- محتاج بزرگان به تو چون دهر به خورشید ممتاز کریمان به تو چون کِشت به باران
(همان: ۶۸)
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
۱۱۳-۱۳۸-۱۷۱-۱۸۹-۲۶۸-۵۰۵-۵۳۱-۵۳۸-۶۷۸-۷۶۵-۷۷۴-۷۷۶-۸۶۰-۹۱۷-۹۷۲-۱۰۴۶-۱۱۰۱-۱۱۵۳-۱۲۱۷-۱۲۷۳-۱۶۳۲-۱۶۴۶-۱۶۵۸-۱۶۷۰-۱۶۹۹-۱۷۹۰-۱۸۴۰-۱۸۴۱-۱۸۴۲-۱۴۲۶-۱۵۵۶-۱۵۵۴-۱۵۶۵-۱۵۸۰-۱۶۰۳-۱۸۸۷-۱۸۹۲-۱۹۰۴-۱۹۰۹-۱۹۱۰-۱۹۱۱-۱۹۱۳-۱۹۴۵-۱۹۴۸-۱۹۵۱-۱۹۵۲-۱۹۵۳-۱۹۶۰-۱۹۶۱-۱۹۶۲-۱۹۶۴-۱۹۸۴-۲۰۰۹-۲۰۱۰-۲۰۱۷-۲۰۳۶-۲۰۷۶-۲۰۹۹-۲۱۳۶-۲۱۷۵-۲۱۹۳-۲۱۹۴-۲۱۹۶-۲۱۹۸-۲۲۱۲-۲۲۱۷-۲۲۳۱-۲۲۳۳-۲۴۶۶-۲۵۶۸
۵-۱-۳- اَنواع تشبیه به اعتبار تعدد طرفین
۵-۱-۳-۱- تشبیه ملفوف:
میرجلال الدین کزازی در تعریف تشبیه ملفوف آورده است:
«آن است که تشبیه ها آنچنان در سخن آورده شوند که مانندگان در گروهی، و مانستگان در گروهی دیگر جای گرفته باشند».(کزازی،۱۳۶۸ : ۸۰)
اما استاد علامه جلال الدین همایی در صفحه ی ۲۳۸ کتاب فنون بلاغت و صناعات ادبی در تعریف تشبیه ملفوف آورده است:
«آن است که چند مشبّه و چند مشبّهً به بیاورند، بدین ترتیب که اوّل همه ی مشبّه ها و بعد از آن همه ی مشبّهً به ها را ذکر کنند».(همایی، ۱۳۸۴: ۲۳۸)
حافظ آورده است :
- زروی دوست دل دشمنان چه در یابد چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا
در این بیت ، روی دوست و دل دشمنان مشبه هستند و چراغ مرده و شمع آفتاب مشبه به هستند که لف و نشر مشوش اند.
در بیت زیر از ازرقی هروی ابتدا چهار مشبّه به ترتیب ذکر شد سپس چهار مشبّهٌ به برای هر یک آمده است:
- به چشم و به موی و به سم و سرین گه چو جزع و چو مشک و چو پولاد و مرمر
(ازرقی، ۱۳۳۶: ۱۳)
آسمان و زمین در بیت زیر مشبّه هستند که به پر طاووس و پشت پلنگ مانند شده اند و تشبیه ملفوف ایجاد کرده اند:
- از گــــل و ابر، آسمان و زمین پر طاووس گشت و پشت پلنـــگ
(همان: ۴۵)
ابیاتی در رابطه با این صنعت در دیوان ازرقی وجود دارد که شماره های این ابیات در ذیل آمده است:
۷۶۷-۲۱۵۱-۲۱۸۱
۵-۱-۳-۲- تشبیه مفروق:
«آن است که تشبیه ها چنان در سخن آورده شوند که هر ماننده، در کنار مانسته خود جای گرفته باشد». (کزازی، ۱۳۶۸ : ۸۰)
آن است که دارای چند مشبه و مشبه به می باشد اما هر مشبّه با مشبهٌ به خود همراه است. (شمیسا، ۱۳۷۹ : ۴۸)
«تشبیه مفروق در مقابلِ تشبیهِ ملفوف، آن است که چند مشبّه و چند مشبّهً به باشد و هر مشبّهً بهی را تالی مشبّه خود قرار دهند». (همایی، ۱۳۸۴: ۲۳۸).
در بیت زیر از خاقانی تشبیه من به حسین و نا اهلان به یزید و شروان به کربلا، تشبیه مفروق دارد.
- من حُسین وقت و نا اهلان یزید و شمر، من
روزگارم جمله عاشورا و شروان کربلا
(خاقانی، ۱۳۸۵ : ۲)
تشبیه لاله به شنگرف و برف به سیماب در بیت زیر تشبیه مفروق بوجود آورده است:
- شگفت نیست که از برف لاله ساخت زمین
که هست لاله چو شنگرف و برف چون سیماب
(ازرقی، ۱۳۳۶: ۳)
همچنین در ابیات زیر از ازرقی هروی تشبیه از نوع مفروق وجود دارد:
- در سخاوت آفتابی در توانش روزگار
در کفایت چون سپهری در سعادت چون قمر
(همان: ۱۵)
- از بس بنفشه، چون کف نیل است جویبار
وز بس شکوفه چون تل سیم است آبدان
(همان: ۸۱)