۱-۴- پیشینه تحقیق
برخی از محققان عوامل و ابعاد سازمان را در ارتباط با استراتژی تحت دو عنوان “عوامل داخلی” و “عوامل خارجی” یا “عوامل نرم” و “عوامل سخت” بررسی میکنند. برخی دیگر نیز تنها مهمترین عوامل را در نظر میگیرند و از باقی عوامل موثر چشمپوشی میکنند. خانم وودوارد در مدل مثلثی خود، رابطه استراتژی را با دو پارامتر “ساختار” و “تکنولوژی” حایز اهمیت میداند. لویت نیز در مدل خود اهمیت ارتباط بین عوامل استراتژی، ساختار، تکنولوژی و فرهنگ سازمانی (منابع انسانی) را بر میشمارد.
همچنین گروه مشاوران مککِینزی با ارائه الگوی هفت اس (۷S’s)، ارتباط استراتژی را با شش عامل دیگر (ساختار، سیستمها، مهارتها، سبک مدیریت، منابع انسانی و ارزشهای مشترک) نشان میدهد. ریچارد دفت نیز در مدل خود ارتباط استراتژی را با پنج عامل دیگر (تکنولوژی، محیط، اندازه سازمان، فرهنگ سازمان و ساختار سازمانی) بیان میکند.
در ایران -با توجه به اینکه تاکنون هیچ کتاب تالیفی در رابطه با این موضوع به رشته تحریر در نیامده است- تنها یک مورد پایان نامه مرتبط با موضوع یافت شد. این پایان نامه توسط اسدالله کردناییج در مقطع دکتری با عنوان “طراحی و تبیین مدل تعاملی استراتژی، فرهنگ سازمانی و محیط در سازمانهای صنعتی کشور” به راهنمایی دکتر اصغر مشبکی و در دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۸۱ دفاع شد. در این پایان نامه، جهت آزمون فروض تحقیق سه پرسشنامه جهت تحلیل استراتژی سازمان (گونهشناسی اسنو و مایلز)، فرهنگ سازمانی قوی و ضعیف و پرسشنامه محیط پایدار و پویا طراحی و اجرا شد.
همچنین در تعدادی از پایاننامههای دانشجویان آقای دکتر اعرابی در دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت نیز برخی از مواردِ مشابه –اما نهچندان همسنخ با این پایان نامه- از جمله رابطه رهبری-استراتژی و یا استراتژی پاداش مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته است.
۱-۵- اهداف تحقیق
با عنایت به مطالب ذکر شده اهدافی که برای این تحقیق مدِّنظر است عبارتند از:
۱-۵-۱- هدف اصلی
تعیین و تبیین روابط بین استراتژی با عناصر سازمانی ساختار، فرهنگ، تکنولوژی و ارائه یک مدل برای برقراری هماهنگی بین انواع استراتژی سازمانی، ساختار، فرهنگ و تکنولوژی سازمانی به منظور افزایش اثربخشی اجرای استراتژی و بهبود عملکرد سازمان با بهره گرفتن از SRP[10]ها به عنوان نقاطی مرجع برای مقایسه عناصر سازمانی
۱-۵-۲- اهداف فرعی
۱- دستهبندی همگن عناصر سازمانی با بهره گرفتن از یک مدل مبتنی بر SRPها
۲- تبیین رابطه بین استراتژیهای چهارگانه سازمانی (مایلز و اسنو) و ساختارهای چهارگانه دفت با بهره گرفتن از یک مدل مبتنی بر SRPها
۳- تبیین رابطه بین استراتژیهای چهارگانه سازمانی (مایلز و اسنو) و الگوی فرهنگ سازمانی کویین با بهره گرفتن از یک مدل مبتنی بر SRPها
۴- تبیین رابطه بین استراتژیهای چهارگانه سازمانی (مایلز و اسنو) و تکنولوژیهای سازمانی دفت با بهره گرفتن از یک مدل مبتنی بر SRPها
۵- پیشنهاد الگوی ارتباط بین انواع مختلف استراتژیهای سازمانی، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و تکنولوژی سازمانی با بهره گرفتن از یک مدل مبتنی بر SRPها
۱-۶- فرضیهها (سوالات) تحقیق
۱- هماهنگی استراتژی سازمانی و فرهنگ سازمانی موجب موفقیت سازمان و بهبود عملکرد آن میشود.
۲- هماهنگی استراتژی سازمانی و ساختار سازمانی موجب موفقیت سازمان و بهبود عملکرد آن میشود.
۳- هماهنگی استراتژی سازمانی و تکنولوژی سازمانی موجب موفقیت سازمان و بهبود عملکرد آن میشود.
۱-۷- روش تحقیق
این تحقیق از نوع ”تحقیق کیفی، تبیینی، کاربردی“ میباشد.
تحقیق کیفی: از آنجایی که دادههای تحقیق از نوع عدد و رقم و به صورت کمّی نمیباشد، تحقیق از حیث دادهها یک تحقیق کیفی میباشد.
تحقیق کاربردی: از آنجایی که تحقیق تلاش میکند به یک الگو (مدل) برای تبیین ارتباط بین عناصر سازمانی بپردازد، از حیث هدف یک تحقیق کاربردی محسوب میشود.
