نتیجه آزمون فرضیه اصلی اول: فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% رد شده و فرضیه H₁ مبنی بر این که “بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد مالی ( EPS) شرکتهای متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد. “، تایید می گردد.
نتیجه آزمون فرضیه فرعی اول: فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% پذیرفته شده و فرضیه H₁ مبنی بر این که “بین نرخ رشد سرمایه فکری با بازده حقوق صاحبان سرمایه(ROE) شرکتهای متوسط و بزرگ،رابطه معنادار وجود دارد."، تایید نمی گردد.
نتیجه آزمون فرضیه فرعی دوم: فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% رد شده و فرضیه H₁ مبنی بر این که ” بین نرخ رشد سرمایه فکری با بازده داراییها(ROA) شرکتهای متوسط و بزرگ،رابطه معنادار وجود دارد."، تایید می گردد.
نتیجه آزمون فرضیه اصلی دوم: فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% رد شده و فرضیه H₁ مبنی بر این که “بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد بازار® شرکتهای متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد “، تایید می گردد.
نتیجه آزمون فرضیه اصلی سوم: فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% پذیرفته شده و فرضیه H₁ مبنی بر این که “بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد مالی ( EVA) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار دارد. “، تایید نمی گردد.
فصل پنجم
بحث ،نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱ مقدمه
این تحقیق؛ رابطه بین نرخ رشد سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها را از لحاظ حسابداری، بازار و مالی، مورد بررسی قرار می دهد. سؤالات و اهداف تحقیق در فصول گذشته تبیین شد و بر اساس آنها و مبانی نظری تحقیق؛ سه فرضیه اصلی و دو فرضیه فرعی(برای فرضیه اصلی اول) در فصل سوم، به همراه مدل ارائه گردید. در فصل چهارم داده های مورد نیاز، جهت آزمون فرضیه‌ های تحقیق جمع آوری و به عنوان منبعی برای تجزیه و تحلیل، استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از روش­های آمار توصیفی، آمار استنباطی و همچنین رسم جداول، استفاده نمودیم.

حال در فصل پنجم که مرحله پایانی تحقیق می باشد، ارزیابی و تشریح جزء به جزء؛ نتایج فرضیات تحلیل شده مربوط به فصل چهارم، تبیین می شود. در نهایت به ارائه پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق ، پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی و محدودیت های تحقیق، می پردازیم.
۵-۲ نتیجه گیری تحقیق
۵-۲-۱ فرضیه اصلی اول
« بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد مالی ( EPS) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد.»
برای تایید یا رد این فرضیه با توجه به جدول نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون فرضیه اصلی اول؛ مقدار آماره F بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد و سطح معنی‌داری (sig) متغیر نرخ رشد سرمایه فکری(۰٫۰۰)کمتر از سطح معنی‌داری در نظر گرفته شده در پژوهش حاضر (۵%) است؛. همچنین قدرمطلق آماره t مربوط به این متغیر؛ بزرگتر از نقاط بحرانی t با همان درجه آزادی می باشد. بنابراین با رد فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% و تایید فرضیه H₁، می توان گفت که فرضیه: «بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد مالی ( EPS) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد»؛ تایید می گردد.
هر چند فرضیه اول تایید شده است، ولی مقدار ضریب عدد ثابت، منفی می باشد یعنی رابطه معکوس با سود هر سهم دارد. بهتر است برای افزایش در سود هر سهم شرکت ؛ تعداد سهام سهامداران بالفعل، حداقل ثابت بماند تا اینکه افزایش یابد. چون افزایش در انتشار تعداد سهام باعث کاهش، نسبت سود هر سهم می شود. کاهش در نسبت سود هر سهم نیز، باعث کاهش ثروت سهامداران و در نهایت شرکت نمی تواند در پروژه های کلان و سودآور سرمایه گذاری کند؛ و فرصت رشد را از دست خواهند داد. در ضمن ضریب تعیین تعدیل نشان دهنده ی این است که؛ متغیرهای مستقل فقط ۴۵% می تواند؛ متغیر وابسته را پوشش دهند. البته نرخ رشد سرمایه فکری سود هر سهم سال قبل رابطه معناداری با متغیر وابسته دارند. در حالت کلی چون معنی داری آماره F کمتر از ۵% می باشد، مدل به حالت کلی معنادار می باشد.
