^-OH+H<> O2H
۱-۷- دانسیته آب
تغییر دانسیته آب با دما که این تغییر در ۴ درجه سانتی گراد به حداکثر مقدار خود میرسد در ناحیه‏هایی که آب و هوای زمستانی دارند، اهمیت فراوانی دارد. با پایین آمدن دمای هوا لایه های متراکم ترآب در سطح دریاچه به کف آن جابجا می‏شوند و در این فرایند گردشی اکسیژن و مواد غذایی تقریباً بطور یکنواخت به تمام قسمت‏های دریاچه می‏رسد.
بعد از رسیدن به حالت پایدار دمای قسمت زیرین آب به ۴ درجه سانتیگراد می رسد و باعث می‏شودتا جانوران آبزی در زمستان به زندگی خود ادامه دهند. از طرف دیگر کم بودن دانسیته یخ نسبت به آب باعث شناور شدن یخ در سطح آب می شود.اگر یخ سنگین تر از آب بود آب کف دریا‏‏ها و رودخانه‏ها یکپارچه منجمد میشد و عواقب خطرناکی برای آبزیان در پی داشت(فاطمی،۱۳۸۱).

PH
PH‏ نشان دهنده میزان اسیدی یا قلیائی بودن آب مصرفی می باشد. PH=7 حالت خنثی بوده و کمتر از آن نشان دهنده اسیدی بودن و PH بیشتر از ۷ نشان دهنده حالت قلیائی بودن آب می‏باشد. آب‏های اسیدی حالت خورندگی داشته و مزه آنها برای طیور مطلوب نمی باشد و اثر منفی روی عملکرد گله دارند. آب‏های قلیائی بد مزه بوده و سبب رسوب و انسداد در سیستم آبخوری می‏شوند، این آبها با خاصیت کف کنندگی و پاک کنندگی شوینده ها تداخل ایجاد می کنند . PH مناسب برای آب مصرفی طیور ۸- ۵/۶ می‏باشد(فاطمی،۱۳۸۱).

خواص فیزیکی آب
آب در دمای اتاق حالت مایع دارد. بی رنگ ، بی بو و بدون مزه است. در فشار یک اتمسفر ، در دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد به جوش می آید و در دمای صفر درجه سانتی گراد منجمد میشود. با توجه به وزن مولکولی کمی که دارد ،مایع بودن آن باعث شگفتی است و علت غیر عادی بودن ویژگی های آب وجود پل‏های هیدروژنی است که بر وزن مولکولی آن تأثیر میگذارد.
بالا بودن گرمای ویژه آب نسبت به دیگر مایعات و جامدات، نشان دهنده مقدار بالای انرژی لازم برای شکستن پیوند‏های هیدروژنی آب است. تعداد پیوندهای هیدروژنی با افزایش دما کم میشود، ولی حتی تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد، آنقدر پیوند هیدروژنی موجود است تا باعث شود گرمای تبخیر آب در مقایسه با سایر مایعات بالاتر باشد. همان گونه که اشاره شد ، این خاصیت آب سبب شده است که آب نقش تنظیم کننده حرارتی داشته باشد و جهان را در برابر تغییرات ناگهانی هوا حفظ کند. بالا بودن گرمای تبخیر آب به مقدار زیادی باعث ثابت ماندن دمای بدن در محدوده کم میشود. مقدار زیادی از گرمای حاصل از سوخت و ساز بدن از طریق تبخیر سطحی آب از میان روزنه های پوست خارج میشود. پیوند هیدروژنی بین مولکول‏های آب باعث تشکیل غشای نسبتاً محکمی در سطح آن می نمایند که در نتیجه باعث می شود که یک سوزن یا تیغ بر روی آب بماند یا برخی حشرات در سطح آب راه روند همچنین این خاصیت باعث بالا رفتن آب از لوله‏های مویینه می شود. کشش سطحی آب