۲ـ۲ـ تاریخچه
(Schizophrenia) روان گسیختگی، اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی،یک بیماری روانی با منشاء نامشخص و علائم متغیر می باشد که از ترکیب دو واژه یونانی(shizein و phrenos) ایجاد شده است[۱۱]. این بیماری به وسیله یک روان پزشک سوئیسی به نام اوژن بلولر در سال ۱۹۱۱ ابداع شد. بلولر معتقد بود رفتار های روانی خاص که معمولا در افراد عادی به صورت هماهنگ بروز می کنند، در بیماران اسکیزوفرنیک به گونه‌ای گسسته می‌شوند اما این بدان ‌معنی نیست که بیماران اسکیزوفرنیک دو یا چند شخصیت متناوب دارند. در واقع وقتی افراد نرمال رویداد وحشتناکی را می‌بینند، بلافاصله واکنش هیجانی که متناسب با ادراکشان است را بروز می دهند ولی به نظر بلولر این حالت در بیماران اسکیزوفرنی روی نمی‌دهد؛ زیرا فکر و هیجان آن‌ها از یکدیگر جدا شده است[۱۲].
۲ـ۳ـ اپیدمیولوژی
مطالعات اخیر نشان داده، میزان طول عمر اسکیزوفرنی از ۲٫۳ درصد به ۳٫۵ درصد رو به افزایش است. داده ها نشان میدهد، بروز علائم اسکیزوفرنی در میان مردان شدیدتر از زنان است و همچنین شروع بیماری در مردان زودتر از زنان اتفاق می افتد[۱۳]. در جهان هر سال ۲ میلیون نفر به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا می شوند[۱۴]. (۱ درصد تخمین زده شده است.) شیوع اختلالات روانی اسکیزوفرنی در ایران ۰٫۶ درصد گزارش شده است[۱۵]. این بیماری در بین مردان و زنان تقریبا به یک اندازه شایع است، و در جوامع شهری بیشتر مشاهده می شود. شیوع آن قبل از ۱۵ سالگی بسیار نادر است، اما در هر سنی پس از آن رخ می دهد. بیشتر در سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی مشاهده شده است. این اختلال در مردان در اواخر دوران نوجوانی و اوایل ۲۰ سالگی تشخیص داده می شود، در حالی که تشخیص آن در میان زنان از ۲۰ تا اوایل ۳۰ سالگی صورت می گیرد[۱۶].
۲ـ۴ـ علائم
علائم اسکیزوفرنیا عموما به صورت زیر طبقه بندی می شود:
۲ـ۴ـ۱ـ علائم مثبت
علائم مثبت، رفتارهای ناشناخته ای هستند که به رفتارهای عادی فرد بیمار اضافه می شود. این افراد قادر به تشخیص مرز بین خیال و واقعیت نیستند. بارزترین علائمی که در این بیماران دیده شده، شامل توهم، هذیان و رفتارهای جنون آمیز می باشد[۱۷].
۲ـ۴ـ۲ـ علائم منفی
علائم شخصیتی هستند که شخص بیمار فاقد آنهاست که بسیار شدید بوده و شامل ناتوانی در تمرکز کردن، فقدان احساسات لذت بخش، فقدان تنوع و غیره می باشد[۱۸].
۲ـ۴ـ۳ـ نقائص شناختی
این علائم شامل نقص در عملکردهای حافظه، تمرکز و برقراری ارتباط می باشد. این اختلالات با داروهای آنتی سایکوتیک قابلیت درمانی بالایی ندارند[۱۸].
۲ـ۵ـ انواع اسکیزوفرنی[۱۹]
بر اساس تقسیم بندی DSM-IV این بیماری شامل ۵ نوع می باشد:

1. 1. اسکیزوفرنی پارانوئید( Paranoid ) : این نوع از اسکیزوفرنی افراد به یک یا هردو علائم توهم و هذیان مبتلا هستند.