۵-۲-۱-۱ فرضیه فرعی اول
« بین نرخ رشد سرمایه فکری با بازده حقوق صاحبان سهام(ROE) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد.»
برای تایید یا رد این فرضیه با توجه به جدول نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون فرضیه فرعی اول؛ مقدار آماره F بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد و سطح معنی‌داری (sig) متغیر نرخ رشد سرمایه فکری(۰٫۳۳۷) بیشتر از سطح معنی‌داری در نظر گرفته شده در پژوهش حاضر (۵%) است؛. ولی قدرمطلق آماره t مربوط به این متغیر؛ کوچکتر از نقاط بحرانی t با همان درجه آزادی می باشد. بنابراین با پذیرفتن فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% و رد فرضیه H₁، می توان گفت که فرضیه: «بین نرخ رشد سرمایه فکری با بازده حقوق صاحبان سهام(ROE) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد»؛ تایید نمی گردد.
بازده حقوق صاحبان سهام، اندازه گیری سود سرمایه گذاری مالکان را نشان می دهد و با توجه به اینکه این فرضیه تایید نشده است. یک عامل آن ممکن است به مشکلات نمایندگی برگردد وعامل دیگر شرایط اقتصادی مملکت می باشد. با توجه به داده های آماری چند سال مورد بررسی تحقیق؛ اکثر شرکت ها وضعیت مناسبی از لحاظ سوددهی نداشتند. مورد دیگر هم استفاده اثربخش از اهرم می باشد که شاید مدیران نتوانستند از وجوه استقراض شده غیرمالکان، استفاده کنند. با توجه به نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون، سطح معناداری تمام متغیرهای مستقل بیشتر از ۵% می باشد که به این ترتیب چون چولگی متغیرها همواره به راست بوده با پذیرش H₀ ؛ فرضیه تایید نمی گردد هر چند که مقدار آماره F هم بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد. در ضمن ضریب تعیین تعدیل شده؛ نشان دهنده ی این است که، چهار متغیر مستقل فقط ۵۸% از متغیرهای وابسته را تبیین می نمایند.
۵-۲-۱-۲ فرضیه فرعی دوم
« بین نرخ رشد سرمایه فکری با بازده دارایی ها(ROA) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد.»
برای تایید یا رد این فرضیه با توجه به جدول نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون فرضیه فرعی دوم؛ مقدار آماره F بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد و سطح معنی‌داری (sig) متغیر نرخ رشد سرمایه فکری(۰٫۰۰)کمتر از سطح معنی‌داری در نظر گرفته شده در پژوهش حاضر (۵%) است؛ . ولی قدرمطلق آماره t مربوط به این متغیر؛ بیشتر از نقاط بحرانی t با همان درجه آزادی می باشد. بنابراین با رد فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% و پذیرفتن فرضیه H₁، می توان گفت که فرضیه: «بین نرخ رشد سرمایه فکری با بازده دارایی ها(ROA) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد»؛ تایید می گردد.
بازده دارایی ها، بیانگر سودآوری کلی دارایی ها است و هرگاه بخواهیم کارایی یک مدیر را ارزیابی نماییم به عنوان یکی از شاخص ها؛ می تواند مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اینکه این فرضیه تایید شده است، شاید به این دلیل باشد که مدیر بصورت کارا از امکانات و دارایی های بالفعل و بالقوه شرکت استفاده کرده است و یا بازار از شکل قوی کارایی برخوردار بوده یعنی اطلاعات گذشته تأثیری در کارایی نداشته است و تقارن اطلاعاتی وجود دارد. . با توجه به نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون، سطح معناداری متغیرهای مستقل نظیر: نرخ رشد سرمایه فکری، نوع صنعت و بازده دارایی های سال قبل کمتر از ۵% می باشد و چون چولگی متغیرها همواره به راست بوده با رد H₀ ؛ فرضیه تایید می گردد هر چند که مقدار آماره F هم بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد. در ضمن ضریب تعیین تعدیل شده؛ نشان دهنده ی این است که، چهار متغیر مستقل تقریباً ۲۳% از متغیرهای وابسته را تبیین می نمایند.