تحقیق تبیینی: از آنجایی که تحقیق به دنبال یافتن روابط موجود و تفسیر موضوع و علتیابی آن میباشد، از حیث روش تحقیق یک تحقیق تبیینی میباشد.
۱-۸- قلمروی تحقیق
این تحقیق با اخذ نظرات خبرگان علم مدیریت (اساتید گروههای مدیریت بازرگانی، صنعتی و دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی) انجام شده است.
۱-۹- روش گردآوری دادهها
۱- مطالعات کتابخانهای: جهت بررسی و تهیه ادبیات موضوع
۲- جستجوی اینترنتی: جهت بررسی و تهیه ادبیات موضوع
۳- پرسشنامه: بهمنظور بیان چگونگی ارتباط بین پارامترهای فوقالذکر و تدوین دقیق فروض و اثبات نظری و کاربردی مدل با اخذ نظرات خبرگان علممدیریت
۴- مصاحبه: جهت ایجاد و آزمون نظری مدل، از نظرات خبرگان علم مدیریت بهصورت موردی و بهشکل مصاحبه مستقیم استفاده شده است.
۱-۱۰- محدودیتهای تحقیق
۱- در دسترس نبودن اطلاعات علمی مرتبط با موضوع (مطالعات کتابخانهای)
۲- ناهمگونی نظرات خبرگان در بیان ارتباط بین پارامترها
۳- عدم تکمیل به موقع و کامل پرسشنامهها از سوی خبرگان علم مدیریت
۱-۱۱- واژگان تحقیق
۱-۱۱-۱- استراتژی[۱۱]
استراتژی عبارت است از هماهنگی بین توانمندیهای و مزیت رقابتی سازمان (منابع انسانی، فرآیندها، محصولات یا کالاها، دانش فنی و اثربخشی سازمانی) با فرصتهای بازار به منظور تأمین اهداف سازمانی.
(www.market-impact.com)
استراتژیها ابزاری هستند که شرکت میتواند بدان وسیله به هدفهای بلندمدت خود دست یابد. استراتژیهای شرکت میتوانند بصورت گسترش دادن فعالیت در سطح جغرافیایی، تنوع بخشیدن به فعالیتها، خرید شرکتهای دیگر، توید و عرضه محصول، رسوخ در بازار، کاهش هزینهها، فروش اقلامی از داراییها، تعویض بسیاری از اختیارات و تشکیل مشارکتهای خصوصی باشند. (دیوید، ۱۳۷۹، ۳۸)
از دید کاپلان و نورتون[۱۲] استراتژی مجموعهای از مفروضات است که جهتگیری یک شرکت یا مؤسسه را برای تأمین چشمانداز و حداکثر کردن امکان موفقیت در آینده نشان میدهد. با بیان دیگر استراتژی عبارت از شیوه منحصر بفرد و پایداری است که سازمان بدان وسیله ارزش میآفریند. استراتژی پاسخ به این سئوال است که” آیا ما کار درستی را انجام میدهیم ؟”
)www.balancedscorecard.org/basics/definitions.html (
استراتژی عبارتست از برنامه یا جهتگیری کلان برای رسیدن به اهداف.
(www.w0ipl.com/ecom/icsterns.htm)
استراتژی یک رویکرد است که جهتگیری کلی سازمان را شکل میدهد و محیط آینده سازمان را تعیین می کند.
(it.csumb.edu/departments/data/glossary.html)
استراتژی طرح کلی شرکت برای توسعه است. استراتژی عموماً بصورت عبارتی بیان میشود که اقدامات لازم برای اطمینان از پیشرفت شرکت مبتنی بر چشمانداز، ارزشها و مأموریت را تبیین می کند.
(strategis.ic.gc.ca/epic/internet/instco-levc.nsf/en/h_qw00037e.html)
آلفرد چندلر[۱۳] که برای اولین بار واژه استراتژی را بهصورت رسمی در مدیریت مطرح کرد، آن را بدین صورت تعریف نمود: “استراتژی به معنای تعیین هدفهای بلندمدت یک سازمان و گزینش مجموعه اقدامات و تخصیص منابع لازم برای دستیابی به این اهداف است (چندلر، ۱۳۶۲، ۱۳).
کویین[۱۴] استراتژی را “الگو یا طرحی که هدفها، سیاستها و زنجیرههای عملیاتی یک سازمان را درقالب یک کلِّ به هم پیوسته با یکدیگر ترکیب میکند” معرفی می کند (کویین و مینتزبرگ، ۱۳۸۲، ۵).
فرد دیوید در تعریف استراتژی میگوید:” استراتژیها ابزاری هستند که شرکت میتواند بدان وسیله به هدفهای بلند مدت خود دست یابد” (دیوید، ۱۳۷۹، ۳۸).
پیتر دراکر[۱۵] تصمیمات استراتژیک را ” کلیه تصمیمهای مربوط به اهداف شرکت و راههای رسیدن به آنها.” میداند (آرمسترانگ، ۱۳۸۱، ۴۶)
راهنمای ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوهشی درباره سازمان مبتنی بر نقاط مرجع استراتژیک- فایل ۳