- سیستمهای و فرآیندهای سازمانی
- تکنولوژی و نوآوری
- روابط تجاری از قبیل روابط با مشتریان ، عرضه کنندگان و شرکاء استراتژیک .
هنگامی که ادبیات تحقیق سرمایه فکری بررسی می شود؛ به نظر می رسد که بیشتر مدل های سرمایه فکری سعی کرده اند یا داشته اند که سه جزء را با یکسری ویژگیهای مشترک برای سرمایه فکری در نظر بگیرند .
- بعدانسانی
سرمایه انسانی یکی از مهمترین و به عبارتی مهمترین نوع داراییهای دانشی یا فکری در سازمان است بخاطر اینکه ؛ این داراییها منبع خلاقیت است . این نوع داراییها دانشی ضمنی در افراد داخل یک سازمان قرار دارد که یکی از عوامل حیاتی اثرگذار بر روی عملکرد هر شرکتی است . اما باید توجه داشت که وجود این داراییهای دانشی به تنهایی برای تحقق عملکرد یک شرکت کافی نیست . هدف شرکتها باید این باشد که این نوع داراییهای دانشی ضمنی را به صورت و شکل دانش صریح باری تمامی سطوح سازمان تبدیل کنند در غیر این صورت امکان وجود و خلق هیچ گونه ارزش سازمانی وجود نخواهد داشت . سرمایه انسانی ترکیبی تجمعی از دانش عمومی و حرفه ای کارکنان و توانییهای رهبری و توانایی های حل مشکل و ریسک پذیری است . آنچه از این تعریف مشخص است این است که سنجش این نوع سرمایه با این اجزا خیلی مشکل است . این نوع سرمایه در یک شرکت ؛ خلاقیت عملیاتی داراییهای مشهود ( تجهیزات و ابزارها) را ارتقا می دهد و داراییهای نامشهود را فعال می کند. در شرکتهای موفق به منظور افزایش و بهبود بینش و تواناییها و تجربیات برای رقابت در محیط متغیر امروز؛ سرمایه گذاری هایی بر روی کارکنان به صورت می گیرد. باید این نکته را اضافه کرد که مالکیت این نوع سرمایه در اختیار شرکتها نیست و خروج افراد از سازمان منجر به از دست رفتن حافظه سازمانی می شود که یک نوع تهدید برای سازمان محسوب می شود [۴۳] ( بونتیس و همکاران ، ۲۰۰۰) تجربه نشان داده است که افزایش تواناییها وقابلیتهای کارکنان دارای اثرمستقیمی بر روی نتایج مالی شرکت است و همچنین سرمایه انسانی با عملکرد شرکت رابطه مستقیمی دارد [۴۴](بکر و همکاران ، ۲۰۰۱)
تعاریف دیگر و نام های دیگر برای سرمایه انسانی:
- سرمایه انسانی نمایانگر و نشان دهنده ذخیره دانش یک سازمان است که بصورت کارکنان سازمان تجلی می یابد . همچنین سرمایه انسانی؛ نیز بصورت توانایی جمعی یک سازمان برای استخراج بهترین راه حلها از دانش افراد آن نیز تعریف شده است
- کارکنان یک سازمان سرمایه فکری را از طریق شایستگی ها و طرز فکرهایشان و زیرکی فکری تولید می کنند که این شایستگی های سازمان شامل مهارتها و تحصیلات است و طرزفکرهای کارکنان که اجزای رفتاری کارکنان را پوشش می دهد . زیرکی فکری یک فرد را قادر می سازد تا عملیات را تغییر دهد و راه حلهای نوآورانه ای را برای مشکلات سازمانی در نظر گیرد.
- هدسون[۴۵] سرمایه انسانی را بصورت ترکیبی از وراثت ژنتیکی و تحصیلات و تجربه و طرزفکرهای کارکنان درباره زندگی و کسب و کار تعریف می کند .
- سرمایه انسانی بصورت پتانسیل های بالقوه و اساسی یک سازمان نیز تعریف شده است .