۵-۲-۲ فرضیه اصلی دوم
« بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد بازار® شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد.»
برای تایید یا رد این فرضیه با توجه به جدول نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون فرضیه اصلی دوم؛ مقدار آماره F بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد و سطح معنی‌داری (sig) متغیر نرخ رشد سرمایه فکری(۰٫۰۰۰۰)کمتر از سطح معنی‌داری در نظر گرفته شده در پژوهش حاضر (۵%) است؛. ولی قدرمطلق آماره t مربوط به این متغیر؛ بزرگتر از نقاط بحرانی t با همان درجه آزادی می باشد. بنابراین با رد فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% و پذیرفتن فرضیه H₁، می توان گفت که فرضیه: «بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد بازار® شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد» ؛ تایید می گردد.
تغییرات در قیمت سهام ، می تواند به دلیل تقسیم سود یا تعدیل به خاطر تجزیه باشد. بازده کل حاصل از مالکیت سهام؛ از تقسیمات سود و دیگر پرداخت های نقدی و بهره، حاصل می گردد. رابطه مثبت و معنادار عملکرد شرکت با سرمایه ‌فکری بیانگر آن است که بازار نسبت به شرکت‌هایی که عملکرد بهتری دارند واکنش مثبت نشان می‌دهد و این باعث افزایش تفاوت ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت‌ها می‌گردد.
با توجه به اینکه این فرضیه تایید شده است؛ ممکن است به دلایلی نظیر: وضعیت مناسب شرکت ها در صنعت بوده، دورنمای درآمدی خوبی برای شرکت وجود داشته، سیکل مناسب بازار سهام، بازار از شکل قوّی برخوردار بوده یا عوامل بین المللی و غیره باشد. با توجه به نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون، سطح معناداری متغیرهای مستقل نظیر: نرخ رشد سرمایه فکری و بازده سالانه سهام سال قبل کمتر از ۵% می باشد و چون چولگی متغیرها همواره به راست بوده با رد H₀ ؛ فرضیه تایید می گردد هر چند که مقدار آماره F هم بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد. در ضمن ضریب تعیین تعدیل شده؛ نشان دهنده ی این است که، چهار متغیر مستقل معادل ۴۵% از متغیرهای وابسته را تبیین می نمایند.
۵-۲-۳ فرضیه اصلی سوم
«این نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد حسابداری ( EVA) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد.»
برای تایید یا رد این فرضیه با توجه به جدول نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون فرضیه اصلی سوم؛ مقدار آماره F بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد و سطح معنی‌داری (sig) متغیر نرخ رشد سرمایه فکری(۰٫۴۲) بیشتر از سطح معنی‌داری در نظر گرفته شده در پژوهش حاضر (۵%) است؛ . ولی قدرمطلق آماره t مربوط به این متغیر؛ کمتر از نقاط بحرانی t با همان درجه آزادی می باشد. بنابراین با پذیرفتن فرضیه H₀ در سطح اطمینان ۹۵% و رد فرضیه H₁، می توان گفت که فرضیه: «بین نرخ رشد سرمایه فکری با عملکرد حسابداری( EVA) شرکت های متوسط و بزرگ، رابطه معنادار وجود دارد» ؛ تایید نمی گردد.
با توجه به اینکه این فرضیه تایید نشده است ؛ پس می توان گفت که شرکت ها نتوانستند؛ حداقل بخشی از هزینه های اقتصادی وجوه سرمایه گذاری شده را پوشش دهند و سودی هم، اضافه بر آن بر جای گذارند. علاوه بر این درک وفهم ارتباط بین نرخ رشد سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها، جدای از حفظ منافع سرمایه گذاران اعم از بالفعل و بالقوه؛ باعث رشد شرکت و در نهایت باعث حداکثر کردن سود یا حداکثر کردن ثروت می شود که این هدف نیز تحقق نیافته است. با توجه به نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون، سطح معناداری متغیرهای مستقل نظیر: نرخ رشد سرمایه فکری و نوع صنعت بیشتر از ۵% می باشد و چون چولگی متغیرها همواره به راست بوده با پذیرفتن H₀ ؛ فرضیه تایید نمی گردد هر چند که مقدار آماره F هم بیانگر معناداری کلی مدل رگرسیون، می باشد. در ضمن ضریب تعیین تعدیل شده؛ نشان دهنده ی این است که، چهار متغیر مستقل معادل ۵۴% از متغیرهای وابسته را تبیین می نمایند.
