بانکداری الکترونیک، اساساً به فراهم آوردن امکان دسترسی مشتریان به خدمات بانکی با بهره گرفتن از واسطههای ایمن و بدون حضور فیزیکی اطلاق میشود. بنا بر تعریف دیگری بانکداری الکترونیک به ایجاد محصولات و خدمات با بهای کم، از طریق کانالهای الکترونیکی اطلاق میشود. این محصولات و خدمات می تواند شامل صورتحساب، وام، مدیریت سپردهها، پرداختهای الکترونیکی و ایجاد محصولات و خدمات پرداختهای الکترونیکی همانند پول الکترونیکی باشند [۱۱ به نقل از ۱۲].
۲-۸- دادهکاوی
سرعت روزافزون انباشت دادههای حاصل از پردازش و تعاملات و تبادلات و ارتباطات موجود در فضای کسبوکار، به خصوص با وجود پیشرفت سیستمهای فناوری اطلاعات و ارتباطات[۳۷]، مجموعه وسیعی از دادهها را پدید آورده است. طبق آخرین تحقیقات محققان، ظرفیت ذخیرهسازی دادهها در سراسر دنیا هر نه ماه دو برابر و دادههای در دسترس نیز هر پنج سال دو برابر میشوند. همچنین دانشمندان پیش بینی کردهاند پایگاههای داده هر ۵ سال یک بار به طور کامل فراموش شده و دادههای موجود در آنها فقط در انبارهای داده ذخیره میشوند.
هرچند در نگاه اول ممکن است به نظر برسد این دادهها بیفایده هستند، اما این دادهها میتوانند در صورت وجود ابزارهای مناسب، حکم معادن طلا را برای سازمانها، کسبوکارها و شرکتها داشته باشند. با این حال که ما از نظر دادهای غنی هستیم اما از نظر دانشی بسیار فقیریم [۳۱]. اکثر سازمانها با فقر دانش مواجهند و میتوان ادعا نمود این مسئله به سبب عدم شناخت سازمانها از ابزارهایی نظیر دادهکاوی است که برخلاف ابزارهای گزارش گیری و آمارگیری قدیم میتوانند حجم عظیمی از دادهها را تحلیل نموده و الگوهای پنهان مفیدی از دل این دادهها آشکار نمایند.
دادهکاوی به کشف الگوهای پنهان و استخراج دانش و اطلاعات از پایگاه دادههای بسیار بزرگ اشاره دارد.
دادهکاوی الگوریتمهایی چون دستهبندی[۳۸]، خوشهبندی[۳۹]، قوانین انجمنی[۴۰] و … را بر روی مجموعه ای از دادهها[۴۱] اعمال نموده و بعد از تحلیل محتویات دادهای مدلهایی را به عنوان خروجی تولید مینماید. روشهای آماری اساس کار دادهکاوی را تشکیل می دهند.
۲-۸-۱- مقایسه روشهای آماری و دادهکاوی
با پیشرفت روزافزون علوم در گذر زمان روشهای قدیمی موجود جای خود را به روشهای نوین میسپارند تا محدودیتهای روشهای گذشته را برطرف نمایند. علم آمار که یکی از شاخه های علوم ریاضیست نیز از این امر مستثنی نبوده و دستخوش تغییرات بسیاری گشته است. آمار، علمی است که به جمع آوری، توضیح و تفسیر دادهها می پردازد. اشتراک تکنیکهای آماری و دادهکاوی بیشتر در تخمین و پیشبینی است. همچنین از آزمونهای آماری در ارزیابی نتایج دادهکاوی نیز استفاده می شود. از این منظر میتوان روشهای آماری را اساس کار دادهکاوی دانست.
دادهکاوی به صورت یک محصول قابل خریداری نمی باشد، بلکه یک رشته علمی و فرآیندی است که باید به صورت یک پروژه پیادهسازی شود. دادهها اغلب حجیم میباشند و به تنهایی قابل استفاده نیستند، بلکه دانش نهفته در دادهها قابل استفاده میباشد. بنابراین بهره گیری از قدرت فرایند دادهکاوی جهت شناسایی الگوها و مدلها و نیز ارتباط عناصر مختلف در پایگاه داده جهت کشف دانش نهفته در دادهها و نهایتاً تبدیل داده به اطلاعات، روز به روز ضروریتر می شود [۱۱].
پایه و اساس دادهکاوی به دو مقوله آمار و هوش مصنوعی تقسیم شده است، که روشهای هوش مصنوعی به عنوان روشهای یادگیری ماشین در نظر گرفته میشوند. تفاوت اساسی بین روشهای آماری و روشهای یادگیری ماشین بر اساس فرضها و یا طبیعت دادههایی که پردازش میشوند.
تفاوتهای موجود بین روشهای آنالیز آماری و روشهای دادهکاوی در جدول ۲-۳ نشان داده شده است.
جدول ۲-۳ مقایسه روشهای تحلیل آماری و دادهکاوی [۱۱ به نقل از ۱۴]
روش | تحلیل آماری | دادهکاوی |
فرضیه | آمارشناسان همیشه با یک فرضیه شروع بکار می کنند. | دادهکاو به فرضیه احتیاجی ندارد. |
نوع دادهها | از دادههای عددی استفاده می کند. | ابزارهای دادهکاوی میتوانند از انواع مختلف داده و نه فقط داده عددی استفاده کنند. |
ایجاد روابط | آمارشناسان باید رابطههایی ایجاد کنند که با فرضیه ارتباط دارد. | الگوریتمهای دادهکاوی به صورت اتوماتیک روابط را ایجاد می کنند. |
صحت دادهها | آنها میتوانند دادههای نابجا و نادرست را در طول تحلیل مشخص کنند. | دادهکاوی به دادههای صحیح و درست نیاز دارد. |
قابلیت تفسیر | آنها میتوانند نتایج کار خود را تفسیر و برای مدیران بیان کنند. | نتایج دادهکاوی نسبتاً پیچیده است و نیاز به متخصصانی جهت تحلیل و بیان نتایج به مدیران دارد. |
۲-۸-۲- مفهوم دادهکاوی
برای دادهکاوی تعاریف بسیار زیادی ارائه شده است که البته بسیاری از این تعاریف بسیار نزدیک به یکدیگرند. در بعضی منابع دادهکاوی را با اصطلاحاتی نظیر کشف دانش معادل قرار دادهاند که باید اینگونه اصلاح شود، دادهکاوی یک گام اساسی در فرایند کشف دانش است.
اصطلاحات و عبارات بسیار دیگری نیز معادل با دادهکاوی بکار رفتهاند که معانی مشابه و گاهی متفاوت دارند مانند، کاوش دانش از پایگاه داده، استخراج دانش[۴۲]، تحلیل الگوی داده[۴۳]، لایروبی داده[۴۴] و باستانشناسی[۴۵] [۱۱].