.۷۶۴
۳۱
۳-۱۳)ضرورت انجام تحقیق:
آنچه امروزه در اکثر شرکت‌ها میبینیم تلاش برای حفظ و بقای خود است و از این رو می کوشندتا در دنیای رقابتی امروز با بهبود در عملکرد خود از دیگر رقبا عقب نمانند.. شرکت‌ها باید دو نکته مهم را مد نظر قرار دهند: اول اینکه باید اولویت‌های رقابتی تولید را بیابند و فاکتورهای مهم در تولید را مشخص سازند.دوم اینکه شرکت‌ها باید در سفارشات خود که باعث افزایش مزیت رقابتی است دقت وافی و کافی داشته باشند.
رتبه بندی و ارزیابی شرکت‌ها معمولا براساس عملکرد آن ها سنجیده می‌شود از این رو به طور طبیعی این سوال پیش میآید که متغیرهای عملکرد تولیدی شرکت‌ها کدامند؟فعالیت‌های تولیدی شامل تعدادی فرایند ،تصمیمات و فعالیت‌ها هستند.انتخاب صحیح و اجرای موثر آن ها می‌تواند در ارتقا‍ء توانایی های تولید نقش داشته باشند.
لذا در این مطالعه با توجه به اصولی که برای یک تولید ناب برشمردیم (کیفیت بالا،ارزش افزوده بیشتر،کمترین ضایعات و. ..)و هم چنین ورودیهایی تولیدرا که مد نظر قرار دادیم ،شرکت‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و عوامل ضعف و قوت آن ها را شناسایی و در صورت وجود ضعف ان را بر طرف نماییم.
۳-۱۴) تحلیل پوششی داده‌ها
محدودیت زمان و منابع، ضرورت افزایش کارایی و اثربخشی کارهای صورت گرفته توسط افراد تحت مدیریت و نظارت فرد را بیش از پیش نمایان می سازد. اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها باید معیارهایی برای افزایش توان علمی دانشجویان داشته باشند و نیز مدیران واحدهای مختلف برای افزایش کارایی واحدها و افراد تحت مدیریت خویش به چنین معیارهایی نیازمندند. در شرایطی این چنین که استانداردی برای رسانیدن واحدها به آن تعریف نشده، یافتن کارایی نسبی واحدها و سعی در کارا کردن واحدهای ناکارا راه حل ارائه شده برای افزایش کارایی است.
در تحلیل پوششی داده‌ها که علم نسبتا نوپایی به شمار می آید (۱۹۷۸)، روش‌های علمی مبتنی بر مسائل بهینه سازی جهت تعیین واحدهای کارا و نیز نیازهای واحدهای ناکارا جهت رسیدن به کارایی، مورد مطالعه قرار می گیرد.از ابزارهای مناسب و کارآمد در این زمینه، تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد که به عنوان یک روش غیر پارامتری به منظور محاسبه کارایی واحدهای تصمیم گیرنده استفاده می‌شود. امروزه استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها با سرعت زیادی در حال گسترش بوده و در ارزیابی سازمانها و صنایع مختلف مانند صنعت بانکداری، پست، بیمارستانها، مراکز آموزشی، نیروگاهها، پالایشگاه‌ها و… استفاده می‌شود. توسعه‌های زیادی از جنبه تئوری و کاربردی در مدلهای تحلیل پوششی داده‌ها اتفاق افتاده که شناخت جوانب مختلف آن را برای به کارگیری دقیقتر اجتباب ناپذیر می‌کند. استفاده از مدلهای تحلیل پوششی داده‌ها علاوه بر تعیین میزان کارایی نسبی، نقاط ضعف سازمان را در شاخصهای مختلف تعیین کرده و با ارائه میزان مطلوب آن ها، خط مشی سازمان را به سوی ارتقای کارایی و بهره وری مشخص می‌کند. همچنین الگوهای کارا که ارزیابی واحدهای ناکارا بر اساس آن ها انجام گرفته‌است به واحدهای ناکارا معرفی می‌شوند. الگوهای کارا واحدهایی هستند که با ورودی‌های مشابه واحد ناکارا خروجی‌های بیشتر یا همان خروجی‌ها را با بهره گرفتن از ورودی‌های کمتر تولید کرده‌اند. این تنوع وسیع در نتایج است که موجب شده استفاده از این تکنیک با سرعت فزاینده‌ای رو به گسترش باشد. همین امر موجب شده‌است که این تکنیک از بعد تئوری نیز رشد فزاینده‌ای داشته باشد و به یکی از شاخه‌های فعال در علم تحقیق در عملیات تبدیل شود.