1. 1. اسکیزوفرنی بهم ریخته( Disorganized ) : بیماران مبتلا به این نوع از اسکیزوفرنی دچار اختلالات شدید رفتاری مانند خنده های بی مورد و پرحرفی های بی معنی می باشند.

1. 1. اسکیزوفرنی کاتاتونیک ( Catatonic ) : بارزترین ویژگی رفتاری در این بیماران، اختلالات حرکتی است. بدین معنی که یا فعالیت های بیش از حد نشان می دهند، و یا کاملا بی حرکت و منجمد هستند.

1. 1. اسکیزوفرنی افتراق داده نشده ( Undifferentiated ) : افراد مبتلا به این نوع از اسکیزوفرنی، اختلالات در تفکر و یا ناهنجاری های رفتاری- عاطفی نشان می دهند.

1. 1. اسکیزوفرنی باقی مانده ( Residual ) : در این نوع اسکیزوفرنی، علائم مثبت با شدت کمتری بروز می کنند.

۲ـ۶ـ اتیولوژی
اسکیزوفرنی یک بیماری چندعاملی است و مجموعه ای از عوامل زیست شناختی و رفتاری در بروز آن موثر هستند. بنابراین اسکیزوفرنی دارای وراثت پیچیده ای می باشد، بطوریکه برهمکنش بین چندین ژن و همینطور دخالت عوامل محیطی باعث افزایش ریسک ایجاد بیماری می شود[۲۰].

