1. 1. یاری و کمک مثبت و فعال.

1. 1. اجتناب از رفتارهائی که به همکاران و سازمان فرد لطمه وارد می کند.

عملکرد شهروندی شامل فعالیت هایی است که کمک به دیگران در انجام کارشان حمایت از سازمان و داوطلب شدن در انجام کارهای جانبی یا مسئولیت پذیری را شامل می شود.
بورمن و موتوویدلو^[۸۶] به طور خاص برای تبین عملکرد شهروندی سازمانی مدلی پنج بعدی ارائه می کنند که این ابعاد عبارتند از:

1. 1. پشتکار توام با شور و شوق و تلاش فوق العاده که برای تکمیل فعالیت های کاری بطور موفقیت آمیز ضروری است.

1. 1. داوطلب شدن برای انجام فعالیت های کاری که بصورت رسمی، بخشی از وظیفه اصلی کارکنان نیست.

1. 1. مساعدت و همکاری با دیگران.

1. 1. پیروی از مقررات و رویه های سازمانی.

1. 1. پشتیبانی حمایت و دفاع از اهداف سازمان ( بورمن و همکاران، ۲۰۰۱).

بولینو و همکاران ۲۰۰۳ شش مولفه را برای شاخص های رفتار های شهروندی سازمانی معرفی کرده است

1. 1. وفاداری

1. 1. وظیفه شناسی

1. 1. مشارکت ( اجتماعی حمایتی وظیفه ای و مدنی )

1. 1. توجه و احترام

1. 1. فداکاری

1. 1. تحمل پذیری (روحیه جوانمردی)

گراهام ۱۹۸۲ ابعاد رفتار شهروندی سازمانی را شامل چهار بعد می داند:

1. 1. کمک های غیر شخصی: بر کمک همکاران در صورت نیاز تاکید دارد.

1. 1. ابتکارعمل فردی: بر اعمال تلاش در جهت ارائه پیشنهادهایی که باعث بهبود عملیات سازمان می شود دلالت دارد.

1. 1. مجاهدت فردی: بر انجام دادن فعالیت هایی فراتر از سطح وظیفه دلالت دارد.

1. 1. تقویت وفاداری: بر فعالیت هائی دلالت دارد که به منظور معرفی چهره مثبت سازمان به بیرون از سازمان است.

نت میر ۱۹۹۷ نیز رفتار شهروندی سازمانی را در قالب چهار دسته تقسیم می کند:

1. 1. جوانمردی

1. 1. آداب اجتماعی

1. 1. وجدان کاری

1. 1. نوع دوستی ( کاسترو و همکاران، ۲۰۰۴).

اسپکتور و فوکس(۲۰۰۲) رفتارهای شهروندی سازمانی را به دو دسته تقسیم می کنند:
تسهیل بین فردی: شامل رفتارهای بین فردی هدفمند است که به موفقیت کلی سازمان کمک می کند و در عین حال دربرگیرنده مجموعه ای از فعالیت های سنجیده و منطقی است که به بهبود روحیه و تشویق همکاران، برداشتن موانع، اجرای وظایف و کمک به همکاران در انجام وظایف شغلی تاکید دارد. تسهیل بین فردی شامل موارد زیر است:

• • تحسین همکاران هنگام کسب موفقیت

• • حمایت و روحیه دادن به همکارانی که دارای مشکلات شخصی هستند

• • گفتگو با همکاران

• • بیان جملات مثبت در مورد کارمندانی که احساس خوبی نسبت به خود و دیگران دارند

• • عاقلانه رفتار کردن

از خود گذشتگی شغلی: شامل رفتارهای منظبط همچون تبعیت از قوانین انجام کار سخت و خلاقانه در حل مشکلات کاری است. از خودگذشتگی مبنای انگیزشی عملکرد شغلی است که کارمندان را تشویق می کند تا اعمالی انجام دهند که به نفع سازمان است. از خودگذشتگی شغلی شامل مواردی همچون توجه به جزئیات مهم، تمرین نظم و خویشتن داری شخصی و خلاقیت برای حل مشکلات کاری است ( اسپکتور و همکاران^[۸۷]، ۲۰۰۲).
بررسی بیشتر مبانی نظری و پیشینه پژوهشی نشان می دهد که تقریبا سی و چهار شکل از رفتار شهروند سازمانی تاکنون شناخته شده اند. در پژوهش فراتحلیلی که از لیی پاین در سال ۲۰۰۲ انجام داده است به این نتیجه رسیده است که بین اشکال مختلف رفتار شهروندی سازمانی مطرح شده است از سوی صاحب نظران مختلف هم پوشی زیاد وجود دارد. به عنوان مثال میان بعد نوع دوستی مطرح شده از سوی موریسون (۱۹۹۴) با بعد مشارکت اجتماعی ون دنی ^۱(۱۹۹۴) هم پوشی وجود دارد. همچنین لی پاین بیان می دارد که بین ابعاد مطرح شده از سوی ارگان و ون دنی هم پوشی وجود دارد.
۲-۲-۲-۳ دلایل تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر اثربخشی سازمان
این دلایل را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:

• • رشد و تقویت بهره وری همکاران

• • افزایش بهره وری اداری

• • آزاد کردن منابع برای تولید بیشتر

• • جلوگیری از تخصیص منابع کمیاب به فعالیت های حفظ و نگهداری

• • هماهنگی بین اعضاء تیم و فعالیت های گروهی

• • توانایی جذب و نگهداری بهترین افراد از طریق محیط کاری جذاب

• ثبات عملکرد سازمانی