مدت زمانی که طول می‌کشد تا صفحه به طور کامل بارگذاری شده و پاسخ کامل دریافت گردد.
این دو پارامتر معمولاً بر اساس میلی‌ثانیه مشخص می‌شوند.
۳-۷-۲ پارامترهای مشخص‌کننده رخداد خطا در برنامه
در زمینه رخداد خطا باید به یک نکته ظریف توجه داشت و آن تفاوت آزمون کاربردی برنامه و آزمون بار است. در آزمون کاربردی، برنامه از مسیرهای گوناگون و با انواع داده ورودی آزمون می‌گردد تا خطاهای احتمالی شناسایی شوند درحالی‌که در آزمون بار، برنامه از مسیرهای مشخص اما با تعداد کاربران همزمان زیاد مورد آزمون قرار می‌گیرد. در این حالت هدف مشخص کردن خطاهای برنامه در مواجه با بار زیاد است و نه عملکرد منطقی برنامه به ازای ورودی‌های مختلف. برای مشخص شدن موضوع، یک مثال می‌زنیم. فرض کنیم که یک برنامه ورود اطلاعات داریم. در بخشی از این برنامه کاربر باید ایمیل خود را وارد کند. در صورتی که ایمیل کاربر طبق الگوی ایمیل نادرست باشد، برنامه باید خطای متناسب با آن را نمایش دهد. توانایی برنامه در مدیریت این مسئله با بهره گرفتن از آزمون کاربردی با داده ایمیل نادرست مشخص می‌شود. اگر برنامه پیام مناسب را تولید کرده و رفتار درستی داشته باشد، در آزمون کاربردی قبول‌شده و در غیر این صورت در این آزمون مردود می‌شود. این در حالی است که برنامه چه خطای مربوط به معتبر نبودن ایمیل را تولید کند و چه این خطا را تولید نکند اما همچنان به عملکرد و پاسخگویی خود ادامه دهد، در آزمون بار قبول می‌شود؛ زیرا در زمان مناسب برنامه پاسخ خود (حتی اگر از نظر منطق برنامه نادرست باشد) را تولید کرده است.

با توجه به مبحث فوق، موارد زیر معمولاً به عنوان خطای ایجادشده در اثر بار در نظر گرفته می‌شوند:
عدم پاسخگویی برنامه به درخواست داده‌شده در زمان مشخص که اصطلاحاً به آن Timeout هم گفته می‌شود.
نمایش خطایی به جز خطاهای مربوط به آزمون کاربردی برنامه. به عنوان مثال ممکن است در اثر ازدیاد بار، برنامه کاربردی در حال اجرا با کمبود حافظه مواجه شود و خطایی نمایش داده شود.
۳-۸ چارچوب‌های مورد استفاده جهت آزمون نرم‌افزارهای تحت وب
در این به بخش به بیان جزییات مربوط به راه حل پیشنهادی می­پردازیم. چهارچوب وب­درایور به برنامه­نویسان اجازه آن را می­دهد که بتوانند با مرورگر ارتباط بر قرار کنند. به کمک این چهارچوب برنامه‌نویس می ­تواند مرورگر مورد نظر خود را بازکرده و با بخش­های مختلف آن، از جمله صفحه بازشده و همین طور منوهای مرورگر ارتباط بر قرار کند. شکل زیر نشان‌دهنده یک مرورگر فایرفاکس^[۴۰] است که به کمک فناوری وب­درایور بازشده و کنترل می­ شود.
شکل ۳-۲: مرورگر فایرفاکس بازشده تحت کنترل چارچوب وب­درایور
در شکل صفحه قبل، یک پنجره مرورگر فایرفاکس باز شده است و برنامه­نویس به کمک وب­درایور توانسته آن را تحت کنترل خود گرفته، سایت مربوط به موتور جست و جو گوگل را بازکرده و در آن عبارت “Wikipedia” را جست و جو کرده است. همان طور که مشاهده می­ شود عبارت “WebDriver” گوشه پایین سمت راست پنجره مرورگر نوشته شده است.