- بعدارتباطی
سرمایه ارتباطی (مشتری ) عبارتست از مجموع همه داراییهایی که روابط با محیط را ترتیب دهی ومدیریت می کند و این سرمایه شامل ارتباط شرکت با مشتریان و سهامداران و عرضه کنندگان و رقبا و دولت و موسسات دواتی و جامعه است . اگرچه مهمترین قسمت سرمایه ارتباطی ؛ روابط مشتری است ولی نباید فقط این روابط مورد توجه قرارگیرد. این سرمایه ارتباطی در واقع انعکاس و بازتابی[۴۶] از شرکت است . اندازه گیری سرمایه ارتباطی با این موضوع که چگونه محیط ؛ شرکت را درک می کند مرتبط است . سرمایه ارتباطی شامل برند ها و مقیاس های وفاداری مشتری و شهرت شرکت و عرضه کنندگان و سیستم های بازخور مشتری و غیره است . مکنا [۴۷] بیان می کند که سه گام برای برقراری روابط با محیط وجود دارد :
- درک محیط
- همگام شدن با محیط
- برقراری روابط با محیط
در یک زنجیره ارزش ؛ تعهدی که برای شرکتها وجود دارد این است که با همه بخشهای محیط از مشتری گرفته تا عرضه کننده روابطی برقرار کنند. تحقیقات بسیاری نشان داده است که توجه به بازار؛ دارای اثر مستقیمی روی نرخ سودآوری دارد و سهم بازار شرکت را افزایش می دهد . تعاریف و نام های دیگر برای سرمایه ارتباطی:
- سرمایه مشتری دانش شامل ارزش فعلی و آتی روابط یک سازمان با مشتریان خود است و بیانگر پتانسیل ادغام روابط خارجی با سهامداران بیرونی اطلاق می شود .[۴۸] (سی سارمان و همکاران ، ۲۰۰۲)
- بعد سازمانی
بعد سازمانی در سرمایه فکری بصورت سرمایه سازمانی ( ساختاری) تعریف می شود . سرمایه سازمانی به صورت مجموع داراییهایی تعریف می شود که توانایی خلاقیت سازمان را ممکن می سازد. ماموریت شرکت ؛ چشم انداز؛ ارزش های اساسی و استراتژی های و سیستم های کاری و فرایندهای درونی یک شرکت می تواند در زمره این نوع داراییها شمرده شود. سرمایه سازمانی یکی از اصول زیربنایی برای خلق سازمانهای یادگیرنده است. حتی اگر کارکنان یک سازمان دارای تواناییها و قابلیتهای کافی وبالایی باشد اگر ساختار سازمانی از یکسری قوانین و سیستم های ضعیفی تشکیل شده باشد نمی توان از این قابلیت ها و استعدادهای کارکنان برای خلق ارزش و داشتن عملکرد خوب سازمانی استفاده کرد. البته باید این نکته کرد که اگر سازمان سرمایه گذاری شدیدی بر روی تکنولوژی کند ولی کارکنان توانایی استفاده از این تکنولوژی را نداشته باشند این سرمایه گذاری و به تبع آن سرمایه سازماین مفید وموثر نخواهد بود. در پایان باید این نکته را افزود که این سه سرمایه با همدیگر می توانند بر روی عملکرد سازمانی تاثیر بگذارند. بنابراین وجود روابطی بین آنها از اهمیت بالایی برخوردار است . سازمانها نباید فقط به فکر ارتقا و بهبود جداگانه این سرمایه ها باشند. تحقیقات صورت گرفته شده در کانادا، مالزی، تایوان و چند کشور دیگر نیز این مطلب را تایید می کند . در ادامه برخی از این روابط بین اجزای سرمایه فکری و روابط بین سرمایه فکری و روابط بین سرمایه فکری و عملکرد سازمانی (تجاری) در یکسری مدل های علی آورده می شود. تعاریف و نام های دیگر برای سرمایه سازمانی (ساختاری) :
- سرمایه ساختاری شامل همه مخازن دانش غیرانسانی در یک سازمان است که شامل پایگاه داده ها و چارتهای سازمانی و دستورالعمل های فرآیندی و استراتژی ها و یا شامل هرچیز دیگری که به سازمان ارزشی بیشتر از موادآن می دهد .
- سرمایه ساختاری به صورت آن چیزی که در سازمان باقی می ماند هنگامی که افراد شب به خانه هایشان می روند تعریف شده است و از فرایندها و روالهای سازمانی برمی خیزد.
- سرمایه ساختاری به صورت سخت افزارها و نرم افزارها و پایگاه داده ها و ساختار سازمانی و حق اختراع ها و مارکهای تجاری و سایر توانییهای و قابلیتهای سازمانی است که از بهره وری کارکنان حمایت می کند.
۲-۹ آشنایی با شورای شهر
تعریف
بنابر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورا یکی از ارکان نظام میباشد و یکی از ویژگیهای خاص شهرداریها، حضور شورای شهر با این امکانات در کنار شهرداریها است. تاکید قانون به شکلی است که از آن اجبار به وجود شورای شهر را میتوان یافت. هر چند. وزارت کشور در زمانی که شورای شهر وجود ندارد به قائم مقامی از آن مسئولیت دار وظایف است ولی بنابر تاکیدات و فهم از اصل ۱۰۳ قانون اساسی، ماده ۴۱ و دستور ماده ۴۲ و ۴۳ و ۴۴ همان قانون، نوعی مخالفت با دائمی بودن قائم مقامی وزارت کشور را میتوان یافت .
