زبان ها ی برنامه نویسی
مهندسی پروتکل ها
نرم افزارهای کاربردی
شامل :
- پروتکل های شبکه
- شبکه های ذخیره سازی داده
- فناوری های رمزنگاری و امنیتی
- سخت افزار( کامپیوترهای شخصی ، سرویس دهندگان) و …
- طراحی بانک های اطلاعاتی
- زبان های ارائه محتوا در وب نظیر HTML,XML
- تشخیص و پیشگیری از حملات
کاربردهای اطلاعات(IA  )
در کاربردهای اطلاعات ، موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد:
ارائه خدمات اشتراک دانش
مدیریت عمومی
سرویس های اجتماعی
راه حل های تجاری
تولید و نشر محتوا
شامل :
- آموزش
- فرصت های اقتصادی و تولید درآمد
- توسعه روستائی
- بهبود سلامت شهروندان نظیر استفاده از درمان راه دور
- امنیت و مونیتورینگ مسائل زیست محیطی
- مدیریت اقتصادی و دولتی
- کتابخانه های الکترونیکی
- تجارت الکترونیکی
- بانکداری الکترونیکی
- آموزش الکترونیکی  و …
همانگونه که ملاحظه می شود برای هر یک از بخش های سه گانه در فناوری اطلاعات و ارتباطات، محدوده خاصی در نظر گرفته شده است ولی در عمل تعیین دقیق این محدوده، امری دشوار و گاها غیرممکن است. مثلا برنامه های نرمافزاری در بخش فناوری اطلاعات قرار گرفته ولی امکان پیاده سازی آنان درزیر مجموعه کاربردهای اطلاعات ( IA ) نیز وجود خواهد داشت. همچنین ارتباطات چندرسانه ای در زیر مجموعه زیرساخت اطلاعات ( II ) قرار گرفته شده اند ولی امکان پیاده سازی برخی از ویژگی های مالتی مدیا در زیرمجموعه فناوری اطلاعات ( IT ) ، نیز وجود دارد.

علی رغم عدم وجود محدوده ای مشخص و شفاف برای هر یک از عناصر موجود در بخشهای سه گانه زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات، می توان با لحاظ نمودن وزن بکارگیری امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در هر یک از بخش ها، به یک مرزبندی خاص دست یافت.
عناصر زیرساخت اطلاعات ( II ) ، نیازمند استفاده از تجهیزات و امکانات فیزیکی گسترده ای نظیر سیستم های سوئیچینگ، روتینگ، شبکه ای گسترده ازخطوط تلفن ثابت، سیار و شبکه های رادیوئی، می باشند. در این رابطه و به منظور انجام عملیات و مدیریت زیرساخت فیزیکی متشکل از عناصر و تجهیزات سخت افزاری، می بایست از سخت افزار و نرم افزارهای متعددی استفاده شود. باطراحی و پیاده سازی زیرساخت اطلاعات ( بستر ارتباطی )، امکان ارتباط دستگاه های مختلفی نظیر تلفن های ثابت، تلفن های سلولی، دستگاه های بدون کابل، کامپیوترهای شخصی و سرویس دهندگان به شبکه فراهم و آنان قادر به استفاده از سرویس ها و خدمات مختلفی می باشند. ارتباط با زیرساخت اطلاعاتی( ارتباطی ) ممکن است مستقیما” (از طریق شبکه ایجاد شده) و یا با بهره گرفتن از تجهیزات خاصی نظیر مودم، کارت های ISDN، خطوط DSL و یا دستگاه های بدون کابل، ایجاد گردد. معمولا” برای سنجش میزان شکاف دیجیتالی بین جوامع فقیرو ثروتمند، به تنوع، تعداد و کیفیت وسایل ارتباطی به زیرساخت، استناد می گردد. بدیهی است با فرض ایجاد زیر ساخت اطلاعات، بدون وجود دستگاه های ارتباطی ( از بعد کمی و کیفی)، امکان استفاده مطلوب و بهینه از زیر ساخت و درنهایت بهره مندی از دستاوردها و پتانسیل های ارائه شده در بخش های فناوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات، وجود نخواهد داشت. دستگاه های ارتباطی( نظیر تلفن های ثابت، سلولی ) به عنوان شرط لازم برای ورود به بزرگراه های اطلاعاتی مطرح می باشند. بدیهی است تنوع، کیفیت و مقرون به صرفه بودن دستگاه های ارتباطی، گزینه های متعددی را به منظور استفاده از منابع اطلاعاتی در اختیار متقاضیان، قرار می دهد. امکان دستیابی آحاد جامعه به منابع اطلاعاتی، یکی از عناصر اصلی سیاست گذاری در زمان تعریف استراتژی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر جامعه می باشد.  