“
بورگس[۲۸] تلاش نمود تا این دو نظریه را با یکدیگر تطبیق دهد. نتیجه مطالعات او این بود که دیدگاه کلاسیک برای دوره زمانی مشخص و محدود و دیدگاه مدرن برای افق زمانی نامحدود مناسب است. همچنین فاین[۲۹]، داوس[۳۰]، ماسلوس[۳۱] و دادا[۳۲] پیشنهاد دادند که مدل سنتی، تصویری دقیق و ایستا از سطوح اقتصادی کیفیت ارائه میدهد، حال آنکه در شرایط دینامیک و چند دورهای، هزینههای شکست با گذشت زمان و بدون نیاز به افزایش در هزینههای پیشگیری و ارزیابی کاهش می‌یابند (نمودار۱-۲).
نمودار۲-۲: نظریات مدرن (سطح بدون عیب به عنوان سطح بهینه هزینههای کیفیت)(فارسیجانی و کیامهر ،۱۳۸۷)
همان طور که در اغلب متون کیفیت ذکر شده، هزینههای کیفیت به چهار گروه عمده تقسیم میشوند:
۱ . هزینههای پیشگیری
۲ . هزینههای ارزیابی
۳٫ هزینههای شکست داخلی
۴٫ هزینههای شکست خارجی
چنانچه در نمودار (۱-۲) مشاهده میشود، دو گروه اول هزینه ها مربوط به تولید محصول مرغوب و دو گروه آخر ناشی از تولید محصول نامرغوب میباشد. این دو نوع هزینه، هزینه محصول مرغوب و هزینه محصول نامرغوب با هم نسبت عکس دارند؛ یعنی هر چه ما هزینه تولید محصول مرغوب را بالا ببریم، هزینه های تولید محصول نامرغوب کاهش مییابد. هزینه های کیفیت در جایی قبل از کیفیت ۱۰۰ درصد به حداقل میرسد؛ بنابرین سازمان ها سعی کردند محصول را در همان حیطه ای تولید کنند که هزینه به حداقل میرسد. ضروری است که بین هزینه های کیفیت معقول و منطقی وهزینه های کیفیت غیر ضروری و نامناسب، مدل و روش مناسبی را ترسیم کنیم (نمودار۲-۳) (گرینا[۳۳]،۱۹۹۹).
)نمودار۲-۳) منبع: گرینا[۳۴]،۱۹۹۹
با وجود انتقاداتی که به نظریه سنتی جوران وارد شده است، مدل سنتی و رابطه معکوس ذکر شده همچنان دارای مقبولیت گستردهای است و در مباحث مربوط به کیفیت، به آن استناد میشود.
۲-۹-۲٫ مدل هزینه فرصت یا هزینه پنهان
در این مدل هزینه فرصت از دست رفته به سایر هزینههای کیفیت لحاظ شده در مدلPAF اضافه میشود. به دلیل عینی نبودن هزینه فرصت از دست رفته، تنها امکان تخمین این هزینهی ناآشکار وجود دارد. این هزینه‌آموزش‌ها که اخیراًً مورد توجه قرار گرفتهاند، شامل مواردی از قبیل سود کسب نشده به دلیل از دست دادن مشتری یا کاهش درآمد به دلیل عدم تطبیق است. براین اساس هزینههای کیفیت شامل هزینه پیشگیری، ارزیابی، شکست و فرصت از دست رفته خواهد بود. محققان در مطالعات خود، اقلام متعددی را برای هزینه فرصت از دست رفته برشمردهاند. از جمله میتوان به ساندووال چاوز[۳۵] و بروویدز[۳۶]اشاره کرد که این هزینه را به سه دسته ظرفیت نصب شده و معطل مانده، حمل ناکافی مواد و عرضه ضعیف خدمات تقسیم کردهاند. از نظر آن ها مجموع هزینههای کیفیت عبارت است از: درآمد از دست رفته و سود کسب نشده (ساندووال چاوز و بروویدز، ۱۹۹۸).
۲-۹-۳٫ مدل هزینه فرایند
این مدل ابتدا توسط رأس[۳۷](۱۹۹۷) ارائه شد و نخستین بار توسط مارش[۳۸] (۱۹۸۹) به منظور هزینهیابی کیفیت به کار رفته است (مارش، ۱۹۸۹). در این مدل هزینههای کیفیت به صورت مجموع هزینههای تطبیق و عدم تطبیق فرایند تعریف میشود. هزینه تطبیق عبارت است از: هزینههایی که باید صورت گیرد تا فرایند مشخصی در مرتبه اول، کالا یا خدمتی مطابق با استاندارد مدنظر تولید کند. هزینه عدم تطبیق نیز شامل هزینه شکست به دلیل فرایندی است که منجر به تولید مغایر با استاندارد مورد نظر میشود. تمایز اصلی این مدل با سایر روش‌آموزش‌ها، تأکید بر فرایند به جای کالا یا خدمات تولید شده است.
