۲-۶-۴- نوع کاربری­ها در ایران

هنوز داده­ای کمی دقیقی از شکل و نوع استفاده از اینترنت در ایران وجود ندارد اما به نظر می­رسد استفاده­های سرگرم­کننده از اینترنت برای کاربران ایرانی به مرور در حال گسترش است. همچنین اطلاع از اخبار و وقایع خصوصاًً اخباری که قابلیت انتشار در رسانه­های دیگر را ندارند از جمله نیازهای اصلی کاربران ایرانی به حساب می ­آید، به­ طوری که این موضوع، بسیاری از سایت­های خبری را در زمره پربیننده­ترین­سایت­های ایرانی قرار داده­است. فقدان زیرساخت­های لازم برای خریدهای الکترونیکی و اینترنتی و همچنین موضوع تحریم نیز باعث شده که اساساً از این شبکه استفاده­ای برای تبادل کالا در داخل کشور صورت نگیرد. سیستم بانک­ها و بسیاری از نهادهای دولتی همچنان بر حضور مستقیم افراد در یک مکان خاص برای تبادل مالی و قانونی تأکید دارد و روش­های خرید و یا انجام یک کار از طریق شبکه بسیار معدود و انگشت شمارند.

۲-۷- اضطراب

کلمه Anxiety از کلمه لاتین Anxietas که به معنای ناآرامی ‌می‌باشد، گرفته شده و به حساسیت­های جسمانی و روانی که در پاسخ به تهدید، اعم از حقیقی یا خیالی که به وسیله ارگانیزم ابراز و ایجاد می­ شود، اشاره می­ کند (فرجاد، ۱۳۷۴، ص ۱۷۶).

اضطراب یک حالت احساسی یا هیجانی است که از خصوصیات برجسته آن تولید یک حالت بی­قراری و دلواپسی است و با اتفاقات زمان و شرایط مکان تناسب ندارد (معافی، ۱۳۷۰، ص۷).

به عقیده اکثر روان­شناسان، اضطراب عامل اصلی و ریشه بسیاری از بیماری­های روانی است. فروید (به نقل از عظیمی، ۱۳۷۰، ص ۴۳۱) معتقد است که اضطراب نقطه حساس و اصلی کلیه واکنش­های عصبی و سرمنشأ تمام بیماری­های روانی است. در مکتب روانکاوی که فروید بنیان‌گذار آن ‌می‌باشد، اضطراب نقش برجسته­ای دارد. فروید اضطراب را درد روانی نامیده است یعنی به همان صورت که اگر بدن دچار زخم، التهاب و بیماری گردد، اولین نشانه آن به صورت تب ظاهر می­ شود، اگر فرد از نظر روانی دچار مسئله و مشکل شود اولین نشانه آن به صورت اضطراب جلوه­گر می­ شود. اضطراب هم علت محسوب می­ شود و هم معلول. یعنی علت بسیاری از بیماری­های روانی اضطراب است. همچنین هرگاه شخص با یک مسئله و مشکل روانی مواجه گردد که موجب به هم خوردن تعادل روانی وی گردد، احساس اضطراب می­ کند.

تا کنون تعاریف بسیاری از پدیده اضطراب توسط روان­شناسان مختلف ارائه گردیده که اغلب این تعاریف در تظاهر جسمی و روانی اضطراب اتفاق نظر دارند، اما در علل بروز و ریشه ­های شکل­ گیری آن اختلاف عقیده دیده می­ شود. معمولاً افرادی که اضطراب را در زندگی روزمره و به طور معمول تجربه ‌می‌کنند، علی­رغم این که نمی ­توانند علت و منشأ اصلی آن را تشخیص دهند، سعی ‌می‌کنند اضطراب خود را به چیزی نسبت دهند، به هر حال این مطالب واضح است که دارا بودن یک شناخت هرچند اجمالی از پدیده اضطراب می ­تواند فرد را در جهت چگونگی برخورد با این پدیده یاری نماید.

انسان مضطرب قادر به حمله و تخریب منبع اضطراب نیست، در عین حال توان فرار از آن را هم ندارد. پاسخ اضطراب، غیر انطباقی است هرچند دروه­های کوتاه اضطراب برای شخص بهنجار نیز روی می­دهد (کاستلو^[۶۴]، ۱۹۹۸، ص ۱۵۸).