در کنار چهارچوب وب­درایور، چهارچوب دیگری بنام جب به برنامه‌نویس و آزمون کنندگان امکان برقراری ارتباط و کار با المان­های HTML روی یک صفحه وب را می­دهد. به عنوان مثال یک آزمون می ­تواند از جب استفاده کند و دکمه‌ای را که روی یک صفحه وب وجود دارد کلیک نماید و یا مقدار موجود در یک جعبه متن را تغییر دهد. لازم به ذکر است که چهارچوب جب از چهارچوب وب­درایور برای ارتباط با مرورگر استفاده می­ کند و به کمک آن است که می­توان به المان­های موجود در یک صفحه دست پیدا کرد. در شکل زیر می­توان نمونه‌ای از یک کد گرووی که با بهره گرفتن از چهارچوب جب می­خواهد دکمه‌ای را در یک صفحه کلیک نماید را مشاهده کرد.
شکل ۳-۳: مثالی از کد گرووی و استفاده از چارچوب جب
در کد بالا، آزمون کننده ابتدا یک مرورگر فایرفاکس بازکرده و سپس با رفتن به نشانی داده‌شده، سعی می­ کند که روی المانی که خصوصیت ID آن برابر با مقدار login-button کلیک نماید. در صورتی که آزمون کننده به دنبال آن باشد که تمامی مراحل بالا را به کمک زبانی مانند جاوا که یک زبان با کاربرد عمومی است پیاده‌سازی کند، می­بایست تمام فرآیندهای مربوط به درخواست صفحه مورد نظر و همین طور تجزیه کردن صفحه HTML و در نهایت کلیک کردن روی المان مورد نظر را کد نویسی کند که این خود منجر به نوشتن صدها خط کد می­ شود. همه این­ها در حالی است که ممکن بود نتواند از تجربه زنده مربوط به کار با یک مرورگر استاندارد بهره‌مند گردد. باید توجه داشت که در مورد نرم‌افزارهای نوشته‌شده تحت وب، انجام آزمون به کمک یک یا چند مرورگر استاندارد بسیار مهم است چرا که کاربران این نرم‌افزارها از چنین مرورگرهایی برای کار با صفحات نرم‌افزار مورد نظر استفاده خواهند کرد. این به آزمون کننده اجازه می­دهد که آزمون‌های واقعی­تری داشته باشد.
چهارچوب دیگری بنام اسپاک نیز وجود دارد که به برنامه­نویسان زبان گرووی اجازه می­دهد تا بتوانند موارد آزمون خود را نوشته و اجرا نمایند. این چهارچوب از جهات بسیار زیادی شبیه چهارچوب جی­یونیت^[۴۱] برای زبان جاوا بوده و برنامه­نویسان می­توانند به کمک آن موارد آزمون خود را بر اساس شرط­های مورد انتظار آزمون کننده شروع و یا پایان دهند. در زیر نمونه‌ای از مورد آزمون نوشته‌شده با بهره گرفتن از اسپاک آورده شده است:
همان طور که در کد مشاهده می­ شود، دو مورد آزمون یکی برای رفتن به صفحه اصلی موتور جست و جوی گوگل و دیگری برای جست و جو کردن عبارت Wikipedia نوشته شده است. با دقت در نحوه بررسی صحت اجرای موارد آزمون، یافت می­ شود که هر مورد آزمون با بررسی شروطی می ­تواند صحت فرایند مورد آزمون و همین طور زمان شروع آن را حدس بزند.
شکل ۳-۴: مورد آزمون با بهره گرفتن از اسپاک
۳-۹ طرح پیشنهادی
در این بخش طرح پیشنهادی و این که این طرح چه مشکلاتی را برای یک آزمون کننده حل خواهد کرد بیان خواهد شد. همان طور که از بخش‌های قبل به خاطر مانده، آزمون کننده نیاز دارد که بتواند فرآیندهای مد نظرش را با کمترین درگیری در جزییات برنامه­نویسی نوشته و اجرا کند. آزمون بار برای یک نرم‌افزار نوشته‌شده تحت وب خود یکی از انواع آزمون‌های مهم و معروف است. نوشتن این آزمون نیز، به جهت آن که با ایجاد ارتباط و بررسی ارتباط به وجود آمده درگیر است، برای برنامه­نویس و آزمون کننده می ­تواند مشکلاتی را به وجود آورد چرا که خواسته یا ناخواسته آن­ها را درگیر جزییات پیاده‌سازی و برنامه­نویسی خواهد کرد.