شورای شهر به عنوان نهاد تصمیم گیر
بر اساس مفاد قانون شهرداری و نیز قانون تشکیلات شورای اسلامی کشوری، این نهاد یک مرجع تصمیم گیری و نظارتی است و در این مورد دارای اختیارات وسیعی است. یکی از مشکلاتی که در بحث شوراها وجود دارد این است که شوراها در خصوص نهادها ی خدماتی دیگر مانند برق و اب و … نمیتوانند نظارت بکنند
برخی از وظایف شورای شهر، واجد جنبههای وضع مقررات است. برخی دیگر از وظایف آن، جنبه نظارتی و مراقبتی دارد.
تاریخچه درآمد شوراها و حقوق شهروندی
پیشینه قانون شوراها ، یا به تعبیر آغازین خود انجمن های بلدیه ، به تشکیل نخستین نهاد قانون گذاری (مجلس شورای ملی) می رسد. به عبارت دیگر یکی از نخستین قوانین مصوب مجلس شورای ملی ، قانون بلدیه است که در سال ۱۳۲۵ قمری برابر با ۱۲۸۶ خورشیدی به تصویب رسید و به این ترتیب یکی از آرمان های بزرگ انقلاب مشروطه جامه عمل پوشید.
بهره مندی شهروندان از حق انتخاب کردن و حق انتخاب شدن از جمله در زمینه مدیریّت و اداره شهرها در زمره حقوق سیاسی قرار میگیرد از همین رو نخستین مقطع تاریخی بررسی قانون شوراها ، باید زمانی باشد که برای اوّلین بار حقوق سیاسی مردم ایران به رسمیّت شناخته شد . این زمان، سالهای آغازین دهه هشتاد صده دوازدهم هجری خورشیدی است که انقلاب مشروطیّت به ثمر نشست و مجلس شورای ملی به قانون گذاری پرداخت. در طول بیش از ۹۵ سال از تصویب اولین قانون انجمن های بلدیه در کشور ما، تشکیل شوراهای شهر و روستا با فرازها و فرودهای فراوانی مواجه بوده است که بخشی از آن در پی می آید.
نگاهی کلان به قوانین شوراها از ۱۲۸۶ تا ۱۳۵۷ نشان می دهد در ابتدای تأسیس شهرداری یا بلدیه در ایران، سازمان اداری شهرداری به گونه ای طراحی گردید که درآن انجمن بلدیه از بلدیه جدا نبود و رئیس انجمن به عنوان کلانتر یا شهردار که مستخدم دولت محسوب می گردید انجام وظیفه می نمود و هر یک از اعضا انجمن نیز ریاست کمیسیون هایی را برای اداره امور بلدیه بر عهده داشته است. این ترکیب مدیریتی متفاوت از ترکیبی بود که بعدها و در حال حاضر مرسوم است. در ترکیب جدید میان شورا , شهرداری جدایی وجود دارد و شورا صرفاً وظیفه سرمایه گذاری و نظارت را برعهده دارد. از ویژگی های دیگر این که هیچ نهاد دولتی حق انحلال انجمن یا شورا را ندارد. با قدرت گیری حکومت مرکزی در دوره رضا خان شهرداری به اداره خدماتی . تبدیل گردید و نگاه ها به شهرداری تغییر کرد. این نگاه حتی با روی کار آمدن دولت مصدق نیز بهبود نیافت و تا پایان نظام پهلوی ادامه پیدا کرد به این ترتیب با وجود تلاش های فراوان اهداف مورد نظر بلدیه و شورای شهر تعمیم پیدا نکرد.
انقلاب اسلامی و شوراها
تشکیل شوراها به عنوان یکی از برنامه های اصلی انقلاب اسلامی در دوران مبارزه از سوی امام خمینی رهبر کبیر انقلاب عنوان گشت و این موضوع به یکی از خواست های مردم در طول دوران مبارزه تبدیل گردید.
با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل اولین مجلس خبرگان برای تدوین قانون اساسی و با تلاش پیگیر و مجدانه حضرت آیت الله طالقانی اصل ششم ، هفتم و اصول یکصدم الی یکصد و ششم قانون اساسی موضوع شوراهای اسلامی به عنوان یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح و تثبیت گردید.