به طور کلی طبقه‌بندیخاک‌شناسی اراضی هر منطقه از لحاظ آبیاری و تعیین استعداد آن جهت کشاورزی با در نظر گرفتن عوامل و محدودیت‌های مختلف از قبیل نفوذ بافت خاک سطحی میزان سنگریزه، عمق موثر خاک، شوری و همچنین عوارض زمین از قبیل شیب، پستی و بلندی، فرسایش، سیل گیری و سطح آب‌های زیرزمینی و … تعیین می‌گردد.
بنا به گزارش خاک‌شناسی اجمالی منطقه کرج–آبیک منتشره از سوی مؤسسه خاک‌شناسیو حاصلخیزی خاک اکثر خاک‌های کرج–آبیک از نظر کشاورزی و آبیاری جزو خاک‌هاینسبتاً خوب و برای کشت بیشتر گیاهان مناسب است.
مؤسسه مزبور مساحت ۱۹۶۰۰۰ هکتار از اراضی این منطقه را به منظور تشخیص انواع خاک‌ها و تعیین استعداد و قابلیت اراضی و انتخاب بهترین آن جهت زراعت و آبیاری مورد مطالعه قرار داده است. در این مطالعات با توجه به شکل ظاهری زمین (فیزیوگرافی) و خصوصیات پروفیلی خاک‌ها از قبیل تعداد و مشخصات طبقات خاک رنگ، بافت، ساختمان و کلیه عوامل مؤثر در تشکیل خاک و همچنین با در نظر گرفتن نتایج آزمایشگاهی، خاک‌های این منطقه را براساس راهنمای خاک‌شناسی و طبقه‌بندی اراضی ایران به شرح ذیل گزارش نموده است.
الف – اراضی درجه یک: اراضی قابل کشت و مرغوب از نظر آبیاری به مساحت ۴۴۲۵۰ که ۵۰/۲۲% کل اراضی است.
ب – اراضی درجه دو: اراضی قابل کشت و نسبتاً خوب از لحاظ آبیاری با محدودیت‌های کم از نظر وجود سنگریزه، پستی و بلندی، فرسایش و سبکی بافت خاک به مساحت ۵۱۵۰ هکتار که مجموعاً ۵۰/۲% کل اراضی را تشکیل می‌دهد.
ج – اراضی درجه سه: زمین‌های قابل کشت و اراضی که قابلیت آبیاریآن‌ها محدود و دارای محدودیت‌های متوسط از لحاظ سنگریزه، عمق خاک و شوری می‌باشد. مساحت این اراضی ۴۷۰۵۰ هکتار که ۲۴% کل اراضی است.
د – اراضی درجه چهار: اراضی غیرقابل کشت شامل بسترهای سنگلاخی رودخانه‌ها، باتلاق‌ها، تپه‌ها، اراضی سنگلاخی و اراضی شدیداً فرسایش یافته می‌باشد مساحت آن ۴۸۰۰ هکتار که مجموعاً ۹۰/۲۰ کل اراضی را تشکیل می‌دهد.
به طور کلی شهرستان کرج از نقطه‌نظر جنس خاک دارای سه منطقه متفاوت شمالی، مرکزی و جنوبی است.
الف – بخش شمالی
همان‌طور که در بخش‌های پیشینی اشاره شد زمین‌های این قسمت عموماً کوهستانی می‌باشند و فقط در بخشی از نواحی مرکزی طالقان زمین‌های زراعتی با شیب نسبتاً کم وجود دارد جنس این کوه‌ها مخلوطی از سنگ‌هایآذرین و سنگ‌های خروجی (توف) می‌باشند. مرز این منطقه را می‌توان تراز ارتفاعی ۱۴۰۰-۱۵۰۰ متر به شمار آورد.
ب – بخش مرکزی
این منطقه حدوداً از جنوب خط تراز ۱۴۰۰ متر آغازمی‌شود و تا ۳۵ درجه و ۴۰ دقیقه شمالی ادامه می‌یابد و شمالاً به کوه‌های البرز، جنوباً به سلسله جبال، مرکزی دشت کرج و غرباً به دشت قزوین و شرقاً به کاروانسرای سنگی محدود می‌گردد. بخش عمده حوزه نفوذ کرج در این ناحیه قرار دارد. حداکثر ارتفاع این بخش ۱۵۰۰ متر و حداقل آن ۱۲۰۰ متر از سطح دریاست.
