به هر جزء از SGA 5 نقطه ای از ۱ تا ۵ امتیاز داده می شد. در صورتی که هر یک از اجزاء کاملا طبیعی بودند امتیاز ۱ و اگر شدیدترین حالت نامطلوب را داشتند امتیاز ۵ می گرفتند. بنابراین امتیاز کسب شده توسط هر فرد همودیالیزی می توانست بین ۷ تا ۳۵ باشد. در این مطالعه، در صورتی که امتیاز برابر ۷-۱۳ بود، وضعیت تغذیه ای بیمار طبیعی در نظر گرفته می شد، اگر امتیاز بین ۱۴-۲۳ بود، بیمار مبتلا به سوءتغذیه خفیف تا متوسط و در صورتی که امتیاز بین ۲۴-۳۵ بود، بیمار مبتلا به سوءتغذیه شدید در نظر گرفته می شد(۵۶).

ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه بود که در یک مرحله در مرکز آموزشی-درمانی رازی رشت به کار گرفته شد، به این صورت که پژوهشگر پس از اخذ مجوز از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و کسب معرفی نامه از ریاست محترم دانشکده محل تحصیل خود و ارائه آن به ریاست بخش همودیالیز واقع در مرکز آموزشی-درمانی رازی، جهت انجام پژوهش مجوز لازم را کسب نمود و پس از مراجعه به محیط پژوهش و قبل از تکمیل پرسشنامه ها، هدف از تحقیق به اطلاع واحدهای مورد پژوهش رسانیده شده و رضایت نامه آگاهانه از آنان اخذ گردید. گردآوری داده ها به مدت ۳۰ روز(از ۲۰ خرداد ماه تا ۲۰ تیر ماه ۱۳۹۲) صورت گرفت.
نحوه بکارگیری ابزار بدین صورت بود که ابتدا بخش اول پرسشنامه(سن، جنس، وزن، وضعیت تأهل، محل سکونت، میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال، میزان درآمد خانواده، میزان تحصیلات همسر، وضعیت اشتغال همسر، وضعیت زندگی، وضعیت بیمه، وضعیت مسکن، تعداد اعضای خانواده، علت اولیه نارسایی کلیوی، سابقه پیوند کلیه، مدت زمان اطلاع از ابتلا به بیماری کلیوی، مدت زمان همودیالیز شدن، تعداد دفعات همودیالیز در هفته، داروهای مکمل مصرفی، ابتلا به بیماریهای دیگر و عضویت در انجمن حمایت از بیماران کلیوی) از طریق مصاحبه با بیماران که توسط خود پژوهشگر جهت واحدهای مورد پژوهش خوانده شده و سپس اطلاعات مربوط به مقیاس جامع ذهنی با امتیاز دیالیز-سوءتغذیه(DMS) از طریق پرونده، معاینه جسمانی و مصاحبه با بیماران، قبل یا حین همودیالیز جمع آوری شد.
تعیین اعتبار علمی ابزار
اعتبار علمی یا روایی ابزار
مطالعات اولیه مبنی بر روایی مقیاس جامع ذهنی به عنوان ابزاری جهت غربالگری وضعیت تغذیه ای بیماران، قبل از عمل جراحی و پیشگویی عفونتهای بعد از عمل توسط دتسکی و همکاران در سال ۱۹۸۴ انجام گرفت.روایی و پایایی این مقیاس در پژوهشهای مختلف ثابت شده است( ۲۰و۴۴و۴۳و۴۷و۵۲و۵۴). جهت کسب اعتبار علمی این ابزار در این پژوهش از اعتبار محتوی استفاده گردید. بدین منظور با توجه به موجود نبودن نسخه فارسی ابزار، ابتدا ابزار در اختیار متخصص ترجمه زبان انگلیسی قرار داده و ترجمه و باز ترجمه شد. پس از تایید نهایی، ابزار جهت تعیین روایی ارسال شد. بدین منظور پرسشنامه در اختیار ۱۵ نفر از اعضاء محترم هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی قرار داده شده و پس از جمع آوری پیشنهادات و نظرات آنان، تحت راهنمایی اساتید راهنما و مشاور و استاد محترم آمار، تغییرات اصلاحی در آن به عمل آمده و پرسشنامه نهایی تنظیم گردید. همچنین جهت اطمینان از روایی از شاخص روایی محتوی CVI^[55]و CVR^[56](تعیین روایی تک تک سؤالات ) نیز استفاده گردید و هر سه حیطه در تمامی سؤالات نمره ای بین ۸/۰ تا ۱ را کسب کردند.