۵-۳ پیشنهادهای اجرایی تحقیق
همانطور که قبلاً بیان شد؛ مدیران بیشتر از سرمایه گذاران خارج از شرکت، درباره دورنمای آتی آن اطلاعات در اختیار دارند، که این را عدم تقارن اطلاعاتی گویند. و این موضوع تأثیر بسزایی بر ساختار سرمایه بهینه شرکت دارد. هچنین بیان گردید که مهم ترین عوامل مؤثر در تصمیم گیری های مربوط به ساختار سرمایه؛ ثبات فروش، ساختار دارایی های شرکت، اهرم عملیاتی، نرخ رشد، سودآوری، نگرش مدیران، شرایط بازار، شرایط داخلی شرکت ها و غیره می باشد. با توجه به داده های آماری چند سال مورد بررسی تحقیق؛ اکثر شرکت ها وضعیت مناسبی از لحاظ سوددهی نداشتند. مورد دیگر هم استفاده اثربخش از اهرم می باشد که شاید مدیران نتوانستند از وجوه استقراض شده غیرمالکان، استفاده کنند.
اهمّیت فرصت های رشد برای سرمایه گذاران مؤید تمایل بیشتری به افشای اطلاعات در مورد بخش های مختلف شرکت می باشد، زیرا اطلاعات مربوط به سودآوری در مورد بخش های مختلف، سهامداران را قادر می سازد که بخش های سودآور و غیرسودآور را از عملیات شرکت تفکیک نمایند. این ایجاد اعتماد برای سهامداران؛ باعث می شود که آنها تمایل بیشتری برای سرمایه گذاری از خود نشان دهند. شرکت هایی که دارای اهرم زیادی هستند؛ افزایش در سود خالص (پیش از بهره) موجب تقویت و افزایش ایمنی اوراق قرضه و سایر بدهی های شرکت می شوند، به گونه ای که اطلاعات درست ، صحیح و به هنگام مربوط به سود خالص، مورد استقبال دارندگان اوراق قرضه، قرار می گیرد و در این حالت؛ شرکت می تواند در پروژه های جدید با سوددهی زیاد شرکت کند تا با این عمل بتواند میزان سود هر سهم را افزایش دهد. همچنین مدیر سرمایه لازم برای فراهم کردن دارایی های مورد نیاز شرکت با پیشرفت تکنولوژی را بدست می آورد. در این صورت توانایی خود را نسبت به استفاده از این دارایی ها بروز داده تا بتواند میزان کارایی خود را بالا ببرد و جدای از حفظ منافع سرمایه گذاران باعث رشد شرکت و در نهایت باعث حداکثر کردن سود یا حداکثر کردن ثروت می شود. و خود نیز از لحاظ انگیزشی به پاداش مورد نظر می رسد. در این خصوص ارزش افزوده اقتصادی نقش بسزایی ایفاء می نماید. یکی از مصادیق کارایی مدیریت؛ استفاده بهینه از منابع موجود، در شرکت است. یعنی برخورداری از شاخص های سرمایه فکری مناسب که در نهایت باعث افزایش بازدهی صاحبان سهام می گردد و سود به عنوان شاخص ارزیابی کارایی مدیران مطرح می شود.