در زیر مجموعه فناوری اطلاعات ( IT ) ، از سخت افزارهای متعددی نظیر سرویس دهندگان، ایستگاه های کاری و برخی کامپیوترهای بزرگ به همراه دستگاه های ذخیره سازی مختلفی، استفاده می گردد ( نظیر استفاده ازکامپیوترهای داخلی که مسئول سرویس دهی به سایر عناصر موجود در بخش فناوری اطلاعات بوده و یا سرویس دهندگان خارجی که مسئولیت ارائه سرویس های داده نظیر اینترنت را بر عهده دارند). علیرغم استفاده گسترده از عناصر سخت افزاری در زیر مجموعه فناوری اطلاعات، نرم افزار حضوری چشمگیرتر داشته و اکثر عملیات نسبت داده شده به این بخش مستلزم استفاده از نرم افزار می باشد.
هدف عمده در بخش کاربردهای اطلاعات، ارائه سرویس ها و خدمات گسترده به منظور افزایش کارائی و بهره وری در ابعاد متفاوت اجتماعی در یک جامعه اطلاعاتی است. در این رابطه با توجه به نقش محوری و حمایت بخش زیرساخت اطلاعات و دستاوردهای بخش فناوری اطلاعات، امکان ارائه سرویس ها و خدمات متنوع، گسترده و پویائی در بخش کاربردهای اطلاعات، فراهم می گردد. دربخش کاربردهای اطلاعات، علیرغم استفاده از سخت افزار، محور عملیات وهسته اساسی را طراحی و پیاده سازی نرم افزار تشکیل می دهد.
همانگونه که ملاحظه می شود، در زیرساخت اطلاعات علیرغم استفاده از نرم افزار، سخت افزار حضوری برجسته دار داشته و این وضعیت در بخش های فناوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات، برعکس می باشد. پس از ایجاد هر یک از بخش های سه گانه فناوری اطلاعات و ارتباطات، زیر ساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد و امکان ارتباط آن با سایر بخش ها به منظور نیل به توسعه همه جانبه وجود خواهد داشت. در این راستا لازم است که تلاش لازم در خصوص ایجاد سه بخش اشاره شده به صورت مستمر، سیستماتیک و هدفمند، دنبال شود. بدیهی است تعلل در هر یک از بخش های فوق، امکان استفاده از مزایا ودستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات را عملا” با مشکل مواجه می نماید. در برخی از کشورها با توجه به جایگاه گسترده تجهیزات سخت افزاری و ارتباطی در ایجاد زیر ساخت اطلاعات، تمامی تلاش انجام شده در جهت توسعه فناوری ا طلاعات و ارتباطات، محدود به این بخش بوده و به سایر بخش ها ( فناوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات ) کمتر توجه می گردد. فراموش نکنیم که زیرساخت اطلاعات، صرفا” بستر ارتباطی و گزینه های متعددی را به منظور استفاده از دستاوردها و مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار شهروندان یک جامعه قرارداده و می بایست تلاش مضاعفی در جهت توسعه سایر بخشها و یا ایجاد زیرساخت های جانبی دیگر نیز صورت پذیرد. مثلا” بدون وجود یک زیر ساخت قانونی، امکان استفاده از مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات درمواردی همچون تجارت الکترونیکی، وجود نخواهد داشت.
