اهمیت موضوع تحقیق

با توجه به رشد سریع تکنولوژی های نوین و اهمیت آنها از لحاظ تامین رفاه عمومی و رشد اقتصادی، غفلت از آنها ممکن است ما را از قافله ی تکنولوژی دور کند.
بنابراین باید درجستجوی راههایی بودکه دستیا بی به این امر را به سریع ترین وجه ممکن امکان پذیر سازد. با توجه به سرعت جهانی شدن و نیاز شرکتها و نیز کشورها به رقابت تنگاتنگ در عرصه جهانی، تکنولوژی های جدید و برتر به عنوان یک مزیت برای حضور در بازار جها نی مطرح شده اند[۱]. در تحقیقات اخیرمشخص شده که کشورهای درحال توسعه ۵% تکنولوژی جها نی را تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، در این صورت توسعه داخلی تکنولوژی برای این کشورها مقرون به صرفه و عملی نمی باشد و کشورهای در حال توسعه بیشتر به دنبال انتقال تکنولوژی از سایرکشورها می باشند[۲],[۳].

با توجه به اینکه در پروژه های ارتقاء تکنولوژی نوین موانع بسیاری وجود دارد، دراین صورت شناسایی عوامل عام و خاص که بر موفقیت و اثر بخشی تکنولوژی نوین تاثیر گذارند می توانند باعث کاهش خطر پذیری و منجر به افزایش امکان موفقیت در پروژهای بهبود تکنولوژی شوند[۴].
بطور کلی سازمانها به اثر بخشی راهیابی تکنولوژی های نوین از جمله توانمندی تکنولوژیک، استراتژی تکنولوژی و عوامل محیطی آن و به صورت عمده به نقش عوامل تکنولوژیک و ظرفیتهای جذب آن کمتر توجه نموده اند. بطوریکه امروزه توسعه تکنولوژی عامل مهمی در توسعه اقتصادی کشورها محسوب می شود؛ به همین لحاظ بررسی فرایندها و ابعاد تکنولوژی های آینده برای بسیاری از سازمانها، شرکتهای صنعتی، مالی و خدماتی امری بسیار ضروری است. زیرا همه این نهادها عمیقا” تحت تاثیر نوآوری های درحال ظهورند. از طرفی دیگر تغییر وتحولات تکنولوژی در دهه های اخیر به قدری سریع بوده که بسیاری از کشورها و سازما نها را از گردونه رقابت خارج ساخته و شکاف تکنولوزی میان کشورهای پیشرفته و درحال توسعه را چند برابر کرده است[۵].
با توجه به ویژگیهای تکنولوژی های امروزی، ضروریست همه سازمانها، شکل گیری تحولات تکنولوژی روز را شناسایی نموده و بهره گیری از ابعاد مختلف آن در حوزه فعالیتهای خود مورد توجه قراردهند. در عرض چند دهه ی اخیر، دنیای صنعتی با به کار بردن روش های مختلف برای شنا سایی روند حرکت تکنولوژی توا نسته است سیادت قابل ملاحظه ای را در این زمینه برای خود ایجاد کند[۶].
در دنیای امروزه تغییر و تحولات تکنولوژی سرعت زیادی به خود گرفته، و برنامه ریزی برای آینده را نیازمند درکی عمیق از تغییر در عرصه تکنولوژی نموده است. این درک عمیق در بردارنده بررسی دقیق پیدایش تکنولوژی های جدید و حیاتی میباشد[۷].
آنچه مسلم است این که تکنولوژی ابعاد جدیدی را به توا نایی های ا نسان ا ضافه می کند و ما را درانجام وظایف و ارضای نیازهایی که در گذشته ممکن نبود قادر می سازد. بنا براین ما در طیفی زندگی می کنیم که از گذشته شروع شده و از حال به آینده امتداد می یا بد[۸].
بطور کلی برنامه ریزی در جهت تکنولوژی، فرایند فکر کردن در مورد آینده و قابلیت‌ها وکاربرد تجهیزات و فرایندهای فیزیکی و علوم کاربردی است[۹].
فناوری
تعاریف متعددی از فناوری ارائه شده است که کم و بیش شبیه یکدیگرند. مولر فناوری مجموعه ای از چهار عنصر وابسته به هم، یعنی دانش، فنون، سازما ندهی و محصول نهایی می دا ند. “رابینز” نیز فناوری را ترکیبی از اطلاعات، تجهیزات، فنون، و فرایند های مورد نیاز برای تبدیل داده به ستاده تعریف می نماید[۱۰].
برای دست یابی به تکنولوژی های نوین و ارتقاءآن عمدتا"سه روش وجود دارد که عبارتند از :