در سال ۱۹۵۷، فارل با استفاه از روشی همانند اندازه‌گیری کارایی در مباحث مهندسی، به اندازه‌گیری کارایی برای واحد تولیدی اقدام کرد. موردی که فارل برای اندازه‌گیری کارایی مد نظر قرار داد، شامل یک ورودی و یک خروجی بود. چارنز، کوپر و رودز دیدگاه فارل را توسعه دادند والگویی را ارئه کردند که توانایی اندازه‌گیری کارایی به چندین ورودی و خروجی را داشت.این الگو، تحت عنوان تحلیل پوششی داده‌ها، نام گرفت و اول بار، در رساله دکترای، ادوارد رودز و به راهنمایی کوپر تحت عنوان ارزیابی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مدارس ملی آمریکا در سال ۱۹۷۶ در دانشگاه کارنگی مورد استفاده قرار گرفت.(مهرگان۱۳۸۳)
شکل ۳-۱ : مرز کارا
تحلیل پوششی داده‌ها توان مدیریت در استفاده بهینه از امکانات موجود را به صورت امتیاز کارایی محاسبه می‌کند. در این تکنیک واحدهایی که از بیشترین ظرفیت منابع خود استفاده کنند به عنوان واحد کارا شناخته شده و مابقی واحدها با آن ها سنجیده می‌شوند.
روش کار این تکنیک بدین صورت است که ابتدا شاخصهای ورودی و خروجی که بیان کننده منابع مصرف شده و تولیدات سازمان هستند شناسایی و محاسبه می‌شوند. سپس مدل مناسب DEA برای محاسبه کارایی واحدها اجرا می‌شود.
شکل۳-۲: واحد تصمیم گیرنده
مجموعه مدلهای DEA، برای ارزیابی کارایی DMUها و رتبه بندی واحدهای کارا استفاده می‌شود. مدل CCR مدل پایه ای بسیاری از مدلهای دیگر است و آن ها را می‌توان با ایجاد تغییرات مناسب از مدل CCR به دست آورد. قیود مدل‌ها بر اساس اصول موضوعه مطرح شده در تئوری DEA طراحی می‌شوند. بنابراین تفاوت در مدل‌ها به دلیل تفاوت در نگرش و استفاده از اصول موضوعه است.
در زیر برنامه‌ریزی خطی مدل CCR آورده شده است:
بعضی از مدلهای دیگر DEA عبارتند از : مدل BCC، مدل FDH، مدل ADD، مدل SBMکه هر کدام دارای قابلیت‌ها و ویژگیهایی هستند. مدلهای مختلف در خواصی مانند بازده به مقیاس[۱۰۸] و ماهیت[۱۰۹] بهبود یا نوع مسیر بهبود متفاوت می‌باشند.
از یک دیدگاه مدلهای DEA به دو دسته مدلهای با ماهیت ورودی و مدلهای با ماهیت خروجی تقسیم می‌شوند. هدف مدلهای با ماهیت ورودی، ارائه مسیر بهبود با کاهش ورودی‌ها و هدف مدلهای با ماهیت خروجی، طراحی مسیر بهبود با افزایش خروجی‌ها است.
بازده به مقیاس یکی از خصوصیات جامعه DMUهای تحت مطالعه است و مدل انتخاب شده برای ارزیابی کارایی باید براساس آن انتخاب شود.
بنابراین هر کدام از این مدل‌ها باید در شرایط مناسب خود به کار گرفته شوند تا نتیجه ارزیابی دارای صحت نظری نیز باشد.
