فرمول ۳‑۱
که در آن:
K= تعداد گویهها یا سؤالات یک شاخص
= واریانس نمرات مربوط به گویه شماره i ام
= واریانس جمع نمرههای هر پاسخگو (واریانس کل شاخص)
ضریب آلفای کرونباخ بین ۰ تا ۱ نوسان دارد که بر اساس آن، هر چه مقدار این ضریب به عدد ۱ نزدیکتر باشد، نشاندهنده همسازی بیشتر گویههای یک مقیاس میباشد. مقدار آلفا عموماً بر اساس دو ملاک تعداد گویههای یک مقیاس و میانگین همبستگی بین گویهها تعیین میشود. مقادیر آلفا را میتوان در پنج دسته زیر تقسیم کرد:
بیشتر از ۹۰ % عالی
بین ۸۰ تا ۹۰ % خوب
بین ۷۰ تا ۸۰ % قابل قبول
بین ۶۰ تا ۷۰ % قابل تردید و سؤال برانگیز
بین ۵۰ تا ۶۰ % ضعیف
کمتر از ۵۰ % غیرقابل قبول
به عنوان یک قاعده کلی، حد نصاب و به عبارتی مقدار لازم آلفا برای یک شاخص را ۷۰ % در نظر میگیرند و چنانچه ضریب آلفا بزرگتر و یا مساوی ۷۰ % بود، ابزار اندازهگیری از پایائی لازم برخوردار بوده و در این صورت بهتر میتوان به نتایج آن اعتماد کرد. از اینرو، چنانچه مقدار آلفا از مقدار ۷۰ % بالاتر بود، میتوان گفت که اجزای درونی (یعنی تمام گویههای) مقیاس دارای همبستگی قابل قبولی با همدیگر هستند. (حبیب پور و صفری، ۱۳۸۸)
میزان آلفای کرونباخ پرسشنامه نظرسنجی انجام شده از گردشگران ۸۵۱/۰ گردیده که این میزان بنابر توضیحاتی که در بالا ارائه گردید نتیجه گرفته میشود که دارای پایائی خوبی میباشد.
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از جمع آوری دادههای میدانی از طریق پرسشنامه، اطلاعات خام موجود وارد نرمافزار SPSS 21 گردید، ابتدا به تحلیل توصیفی و سپس در ادامه جهت دستیابی به نتایج و اهداف اصلی تحقیق با بهره گرفتن از آمار استنباطی و آزمونهای مرتبط به تحلیل دادهها پرداخته شد. همچنین در بخشی از تحلیل دادهها از نرمافزار EXCEL نیز بهره گرفته شده است. در این فرایند دادهها هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پایش میشوند و تکنیکهای گوناگون آماری نقش بسزایی در استنتاج و تعمیم دادهها به عهده دارند. تحلیل یافتههای توصیفی و استنباطی از نرمافزار SPSS 21 و آزمونهای آن شامل:
آزمون t تکنمونهای
در آزمون t تک نمونهای فرض بر این است که دادهها، نمونههایی از یک جامعه با یک توزیع خاص هستند. پس این فرضیه صفر را مورد آزمون قرار میدهد که آیا نمونه متعلق به جامعهای با میانگین مشخص است یا خیر.
جهت آزمون نمودن فرضیههای تحقیق، از آزمون t استیودنت استفاده میکنیم. آماره آزمون از فرمول زیر به دست میآید:
معادله ۳‑۱
که در فرمول فوق برابر میانگین فرضیه و برابر میانگین مورد انتظار میباشد، که این مقدار در تمام آزمونهای فرضیه این تحقیق برابر ۳ است. این عدد میانگین طیف لیکرت میباشد که با توجه به سیر موجود در گزینهها به صورت صعودی بدست میآید. همچنین S انحراف معیار مربوط به فرضیه مورد آزمون است. چنانچه سطح معنیداری (Significance) کمتر از ۰۵/۰ باشد، فرضیه صفر رد میشود. یعنی میانگین بدست آمده در فرضیه با میانگین مورد انتظار، اختلاف معنی داری دارد. همچنین اگر فاصله اطمینان ۹۵ درصد اختلاف میانگین شامل عدد صفر نباشد (حد بالا حد پایین) به معنی رد فرضیه صفر است و در صورتی که بازه شامل صفر باشد فرضیه صفر رد نمیشود.
آزمون یک بعدی، تک متغیره (Chi-Square)
آزمون تک متغیره، که همراه با آزمون کولموگروف اسمیرنف تک نمونهای به آزمون نکوئی برازش[۴] معروف است، از پرکاربردترین آزمونها در تحقیقات رشتههای علوم تربیتی و مدیریت میباشد. این آزمون برای فرضیههایی به کار میرود که در آن محقق از یک متغیر ترتیبی برای تنظیم فرضیه استفاده کرده است. هدف اصلی این آزمون، مقایسه فراوانیهای مشاهده شده[۵] با فراوانیهای مورد انتظار[۶]، به ویژه از طریق مقادیر و فراوانیهای باقیمانده[۷] است. به عبارتی، آزمون کای اسکوئر از طریق مقایسه این دو فراوانی (مشاهده و مورد انتظار) با یکدیگر، به آزمون فرضیه تحقیق میپردازد (حبیبپور و صفری، ۱۳۸۸: ۶۳۳).