• • خرید مجموعه ی کاملی از تکنولوژی به روش موسوم کلید در دست

• • تولید داخلی تکنولوژی

• • خرید بعضی از اجزای مربوط به تکنولوژی از خارج و تولید برخی از آنها در داخل کشور

در اینجا روش و چگونگی تحصیل تکنولوژی را فرایند انتقال تکنولوژی گویند. بحث دیگری که در مباحث تکنولوژی مطرح می شود، استفاده از تکنولوژی های مناسب است. منظور از تکنولوژی مناسب آن است که موجب استفاده بهینه از منابع موجود در یک مکان مشخص می شود و به تبع، رفاه اجتماعی، اقتصادی، بهره وری نیروی کار و در نهایت توسعه در صنعت را در جامعه به دنبال دارد. نکته حائز اهمیت در استفاده از تکنولوژی، توانایی جذب آن توسط صنعت دریافت کننده است و این توانایی جذب تابعی از عوامل محیطی، زمینه های علمی و فنی و زیر بنای اطلاعات موجود سازمان می باشد.
چالشها در سیاست گذاری تکنولوژی های نوین
چالشهای متعددی در امر سیاست گذاری های فنا وری نوین وجود دارد که در ذیل به مهمترین آنها اشاره خواهد شد. عمده ترین محرکهای اقتصاد جها نی در طول دهه های اخیر را می توان به چهار واژه اساسی خلاصه نمود. رقابت فزاینده^[۸]، محدودیتهای روز افزون در مخارج عمومی^[۹]، پیچیدگی درحال افزایش^[۱۰] و اهمیت روز افزون مزیت های علمی وفنی[۱۱].
رقابت فزاینده
همگان اعتراف دارند که ما دردنیای پر از رقابت زندگی می کنیم که این رقابت هر روز درحال افزایش است. در این دوره رقابت و تغییرات سریع و روز افزون، تکنولوژی های نوین نقش فعال تری را در ارتباط با توسعه اقتصادی و اجتماعی باز می کنند. یعنی به موازات حرکت به سمت علوم مهندسی مبتنی بر دانش نوین، رقابت صنعتی نیز تا حد زیادی به تکنولوژی ها و ابداعات جدید وابسته شده است. درحال حاضرتکنولوژی های نوین وتحقیقات استراتژیکی که این تکنولوژی هارا تقویت می کند، غالبا “با ریسک بالا و یا پرهزینه هستندکه صنایع، مسئولیت پشتیبانی ازآنها را برعهده نمی گیرند و دولت ها نیز نمی توانند سرمایه های لازم برای تمامی حوزه های تکنولوژی وتحقیقات را که محققین و صنعتگران خواستارآن هستند تامین نمایند. در عین حال نگرانی هایی درباره تعامل بین رقابت اقتصادی و تعدادی از عوامل اجتماعی و فرهنگی مانند نا برابری های اجتماعی، محیطی و حفظ آن و مخا طرات جدید مربوط به ابداع تکنولوژی های نوین وجود دارد. بنا براین به مجموعه ای از سیاست های ملی درباره تحقیقات و تکنولوژی نیاز داریم که نابرابری های اجتماعی، حفظ محیط زیست و مانند آن تعادل برقرارکند. این مستلزم ابزارهای جدیدی همچون انتقال و ارتقاء تکنولوژی است .
محدودیتهای روز افزون در مخارج عمومی
سازما نهای دولتی در بسیاری از موارد بدلیل محدودیتهای بودجه ای درحوزه ارتقاء تکنولوژی دارای پیشرفتهای چندانی نبوده و مصرف وجوه دولتی در دستیابی به تکنولوژی های نوین ضعیف و نیازمند ابزار سیاست گذاری جدید و همچنین توجیهات قابل قبول تری می باشند. اما با روند روبه افزایش تغییرات تکنولوژی، سازمانهای مختلف دریافته اندکه باید بطور صریح اولویتهای شفافی برای تحقیقات و تکنولوژی داشته و انتخابهایی در این زمینه صورت دهند.
