکومت نبوی (ص) اختصاص داده‌اند، اما عمدتاً همان ویژگی فوق را دارا هستند. به عنوان نمونه اگر ما به کتابهایی مانند دولت رسول خدا(ص)«صالح احمدالعلی»، دین و دولت در اندیشه اسلامی، محمد سروش، تاریخ تحول دولت در اسلام، داوود فیرحی، و… نگاهی بیاندازیم متوجه می شویم که ویژگی فوق یعنی تاریخی بودن عمده مباحث و عدم بررسی کامل نظام سیاسی پیامبر(ص) در آنها به چشم می خورد، فقط در باب اندیشه سیاسی اسلام کتاب نظام سیاسی و دولت در اسلام داوود فیرحی از روش تحلیل سیستمی استفاده کرده است. که در این کتاب هم به دولت پیامبر(ص) پرداخته نشده است و به سایر نظام های سیاسی مانند اهل سنت و شیعه و مشروطه و جمهوری اسلامی پرداخته شده است.
اهمیت بررسی نظام سیاسی نبوی (ص) بر اساس تحلیل سیستمی این است که، این تحلیل به تحقیق درباره نظامهای سیاسی انسجام کاملی می بخشد و به وسیله این مدل بهتر می توان ساختار و کارکرد نظریه های دولت را تشریح کرد. توضیح کامل تر در بحث چارچوب نظری آورده شده است.
۳- پرسش اصلی تحقیق
سوال اصلی تحقیق این است که : آیا پیامبر(ص) به دنبال تشکیل حکومت بوده اند و حکومت ایشان دارای چه ویژگیهایی بوده است؟
۴- سؤالات فرعی تحقیق
۱ـ راهبردهای پیامبر(ص) در تشکیل حکومت چیست؟
۲ـ ساختار نظام سیاسی در سیره نبوی(ص) چگونه بوده است؟ این سئوال به چهار سؤال زیر شاخه‌ایی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
الف) آیا در سیره سیاسی پیامبر(ص) تشکیل دولت ضروری بوده است یا خیر؟
ب) در سیره سیاسی نبوی (ص)، محدوده‌ی مرزهای نظام سیاسی تا کجاست؟
ج) آیا نظام سیاسی نبوی(ص) دارای عناصر و نهادهای حکومتی بوده است؟
د) شبکه‌قدرت در سیره سیاسی پیامبر(ص)، دارای چه ساختاری بوده است؟
۳ـ نظام سیاسی نبوی(ص) دارای چه کار ویژه‌هایی بوده است؟
این سئوال نیز به چهار سؤال زیر شاخه‌ایی تقسیم می‌شود که عبارتن
د از:
الف) تصمیمات سیاسی و حکومتی نظام سیاسی نبوی (ص) توسط چه کسی یا نهادی گرفته می‌شد؟
ب) آیا پیامبر (ص) در حوزه خصوصی افراد نیز دخالت می‌کرد یا اینکه فقط در حوزه عمومی جامعه ولایت داشت؟
ج) فرایند قدرت در سیره نبوی (ص) چیست؟
د) باز خورد نظام سیاسی نبوی (ص) چگونه بوده است؟
۵- فرضیه تحقیق
فرضیه پژوهش حاضر این است که پیامبر(ص) با تغییر نگرش مردم و نهادینه ساختن اندیشه توحیدی به جای شرک، با ولایت الهی که داشتند، موفق به تشکیل حکومت اسلامی شدند.
۶- اهداف تحقیق
(شامل: ۱ـ اهداف علمی ۲ـ کاربردی ۳ـ ضرورت‌های خاص تحقیق)
سیره پیامبر اسلام (ص)در همه زمینه ها برای مسلمانان همواره به عنوان الگویی کامل از ناحیه خداوند متعال معرفی شده است. به عنوان مثال در قرآن مجید خداوند می‌فرماید:
«لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا»[۱]
ترجمه: «قطعا برای شما در (رفتار) رسول خدا سرمشقی نیکوست، برای کسی که به خدا و روز واپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند».
هدف کاربردی پژوهش حاضر، این است که :
برای الگو قرار دادن پیامبر (ص)لازم است که زوایای مختلف سیره پیامبر (ص)شناخته شود، و یکی از زوایا، سیره سیاسی رسول اعظم (ص) می‌باشد که الگویی برای دولتمردان و سیاستمداران مسلمان و غیر مسلمان در بهتر اداره کردن کشور می‌باشد.
چنانکه در همین زمینه، حضرت امام خمینی (ره)می فرمایند:
«حکومت جمهوری اسلامی مورد نظر ما، از رویه پیامبر اکرم (ص)و امام علی علیه السلام الهام خواهد گرفت»[۲]
بنابراین چنین پژوهشهایی برای سرمشق قرار دادن حکومت پیامبر (ص)به عنوان الگویی جامع و کامل برای حکومت ما در شرایط کنونی و آینده و همچنین برای دولتمردان و سیاسیون مسلمان دارای اهمیت زیادی است.
راهنمای نگارش مقاله درباره :تبیین سیره سیاسی و راهبردهای پیامبر اعظم(ص) در تشکیل ...