دولت الکترونیک و توسعه خدمات نوین
دولت الکترونیک (E-Government) یک واژه عام است که برای مفاهیمی از قبیل خدمات الکترونیک، دموکراسی الکترونیک و از همه مهم تر، مدیریت / نظارت الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد. این به کار گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) است که دسترسی به خدمات دولتی و در مقابل ارائه خدمات توسط دولت را در جهت سود رسانی به شهروندان ، شریک های تجاری دولت، بخش های عمومی و بخش های خصوصی افزایش می دهد. دولت الکترونیک فرآیندهای جاری مبتنی بر کاغذ را مکانیزه می نماید که این خود باعث سرعت بخشی روش های جدید مدیریت می شود. این سیستم، بین مقام های دولتی، بخش های خصوصی و شهروندان پل ارتباطی ایجاد می نماید. مهم تر از همه، امکان اعمال یک کنترل اثر بخش را برای دولت در جهت استفاده بهینه از سرمایه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در مسیر توسعه فراهم می سازد.
فناوری در خدمت جامعه
یکی از فرصت هایی که فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی پیش رو قرار می دهند امکان استفاده از این فناوری برای مهندسی مجدد معماری دولت و قابل دسترس تر، کارآمدتر و پاسخ گو تر ساختن آن است. استفاده از ICT در فرایند حاکمیت (Governance) موجب پایدار شدن واقعیتی به نام دولت الکترونیک شده است. دولت الکترونیک وحاکمیت الکترونیک لازمه حکومت بر جامعه اطلاعاتی است. به عبارت دیگر برای حکومت بر جامعه اطلاعاتی و مدیریت آن نیاز به خلق دولت الکترونیک است و نمی توان با ساخت وفرآیند سنتی دولت، جامعه اطلاعاتی را مدیریت کرد. امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه و در حال گذر در تلاش اند تا با تدوین و اجرای پروژه های دولت الکترونیک خود را با واقعیات و محیط جدید منطبق سازند و از مزایای آن بهره گیرند. واقعیت این است که اگر طرح های دولت الکترونیک به گونه ای کارآمد و هدفمند طراحی و اجرا شوند می توان اصلاحات نهادی عمیقی را در بخش دولتی و اصلاح دولت به عمل آورند. این امر به ویژه برای دولت جمهوری اسلامی ایران که به دنبال اصلاح ساختار اداری است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
دولت الکترونیک:
دولت الکترونیک عبارت است از استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی برای متحول کردن دولت و فرایند حاکمیت از طریق قابل دسترس تر، کارآمدتر وپاسخگوتر کردن آن است. بر اساس تعریف دیگر دولت الکترونیک به معنای بهره گیری از قدرت اطلاعات و تکنولوژِی های اطلاعاتی برای ایجاد ساختار جدیدی از دولت است که با جامعه اطلاعاتی و شبکه ای هم خوان است. از این رو، دولت الکترونیک در برگیرنده توسعه وبه کارگیری زیر ساخت های اطلاعاتی و هم چنین تدوین و اجرای سیاست ها، قوانین و مقررات لازم برای تسهیل عملکرد جامعه اطلاعاتی یا دیجیتالی است. بنابراین، دولت الکترونیک در برگیرنده موارد زیر است :
1- ایجاد شرایط دسترسی بیشتر به اطلاعات دولتی
2- بهبود مشارکت مدنی از طریق تونایی بخشیدن به عموم مردم برای تعامل با مقامات دولتی از طریق ارتباطات تعاملی شبکه ای .
3- پاسخگویی از طریق شفاف تر ساختن فعالیت های آن و در نتیجه کاهش فرصت های فساد.
4- ایجاد فرصت های توسعه در مناطق روستایی ومحروم.