شناخت ارزش سرمایه فکری و متغیرهای مؤثر بر آن موجب خواهد شد تا مدیران متغیرهایی را که نقش اساسی در ایجاد ارزش دارند را؛ شناسایی و در جهت بهبود آنها، گام بردارند و یا حتی عوامل مخرّب ارزش را از بین برده و یا تضعیف کنند که بدین ترتیبب مدیران می توانند در ایجاد ارزش به صورت اثربخش و کارا عمل کنند. حال با توجه به تجزیه وتحلیل فرضیات، می توان پیشنهادات کلی زیرا بیان کرد:
بجای افزایش در انتشار تعداد سهام، می توان از اهرم های دیگر استفاده کرد که شاید مدیران نتوانستند از وجوه استقراض شده غیرمالکان، استفاده کنند. با استمرار سود دهی شرکت ها، اعتبار شرکت بیشتر می شود و در یک بازه زمانی معیّنی می توان بدهی را پرداخت نمود و سود هر سهم را افزایش داد. بنابراین می توان از استراتژی جایگزین کردن بدهی به جای سهام، در ساختارسرمایه استفاده نمود. بدهی ها به دو دلیل ارزان تر می باشند: وام دهنده؛ ریسک کمتری می پذیرد، پس بازده کمتری انتظار دارد. دلیل مهم تر؛ صرفه جویی مالیاتی ناشی از پرداخت بهره می باشد که طبق قوانین مالیاتی، بهره وام ها، هزینه ی قابل قبول در محاسبات مالیات می باشد.
نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون بر این مطلب تاکید دارد که نرخ رشد سرمایه فکری در آماره t همواره بیشتر از نوع صنعت می باشد. با توجه به تایید پذیری و ارتباط آن با سرمایه فکری؛ توجه خاص به مشخصه های سرمایه فکری و استفاده گسترده تر از دارایی های نامشهود با تکنولوژی بالا ، توصیه می شود.
عدم تقارن اطلاعاتی مشکلاتی را فراهم می آورد که برای برطرف کردن آن بهتر است، برای مدیران ایجاد انگیزش شود تا جدای از حفظ منافع سرمایه گذاران باعث رشد شرکت و در نهایت باعث حداکثر کردن سود یا حداکثر کردن ثروت شود.
استفاده از دارایی های با تکنولوزی بالا و اثربخش می تواند کالاها و خدمات با کیفیت فراهم آورد که تأثیر در فروش و ثبات فروش را بهمراه دارد که خود باعث افزایش سود می شود، در نتیجه بازده و کارایی مدیر را افزایش می دهد.
برای ارتقاء عملکرد بازار می توان وضعیت شرکت ها را در صنعت بررسی کرد یا به بازار کارای نیمه قوّی یا حتی بازار کارای قوّی تاکید نمود یا به عوامل بین المللی توجه داشت. در هر صورت ارزش بازار و سود هر سهم باید، نسبت به سنوات قبل دارای رشد باشد و این برمی گردد به توضیحاتی که ارائه شد.
ارزش افزوده اقتصادی برای تعیین اهداف، اندازه گیری عملکرد، ارزیابی راهبردها، تخصیص سرمایه، طراحی سیستم پاداش، افزایش سرمایه و قیمت گذاری، عملی است. که این تحقیق نشان می دهد این پارامترها تحقق پیدا نکرده است.
با وجود پیچیدگی محاسبه EVAو با توجه به مزایای متعدد آن و جامعیت نسبی آن نسبت به سایر اهرم ها و متغیرهای مالی و اقتصادی شرکتها، که در بورس اوراق بهادار تهران برای ارزیابی عملکرد اقتصادی شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده و محاسبه آن به جای سایر موارد، سفارش می شود. هر چند فرضیه مربوط به آن تایید نشده است.
۵-۴ محدودیت‌های پژوهش
از جمله محدودیت‌های پژوهش حاضر، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای محقق، امکان جمع آوری داده ها با حجم جامعه آماری بیشتر امکان پذیر نبود. چون شرکت های زیان ده در سال های مورد بررسی، زیاد بودند.
به دلیل پیچیده بودن محاسبه EVA و اینکه داده های واقعی تمام سال ها در نرم افزارExcel وEviews مورد استفاده قرار گیرد، بناچار برخی از شرکت هایی که انتخاب شده بودند به دلیل نداشتن داده های مورد نظر در برخی از سال ها، مجدداً حذف شدند.
۵-۵ پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی
با توجه به نتایج پژوهش حاضر پیشنهادات ذیل برای تحقیقات آتی ضروری به نظر می رسد.