سنگ قبر فخرالدین اسفنجردی به اندازه ۶۰ در ۹۲ سانتی متر که در محراب نصب است. این سنگ قبر حدود ۸۰ سال قبل به این محل منتقل شده که متاسفانه در تابستان سال ۱۳۸۲ به سرقت برده شده است.
قسمتی از بدنه دیوار محراب کاشی معرق است و از الحاقال قرن ۸ هجری قمری است که عباراتی به خط ثلث و نسخ کوفی بر آن نوشته شده است.
۳-۱۴-۶- برج و باروی قدیمی یزد
موقعیت: بافت قدیمی شهر یزد
تاریخ احداث: ۴۳۲ هجری قمری
شماره ثبت آثار ملی: ۹۵۹
حصار و بارو از جمله آثاری است که در تمدن شهرنشینی قدیم اهمین فوق‌العاده‌ای برای آن قائل بودند. حصار، برج، خندق، دروازه و قلعه، شهر را از هجوم‌های محلف در امان می‌داشت و شاید قدما همچنان که برای خانه خود حریم قائل بودند، این حریم را به هر شکل و توان برای شهر و دیار خویش ضروری می‌دانستند. یزد از جمله محدود شهرهایی است که هنوز قسمتهایی از برج و باروی آن پابرجاست. قدیمی ترین اطلاعاتی که در خصوص حصار یزد در دست است دلالت بر این دارد که حصار گرد شهر توسط چهار سرهنگ حکومت علا‌الدوله کاکویه ساخته شده است. البته باید در نظر داشت که به تدریج با بزرگتر شدن شهر، حصار جدیدی دور شهر بنا می شد. آخرین باری که حصار یزد مورد تجدید ساختمان قرار گرفت مربوط به سال ۱۲۳۶ هجری قمری بود. قدیمی ترین حصار یزد دارای چهار دروازه بود که این تعداد در آخرین حصار و باروی ساخته شده شهر به پانزده دروازه رسید. از معروفترین این دروازه‌ها می‌توان به دروازه مهریجرد، کوشکنو، مالمیر، سعادت، اصفهان، فتح، چهارمنار، سید گلسرخ و دروازه شاهی و نو اشاره کرد(توکلی، ۱۳۸۳).
۳-۱۴-۷- کاروانسرای کرمانیها و گلشن
موقعیت: خیابان قیام- بازار مسگرها
تاریخ احداث: قاجاریه
شماره ثبت آثار ملی: ۲۷۴۲
از ویژگیهای مهم بنای کاروانسراهای کرمانیها، درب چوبی ورودی، پنجره‌های زیبا و مشبک با شیشه‌های رنگی و ناودان‌های سنگی را می‌توان نام برد. در این مکان ۱۴ حجره وجود دارد که به جز چهار مورد آن درب‌ها تعویض و آهنی شده‌اند. از دیگر کاروانسراهای شهر یزد می‌توان به کاروانسرای گلشن اشاره کرد، این کاروانسرا نیز در خیابان قیام روبروی مدرسه خان قرار دارد. قدمت آن به دوران قاجاریه می رسد و به شماره ۳۸۰۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. قسمت ورودی این کاروانسرا ساباطی شکل است. از مشخصات کاروانسرا می‌توان به نارنجستان زیبای آن با طرح قدیمی اش اشاره کرد(توکلی، ۱۳۸۳).
۳-۱۴-۸-مسجد ریگ یزد
موقعیت: شهر یزد
تاریخ احداث: ۷۳۰ هجری قمری
شماره ثبت آثار ملی: ۱۸۴۸
این مسجد توسط امیر معین الدین اشرف از بزرگان عصر سلجوقی بر جای یک کاروانسرای ویران شده ساخته شده است. بعدها خواجه توکل قزوینی درگاه و گنبد مسجد را طراحی نمود( افشار، ۱۳۷۴). این مسجد دارای درگاه ورودی، در چوبی کنده‌کاری شده، نمایی آجری با سکوهایی در طرفین، صحن باریک و بلند، ایوان چوبی، گنبدخانه، شبستان کوچک، شبستان بزرگ ستون‌دار و رواقهای دوطبقه‌ای است که در اضلاع صحن قرار گرفته‌اند( توکلی، ۱۳۸۳).
در بالای محراب شبستان زمستانی، بادگیری زیبا قرار دارد. شبستان زمستانی با نورگیرهای سنگ مرمر و محرابی از همین جنس، گنبد و یک مناره گلی مزین به کاشی از مختصات این مسجد است. کتیبه‌ای به خط ثلث و از کاشی معرق در سه طرف سردر مسجد که به بازار می‌روی وجود دارد که دوران ساخت مسجد را بیان کرده است. وجه تسمیه مسجد این است که در گذشته، منطقه احداث مسجد ریگزار بوده است و مسجد بر روی ریگ واقع شده است.
۳-۱۴-۹- حمام خان
موقعیت: خیابان امام خمینی واقع در میدان خان
تاریخ احداث: ۱۲۱۲ هجری قمری
شماره ثبت آثار ملی: ۲۴۰۶
این حمام به محمد تقی خان بافقی منسوب است و به گرمخانه نور نیز شهرت دارد. تزئینات گذشته بنا عبارت بودند از نقاشیهای قسمت شاه‌نشین بنا که جزیی از آن باقی است. مساحت حمام ۱۱۷۰ متر مربع و زیر‌بنای آن ۹۰۰ متر مربع است. این بنا در حال حاضر به عنوان چایخانه سنتی مورد استفاده است( زنده دل، ۱۳۷۸).