نکته: برای استفاده از آزمون تک متغیره، باید فراوانیهای مورد انتظار از قبل مشخص شده باشد، که معمولاً نیز برای انجام این کار، توزیع فراوانیهای مشاهده شده را با یک توزیع نظری (مثلاً توزیع نرمال) مقایسه میکنیم (منصورفر، ۱۳۸۴: ۲۲۴). البته گاهی هم میتوانیم فراوانیهای مورد انتظار تمامی طبقات را به صورت دستی مشخص و در هنگام اجرای دستور وارد کنیم. تفاوت این دو فراوانی، نشان از تفاوت بین آنها در متغیر مورد مطالعه دارد.
آزمون کای اسکوئر تک متغیره دو معادل دارد:
آزمون پارامتری t تک نمونهای (One-Sample T test) که برای فرضیههای تفاوتی با متغیرهای در سطح سنجش فاصلهای/ نسبی به کار میرود.
آزمون ناپارامتری دو جملهای (Binomial test) که برای فرضیههای تفاوتی با متغیرهای در سطح سنجش اسمی دووجهی به کار میرود.
پیشفرضهای این آزمون بدین شرح است:
مقیاس داده باید در سطح تربیتی باشد.
اجرای این آزمون نیازی به نرمال بودن توزیع دادهها ندارد.
دادهها از یک نمونه تصادفی انتخاب شدهاند.
فراوانیهای مورد انتظار تمامی طبقات باید حداقل برابر با عدد (۱) باشد.
بیش از ۲۰ درصد فراوانیهای مورد انتظار خانههای جدول نباید کوچکتر از عدد ۵ باشد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل دادهها
مقدمه
پرسشنامه دارای چند سؤال اصلی و هر سؤال دارای چند گویه میباشد. جدول اول سؤالات مربوط به اطلاعات شخصی میباشد و دارای ۱۹ سؤال است که در ادامه به بررسی تکتک سؤالات مربوط به این جدول خواهیم پرداخت. جدول دوم مربوط به نقش امکانات تفریحی (مراکز خرید، بوستان و پارک جنگلی، دریاچه مصنوعی، پارک آبی و شهر بازی) موجود در حال حاضر، در افزایش مدت زمان توقف پاسخگویان در شهر قم میباشد. جدول سوم مربوط به نقش امکانات تفریحی است که در صورت توسعه و ارتقاء امکانات موجود و یا احداث امکانات تفریحی جدید، باعث افزایش میزان توقف مسافران در شهر قم میشود. همچنین جدول چهارم به نقش امکانات تفریحی در زمان توسعه و ارتقاء امکانات موجود و یا احداث امکانات جدید، در افزایش هزینههایی که توسط مسافران در شهر قم انجام خواهد شد، پرداخته است. و در آخر نیز از پاسخگویان در مورد پیشنهادات در خصوص سایر امکانات تفریحی سؤال شده است.
تجزیه و تحلیل جمعیتشناختی دادهها
در این بخش با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل توصیفی دادهها با کمک جداول و نمودارهای ارائه شده جامعه مورد مطالعه را نسبت به متغیرهایی مانند: سن، وضعیت تأهل، تعداد اعضای خانوار (در صورت تأهل)، میزان تحصیلات، میزان درآمد ماهیانه و… مورد ارزیابی و شناسایی قرار میدهیم تا از این طریق به شناخت بهتری نسبت به جامعه مورد نظر دست یابیم.
سن
با توجه به اینکه سن پاسخگویان از ۱۴ سال تا ۷۸ سال میباشد و فراوانی آنها بسیار پراکنده و تعداد افرادی که در هر سنی قرار میگیرند بهطور متوسط کم است بنابراین برای ارائه بهتر آمار توصیفی مربوط به این متغیر، آن را به ردههای سنی مختلف (زیر ۲۰ سال، بین ۲۱ تا ۳۰ سال، بین ۳۱ تا ۴۰ سال، بین ۴۱ تا ۵۰ سال، بین ۵۱ تا ۶۰ سال و بالاخره بالای ۶۰ سال) دستهبندی کردهایم. همانطور که در جدول ۴‑۱ مشاهده میشود بیشترین تعداد پاسخگو در رده سنی بین ۲۱ تا ۳۰ سال قرار دارند که فراوانی این رده سنی برابر ۹۹ نفر (۸/۳۶ درصد) میباشد. در این جدول همچنین کمترین رده سنی به افراد بالای ۶۰ سال تعلق دارد که فراوانی این رده سنی نیز برابر ۹ نفر (۳/۳ درصد) میباشد. لازم به ذکر است که در بین پاسخگویان دو مورد بیپاسخ به این گویه وجود داشته است و بنابراین برای بیان درصد مربوط به ردههای سنی از درصد معتبر استفاده شده است. همچنین با توجه به ستون مربوط به درصد تجمعی میتوان این نتیجه را گرفت که ۷۵ % پاسخگویان زیر ۴۰ سال سن دارند که تعداد پاسخگویان به این پرسشنامه است و کمتر از ۲۵ % از پاسخگویان بالاتر از ۴۰ سال سن دارند.
جدول ۴‑۱: جدول فراوانی ردههای سنی
ردههای سنی
فراوانی