- از تواناییهای خود به درستی استفاده میکند.
- در رفتار و گفتار خود به رعایت حیا وعفت پایبند است.
- اطاعت از والدین را وظیفه خود میداند و دیگران را نیز به اطاعت از آنها تشویق میکند.
-
- برای انجام کارهای خود برنامهریزیمیکند.
- انجام کار خیر را در راه خدا عبادت میشمارد.
- افکار و اعمال ناپسند را درشأن خود نمیداند و ازانجام آن خودداری میکند.
- از لباسهای مناسب اسلامی و ایرانی استفاده میکند.
- با دوراندیشی آینده بهتری میسازد.
- موازین دین و اجتماع را درآراستگی ظاهری رعایت میکند و نسبت به ترویج آن اهتمام دارد.
- دیگران را تواناییهایشانمیشناسد و عیبجویی را یک ضدارزشمیداند.
- انتقادپذیری و نقد توأم با حسن نیت را بااهمیت و زمینه پیشرفت میداند.
- کمک به دیگران را برکمک خواستن از آنها ترجیح میدهد و در ترویج روحیه اقدام شخصی میکوشد.
- فتار و اعمال خودرابرپایه عقل و فکر ارزشیابی و انتخاب میکند.
- رفتاری متعادل دارد وبه احساسات خود مسلط است.
ج- اجتماعی
- برای تقویت ارتباطات عاطفی و اجتماعی اعضای خانواده ، همسایگان و دوستان تلاش می کند.
- با ارزش صله ارحام آشنا است و خانواده را به انجام آن تشویق می کند.
- اهمیت تشکیل خانواده را میداند و با ویژگیهای خانواده متعادل آشنا است.
- خداوند را منشاء حق و عدالت میداند و در برقراری حق و عدالت تلاش می کند.
- برای حفظ و توسعه یکپارچگی در اجتماعی ، تلاش می کند.
- نسبت به دیگران خیرخواه است و آنان را از انجام کارهای نادرست نهی می کند.
- مصالح جامعه را برمصالح فردی ترجیح میدهد و قانون را برتر از تمایلات فردی و گروهی میداند و آن را رعایت می کند.
- به رعایت حقوق دیگران پایبند است .
- در فعالیت های اجتماعی آگاهان و با علاقمندی شرکت می کند.
- مسئولیت های افراد را در اجتماع درک میکند و نسبت به آنها از خود رفتار مناسب نشان می دهد.
- در ارتباط با نظرات و عقاید دیگران باسعه صدر برخورد می کند.
- با برنامه های توسعه آشنا است و برای تحقق اهداف آن می کوشد.
- ایثار را ارزش میداند و هر زمان مصالح جامعه اسلامی اقتضا کنداز خود گذشتگی نشان می دهد.
- در راه خدمت به میهن و مردم داوطلب بوده و از خودگذشتگی نشان می دهد. (ملکی، ۱۳۸۷، صص ۴۵-۵۰).
از نظر ملکی (صص ۳۳-۳۶)،با توجه به اینکه در برنامه ریزی درسی هر دورهباید ویژگیهای روانی – اجتماعی دانش آموزان آن دوره را در نظر داشت، نخست باید گفت که بین دورۀ نوجوانی و جوانی مرز کاملاً مشخصی وجود ندارد. با اینکه در جوانی تغییرات جدیدی در رفتار نوجوان سابق ظاهر می شود، این تغییرات در حدی نیست که بتوان فاصلۀ قابل توجهی بین این دو در نظر گرفت. نوجوان خود را میان دورۀ کودکی و بزرگسالی احساس می کند و درجست و جوی شخصیت خاص خویش است. دورۀ نوجوانی و جوانی دورۀ رشد تکوینی عقل است. از این مرحله به بعد هرچه به وجود انسان اضافه می شود تجارب زندگی است که از آن به عقل اکتسابی نیز تعبیر می شود. از نظر اجتماعی این دوره مهمترین دورۀ انتخابها مانند انتخاب دوست، انتخاب رشتۀ تحصیلی و انتخاب شغل است. این انتخابها در این دوره برای انجام آنها به وجود می آید. یکی دیگر از ویژگیهای نوجوانی و جوانی جست و جوی هدف و فلسفۀ زندگیاست که با تمایلات مذهبی آنان پیوندی بس نزدیک دارد.بنابر مطالب فوق اهمیت و ضرورت این دوره به خوبی روشن است بنابراین نگرشها و ارزشهایی که در مدارس ودر فضای آن به دانشآموزان منتقل میشود باید مورد رصد مربیان و اولیای تعلیم و تربیت قرار گیرد.
۲-۲-۵-۲- ویژگیهای دانشآموزان در دورۀ متوسطه
از نظر صافی (۱۳۸۳، صص ۹۰-۹۱) ویژگیهای دانشآموزان دورۀ متوسطه عبارتاند از:
- بروز بخش اعظمی از استعدادهای اختصاصی به دنبال استعدادهای عمومی.
- رشد سریع قوای جسمانی و نیرومندی کم سابقه.
- رشد کامل هوش و رسیدن قدرت یادگیری به حد اعلای خود.
- فزونی گرفتن الگوپذیری و همانندسازی.
- جهتدار شدن کنجکاوی نوجوان.
- تفکر در مورد مسائل جدی زندگی نظیر انتخاب رشته، انتخاب شغل و انتخاب همسر و نگرانی نسبت به این مسائل.
- پایان یافتن وابستگی شدید به والدین و تمایل به رهایی تدریجی از این وابستگی و داشتن استقلال فردی.
- دست یافتن به قواعد اجتماعی پایدار و احساس محدودیت نسبت به برخی از قواعد اجتماعی و خانواده.
- گرایش به امور سیاسی و مرام و مسلک.
- افزایش روحیۀ ارزشگذاری به امور فرهنگی، هنری و علمی.