چهارچوب­های آزمون مورد بحث در بخش قبل نمی ­توانند به آزمون کننده در مورد آزمون بار کمک شایانی کنند چرا که تدبیرات لازم جهت انجام برخی عملیات مربوط به آزمون بار و همین طور گزارش‌های مربوط به آن­ها را ندیده و آزمون کننده می­بایست برای هر صفحه خود به نوشتن آن­ها بپردازد. زبان خاص دامنه پیشنهادی در این پایان‌نامه به منظور ساده‌سازی این فرآیندها، ارائه شده است. این زبان، از نوع زبان‌های خاص دامنه داخلی است. در زبان­های خاص دامنه داخلی، زبان خاص دامنه بر روی یک زبان همه منظوره بنیان نهاده می‌شود. در اینجا از زبان گرووی به عنوان زبان همه منظوره استفاده شده است. دلیل این امر آن است که این زبان به خوبی از قابلیت تعریف زبان­های خاص دامنه پشتیبانی می‌کند و همچنین رابطه تنگاتنگی با زبان جاوا دارد. علاوه بر زبان گرووی، از دو چارچوب معروف مبتنی بر گرووی نیز استفاده می‌شود. این چارچوب‌ها که برای خودکارسازی فرآیندهای وب و همچنین انجام آزمون‌های مختلف به کار می‌روند، به ترتیب عبارت‌اند از: جب و اسپاک. در ادامه به بررسی تعاریف، نیازها و چارچوب‌های مورد نیاز در زبان خاص دامنه پیشنهادی پرداخته خواهد شد.
۳-۹-۱ تعریف آزمون بار
قبل از تشریح معماری و شالوده اصلی چهارچوب پیشنهادی، در درجه اول باید دانست که چه فرآیندهایی درگیر آزمون بار هستند و کدام یک از آن­ها متداول بوده و آزمون کنندگان نیازمند آن­ها خواهند بود. همین طور در درجه دوم اهمیت با توجه به اینکه که یکی از چهارچوب­های مورد استفاده در این پایان‌نامه چهارچوب جب است، می­بایست ساختار آن و این که از چه بسته­هایی^[۴۲] ساخته شده است، شناخته شود.
صحبت در مورد فرآیندهای درگیر در آزمون بار نیازمند آن است که کمی بیشتر در مورد خود آزمون بار و وظیفه آن صحبت شود. نظرات زیادی در مورد این که آزمون بار چیست وجود دارند. همگی آن‌ها در این مورد مشترک هستند که هدف از اجرای آزمون بار، اندازه ­گیری میزان پاسخ­گویی نرم‌افزار به کاربران در شرایط مختلف است. معیارهای سنجش این میزان پاسخ‌گویی و همین طور واحد و جنس ریاضی این میزان خود جای بحث دارد و از نرم­افزاری به نرم­افزار دیگر متفاوت است[۱۲]. به عنوان مثال یک نرم­افزار مربوط به امور مالی را نمی­ توان با یک سایت خرید و فروش سهام بورس از دید جنس و معیار پاسخ گو بودن شبیه دانست؛ بنابراین نیاز است که در این مورد متناسب با نوع نرم‌افزار سخن گفت. از این به بعد بحث در مورد آزمون بار به نرم­افزارهای تحت وب محدود خواهد شد.
آن چه در این پایان‌نامه آزمون بار نامیده می­ شود، حاوی معیارها و تعاریف زیر خواهد بود که در بخش­های بعدی فرآیندهای داخلی آن بیان خواهند شد.