۲ـ۷ـ وراثت پذیری و اثرات محیطی
به طور کلی خطر این بیماری در دوقلوهای شبیه بهم، ۴۰ تا ۵۰ درصد است.کودکی که از والدین مبتلا به اسکیزوفرنی متولد می شود، ۱۳ درصد احتمال مبتلا شدن به این بیماری را دارد. تا کنون گزارش نشده که یک ژن به تنهایی در بروز اسکیزوفرنی نقش داشته باشد، احتمال بر این است که برهمکنش میان چندین ژن فرد را نسبت به بیماری مستعد می نماید.
چندین فاکتور ریسک محیطی برای ایجاد این بیماری گزارش شده، از جمله عوامل فصلی همچون تولد در زمستان، عفونت های ویروسی قبل از تولد و تفاوت های جغرافیایی نیز در بروز بیماری تاثیر دارند[۲۰].
۲ـ۸ـ هیپوکامپ در اسکیزوفرنی
آسیب شناسی هیپوکامپ اسکیزوفرنی به این صورت است، که با پیشرفت دوره بیماری حجم هیپوکامپ کاهش می یابد. با افزایش خونرسانی پایه هیپوکامپ، فعالیت آن نیز بالا می رود و ممکن است زمینه ی توهم را ایجاد کند. تغییرات بافت شناسی، شامل تغییرات در پروتئین های سیناپسی گیرنده ی گلوتامات، کاهش تعداد parvalbumin و سلولهای سوماتوستائین و همچنین کاهش Ki-67 به عنوان مارکر نوروژنز بالغ یافت شده است، که در نهایت سلولهای عصبی جدید در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی کاهش می یابد. این کاهش با ژنهای خطر ابتلا به اسکیزوفرنی مانند DISC-1 و NRG-1 مرتبط است[۲۱].
۲ـ۹ـ اکسی توسین و گابا در اختلال اسکیزوفرنی
اکسی توسین سلول های عصبی داخلی ناحیه هیپوکامپ را فعال می کند، و باعث مهار تحریکات سلول های هرمی ( Pyramidal ) می شود. Hyperexcitability نورون های هرمی هیپوکامپ در اسکیزوفرنی با آسیب شناسی گابائرژیک حاوی سلول های عصبی داخلی parvalbumin پوشش داده می شود که بطور معمول مانع تحریک بیش از حد می شود و شلیک همزمان از سلول های ناحیه هیپوکامپ در نوسانات گابا را فراهم می کند. اکسی توسین سطح BDNF را افزایش می دهد. BDNF برای بلوغ، مهاجرت و عملکرد سلول های عصبی درونی GABA ( GABA-Interneurons) ضروری است[۲۱]. ناحیه CA3 مقدار زیادی از گیرنده های BDNF را بیان می کند. این فاکتور رشد در تنظیم شکل پذیری سیناپسی شرکت می کند، کمبود BDNF منجر به اختلالات شناختی می شود[۲۲].
۲ـ۱۰ـ اکسی توسین و متابولیک ایمنی اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی با سیستم ایمنی بدن، متابولیک و آسیب شناسی قلبی- عروقی وابسته است[۲۳]. بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دارای سطوح بالاتری از قند خون، انسولین و کورتیزول نسبت به افراد سالم هستند. بیشترین اختلالات متابولیکی که در بیماران اسکیزوفرنی مشاهده شده، شامل عطش بیش از حد و تغییر در متابولیسم نمک بدن می باشد[۲۴]. کاهش سطح پلاسمای اکسی توسین در پرنوشی بیماران اسکیزوفرنی با کاهش حجم هیپوکامپ قدامی و اختلالات شناختی- احساسی مرتبط است. در مطالعات انجام شده، دریافتند که ارتباط مستقیمی بین تغییرات ساختاری مغز نوزادان مادران مبتلا به اسکیزوفرنی و افزایش سطح اینترلوکین ۸ مادری وجود دارد. بنابراین سیستم ایمنی بدن زنان در دوران بارداری، می تواند اثراتی را در مغز نوزادان داشته باشد، زیرا سایتوکاین ها توانایی عبور از جفت را دارند[۲۵]. در نتیجه ی کاهش پلاسمای سطح اکسی توسین مرکزی، لنفوسیت ها فعال شده و سطح سایتوکاین های پیش التهابی افزایش می یابد. Clodi و همکاران نشان دادند، اکسی توسین فرایندهای التهابی حاد را کند می کند و ترشح IL-6 ، TNF-α و IL-8 را کاهش می دهد. درمان با اکسی توسین، منجر به کاهش گذرا یا طولانی مدت در پلاسمای ACTH، کورتیزول، پروکلسیتونین، TNF-α، گیرنده آنتاگونیست، IL-8، IL-6، ماکروفاژهای التهابی ۱α، ماکروفاژهای التهابی پروتئین ۱، MCP-1، اینترفرون القایی پروتئین ۱۰ و VEGF می شود. بنابراین اکسی توسین اثر ضد التهابی ایجاد می کند. نشانه های التهاب مانند TNF-α و IL-6 و واکنش پذیری پروتئین C و فیبرینوژن می باشد[۲۶].
