د- طرح های تصفیه آب برای حذف مواد معلق رسوب

ه- طرح های آبخیزداری جهت جلوگیری از فرسایش وشسته شدن مواد کلوئیدی قشر فوقانی خاک.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۲۸
۳-۲- مواد و روش ها
۳-۲-۱-مواد
برای مطالعه فرسایش و رسوب در ساماندهی رودخانه ها فراهم آوردن زمینه لازم برای شناخت رفتار رودخانه از نظر تغییرات هندسی آن، چگونگی استفاده از منابع رودخانه ای، بررسی پدیده های مختلف فرسایش و رسوب گذاری و ارائه روش های کنترل آن در شرایط عادی و سیلابی جمع آوری آمار و اطلاعات انجام می شود. آمار و اطلاعات مورد نظر شامل مجموعه ای از داده های پایه، نقشه ها، گزارش ها و پیمایش مسیر رودخانه می باشد، البته علاوه بر جمع آوری آمار و اطلاعات، اصلاح، پردازش و تکمیل آن ها نیز باید مد نظر قرار گیرد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق شامل انجام مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری کلیه اطلاعات موجود در این زمینه و مراجعه حضوری به سازمان های ذیربط و تهیه آمار مربوط به حوضه مورد مطالعه می باشد.
اهم اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق شامل موارد زیر می باشد:
۱-نقشه توپوگرافى منطقه مورد مطالعه در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰
۲-نقشه زمین شناسى منطقه مورد مطالعه در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰
۳-نقشه پوشش گیاهى منطقه مورد مطالعه در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰
۴-آمار سالانه ایستگاههاى هواشناسى موجود در محدوده مورد مطالعه
۵- نرم افزار ARC MAP
۶-گزارش طرح هاى علاج بخشى سد ماکو اخذ شده از شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس
۷- گزارش هیدروگرافی های سد ماکو
۳-۲-۲- روشها
در این مطالعه برای بررسی فرسایش و برآورد رسوب در حوضه آبریز سد ماکو از دو مدل تجربی EPM و MPSIAC استفاده شده است. که در این فصل این مدل ها به طور خلاصه آورده شده است، ولی در فصل(۴) به تشریح کامل مدل ها پرداخته شده است.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۲۹
۳-۳- محدوده مطالعاتی طرح
جغرافیایی محدوده مورد نظر در این مطالعات حدودا” بین عرض جغرافیایی ‘ ۵۵ ـ ^۰۳۸ تا’۲۰- ^۰ ۳۹شمالی و طول -^۰۴۴ تا ‘۴۰ ـ ^۰ ۴۴ شرقی، در شمال استان آذربایجان غربی و در منتهی الیه شمال غرب حوضه آبریز ارس واقع شده ا’۰۵ست.
رودخانه مرزی ارس از ارتفاعات غرب ترکیه سرچشمه گرفته و در مسیر حرکت از غرب به شرق و عبور از مرز کشورهای ترکیه، ایران، ارمنستان و آذربایجان،رودخانه های متعددی به آن می پیوندند. از بخش شمال غربی حوضه آبریز ارس واقع در خاک ایران، رودخانه زنگمار چای به آن می ریزد.
رودخانه زنگمار چای از قسمت شرقی کوههای مرزی ایران و ترکیه سرچشمه گرفته و از دو شاخه اصلی تشکیل شده است. یکی رودخانه امامقلی که از سمت جنوب به شمال و دیگری رودخانه قزلارچای که از سمت غرب به شرق جریان داشته پس از اتصال به یکدیگر و سرانجام پیوستن رودخانه آق سو به آنها (جریان غرب به شرق) به رودخانه ارس می ریزند.
سد ماکو(بارون) در مجاورت روستای بارون و حدود در ۳۲ کیلومتری شهر ماکو بر روی رودخانه زنگمار چای، به منظور تامین آب آبیاری اراضی پایین دست و هم چنین تامین آب آشامیدنی شهرستان ماکو در سال ۱۳۷۴ بهره برداری شده است. مساحت حوضه آبریز مورد مطالعه تا محل سد ۱۰۷۲ کیلومتر مربع می باشد.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۰
شکل۳ـ۱ـ موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۱
شکل۳ـ۲ـ موقعیت جغرافیایی حوضه آبریز سد ماکو
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۲
۳-۴- مشخصات سد ماکو
سد ماکو یک سازه خاکی با ۷۹ متر ارتفاع از پی و طول تاج آن ۲۱۰ متر می باشد. سرریز سد از نوع تونلی ساده می باشد که در جناح چپ برای سیلاب ۱۰۰۰۰ ساله با دبی معادل ۸۵۷ متر مکعب در ثانیه طراحی شده است. ورودی متوسط سالانه به مخزن سد از حوضه آبریز بالادست ۱۱۰ میلیون متر مکعب با دبی متوسط ۵۱/۳ متر مکعب در ثانیه می باشد.
شکل۳ـ۳ـ نمایى از دریاچه سد ماکو
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۳
۳-۴-۱- مشخصات بدنه سد خاکی ماکو
نوع سد: سد خاکی با هسته مرکزی غیر قابل نفوذ
رقوم تاج: ۹۴/۱۶۹۸ متر از سطح دریا
رقوم حداقل پی : ۱۶۲۰ متر از سطح دریا
ارتفاع حداکثر از پی: ۷۹ متر
طول تاج: ۲۱۰ متر
عرض تاج: ۱۰ متر
شکل ۳ـ۴ـ نمایی از تاج سدماکو
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۴
۳-۴-۲- مشخصات سرریزسد
نوع سرریز: تونلی ساده
رقوم تاج سریز:۷۴/۱۶۹۰
طول تاج سرریز : ۱۴ متر
قطر تونل سرریز: ۷/۵ متر
شکل۳ـ۵ـ نمایى از سرریز سدماکو
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۵
۳-۴-۳- مشخصات خروجی آبگیر تحتانی
تراز کف خروجی آبگیر معادل ۱۶۵۲ متربالاتر از سطح دریا و دارای یک شیر اضطراری پروانه ای به قطر ۲ متر و دو شیر کنترل جانسون به قطر ۲/۱ متر می باشد. تخلیه کننده تحتانی دارای دو شیر کشوئی که تراز کف آبگیر این سازه معادل ۱۶۴۰ متر می باشد.
شکل۳ـ۶ـ نمابى از تخلیه کننده تحتانى
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۳۶
۳-۵- سیستم رودخانه های محدوده مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه شامل دو شاخه اصلی قزلارچای و امامقلى چای می باشد. شاخه قزلارچای آب غرب حوضه را به سمت شرق زهکش می کند. در میان راه نیز شاخه چالدران آب مناطق جنوبی حوضه را به سمت شمال زهکش کرده و پس از اتصال به شاخه قزلار چای به دریاچه مخزن سد ماکو می ریزد. شاخه امامقلی نیز به صورت مستقل آب بخش های جنوبی و شرقی حوضه را زهکش کرده و به دریاچه سد ماکو می ریزد. قبل از احداث سد این دو شاخه با هم تلاقی مى کردند و به سمت شهر ماکو جریان پیدا می کرده اند که با آبگیری سد محل تلاقی دو شاخه زیر آب رفته است.