پیچیدگی روز افزون
عامل دیگر، روندی است که درجهت رشد پیچیدگی تکنولوژی حرکت می کند. این امر از طریق ارتباط بیشتر و تعاملات سیستمهای گوناگون با یکدیگر آسا نتر می گردد. که از جمله تعامل میان بخش های عمومی وخصوصی و یا تعامل میان تولید کنندگان علم و دانش (بخشهای سازمانی ودانشگا هها ) اشاره کرد.
اهمیت روزافزون مزیتهای علمی و فنی
اهمیت روز افزون دانش علمی و فنی درحال تبدیل شدن به یک منبع استراتژیک برای شرکتها و سازمانها شده و همچنین برای بهبود کیفیت زندگی مردم نیز حیاتی اند. مهارتهای فنی نیز ارتباط با خلق ثروت و بهبود کیفیت زندگی مردم داشته و از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در اینجا موضوعات به واسطه این حقیقت پیچیده ترشده اندکه تکنولوژی های نوین نه تنها نیازمند مهارتهای جدید هستند بلکه مهارتهای قدیمی را نیز منسوخ می کنند. این واقعیت، نیازمند آموزش مستمر درهمه سطوح فردی و سازمانی است. علاوه بر این به دلیل پیچیدگی تکنولوژی های نوین، نیازمند مهارتهای جدید عمومی یا سیستمی هستیم. مهارتهایی مانند نگرش های کار گروهی که همه آنها می توانند با درک صحیح از تکنولوژی قابل دستیابی باشند.
تکنولوژی کاربرد علوم سیستماتیک و دانش های سازماندهی شده برای وظایف علمی و فنی است و فرایند تبدیل داده به ستاده را توضیح میدهد، بنابراین کشورهایی که به توسعه صنعتی و اقتصادی می اندیشند ناگزیر از توسعه تکنولوژی صنایع خود هستند[۱۲].
با توجه به تعالیم تئوری های توسعه تکنولوژی اولین گام در راه توسعه و بهبود وضعیت تکنولوژی و برنامه ریزی آن برای آینده ای شکوفاتر، شناخت وآگاهی از محتوا وموقعیت کنونی تکنولوژی است. بعد از اینکه کلیه ی جوانب و عناصر بهبود تکنولوژی موجود مورد تجزیه و تحلیل قرار داده شد، گام بعدی تعیین اهداف با توجه به شرایط بومی و موقعیت خاص تکنولوژیک است. که در این مرحله بهترین وضعیت ممکن و استراتژی های رسیدن به تکنولوژی مطلوب شناسایی، ارزیابی و مورد تجزیه و تحلیل قرارمی گیرد و نهایتا” استراتژی بهینه تکنولوژی صنایع انتخاب می شوند[۱۳].
در نتیجه بدون شناخت سطح تکنولوژی موجود اینکه نقاط قوت وضعف مشکلات عمده تکنولوژیکی صنایع کدامند، هرگونه استراتژی توسعه و ارتقاء تکنولوژی به نتیجه دلخواه و نهایی نخواهد رسید. اینکه تکنولوژی های نوین و مناسب برای صنعت برق در ابعاد فنی ومهندسی کدامند؟ تاثیر ارتقای تکنولوژی در ابعاد فنی ومهندسی بر وضعیت وبهره وری اقتصادی چقدر است؟ ارتقاء تکنولوژی در بعد فنی و مهندسی چه اثراتی بر میزان بهره وری و ارتقاء سطح فرهنگی واجتماعی دارد؟ و چگونه می توان سطح و توانایی تکنولوژی را در ابعاد مهم تکنولوژی در بخش صنعت برق بهبود بخشید، از مهمترین چالشهای فرا روی این تحقیق محسوب می شود .

