ب) وجود اعتماد بین دو طرف مبادله. یعنی میزان اعتمادی که یک کارمند نسبت به سرپرست خود در سازمان احساس میکند.
فیدلر[۸۴] (۱۹۶۷)، رابطه رهبر و عضو را به عنوان درجه و اندازهای از اعتماد، اطمینان به نفس و احترامی که اعضا نسبت به رهبران خود احساس مینمایند تعریف میکند. وی معتقد است که اگر یک کارمند رابطه بهتری با سرپرست خود داشته باشد، به احتمال قوی، ارائه رفتارهای شهروندی سازمانی بهواسطه وجود عواملی چون اعتماد، رضایت شغلی و اعتماد به نفس در حد بالایی خواهد بود. وچ نیز در مطالعات خود اشاده میکند که کارکننان به خاطر وجود اعتماد دو طرفه بین آنها و سرپرستشان، حاضر به ارائه رفتارهای شهروندی سازمانی میباشند و بالعکس (وچ، ۲۰۰۲).
۲-۲-۴-۳- نظریه X و Y
داگلاس مک گرگور (۱۹۶۰) دو نظریه در رابطه با رفتار و عملکرد ارائه نمود. این دو نئوری که در تقابل با یکدیگر قرار دارند، تحت عنوان نظریه X و Y مطرح میشوند. باید اشاره کرد که این دو نظریه توسط بسیاری از صاحب نظران عرصه رفتار سازمانی، به منظور توصیف کارکنانی که رفتارهای شهروندی سازمانی از خود نشان میدهند و آنهایی که از بروز این گونه رفتارها خودداری مینمایند، بکار گرفته شدهاست. نظریه X افرادی که کار را دوست ندارند و از پذیرش شغل امتناع میورزند و حتی تمایلی برای پذیرش مسؤلیت ندارند و به طور کلی نمونه بارزی از افرادی میباشند که تمایلی به ارائه رفتارهای شهروندی سازمانی ندارند. این افراد از حداقل سطوح عملکرد مورد انتظار پار را فراتر نمیگذارند و از سطح عملکرد پایینی نیز برخوردارند. اما نظریه Y یعنی افرادی که مسؤلیتهای اضافی را با جان و دل میپذیرند، خود برانگیخته و قادر به تصمیم هستند، نمونه بارزی از افرادی هستند که بسیاری از رفتارهای شهروندی را از خود نشان میدهند و طبق نظریه تبادل رهبر-عضو جزو افراد داخل گروه میباشند (فتاحی و حسنی، ۱۳۸۶).
۲-۲-۵- نظریه پردازان رفتار شهروندی سازمانی
۲-۲-۵-۱- چستر بارنارد[۸۵]
چستر بارنارد، تقریبا در حدود ۳۲ سال پیش یعنی (سال ۱۹۸۳) تحقیقاتی در خصوص تجزیه و تحلیل ماهیت سازمانها به عنوان آنچه «سیستمهای همکاری» نامیده می شوند، انجام داد. او تأکید شدیدی بر اهمیت ساختار و کنترل رسمی به عنوان ماهیت ویژگیهای سازمان امروزی کرد. گرچه سازمانها و کنترل رسمی آنها جایگاه والایی دارند اما ماهیت اساسی سیستمهای همکاری را تعریف نمیکند و از نظر بارنارد سازمانهای غیر رسمی اهمیت وافری دارند و به طور روز افزونی این گونه سازمانها مشروعیت پیدا میکنند. به علاوه اهمیت و برجستگی کمکهای خودجوش افراد را که ماورای تعهدات قراردادی، اطاعت و تبعیت از اختیارات مشروع است روشن ساخت (محمدحسن شاهرودی، ۱۳۹۰).
۲-۲-۵-۲- کتنز و کان[۸۶]
مفهوم شهروندی به آمادگی و رغبت افراد به منظور کمک به سایرین، ماورای تعهدات قراردادی تفسیر میشود. همانگونه که یک شهروند خوب در جامعه مدنی به سادگی قانون را نقض نمیکند، و همچنین به مانند بقیه از قانون اطاعت محض نمیکند بلکه بیشتر تعهدات را ارتقا و پرورش میدهد این احساس را در خود پرورش میدهد که شبیه یک شهروند خوب است که بایستی بر پایه حقوق و احترام با آن برخورد شود. آن دو محقق بحث کردند که سازمانهای اثربخش بایستی سه شکل کتمایز از کمکهای مشارکتی را به وجود آورند که به ترتیب عبارتند از:
۱- سازمانها بایستی اقدام به جذب افراد ماهر از بیرون سیستم کرده و به افراد درون سیستم نیز کمک کنند.