با افزایش دما به دلیل کم شدن پیوندهای‏ هیدروژنی کاهش می یابد. نیروی کشش سطحی آب بالاتر از سایر مایعات است . علت این است که مولکول‏های داخل آب در تمام جهات توسط مولکول‏های دیگر با پیوند هیدروژنی قوی پیوند شده است، بنا‏برین آّب به طرف پایین و اطراف با نیروی نسبتاً زیادی کشیده می شود. بنابرین کلیه خصوصیات فیزیکی منحصر به فرد آب را می توان بر اساس قطبیت بالای آب و وجود پیوندهای هیدروژنی ناشی از آن در بین مولکول های آب توجیه کرد.آب همچنین می تواند در شکل ساختمانی ترکیبات موجود در محیط آبکی از طریق اثر برخورد بر پیوندهایی که موجب پایداری ساختمان‏های بزرگ مولکول این ترکیبات می شود، مؤثر باشد. این پیوندها غیرکووالانسی بوده و عبارتنداز:
۱٫پیوندهای هیدروژنه

2. 2. پیوندهای الکترواستاتیک

۳٫پیوندهای قطبی
توجه به خواص فیزیکی آب مانند: نقطه ذوب ، نقطه جوش، گرمای تبخیر، گرمای ویژه و کشش سطحی با مقایسه آن با خواص فیزیکی سایر حلال‏های مشابه نظیر متانل ،اتانل و غیره مشاهده می کنیم. که نیروی جاذبه ی بین مولکولی آب از نیروی جاذبه ی بین مولکول‏های سایر حلال‏ها بیشتر است.
نیروی جاذبه بین مولکولی آب به علت قطبی بودن مولکول‏های آب است. تفاوت بارهای مثبت و منفی یک مولکول دو قطبی را برآیند دو قطبی (DIPOLEMOMENT) می‏نامند و این عبارتست از اندازه‏ای که یک مولکول در یک میدان الکتریکی میل به جابجا شدن دارد کرده اند(کرامت،۱۳۸۷).

کیفیت آب
شناخت کیفیت آب آشامیدنی طیور، شرط لازم جهت کنترل و‏ نظارت خوب بر روی گله می‏باشد، بنابرین آنالیز (حداقل سالی یک بار) نیاز است. معمولاً آب‏های طبیعی دارای مقداری مواد شیمیایی محلول و میکروارگانیسم‏ها هستند. نوع و مقدار هر کدام و حد مجاز آن‏ها بستگی به مصرف آب دارد. آب در صنعت برای ساخت محصولات ، محیط انتقال، عامل سرد کننده، تولید بخار و غیره به کار می رود. کیفیت آب صنایع با نوع صنعت و نقش آب تفاوت دارد، و به هیچ وجه تعیین یک استاندارد کیفی صنعتی ممکن نمی‏باشد، کیفیت بیولوژیکی آب صنایعی مانند: دارویی، غذایی، نساجی و چوب باید از آب آشامیدنی بهتر باشد. زیرا میکروارگانیسم‏های غیر بیماری زا می تواند بر کیفیت و مرغوبیت محصولات اثر شدیدی بگذارد. آبهای سطحی و زیرزمینی کیفیت متفاوتی دارند. آبهای سطحی حاوی میکروارگانیسم‏ها و مواد معدنی و مواد آلی و معلق می باشند. آب‏های زیرزمینی ضمن عبور از لایه‏های مختلف زمین تا حدی صاف می‏شوند و لذا مقدار مواد آلی و میکروارگانیسم‏های آنها کمتر از آب‏های سطحی است ولی بر عکس، مواد معدنی در آن‏ها بیشتر است. معمولاً کیفیت و دمای آب های زیرزمینی ثابت تر از آب های سطحی است. خورندگی آب‏های سطحی و زیر زمینی بر حسب PH، سختی و سایر املاح موجود با یکدیگر خیلی تفاوت دارند.آب‏های سطحی در مقایسه با آب های زیرزمینی تصفیه بیشتری لازم دارند تا برای مصارف عمومی آماده شوند(نورث‏وبل، ۱۳۷۵ ).