از دیدگاه روان­شناسی یکی از نشانه­ های افزایش برانگیختگی، اضطراب است. اضطراب، احساسی است که با درجات مختلفی از ترس و نگرانی شناخته می­ شود. اضطراب غالباً به عنوان یک مکانیزم یا سازوکار خود ایمنی در واکنش به موقعیت­های تهدیدکننده ظاهر می­ شود و معمولاً، سطح بالای برانگیختگی روانشناختی و فیزیولوژیکی که با اضطراب همراه است، زمینه ­های ترس را فراهم ‌می‌آورد. تغییرات به وجود آمده در سطح برانگیختگی روانشناختی و فیزیولوژیکی، انسان را آماده می­ کند تا از منبع ترس گریخته و یا با خطر مبارزه کند. این پاسخ جنگ­ و گریز می ­تواند به شکل­های مختلفی ظاهر شود و الزاماًً به پاسخ آشکاری چون دویدن و دور شدن از منبع خطر یا حمله فیزیکی به آن ختم نمی­ شود. غالباً، جنگ و مبارزه می ­تواند به شکل­های کلامی باشد و یا حتی در حالات چهره فرد بروز کند. مبارزه حتی می ­تواند به شکل درونی صورت گیرد. برای مثال، فردی که در یک موقعیت ترسناک قرار گرفته، ممکن است با رویا یا خیال پردازی درصدد فرار از این موقعیت برآید. اضطراب به منزله بخشی از زندگی انسان، در همه افراد و در حد اعتدال­آمیز وجود دارد و در این حد به عنوان پاسخی سازش یافته تلقی می­ شود (دادستان، ۱۳۷۸).

در واقع اضطراب هشداری است که فرد را گوش به­زنگ می­ کند، یعنی به فرد هشدار می­دهد که خطری در راه است و باعث می­ شود که فرد بتواند برای مقابله با خطر، اقداماتی انجام دهد، لذا موجب حفظ حیات ­می­ شود. اضطراب از پایین­ترین سطح به بالا، خطر وقوع صدمه جسمی، درد، بی­پناهی، برآورده نشدن نیازهای اجتماعی یا جسمانی، خطر بروز مانعی در برابر ارتقای موقعیت یا منزلت فرد و سرانجام خطراتی را اعلام می­ کند که در برابر کلیت و یکپارچگی فرد وجود دارد (کاپلان و سادوک، ۱۳۸۰). بالعکس اضطراب مرضی نیز وجود دارد، چرا که اگر حدی از اضطراب می ­تواند مفید و سازنده باشد و اگر اغلب مردم اضطراب را تجربه ‌می‌کنند، اما این حالت ممکن است جنبه مزمن و مداوم بیابد که در این صورت نه­تنها نمی­ توان پاسخ را سازش یافته دانست بلکه باید آن را به منزله منبع شکست، سازش نایافتگی و استیصال گسترده تلقی کرد که فرد را از بخش عمده­ای از امکاناتش محروم می­ کند و طیف گسترده اختلالات اضطرابی را از اختلال­های شناختی و بدنی تا ترس­های غیرموجه و وحشت­زدگی^[۶۵] گسترده به ­وجود ‌می‌آورد (دادستان، ۱۳۷۸).

۲-۷-۱- تعریف اضطراب و اختلالات اضطرابی

ارائه تعریفی جامع و مانع برای اضطراب دشوار است. روان­شناسان، جامعه­شناسان و روان­پزشکان هیچ کدام تعریف یکدیگر را جامع و مانع نمی­دانند. بیشتر تحقیقات انجام شده ‌در مورد اضطراب توسط روان­شناسان صورت گرفته­ و از میان مشکلات عاطفی، بیش از هر ناراحتی دیگر به اضطراب پرداخته شده­است (لینس^[۶۶]، ۲۰۰۷).

اضطراب عبارت است از احساس فراگیری نگرانی و وحشت که از یک فکر یا خواسته واپس زده ناشی شده­است. همچنین، اضطراب هشداری است جهت اعلام خطر به ارگانیسم که در سطح ناخودآگاه عمل کرده و خود را مجبور می­سازد که مکانیسم­های ویژه­ای را به­کار انداخته تا در برابر تهییج غرایز مقاومت کند یا از میزان آن بکاهد (آذر و نوحی، ۱۳۸۰).