۲- به اعضای سازمان برای نشان دادن قابلیت و تواناییهای عملکرد شغلیشان بر اساس معیارهای جدید، ترفیعات، تنبیهات و کیفیت اطمینان بخشند.
۳- سازمانها بایستی رفتارهای خودجوش (همکارانه) و نوآورانه را توسعه دهند. از نظر کتز و کان عملکرد ماروار الزامات نقش رسمی برای موفقیت سازمان، فعالیتهای همیاری و همکاری با اعضای سازمان، اقدامات حفاضتی و حمایت از سیستمهای خودآموزشی، خودتوسعهای، کمکهای فوقالعاده را در بر میگیرد که اینگونه فعالیتها رفتارهای خودجوش را ارتقا میدهد (محمدحسن شاهرودی، ۱۳۹۰).
۲-۲-۵-۳- پیتر بلاو[۸۷]
مبادلات فردی و اجتماعی، حاصل تفکرات و نظریههای تاریخی و مبادلات اجتماعی است که پیتر بلاو در مقاله “حیات اجتماعی و قدرت سازمانها” در سال ۱۹۶۴ به بررسی آن پرداخته است. مبادلات میتوانند اجتماعی یا اقتصادی باشند. مبادلات اقتصادی بر اساس نظریه بلاو، بیشتر خصوصیات کسب و کار تجاری و مبادلاتی دارند و بر عکس در مبادلات اجتماعی آنچه که بایستی مبادله شود واضح و شفاف و ملموس نیست. بخش عمدهای از رفتارهای مبادلات اجتماعی از طریق رفتارهای خودجوش و بخش دیگر آن به برخی از ارزشها نظیر محصولات ملموس یا حمایتی، احترام، تحسین و حمایت مرتبط میگردد و ارزش ذهنی آن به ماهیت اشخاص بسیگی پیدا میکند. برای نمونه قدردانی و تقدیر از فردی که پست یا مقام عالی دارد و احترام به دیگر اشخاص بیشتر از رفتارهای غیر مودبانه و توهین آمیز سودبخش است. البته برخی داد و ستدها که بین سازمانها و شرکا رخ میدهد، بیشتر ماهیت و خصوصیات اقتصادی دارند؛ در روابط استخدامی افراد برای اجرای وظایف در محدوده فاصله زمانی مشخص و بر مبنای توافق و اجماع در خصوص دستمزدها، منافع و مزایا، و وضعیت کار، قرارداد منعقد میکنند. هرچند وقتی که مشارکتکنندگان با دیگران تعامل پیدا میکنند الگوهای مبادلات اجتماعی به همان میزان توسعه مییابند، جستجوی ارتباطات دوجانبه با اشکال حمایتی که ماورای تعهدات به قراردادهای استخدامی استیک نوع از ابتکارات مبادلات اجتماعی به شمار میآید بنابراین ماهیت و جوهره رفتار شهروندی از نظر بلاو ریشه در مبادلات اجتماعی دارد (محمدحسن شاهرودی، ۱۳۹۰).
۲-۲-۵-۴- لیبرگر و ریکسون[۸۸]
این دو محقق معتقدند برخیی اوقات توسعه سیستمهای غیر رسمی در تضاد با سازمان رسمی شکل میگیرند و این مقوله مهم به این نکته اشاره میکند که سازمانهای غیر رسمی در هر سازمانی میتوانند وجود داشته باشند و پیش شرط ضروری برای همکاری مشترک تلقی میشوند. سازمانهای غیر رسمی در تمام سطوح از پایین به بالا ظاهر میشوند. سازمانهای غیر رسمی در سطوح اجرایی مانند سطوح شغلی میتوانند مشارکت، همکاری و ارتباطات را تسهیل یا مانع شوند. از نظر ویکسون و روت لیبرگر عبارت کلیدی “همکاری سازمانهای غیر رسمی” تعیین کننده هویت و جوهره رفتار شهروندی سازمانی است (ارگان[۸۹]، ۲۰۰۰).