کیفیت آب در طیور
مواد شیمیایی از عمده ترین عواملی هستند که کیفیت آب را تحت تأثیر قرار می دهند. طیور معمولاً پس از مدتی خود را نسبت به مصرف مقادیر زیاد برخی از املاح منطبق می کنند، بنابرین فقط تعداد نسبتاً کمی از املاح موجود در آب قادرند تولید گله را شدیداً کاهش دهند، در این مواقع ممکن است حذف مقداری از نمک جیره لازم باشد، اما این عمل باید با دقت کامل صورت گیرد زیرا اگر نمک جیره خیلی کم باشد، تولید و کیفیت گله به مقدار زیادی کاهش می‏یابد. وجود هر گونه آلودگی باکتری در آب ، نشان دهنده‏ی ورود آب‏های سطحی به منبع آب است و باید جهت رفع این نقیصه اقدام شود. به عنوان مثال می توان با افزودن کلر این آلودگی را بر طرف نمود مشکل دیگر احتمال وجود نیترات‏ها یا نیتریت ها در آب است. چنین آلودگی‏هایی عموماً نشان دهنده‏ی فضولات حیوانی یا کود به داخل سیستم آبی است. استاندارد نیتروژن نیتراتی برای آب شرب انسان ۰-۲۰قسمت در میلیون است ولی حیوانات می توانند مقادیر بیشتری را تحمل نمایند مقادیر بیشتر از۵۰ قسمت در میلیون از ماده‏ی فوق باید در آب موجود باشد تا بتوان تولید ضعیف طیور را به آن نسبت داد با توجه به اینکه نیتریت ها ۱۰برابر سمی تر از نیترات ها هستند و از طرفی باکتری های موجود در دستگاه گوارش و منبع آب قادر به تبدیل نیترات ها به نیتریت ها می باشند ،بنابرین مقدار این دو ماده در آب ، باید در حداقل ممکن حفظ شود. سوپرکلره کردن آب باعث اکسیده شدن نیتریت ها و تبدیل سریع آن ها به نیترات شده و بدین وسیله سمیت آن‏ها کاهش می‏یابد. قبل از به کار‏گیری یک برنامه سوپر کلره کردن ، با متخصص بیماری طیور مشورت کنید تا میزان کلره‏ کردن آب‏ مناسب بوده و تداخلی با واکسن‏ها یا داروهای دیگر نداشته باشد. جهت بهبود کیفیت آب مورداستفاده طیور از ارتوفسفات‏ها استفاده میشود، که کلسیم و منیزیم را جدا کرده از ایجاد رسوب جلوگیری میکند بکار‏گیری این روش‏ها در اکثر موارد باعث تغییر ترکیب آب ، به گونه ای که برای پرنده مضر باشد، نخواهد بود، به عنوان آخرین راه چاره بعضی از پروش دهندگان از نرم کننده‏های آب استفاده می کنند، که در این حالت دلایلی برای نگرانی از سلامت پرندگان وجود دارد. این نرم کننده‏ها دارای یک ستون فعال‏رزین با مواد معدنی جذب شده ازآب معمولاً نمک‏های کلسیم و منیزیم اشباع شده و باید شست‏وشو و مجدداً با بهره گرفتن از ماده‏ی اولیه شارژ شود. در اکثر نرم کننده‏ها عمل شارژ مجدد با کمک سدیم حاصل از نمک معمولی انجام می شود، در مناطقی که آب خیلی سخت است میتوان انتظار داشت که سدیم زیادی از طریق آب به پرندگان برسد عکس این حالت در مناطقی که سختی آب کمتر مشاهده می‏گردد(نورث‏وبل، ۱۳۷۵ ).
۱-۱۱- رنگ آب
در حالت طبیعی آب هیچ گونه رنگ و بویی ندارد و هر رنگ و بویی در آب میتوان نمایانگر آلودگی در آب باشد. به علت بعضی از مواد ممکن است رنگ آب تغییر کند مانند:
رنگ قرمز- قهوه ای : در اثر ترکیبات آهن
رنگ سیاه و تیره : در اثر ترکیبات آهن + سولفات هیدروژن + باکتری
رنگ آبی : در اثر ترکیبات مس
شفافیت آب در اثر وجود ذرات معلق مانند خاک ، مواد آلی و جلبک‏ها می تواند تغییر کند(ملک نیا و شهبازی، ۱۳۸۳ ).