۳-۱۴-۱۰- مسجد ملا اسماعیل
موقعیت: خیابان قیام
تاریخ احداث: قرن ۱۳ هجری قمری
شماره ثبت آثار ملی: ۹۶۴
یکی از مساجد مهم شهر یزد، مسجد ملا اسماعیل است که در کنار بازار و آب انبار ملااسماعیل قرار گرفته است. این مسجد از هر جهت پس از مسجد جامع و مسجد میر چخماق بر دیگر مساجد یزد برتری دارد. ارتفاع بلند ایوان مقابل شبستان تابستانی و دو طاق‌نمای زیر بادگیر در شبستان تابستانی، از مشخصات منحصربه فرد این مسجد است. اگرچه در داخل آن کاشی کاری و کتیبه و نقاشی به صورت چشمگیر موجود نیست ولی ساختمان و ارتفاع گنبد و یش تاق و فاصله آنها از صحن و رواق و گرمخانه (زمستانی) و مدرسه‌ای که جنب آن است بسیار جالب و مورد توجه است( زنده دل، ۱۳۷۸).
۳-۱۴-۱۱-خانقاه نعمت‌الهی
موقعیت: یزد، خیابان امام
تاریخ احداث: قاجاریه
شماره ثبت آثار ملی: ۲۲۴۹
این خانقاه متعلیق به حاج محمد ابراهیم لاری است. از ویژگیهای عمده آن، درها و پنجره‌ها و ارسیهای خانه و نیز طاقهای آئینه کاری و نقاشی شده آن است که یکی از نمونه‌های زیبا و عالی خانه‌های اعیانی قرن سیزدهم است. صحنه‌های نقاشی عمده این بنا عبارتست از: معراج، جنگهای رستم و شاهزاده قاجاری در شکارگاه( حصار نوی، ۱۳۷۸).
۳-۱۴- ۱۲-آب انبار شش بادگیری
موقعیت: محله تل
تاریخ احداث: قاجاریه
شماره ثبت آثار ملی: ۱۶۰۰
آب انبار مخزن ذخیره آب در مناطق خشک و کویری است که از چهار قسمت تشکیل می‌شود:
الف- خزینه(محل ذخیره آب): استوانه‌ای بزرگ است که با آجر و آهک و خاکستر و ماسه‌بادی، به منظور فرار از گرما و خنک شدن آب در اعماق زمین ایجاد می‌شود.
ب- گنبد: سقف خزینه( به شکل نیمکره یا تخم‌مرغی) است که جهت حفاظت آب از گرد و غبار و آلودگیها و آفتاب داغ کویر، با آجر و بالاتر از سطح زمین ساخته می‌شود.
ج- پاشیر: محل برداشتن آب
د- بادگیر: برج‌هایی هستند برای هدایت جریان هوا و خنک شدن آب که گرداگرد مخزن ساخته می‌شوند. بادگیرها علاوه بر آب انبار برای ایجاد هوای مطبوع در فضاهای مسکونی نیز ساخته می‌شوند. بادگیر خانه‌ها را معمولا در ضلع جنوبی حیاط و قسمت تابستان نشین می‌سازند.
آب انبار شش بادگیری دارای شش بادگیر و دو ورودی، یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن است. طاق ضربی خشتی با نمای آجری، گنبد تخم‌مرغی شکل و سقف بزرگ مخزن آب از خصوصیات مهم آن است( توکلی، ۱۳۷۸).
۳-۱۴-۱۳- باغ دولت آباد
موقعیت: خیابان شهید رجائی
تاریخ احداث: دروره زندیه
شماره ثبت آثار ملی: ۷۷۴
باغ دولت‌آباد از نمونه باغ‌های بزرگ ایران و در ردیف باغ فین کاشان و باغ شاهزاده ماهان است. این باغ توسط محمد تقی خان بافقی سرسلسله خاندان خوانین یزد احداث گردید. عنصر های تشکیل دهنده باغ دولت‌آباد عبارتند ازچند دسته عمارت شامل: عمارت تالار آئینه، عمارت سردر، عمارت بهشت آئین، عمارت بادگیر، عمارت حرمخانه یا حرمسرا، عمارت تهرانی، عمارت مستخدمین، دیوان‌خانه به شکل مثمن، ساباط، آب‌انبار، درشکه‌خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همجنین دارای قنات، حوض‌ها و جوی‌های آب متعدد در فضای باغ است. عمارت باغ عبارتست از عمارت بیرونی که در طرف شرق واقع و دارای حوضخانه و بادگیر بلندی است، عمارت واقع در جهت غربی اندرونی و عمارت سردر در ایوانخانه است. بادگیر باغ دوات‌آباد که به صورت منشوری ساخته شده است با ارتفاع ۸۰/۳۳ متر، بلندترین بادگیری است که تاکنون شناخته شده و قبلا بلند‌تر از وضع کنونی بوده که قسمتی از آن خراب شده است( توکلی، ۱۳۷۸).
دانلود فایل های پایان نامه در رابطه با تاثیر اقلیم بر صنعت گردشگری شهر یزد- فایل ...