۲-۲-۶-مدل رفتار شهروندی گراهام[۹۰]
گراهام معتقد است که رفتارهای شهروندی در سازمان به سه نوع مختلف خود را نشان میدهد که شامل اطاعت، وفاداری و مشارکت سازمانی ممیشود:
۱- اطاعت سازمانی: این واژه توصیف کننده رفتارهایی است که ضرورت و مطلوبیت آنها شناسایی و در ساختار معقولی از نظم و مقررات پذیرفته شدهاند. شاخصهای اطاعت سازمانی رفتارهایی نظیر احترام به قوانین سازمانی، انجام وظایف به طور کامل و انجام دادن مسؤلیتها با توجه به منابع سازمانی است.
۲- وفاداری سازمانی: این وفاداری به سازمان از وفاداری به خود، سایر افراد و واحدها بخشهای سازمانی متفاوت است و بیان کنند میزان فداکاری کارکنان در راه منافع سازمانی و حمایت و دفاع از سازمان است.
۳- مشارکت سازمانی: این واژه با مشارکت فعال کارکنان در اداره امور سازمان با حضور در جلسات، به اشتراک گذاشتن عقاید خود با دیگران و آگاهی به مسادل جاری سازمان ارتباط پیدا میکند (گراهام، ۲۰۰۰).
۲-۲-۷- سیاستهای تشویقی رفتار شهروندی سازمانی
رفتار شهروندی که مانند هر رفتار دیگری از افراد سر میزند نیاز به تشویق و ترغیب دارد. مدیران سازمانها باید در راستای شکوفا تر شدن رفتارهای شهروندی در سازمان تلاش نمایند. در همین راستا، میتوان چند مورد از این اقدامات را نام برد که برای ارتقا و ترغیب رفتار شهروندی مناسب هستند:
۱- آموزش: سازمانها میتوانند با اجرای طرحهای آموزشی ببرای کارکنان فعلی سازمان، به ایجاد رفتارهای شهروندی مفید و سازنده بپردازند.
۲- گزینش و استخدام: سازمانها باید فرایندهای جذب و استخدام نیروی خود را طوری طراحی کنند که افرادی با رفتار شهروندی مترقی جذب سازمان شوند.
۳- سیستمهای غیر رسمی: سازمانها میتوانند با توسعه مکانیسمهای غیر رسمی مانند فرهنگ مشارکتی، رفتار شهروندی سازمانی را در محیط کار تقویت نمایند.
۴- ارزیابی عملکرد و جبران خدمات: سازمانها می توانند با ایجاد سیستمهای منظم و واقعی در ارزیابی عملکرد و ارائه پاداش به کارکنان تا حد زیادی ایجاد رفتار شهروندی را تسهیل نمایند.
۲-۲-۸- پیشینه پژوهش
در دهه های گذشته محققان زیادی به رفتار کارکناندر محیط کاری توجه کرده و انواع گوناگونی از رفتارها را مورد تحلیل قرار دادهاند. اغلب این رفتارها شامل: رفتارهای اجتماعی گرایانه[۹۱]، رفتارهای فرانقشی[۹۲] و رفتارهای شهروندی سازمانی بوده است.هدف این تحقیقات، شناسایی آن نوع از رفتارهای فردی بود که موجب مشارکت بلند مدت کارکنان در ارائه بهتر خدمات سازمان میشد، ولی در ارزیابی عملکرد کارکنان تأثیر نداشتند (موریسون[۹۳]، ۱۹۹۴). گسترش این تحقیقات به حدی سریع بود که محققان، رفتارهای شهروندی سازمانی را در حوزههای مختلف مورد بررسی قرار دادهاند که در این مورد میتوان به بررسی رفتار شهروندی سازمانی در حوزههای منابع انسانی، روانشناسی و ارتباطات، بازاریابی، مدیریت استراتژیک و رهبری اشاره کرد (وچ و همکاران[۹۴]، ۲۰۰۲).