تغییر عملکرد اکسی توسین و در نتیجه کاهش سایتوکاین ضد التهابی ممکن است باعث مقاومت به انسولین شود. علاوه بر این، چاقی یکی از اجزای سندروم متابولیک است که با اختلال در عملکرد اکسی توسین مرکزی و محیطی مرتبط می باشد[۲۷].
۲ـ۱۱ـ هورمون(۲۸)
غده ها بافت هایی هستند که سلول های انها، برای ترشح موادی ویژه تخصص یافته اند.بعضی از غده ها مانند غدد گوارشی، ترشحات خود را از راه مجراهای موجود، بداخل لوله گوارشی می ریزند، که به این غده ها برون ریز گفته می شود. غده هایی وجود دارند که ترشحات خود را داخل خون می ریزند،که به این غده ها درون ریز گفته می شود. ترشحات غدد درون ریز را هورمون می نامند، هورمون ماده ایست که از سلول ترشحی خارج و از طریق خون یا مایع بین سلولی به سلول هدف می رسد و فعالیت آن را تغییر می دهد.
۲ـ۱۱ـ۱ـ انواع هورمون ها
هورمون ها از نظر ترکیب شیمیایی به ۳ دسته تقسیم می شوند:
هورمون های پپتیدی: شامل یک پپتید ساده ( مانند انسولین ) یا گلیکوپپتید ( مانند LH، FSH ) می باشند.
هورمون های استروئیدی: این هورمون ها از کلسترول منشا می گیرند، مانند هورمون های جنسی ( استروژن و تستسترون )
هورمون های آمینی: از یک اسید آمینه تایروزین تشکیل یافته، که شامل هورمون های تیروئیدی و هورمون های ترشح شده از قسمت مرکزی غدد فوق کلیوی می باشند.مانند دوپامین، آدرنالین و نور آدرنالین.
۲ـ۱۱ـ۲ـ نحوه عمل و انتقال هورمون در خون
هورمون ها ۲ نوع هستند، یک دسته شامل هورمون هایی می باشند که در آب محلولند و آزادانه در خون حل می شوند و سپس انتقال می یابند، مانند انسولین. دسته ی دیگر شامل هورمون هایی هستند که در آب نامحلولند، مانند هورمون های تیروئیدی و استروئیدی که اینها به یکی از پروتئین های خون متصل می شوند و به کمک آن حمل میگردند. در کبد پروتئینی به نام ( پروتئین متصل شده به هورمون های جنسی )ساخته می شود، این پروتئین به هورمون های جنسی می چسبد و آنها را حمل می کند.
۲ـ۱۱ـ۳ـ نحوه تاثیر هورمون ها
لازمه تاثیر هورمون به سلول هدف، وجود رسپتورهایی در سلول هدف است. این رسپتورها در سلول هدف، غشایی و داخل سلولی وجود دارند. هورمون هایی که می توانند از غشا عبور کنند، ( مانند هورمون های تیروئیدی و استروئیدی ) رسپتورشان داخل سلول است. اما هورمون های پپتیدی و هورمون هایی که از قسمت مرکزی غدد فوق کلیوی ترشح می شوند، قادر به عبور از غشای سلول نیستند در نتیجه رسپتورشان در غشای سلول قرار دارد.
۲ـ۱۱ـ۴ـ غده هیپوفیز
هیپوفیز یا gland pituitary غده کوچکی در زیر مغز و درون حفره استخوان شب پره که ۰٫۵ تا ۱٫۵ گرم وزن دارد، می باشد.از نظر جنینی دارای منشا دوگانه عصبی و اکتودرمی است. این غده از ۲ قسمت تشکیل شده است، نوروهیپوفیز و آدنو هیپوفیز. هورمون مورد مطالعه از قسمت نوروهیپوفیز ترشح می شود.
۲ـ۱۲ـ ویژگی های عمومی اکسی توسین
اکسی توسین از کلمه ای یونانی به نامquick birth برگرفته شده، و در حدود ۱۰۰ میلیون سال با تغییرات اندکی در هر دو گروه مهره داران و بی مهرگان پایدار مانده است. اکسی توسین (OT) جزء هورمون های پپتیدی در پستانداران است که از ۹ اسید آمینه با پل های سولفیدی بین دو سیستئین تشکیل شده است. این پیوندهای دی سولفیدی ساختار حلقوی شکل با اسید آمینه در پروتئین ایجاد می کند. اسید آمینه هایی ک در ساختار این هورمون شرکت می کنند شامل سیستئین_تایروزین، ایزولوسین، گلوتامین، آسپاراژین، سیستئین_پرولین، لوسین، گلیسین آمین، می باشد. OT از نورون های Paraventricular ( PVN) و هسته های Supraoptic ( SON) هیپوتالاموس تولید و ترشح می شود. سپس از طریق پایانه های آکسونی نورونی به هیپوفیز خلفی منتقل می شود، و در نتیجه اکسی توسین داخل خون رها می گردد[۲۹].