در واقع دولت الکترونیک از فناوری برای انجام اصلاحات از طریق تقویت شفافیت، حذف فاصله و دیگر شکاف ها و توانمندسازی افراد برای مشارکت در فرایندهای سیاسی ای که بر زندگی آنها تأثیر می گذارد استفاده می کند. با این حال دولت الکترونیک به خودی خود یک کلید مشکا گشا نیست . با این که دولت الکترونیک می تواند تغییرات را آسان تر و فرایندهای اداری جدید و کار آمدتری را خلق کند، اما تمام مشکلات فساد و نا کارآمدی را حل نخواهد کرد و نخواهد توانست بر تمام موانع فرا روی مشارکت مدنی غلبه کند. افزون بر این، دولت الکترونیک، دولت الکترونیک در نتیجه خرید رایانه های بیشتر با ایجاد وب سایت ها توسط دولت به وقوع نمی پیوندد. با این که ارائه یا انتقال خدمات به صورت بر خط می تواند نسبت به کانال های دیگر کارآمدتر و کم هزینه تر باشد، اما صرفه جویی در هزینه ها و بهبود خدمات به صورت خودکار نخواهد بود.
دولت الکترونیک فرآیندی است که نیازمند برنامه ریزی، گشایش پایدار منابع و اراده سیاسی است. استفاده از ICT ، استعداد آن را دارد که شیوه تعامل مردم با دولت و دولت ها را با یکدیگر دگرگون سازد. دولت الکترونیک شرایط دسترسی مردم به اطلاعات سودمند در مورد زندگی خود و اریه خدمات دولتی را بهبود می بخشد و فرصت های جدیدی را برای مشارکت در فرایندهای سیاسی ارائه می دهد. اما این در شرایطی تحقق می یابد که دولت الکترونیک در نهایت به حاکمیت الکترونیک تبدیل شود، نه استفاده از رایانه ها و نه خودکار سازی رویه های پیچیده هیچ کدام نمی تواند منجر به کارآمدی بیشتر در دولت یا بهبود مشارکت مدنی شود. دولت الکترونیک شبیه دیگر کاربرد های فناوری اطلاعاتی باید بخشی جدا ناپذیر از استراتژی کلی توسعه باشد. به عبارت دیگر، هر گونه استراتژِ دولت الکترونیک باید در نهایت به حاکمیت الکترونیک منتهی شود. تحت حاکمیت الکترونیک است که شرایط مشارکت مستقیم شهروندان در فعالیت های سیاسی ( که فراتر از دولت هستند ) فراهم می گردد. حاکمیت الکترونیک نیازمند تئوری و عمل جدید مدیریت دولتی است که بر اساس آن ساختارهای سازمانی سلسه مراتبی خشک، جای خود را به شبکه های پویا و نرمش پذیر از واحد های سازمانی می دهند هم چنین رویه های تصمیم گیری و سیاست گذاری متمرکز و از بالا به پائین جای خود را به رویه های مشارکتی افقی و حتی از پائین به بالا می دهند. برای ایجاد دولت های الکترونیک، دولت ها از استراتژی های متفاوتی پیروی می کنند. بعضی از دولت ها طرح های جامع بلند مدتی را تدوین کرده اند و بعضی دیگر تنها تعدادی از حوزه های کلیدی را شناسایی و روی آن متمرکزشده اند.
مراحل دولت الکترونیک
در تدوین استراتژی دولت الکترونیک با ید 3 مرحله را زیر نظر گرفت :
1- اسفاده از ICT برای گسترش دسترسی به اطلاعات دولتی: دولت ها به طور معمول حجم عظیمی از اطلاعات را تولید می کنند که قسمت عمده ای ازآن بالقوه برای افراد و حرفه ها سودمند هستند. می توان از ICT برای انتقال سریع و مستقیم این اطلاعات به شهروندان استفاده کرد.
2- گسترش مشارکت عمومی در دولت : دولت الکترونیک این پتانسیل را دارد که از طریق قرار دادن شهروندان در تعامل با سیاست گذاران در سراسر چرخه سیاست گذاری و در تمام سطوح دولت، شهروندان را در فرآیندهای حاکمیت مشارکت دهد. تقویت مشارکت مدنی به ایجاد اعتماد عمومی به دولت، کمک مهمی می کند.