آزمون بار، میزان پاسخ گو بودن یک مورد کاربری خاص را در کسب‌وکار یک نرم­افزار وب می­سنجد. میزان پاسخ گو بودن در این مورد، بر اساس زمان بارگزاری نتیجه و حجم مورد استفاده برای بارگزاری محاسبه خواهد شد. بارگزاری صفحات خود نیز به نوعی در این دسته گنجانده می­شوند. دقت شود که عنصر اندازه‌گیری شونده در این جا صفحات وب مربوط به نرم‌افزار نبوده و بلکه موارد کاربری آن هستند؛ بنابراین ممکن است صفحه­ای داشته باشیم که در آن ۲ یا ۳ مورد کاربری نرم‌افزار گنجانده شده و بنابراین به ازای هر کدام از آن‌ها، تحلیلی جدا لازم خواهد بود؛ اما از آن جا که سرویس­های وب در نهایت از طریق یک نشانی وب^[۴۳] ارائه می­شوند می­توان میزان پاسخ گو بودن یک نشانی وب را معادل با میزان پاسخ گو بودن سرویس ارائه‌شده از طریق آن، دانست.
آزمون بار، میزان پاسخ گو بودن را در شرایط مختلف کاری می­سنجد. این که درخواست کاربر مبتنی بر یک مورد کاربری خاص در کسب‌وکار نرم‌افزار تحت وب در چه شرایطی سنجیده می­ شود حائز اهمیت است. منظور از شرط در این جا میزان پاسخ گو بودن سرویس‌دهنده وب است که در زمان­های شلوغ تا چه حدی می ­تواند از پس درخواست­ها برآید. این گزینه بیشتر، میزان پاسخ­گویی را در حالتی که سیستم شلوغ بوده و سرویس‌دهنده می­بایست درخواست­های بهمنی را پاسخ گو باشد، سنجیده خواهد شد. دقت شود که ایجاد چنین فضایی جهت آزمون در حالت اضطرار، نیازمند آن است که بتوان قبل از آزمون، به حد کافی سر سرویس‌دهنده را شلوغ کرد. این خود یکی از فرآیندهای مهم و گاهی پیچیده در آزمون بار است. نتیجه این آزمون، بیشینه­ی شلوغی برای سیستم است که در آن مشتریان هم چنان می­توانند در بازه­ای قابل‌قبول، از سرویس­دهنده پاسخ دریافت کنند.
میزان پاسخگو بودن مشتمل بر پاسخگو نبودن یک مورد کاربری نیز خواهد بود؛ بنابراین فرآیندهایی که در آن بتوان صفحات و سرویس­های از کارافتاده را پیدا نمود و یا در دسترس بودن یک صفحه و یا سرویس را چک نمود، از جمله نیازهای اولیه یک آزمون کننده خواهند بود. در صورت وجود سرویس است که می­توان میزان پاسخ­گویی آن را اندازه‌گیری نمود.
با توجه به موارد گفته‌شده در بالا و با روشن شدن دید نسبت به تعریف قبول‌شده در این پایان‌نامه، حال می­توان آن فرآیندهایی را که یک آزمون کننده و در نهایت یک چهارچوب آزمون بار نیاز است داشته باشد را به صورت موردی بیان کرد و به پیاده­سازی هر کدام از آن­ها پرداخت.
۳-۹-۱-۱ فرآیندهای مورد نیاز برای آزمون بار
حال نوبت به آن رسیده است تا در مورد فرآیندهای لازم در آزمون بار صحبت شود. لیست این فرآیندها و نیازها در زیر آورده شده است.
اندازه‌گیری و ذخیره زمان لازم برای فرستادن یک درخواست HTTP و دریافت پاسخ آن
قابلیت استفاده از زمان اندازه‌گیری شده به عنوان شرط در مورد آزمون
اندازه ­گیری و ذخیره حجم مورد استفاده در یک ارتباط رفت و برگشتی HTTP
قابلیت استفاده از میزان حجم اندازه ­گیری شده به عنوان شرط در مورد آزمون
آزمون در دسترس بودن یک صفحه وب به گونه ­ای که بتوان به عنوان شرط در موارد آزمون از آن بهره برد.