ضرورت وانجام تحقیق

بهبود وضعیت و میزان توجه به عامل تکنولوژی از اهمیت بسزایی برخوردار است . از سوی دیگر یکی از الزامات محوری مدیریت استراتژیک سنجش دقیق تکنولوژی قابل ارتقاء و اثر گذار برای تصمیم گیری است و شناخت قوت وضعف سازمان یکی از مراحل اساسی دراین مسیر محسوب می شود. سنجش ابعاد مختلف تکنولوژی اطلاعات مستندی از نقاط قوت وضعف سازمان را دراختیار مدیریت قرار می دهد و از دیدگاه کلان اثرات مباحث مربوط به بهره وری اقتصادی وعامل مهم دیگر که تاثیر تکنولوژی بر اجتماع و فرهنگ مردم را نشان میدهد ریشه در ابعا د مختلف تکنولوژی دارد.
سند چشم انداز برنامه سوم توسعه کشور نیز گویای تنگناهای ساختاری در کاربردی کردن علوم میباشد و از مهمترین چالشهای فناوری عنوان شده و برای دستیابی به اهداف فوق تعیین اولویت های فناوری براساس ارزیابی وضعیت تکنولوژی نوین تاکید شده است ( فصل ۱۳: توسعه علوم وفناوری).
بنابراین با نگاهی به مطالعات صورت گرفته در گذشته مشخص می شود که در خصوص ارتقاء سطح تکنولوژی در ابعادفنی ومهندسی، ارزیابی و تاثیر آن بر بهره وری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در محدوده صنعت برق از جمله برق های منطقه ای، نیروگاهها، وشرکتهای توزیع برق، مطالعات جامعی انجام نشده است. در تحقیقات گذشته اکثر مطالعات به مقوله سنجش توانایی تکنولوژی صنایع کشور و یا اثر بخشی تکنولوژی از فرایند انتقال آن مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از فاکتورهای اثر گذار تکنولوژی به صورت مستقیم و بعضی به صورت غیر مستقیم یا تجلی صفت دیگر برمیزان کارایی تکنولوژی در صنایع مورد مطالعه قرار گرفته ا ند. اما علیرغم اینکه موضوع ارتقاء تکنولوژی فنی در صنعت برق و اثرات آن بر محتواهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی چگونه است، مبحثی است که تا این زمان به آن پرداخته نشده است. بنابراین با توجه به اینکه برق منطقه ای غرب دارای بستری مناسب جهت شناخت درست مولفه های تکنولوژی در ابعاد فنی ومهندسی است، لذا تحقیق دراین زمینه بسیار ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق به استناد نتایج بدست آمده تکنولوژی گذشته درصنایع کشور، اثرات تکنولوژی فنی و مهندسی و ارزیابی فواید فنی و اقتصادی واجتماعی مورد سنجش و بررسی قرار می گیرد.
ضرورتهای علمی و نظری
دانش علمی و فنی در حال تبدیل شدن به یک منبع استراتژیک برای شرکتها و سازمانهای مختلف و همچنین بهبود کیفیت زندگی مردم شده است. با توجه به نیاز دنیای امروز و شناسایی تکنولوژی های نو ظهور که شاید بیشترین منافع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را به دنبال داشته باشند، بررسی های عمیق از جنبه های محتوایی و مباحث نظری را بیش از پیش لازم و ضروری می نماید. زیرا هر روز رقابت کشورها در حال افزایش بوده و در این دوره رقابت و تغییرات سریع، تکنولوژی های نوین نقش فعال تری را در ارتباط با توسعه فنی، اقتصادی و اجتماعی بازی می کنند. یعنی به موازات حرکت به سمت اقتصاد مبتنی بر دانش، رقابت فنی و تکنولوژیک در بنگاه های صنعتی نیز تا حدود زیادی به تکنولوژی ها و ابداعات جدید وابسته شده است. در نتیجه ضرورت علمی موضوع در جهت بهبود تکنولوژی در صنعت، بخصوص صنعت برق یکی از موارد اساسی طرح مسئله این تحقیق شده است.
ضرورت های عملی و کاربردی
بنا به ضرورت، توجه به الگوها و ضوابط عملی در محدوده بهبود سطح تکنولوژی و همچنین الزام سنجش دقیق تکنولوژی صنایع برای تصمیم گیری و شناخت نقاط ضعف سازمان یکی از مراحل عملی و کاربردی در این مسیر محسوب می شود. بنا براین ضرورت سنجش میزان بهبود سطح تکنولوژی، اطلاعات مستندی از نقاط قوت و ضعف سیستم را در اختیار مدیریت قرار می دهد. در نتیجه ارتقاء سطح مهارتهای فنی و تخصصی منطبق و متکی بر ضوابط نظری از موارد این ضرورت بحساب می‌آید.
ضرورت های اجتماعی و فرهنگی
بر اساس ضرورت های اجتماعی و فرهنگی، سنجش تکنولوژی می تواند شاخص های توسعه انسانی علاوه بر درآمد سرانه، توسعه ی اجتماعی از نظر سواد، آموزش، سلامت و امید به زندگی را نیز در بر میگیرد. با این شاخص بسیاری از کشورها با وجود برخورداری از منابع غنی در زمره کشورهای در حال توسعه قرار گرفته که مهمترین عامل توسعه نیافتگی این کشورها جایگاه نامنا سب تکنولوژی و نوآوری است. در نتیجه ضرورت توسعه مهارتهای فنی از جنبه های تخصصی می تواند در جهت ایجاد انگیزه اجتماعی و برخورداری از سطح بالاتری از موقعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه را بسوی بهبود سوق دهد.