۱-۱۲- اصلاح و سالم سازی آب
۱-۱۲-۱- کلر زنی
جهت ضد عفونی میکروبی آب و اصلاح بو و مزه نامطلوب ناشی از میکروبها مورد استفاده قرار میگیرد، اشکال مختلفی از کلر برای ضد عفونی مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتند از :
کلر مایع یا هیپوکلرید سدیم : حاوی ۱۵-۵درصد کلر که در اثر حل شدن در آب سبب افزایش PH و خاصیت ضد عفونی کنندگی ضعیفی دارد.کلر جامد یا هیپوکلرید کلسیم : حاوی ۷۵ – ۶۵درصد کلر ، در هنگام حل شدن در آب باعث کاهش PH شده و‏ ضد عفونی کننده خوبی است.
گاز کلر : تشکیل شده از کلر ۱۰۰% و ضد عفونی کننده خیلی خوبی است .
در حالت کلی ppm 5-3 کلر به مدت ۲-۱ ساعت برای ضدعفونی آب آشامیدنی کافی است. اسیدی کردن آب ( PH =6 ) سبب افزایش میزان اثر کلر می‏شود. کلر زیاد در آب سبب کاهش مصرف آب می‏شود.
۱-۱۲-۲- فیلتراسیون
انواع فیلتر‏های مختلف مانند فیلتر‏های مکانیکی که املاح غیرمحلول شن و ذرات بزگتر از ۱۰۰ میکرون را می گیرند. فیلترهای کربنی که بو- مزه و کلر آب را جذب می کنند . فیلترهای بیولوژیک جهت مواد آلی- آرسنیک و آهن ، و نانوفیلترها که املاح محلول و سختی آب را می گیرند ، می‏توان جهت مناسب‏تر کردن آب مصرفی در مرغداری استفاده نمود.
۱-۱۲-۳- گاز ازن
ازن یک ماده اکسید کننده خیلی قوی می باشد که در اثر عبور اکسیژن از یک میدان الکتریکی با ولتاژ بالا ایجاد می‏شود که می تواند عوامل بیماریزا را از بین ببرد.
۱-۱۲-۴- اشعه ماوراء بنفش UV
اشعه ماوراء بنفش ( ۳۲۰ —-۲۵۴ — ۲۰۰ نانومتر ) دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی می‏باشد. سرعت عبور آب و کدورت آب از عوامل محدود کننده این روش هستند.
۱-۱۲-۵- سخت گیر
اساس کار دستگاه های سخت گیر تبادل یون ها می باشد. یعنی یون‏های سدیم چسبیده به رزین موجود در دستگاه با یون‏های کلسیم و منیزیم مبادله می شوند. در مواردی که سختی آب خیلی بالا است ،ممکن است میزان سدیم آب به حد خطرناک بالا برود.
۱-۱۲-۶- اسمز معکوس
در این روش آب تحت فشار خیلی زیاد از غشا‏هایی عبور داده می‏شود و در نهایت آبی با خلوص خیلی بالا حاصل می شود. روشی گران می باشد و میزان پساب تولیدی زیاد است .
۱-۱۲-۷- دستگاه های الکتریکی - مغناطیسی
با تغییر بار الکتریکی املاح موجود در آب سبب عدم رسوب می‏شوند، بنابراین فقط مانع رسوب املاح شده و کیفیت آب تغییری نمی کند .
۱-۱۲-۸- آنتی بیوتیک‏ها
آنتی بیوتیک ها دارای ماهیتی اسیدی یا قلیائی هستند و هر یک از آنها در آب‏ها با ماهیت مخالف بهتر حل می‏شوند یعنی تتراسیکلین که آنتی بیوتیک قلیائی است جهت بهتر حل شدن باید آب کمی اسیدی شود. با افزایش سختی آب میزان اثر‏گذاری آنتی بیوتیکها به علت کاهش جذب دارو و کم شدن فراهمی زیستی کاهش می‏یابد. در سختی بیش از PPM 300 داروها مشکل در آب حل می شوند .