۱- هوش شفاهی/ منطقی( هوش کاربردی)
۲- هوش فرهنگی۳/ نشان دهنده توانایی افراد در مواجه ی مؤثر با جنبه های فرهنگی محیط می باشد.
۳- هوش هیجانی که در۱۰ سال گذشته به عنوان مهمترین عامل موفقیت مدیران مطرح بوده است. (گرین و هیل۴،۲۰۰۵) .
۲-۴- انواع هوش
۲-۴-۱- هوش مصنوعی۵
هوش مصنوعی را باید عرصه پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانش ها، علوم و فنون قدیم و جدید دانست.ریشه ها و ایده های اصلی آن را باید در فلسفه، زبانشناسی، ریاضیات، روانشناسی، نورولوژی و فیزیولوژی نشان گرفت و شاخه ها، فردها و کاربرد های گونه گونه و فراوان آن را در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست شناسی و پزشکی، علوم ارتباطات و زمینه های بسیار دیگر.هدف هوش مصنوعی به طور کلی ساخت ماشینی است که بتواند ((فکر)) کند. اما برای دسته بندی و تعریف ماشین های متفکر، می بایست به تعریف ((هوش)) پرداخت.همچنین به تعاریفی برای((آگاهی)) و ((درک)) نیازمندیم و در نهایت به معیاری برای سنجش هوش یک ماشین نیازمندیم. با وجودی که برآورده سازی نیازهای صنایع نظامی، مهمترین عامل توسعه و رشد هوش مصنوعی بوده است، هم اکنون از فرآورده های این شاخه از علوم در صنایع پزشکی، رباتیک، پیش بینی وضع هوا، نقشه برداری و شناسایی عوارض، تشخیص صدا، تشخیص گفتار و دست خط و بازی ها و نرم افزار های رایانه ای استفاده می شود. مباحث هوش مصنوعی پیش از بوجود آمدن علوم الکترونیک،توسط فلاسفه و ریاضیدانانی نظیر بول۶که اقدام به ارائه قوانین و نظریه هایی در باب منطق نمودند، مطرح شده بود. در سال ۱۹۴۳با اختراع رایانه های الکترونیکی، هوش مصنوعی دانشمندان را به چالشی بزرگ فرا خواند. به نظر می رسید، فناوری در نهایت قادر به شبیه سازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود. با وجود مخالفت گروهی از متفکرین با هوش مصنوعی که با دیده تردید به کارآمدی آن می نگریستند تنها پس از ۴ دهه، شاهد تولد ماشین های شطرنج باز و دیگر سامانه های هوشمند در صنایع گوناگون هستیم. نام هوش مصنوعی در سال۱۹۶۵ میلادی بعنوان یک دانش جدید ابداع گردید. البته فعالیت در زمینه این علم از سال ۱۹۶۰ میلادی شروع شده بود ولی تعریف دقیقی که مورد قبول همه دانشمندان این علم باشد ارائه نشده است.
هوش مصنوعی عبارت است از بکارگیری رایانه برای انجام کارهایی که اگر همان کارها را انسان انجام می داد هوشمندانه نامیده می شد. هوش مصنوعی تلاشی است برای ایجاد سیستم های مبتنی
۱- Gardner
۲- Morphi
۳- Cultural Intelligence
۴-Green & Hill
۵- AI:Artificial intelligence
۶-Bool
بر رایانه( هم سخت افزار و هم نرم افزار ) که مانند انسان رفتار کنند. سیستم هایی که می توانند زبان های طبیعی را یاد بگیرند و کارهای فیزیکی هماهنگ را به انجام رسانند(آدمک های آهنی) از یک دستگاه ادراکی استفاده می کنند که رفتارهای فیزیکی و زبانی آنها را آگاه می سازند (سیستم های ادراکی شفاهی و دیداری).
سیستم های خبره برخی ویژگی های مهارت، خبرگی، قدرت تصمیم گیری همچنین منطق، استدلال و ویژگی های شعور متعارف انسانها را به نمایش می گذارند.
نمودار شماره ۲-۱ اعضای خانواده هوش مصنوعی را نشان می دهد. عضو مهم دیگر هوش مصنوعی، ماشین های هوشمند است، یعنی سخت افزار فیزیکی که این کارها را به انجام می رساند.
هوش مصنوعی
سیستم های تمیز دهنده
دستگاه های خود پرداز
زبان طبیعی
سیستم های خبره
ماشین ها
نمودار شماره ۲-۱: خانواده هوش مصنوعی(نیسنفلد، ۱۹۸۹)
سیستم های هوش مصنوعی موفق مبتنی بر تجربه، دانش و الگو های انتخابی انسان در استدلال هایش هستند ولی این سیستم ها هوش انسان ها را به نمایش نمی گذارند و راه حل های نو و تازه برای مسائل ارائه نمی دهند.
سیستم های موجود قدرت خبرگان را گسترش می دهند ولی به هیچ وجه جانشین آنها نمی باشند و حائز
هوش و شعور انسان در کل نیستند.(نیسنفلد۱،۱۹۸۹).
۲-۴-۲- هوش طبیعی
عامل مهم متمایز کننده انسان از سایر حیوانات توان انسان در همراه کردن چیزهای متفاوت با یکدیگر برای به خاطر سپردن آنها و استفاده از استعاره و قیاس ( مشابهت ) انسان با بهره گرفتن از استعاره و قیاس قواعد جدیدی ایجاد می کند و قواعد قدیمی را در وضعیت های جدید بکار می گیرد و گهگاه نیز بصورت شهودی یا غریزی و بدون بکارگیری قواعد رفتار می کند. بیشتر آن چیزی که شعور متعارف در انسان نامیده
می شود در توان او برای ایجاد استعاره و قیاس نهفته است. هوش طبیعی انسان همچنین توان منحصر به فردی برای تحمیل دستگاه ادراکی به دنیای اطرافش دارد. مفاهیم کلان نظیر علت و معلول، زمان و مفاهیم خرد نظیر صبحانه، نهار، شام همه توسط انسان ها بر محیط اطرافشان تحمیل شده اند. از ویژگی های محوری رفتار هوشمند انسان، اندیشه و عمل بر اساس این مفاهیم است.
۱-Nisenfeld
ویژگی ها | هوش طبیعی (انسان) |
هوش مصنوعی (ماشین) |
قابلیت بدست آوردن مقدار زیادی اطلاعات خارجی | بالا | پایین |
قابلیت استفاده از انواع گیرنده ( چشم، گوش، بویایی، چشایی) | بالا | پایین |
قابلیت خلاق بودن و تصور | بالا | پایین |
قابلیت یادگیری از تجربه | بالا | پایین |