روش تجزیه و تحلیل داده ­ها
یافته های پژوهش برحسب نوع متغیرها کمی و کیفی می باشند. بدین ترتیب که سن، تغییرات وزن، طول مدت اطلاع از ابتلاء به بیماری کلیوی و طول مدت همودیالیز شدن بصورت متغیر"کمی-پیوسته"، تعداد اعضای خانواده که با هم زندگی می کنند ، تعداد دفعات همودیالیز در هفته بصورت متغیر"کمی-گسسته"، جنس، وضعیت تأهل، محل سکونت، وضعیت اشتغال، وضعیت اشتغال همسر، وضعیت زندگی، وضعیت مسکن، داروهای مکمل مصرفی، سابقه پیوند کلیه، بیماریهای همراه و عضویت در انجمن حمایت از بیماران کلیوی بعنوان متغیر"کیفی-اسمی” و میزان تحصیلات، میزان درآمد خانواده، میزان تحصیلات همسر و وضعیت تغذیه ای بعنوان متغیر"کیفی-رتبه ای” در نظر گرفته شدند.
جهت تجزیه تحلیل، داده های جمع آوری شده پس از کدگذاری وارد نرم افزار آماری SPSS نسخه ۱۶ گردید. به منظور دسته بندی و خلاصه نمودن داده ها از آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار، جداول توزیع فراوانی، آمار استنباطی ( رگرسیون لجستیک) و آنالیز تک متغیره X² استفاده شد.
متغیرهای اصلی این پژوهش عوامل مرتبط با وضعیت تغذیه ای (شامل عوامل فردی- اجتماعی و عوامل درمانی) به عنوان متغیر مستقل و وضعیت تغذیه ای به عنوان متغیر وابسته مطرح شدند. پس از انجام آنالیز تک متغیره، متغیرهایی با(۲/۰> P) که عبارت بودند از سن، شغل، تحصیلات، تاهل، تعداد افراد خانواده، وضعیت زندگی و تغییرات وزن وارد مدل رگرسیون لجستیک گردید که از بین آنها تحصیلات، معنی دار گردید.
ملاحظات اخلاقی
-اخذ معرفی نامه از مسئولین دانشگاه و دانشکده جهت ارائه به مسئولین ذیربط محیط پژوهش
-توضیح در مورد اهداف و اهمیت پژوهش به واحدهای پژوهش و کسب رضایت نامه کتبی از آنان
-آزاد گذاشتن واحدهای پژوهش جهت شرکت و یا عدم شرکت در پژوهش
-رعایت محرمانه بودن اطلاعات در طول تحقیق
-در اختیار قرار دادن نتایج پژوهش در صورت درخواست مسئولین ذیربط محیط پژوهش
فصل چهارم
یافته های پژوهش:
با توجه به اهداف از پیش تعیین شده، بیماران همودیالیزی از نظر وضعیت تغذیه ای مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات گردآوری شده در ۵ جدول و ۱ نمودار به شرح زیر خلاصه گردید:
جدول شماره (۱) در برگیرنده مشخصات فردی-اجتماعی واحدهای مورد پژوهش می باشد.
جدول شماره (۲) نشان دهنده عوامل درمانی مرتبط با وضعیت تغذیه ای واحدهای مورد پژوهش می باشد.
نمودار شماره (۱) جهت دستیابی به هدف اول این پژوهش تهیه گردیده است.
جداول شماره (۳)، (۴) و (۵) جهت دستیابی به هدف دوم این پژوهش تهیه گردیده است.
جدول شماره (۱): توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش برحسب عوامل فردی- اجتماعی