رسوبات دشت کرج از سد رودخانه کرج، کن و کردان به وجودآمده است.بافت خاک‌های کرج بسته به موقعیت محلی و نزدیکی ویا دوری از کوه‌های شمالی و شمال شرقی از شن درشت تا رس متفاوت است. ولی بخش عمده خاک‌ها رس یا شنی می‌باشد. خاک‌های دشت مرکزی نسبتاً قلیایی بوده و PHآن‌ها بین ۷ تا ۵/۸ متغیر می‌باشد.
در این خاک‌هاآهکبه صورترشته‌های باریک و ذرات ساخته‌شده وجود دارد. در برخی قسمت‌ها به دلیل کمی قابلیت نفوذ و زهکشی‌های طبیعی و وجود مواد اولیه نمک، خاک شور به وجودآمده است آبرفت‌هایی که این قسمت از دشت را به وجودآورده‌اند از نوع بادبزنی رودخانه‌ای با خاک کم‌عمق و سنگریزه بسیار زیاد است.
خاک‌های این قسمت کم‌عمق بوده و در برخی قسمت‌ها طبقات گچ و آهک مشاهده می‌گردد و شیب آن‌ها ۱ تا ۵ درصد می‌باشد.
از این قسمت به بعد در امتداد جاده تهران– قزوین و به سمت شمال غرب جنس خاک‌ها تغییر کرده عمیق تر شده و از نوع آبرفت‌های بادبزنی شکل رودخانه‌ایمی‌باشند. در جنوب خاک‌هایسنگریزه‌ای رسی حوالی هشتگرد و نظرآباد و در شمال نجم آباد زمین‌هایآبرفتی دامنه‌ای شور با گودی‌های شور نمکی با شیب کمتر از ۱% وجود دارد. خاک‌های این قسمت عمیق با بافت ریز و شوری متوسط تا زیاد و دارای زهکشی کم می‌باشند و بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی موجب مردابی شدن آن‌ها شده است. مثابه این وضع در شمال پلنگ آباد و اشتهارد و غرب مردآباد نیز وجود دارد.
ج – دشت جنوبی
این دشت از ۳۵ درجه و ۴۰ دقیقه عرض شمالی آغاز و تا ۳۵ درجه و ۲۸ دقیقه عرض شمالی ادامه می‌یابد و شامل بخش علیشاه عوض و اشتهارد می‌باشد.
در قسمت‌های جنوبی بخش اشتهارد کوهستان‌های ناهموار و بدون خاک از جنس سنگ‌های سخت وجود دارد که در موارد خاص فاقد پوشش خاک می‌باشد. این کوه‌ها تا جنوب غربی مردآباد امتداد دارند.
در شرق این کوه‌هازمین‌هایآبرفتیدامنه‌ای شور با خاک عمیق و زهکشی کم وجود دارد. با ادامه حرکت در جهت شرق از جنوب مردآباد تا علیشاه عوض و قلعه حسن خان دشت‌هایدامنه‌ای با شیب ملایم و خاک عمیق بدون سنگریزه و بافت رسی مناسب برای زراعت‌هایآبی آغاز می‌گردند. در بخش‌هایی از این دشت تپه‌های سنگی فاقد خاک به صورت پراکنده وجود دارند. مرغوب‌ترینزمین‌های کشاورزی کرج در دشت جنوبی واقع گردیده‌اند (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان کرج،۱۳۸۲).
وضعیت کاربری اراضی شهر کرج
وضع موجود کاربری اراضی شهر کرج در جدول ذیل به تفصیل بیان گردیده است.
جدول شماره ۳-۱- کاربری عمومی شهر کرج، منبع طرح تفضیلی کرج
شکل شماره ۳-۱- پهنه بندی استفاده از اراضی شهرکرج، مهندسین مشاور باوند، ۱۳۸۸
شکل شماره ۳-۲- نقشه کاربری اراضی شهر کرج به همراه حریم، مهندسین مشاور باوند، ۱۳۸۸
فصل چهارم
متدولوژی تحقیق
مقدمه
هر تحقیق با توجه به موضوع و اهدافی که دنبال می‌کند، از تکنیک‌های ویژه‌ای استفاده خواهد کرد. به منظور رسیدن به یک چارچوب نظری مشخص، نیاز به مطالعه منابع کتابخانه‌ای و اسنادی مرتبط با ادبیات تحقیق است.
روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، ارزیابی کمی طرح جامع با بررسی تطبیقی سرانه‌های استاندارد شهرسازی و مقایسه آن با داده‌های وضع موجود است. در واقع، ابتدا براساس داده‌های وضع موجود، تحقق‌پذیریپیش‌بینی طرح کاربری اراضی شهری شهر کرج مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. سپس با تطبیق سطوح و سرانه‌های کاربری در پیشنهادات طرح با آمار وضع موجود، تناسبات، کمبودها و زیادی‌هایکاربری‌های موجود در سطح منطقه مورد مطالعه بررسی‌شده و علت بروز اتفاقات بیان می‌شود. همچنین با بهره گرفتن از تحلیل‌های ترکیبی و حراراتی توسط تصاویر ماهواره‌ای لندست در دو تاریخ ۲۰۰۰ و ۲۰۱۴ نوع کاربری‌های اراضی و شرایط دمایی ایجاد شده و ارتباط آن با انواع کاربری‌ها و فضاهای سبز موجود در سطح منطقه ۷ کرج مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
روش انجام تحقیق
منظور از روش تحقیق، کلیه مراحلی است که طی می‌شوند تا در پی آن‌ها، اهداف تحقیق، محقق گردد. در حقیقت روش تحقیق عبارت است از «شیوه پیش رفتن به سوی هدف» (کیوی و کامپنهود، ۱۳۷۰: ۱۰) در هر تحقیق روش یا روش‌ها را باید به تبع هدف‌هایاختصاصی‌اش، مدل تحلیلی و فرضیه‌هایش انتخاب کرد و با نرمش‌پذیری به کار برد. هر روشی می‌تواند مفید و کارساز باشد مشروط به آنکه درست و بجا انتخاب‌شده و با نرمش بکار برده شود و محقق قادر باشد حدود توانایی و اعتبار آن را بسنجد(همان منبع: ۲۳۰)
بنابراین در این پژوهش از روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی جهت رسیدن به هدف نهایی(تحلیل کاربری اراضی) استفاده شده است.
از این رو به دلیل ارتباط متقابل بین اجزای پژوهش (روش سیستمی) را برای پژوهش برگزیده‌ایم تا مقایسه‌ای را در نظام تکاملی شهری داشته باشیم.
از این روش‌ها استفاده شده است:
مطالعات کتابخانه‌ای
مطالعات اسنادی
مطالعات میدانی
مطالعات نظرات کارشناسان فن و استفاده از نظرات و مطالعات مشاورین شهری
توزیع پرسشنامه
استفاده از پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی
مطالعات سنجش از راه دور توسط تصاویر ماهواره‌ی لندست
در مرحله تحلیل اطلاعات با توجه به ماهیت تحقیق و حوزه مطالعاتی آن (برنامه‌ریزی شهری) از سیستم های اطلاعات مکانی(GIS) استفاده شده است.
روش تحقیق این پژوهش،توصیفی-تحلیلیبر پایهموردپژوهیمنطقه ۷ شهرکرجاست. درساختارروشتحقیقبرایاطلاعاتپایه‌ای، ازویژگی‌هایجمعیتیواقتصادیناحیه‌یموردمطالعهوداده‌هاینقشهکاربریاراضیشهرداریو تصاویر ماهواره‌ایاستفادهشدهاست. بدینترتیبکهپسازاستخراجوتنظیماطلاعاتموجوددرنقشه‌هاوداده‌هاییکهازمرکزآمارگرفته‌شده،سرانه‌های استانداردشهرسازی مقایسهمی‌گردندوبااستفادهازتحلیلمکانیسیستماطلاعاتجغرافیایی(GIS)دردوسطحکمیوکیفیارزیابیشده‌اند.
درارزیابیکمی،سرانه‌هایموجودمنطقهبااستانداردهامقایسهوارزیابیشدند. برایتحلیلکیفیپسازتشکیلماتریسسازگاری،نخستکاربری‌هابراساسمقایساتزوجیامتیازدهیشدندوسپسبااستفادهاز روشموقعیت‌یابیمکانی به اولویت‌بندیآن‌هاپرداخته شده و در نهایت توسط روش AHP[51] مورد شرایط سازکاری انواع کاربری‌ها در سطح منطقه ۷ مشخص شدند.
روش و ابزار گردآوری اطلاعات
نگارش پایان نامه در رابطه با ارزیابی تحقق‌پذیری کاربری اراضی در منطقه ۷ کرج و ...