قابلیت ایجاد درخواست­های بهمنی به منظور اجرای یک آزمون استرس.
می­توان گفت که با پیاده‌سازی و اضافه شدن این ۶ مورد به چهارچوب مرجع جب، یک آزمون کننده می ­تواند مورد آزمون‌هایی طراحی کند که در آن­ها موارد مربوط به آزمون بار نیز در نظر گرفته‌شده و به عنوان پیش‌شرط‌ها و پس شرط‌ها قابل‌استفاده هستند.
۳-۹-۲ بررسی ساختار چهارچوب جب
ساختار پوشه بندی برای چهارچوب جب در شکل ۳-۵ نمایش داده شده است.
شکل ۳-۵: ساختار پوشه بندی برای چهارچوب جب
همان طور که مشاهده می­ شود در مجموعه پوشه­های مربوط به چهارچوب جب پوشه­ای با نام “modules” قرار دارد که در آن تمامی بخش­های اضافه‌شده و به اصطلاح ماژول­های دیگر که جهت ایجاد ارتباط جب با دیگر چهارچوب­ها وجود دارند، قرار گرفته است. از روی شکل و نام‌گذاری‌ها کاملاً مشخص است که پوشه­های اصلی چهارچوب در پوشه geb-core قرار دارند. نیاز است که در پوشه geb-core دقیق تر شویم. شکل زیر نمایی از پوشه بندی درون این پوشه را نمایش می­دهد.
شکل ۳-۶: نمایی از پوشه بندی درون Geb-core
همان طور که در شکل ۳-۶ مشاهده می­ شود، کلاس­های نوشته به زبان گرووی که شالوده اصلی چهارچوب جب را تشکیل می­ دهند قابل‌رؤیت هستند. همچنین جهت بسته­بندی کلاس­ها، مانند جاوا از پوشه­بندی استفاده شده است.
۳-۹-۳ نحو^[۴۴] زبان خاص دامنه پیشنهادی
نحو زبان خاص دامنه پیشنهادی از نظر انتخاب المان‌های صفحه و مشخص کردن سناریو، مشابه نحو موجود در جب و جی کوئری^[۴۵] است؛ به عبارت دیگر انتخاب‌گرها^[۴۶] بر اساس نام المان‌ها، نام کلی تگ‌ها، شناسه^[۴۷] المان‌ها و یا نحوه قرارگیری آن‌ها نسبت به هم (مثلاً المان A که داخل المان B باشد) عمل می‌کنند.
برای انجام هر آزمون، باید روند^[۴۸] انتخاب عناصر صفحه و عملیات انجام‌شده روی آن‌ها مشخص شود. منظور از عملیات، واردکردن اطلاعات، کلیک، دابل کلیک و امثال آن‌ها می‌باشد. برای ورود اطلاعات اپراتوری به نام “fromFile”، بارگذاری مجدد^[۴۹] شده تا کاربر بتواند به سادگی پس از مشخص کردن هر عنصر اطلاعات را از فایل مربوط در آن بارگذاری کند. ساختار فایل مربوطه باید به این صورت باشد که هر رکورد اطلاعاتی در یک خط از یک فایل متنی قرار گرفته باشد.
پارامترهای هر آزمون، به سادگی و به شیوه انتساب با بهره گرفتن از عملگر “=” تنظیم می‌شوند.
برای هر آزمون باید خطاهای مجاز و غیرمجاز را مشخص کرد. خطاهای مجاز آن‌هایی هستند که منجر به شکست آزمون بار نمی‌شوند و خطاهای غیرمجاز خطاهایی هستند که منجر به شکست آزمون بار شوند. به طور پیش‌فرض، خطاهای پروتکل، مانند خطای ۴۰۴ و امثال آن، جزء خطاهای غیرمجاز در نظر گرفته می‌شوند. هرچند امکان تعریف هر دو نوع خطا در زبان خاص دامنه در نظر گرفته شده، اما معمولاً فقط خطاهای مجاز تعریف‌شده و خطاهای غیرمجاز، هر خطایی به جز این خطاها در نظر گرفته می‌شوند.