۲-۹-۴٫ مدلABC [۳۹]
روش هزینهیابی بر مبنای فعالیت در حقیقت یک روش حسابداری است و یک مدلCOQ[40] نیست. از اصلیترین مشکلات در هزینهیابی کیفیت، عدم مطابقت سیستمهای حسابداری سنتی با آن است. این سیستم‌آموزش‌ها غالباً دادههای مورد نیاز مربوط به کیفیت را ارائه نمیدهند، مثلاً سود ناشی از ارتقاء کیفیت را ثبت نمیکنند. ریشه مشکل در اینجا است که بیشتر اقلام موجود در هزینهیابی کیفیت بر مبنای فعالیت یا فرایند هستند، در حالی که سیستمهای حسابداری سنتی حساب ها را بر اساس اقلام هزینه‌آموزش‌ها و نه فعالیت‌ها ثبت میکنند این روش را کوپر و کاپلان[۴۱](۱۹۸۸) برای حل این مشکل ارائه دادند تا به عنوان ابزاری جهت هزینهیابی کیفیت به کار رود (لارسون[۴۲]،۲۰۰۲).
۲-۱۰٫ روش های جمع آوری هزینههای کیفیت
ممکن است روش های زیادی برای جمع آوری هزینههای کیفیت در یک سازمان وجود داشته باشد اما چهار روش که بیشترین کاربرد را دارند به شرح زیر میباشند.
-
- روش سنتی[۴۳]
-
- روش مستند سازی عیب[۴۴]
-
- روش مراقبت از زمان صرف شده[۴۵]
- روش ارزیابی یا برآورد[۴۶]
۲-۱۰-۱٫ روش سنتی
روشی است که به طور گسترده از آن استفاده میگردد. این روش بر اساس نوشته های اولیه جوران بنا گذاری شده است. این روش از داده های موجود در سطح سازمان که از طریق سوابق واحد مالی یا حسابداری قابل دسترسی است استفاده می کند. این اطلاعات ممکن است از گزارشات حضور و غیاب، گزارشات هزینه‌آموزش‌ها، سفارشهای خرید، گزارشهای بازکاری، گزارشات ضایعات و سایر گزارشهای مشابه به دست آیند. این روش آسان ترین و استانداردترین روش میباشد.
روش سنتی برای شروع هزینه یابی کیفیت بهترین روش خواهد بود. زیرا اکثر سازمان‌آموزش‌ها دارای واحد حسابداری یا مالی هستند که برخی هزینههای کیفیت نظیر آموزش، هزینه های گارانتی، هزینه ضایعات را در سیستم خود ثبت می نمایند. این روش در همه سازمانهای کوچک و بزرگ، دانشگاه‌آموزش‌ها، سازندگان نرم افزار و هر نوع سازمانهای دیگر کاربرد دارد و دیدی تقریبا سریع از هزینه های کیفیت سازمان ارائه میدهد.
هرچند که در این روش جمع آوری هزینه های مربوط به فعالیت های بدون ارزش افزوده به دلیل عدم ثبت در سیستم حسابداری بسیار مشکل است و همچنین اکثر سیستم های حسابداری کلیه هزینه های کیفی نظیر تحلیل خرابی، بازرسی مجدد، ممیزیهای کیفی محصول، ارزیابی اقلام موجود در انبار را ثبت نمی نمایند، باید گفت که با افزایش تجربیات سازمان در هزینه یابی کیفی می توان تعداد هزینه های بیشتری را به لیست هزینه های کیفی اضافه نمود (خیرخواه، ۱۳۸۴).
۲-۱۰-۲٫ روش مستند سازی عیب
این روش گاهی اوقات همراه روش کلاسیک به کار برده میشود. در حال حاضر سازمانهایی هستند که این روش را به تنهایی و بدون کلاسیک به کار بردهاند و موفق هم بودهاند. این موفقیت در ارتباط با سیستم موجود در سازمان برای مستند سازی و ردیابی عیب میباشد. سازمانهایی در این روش موفقتر خواهند بود که دارای سیستم مستندسازی و ردیابی عیب بهتری باشند.
۲-۱۰-۳٫ روش مراقبت از زمان صرف شده
تحقیقات نشان میدهد که این روش کمترین کاربرد را داشته است. اگر چه سازمانهایی که این روش را به کار بردهاند نتایج بسیار موفقیت آمیزتری درباره هزینههای کیفی سازمان به دست آوردهاند.
۲-۱۰-۴٫روش ارزیابی
“