گستره علمی تحقیق

گستره علمی تحقیق بر اساس عنوان تحقیق یعنی (( ارتقاء سطح تکنولوژی در ابعاد فنی و مهندسی و ارزیابی فواید فنی، اقتصادی و اجتماعی در بلند مدت )) متکی بر سه علوم فنی و مهندسی، اقتصادی و اجتماعی است، که به شرح زیر قابل بررسی است :
گستره علمی تحقیق از دیدگاه علوم فنی و مهندسی
امروزه صنعت برق کشور به دنبال استفاده بهینه از تجهیزات و فن آوری های نوین در زمینه کسب سهم بیشتر بازار برق در منطقه، کاهش میزان تلفات انرژی (کاهش هزینه های توزیع نشده) و شناخت به موقع الزامات بهبود و ارتقاء فناوری های لازم در این صنعت بوده و برای پیاده سازی این استراتژی ها از جمله تمایز در خدمات، کاهش در هزینه های تولید، انتقال و توزیع انرژی در شبکه سراسری، در دسترس قراردادن انرژی برق بطور مستمر در اختیار مشترکین و کاهش خاموشی ها، همه نیازمند بهبود سطح تکنولوژی در تمامی ابعاد از جمله فناوری تجهیزات فنی در این صنعت است. و در کنار آن برای وصول نتایج بهبود تکنولوژی، استفاده از نتایج تحقیقات انجام شده و زمینه سازی در جهت پژوهش های مرتبط در صنعت برق کشور بسیار ضروری است.
گستره تحقیق از دیدگاه علوم اقتصادی
از آنجا که ماهیت تکنولوژی بر گرفته از ماهیتی فراگیر در تمامی حوزه های علمی است، و این امر بعنوان یک فرایند جاری در تمامی جوامع بعنوان موضوعی مهم تلقی می گردد، بنابراین تبیین دقیق و تخصصی اثرات اقتصادی تکنولوژی از درجه اهمیت خاصی بر خوردار است. بطور کلی داشتن رشد و توسعه اقتصادی از طریق افزایش بهر وری اقتصادی ناشی از ارتقاء و بهبود تکنولوژی ها زمینه افزایش کارایی اقتصادی در همه سطوح ملی و سازمانی را فراهم می سازد. و در نهایت زمینه های نظری، محاسباتی و برنامه ریزی مدیریتی را در مقوله ارتقاء و بهبود تکنولوژی در حوزه علوم اقتصادی مطرح میکند.