تحقیقات اخیر بر این موضوع صحه میگذارد که رفتار کارکنان و نگرش هایشان تأثیر به سزایی در شیوه عملکرد آن ها و در نهایت عملکرد سازمان خواهند داشت (سینج و همکاران[۹۵]، ۱۹۹۸). بنابراین در این تحقیق سعی بر این است تا ضمن مرور ادبیات گذشته و بررسی عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی و پیامدهای آن، چگونگی تآثیر این عوامل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
رفتار شهروندی سازمانی یکی از مفاهیم نسبتأ جدید در رفتار سازمانی است که نخستین بار با حرکت پیشگامانه ارگان در سال ۱۹۸۳ وارد مقوله علم سازمان و مدیریت شد (کاظمی و همکاران، ۱۳۸۴). از آنجایی که کارکنان به عنوان یکی از مهمترین منابع و سرمایههای هر سازمانی مطرح میباشند و رفتارهای آنها هم میتواند بسیار با اهمیت للقی شود، در چند دهه اخیر محققان زیادی به تجزیه و تحلیل رفتارهای شهروندی سازمانی پرداختهاند.ولی مسألهای که جای تأمل دارد این است که قبل از تقویت رفتارهای شهروندی در هر سازمانی باید این بررسی صورت گیرد که آیا این رفتارها در راستای اهداف سازمان بوده و موجب بهبود عملکرد افراد میشود یا نه؟ به عبارتی، چه رابطهای میان رفتارهای شهروندی سازمانی و عملکرد افراد وجود دارد؟ و چه رفتارهایی از اهمیت بیشتر و یا کمتری برخوردار هستند؟
۲-۲-۸-۱- پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی
حسنی کاخلی و قلیپور (۱۳۸۶)، پژوهشی با عنوان رفتار شهروندی سازمانی: گامی دیگر در جهت بهبود عملکرد سازمان در قبال مشتری انجام دادند. آنها در تحقیق خود به منظور بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی به عنوان متغیر مستقل و ارداک مشتری از کیفیت خدمات، رضایت مشتری، نیات رفتاری و وفاداری مشتری به عنوان متغیر های وابسته، از آزمون اسپیرمن و مدل معادلات ساختاری استفاده نمودند. یافته های این پژوهش نشان میدهد که رفتارهای شهروندی سازمانی در ادراک مشتری از کیفیت خدمات، رضایت شغلی، نیات رفتاری و وفاداری اهمیت خاصی دارد و بر آن ها تآثیر مثبت و معنادار دارد.
خالصی و همکاران (۱۳۸۹)، پژوهشی با هدف بررسی رابطه رفتار شهروندی سازمانی و توانمند سازی کارکنان در مراکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام دادند. جامعه آماری این پژوهش ۱۶۲ نفر از کارکنان مراکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از میان ابعاد رفتار شهروندی سازمانی که شامل نوع دوستی، وجدان، رادمردی، گذشت و رفتار مدنی میباشد؛ نوع دوستی، وجدان، رادمردی و گذشت در سطح مطلوبی قرار دارد ولی بعد رفتار مدنی پاییتتر از سطح مطلوب است. همچنین بین رفتار شهروندی سازمانی و توانمند سازی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.
دانایی فرد و همکاران (۱۳۹۰)، پژوهشی با هدف مطالعه رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و تسهیم دانش در سازمان های دولتی را در دو وزارتخانه راه و ترابری و مسکن و شهرسازی مورد بررسی انجام دادند. جامعه آماری این تحقیق شامل ۶۶۲ نفر از کارکنان رسمی ستادی در دو سطح مدیریت و کارشناس در وزارتخانه های مذکور می باشد. حداقل اندازه نمونه مورد مطالعه در این تحقیق ۲۴۸ نفر است که محقق برای تعمیم پذیری نتایج، ۱۵% با آن افزود. نتایج حاصل از آزمونهای همبستگی نشان داد که بین رفتار شهروندی سازمانی و ابعاد آن(بجز جوانمردی) و تسهیم دانش در سطح اطمینان ۹۹ % همبستگی مثبت وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که متغیر مستقل( رفتار شهروندی سازمانی) ۴/۱۸% پیش بینی کننده واریانس تسهیم دانش می باشد. همچنین مشخص گردید که اختلاف معنی داری در دو وزارتخانه مورد مطالعه از نظر رفتار شهروندی سازمانی و تسهیم دانش وجود ندارد.
کرم بایا(۱۹۸۹)، در نتیجه مطالعات خود بیان میکند کارکنانی که در واحدهای سازمانی با عملکرد بالا کار میکنند از کارکنانی که در واحدهایی با عملکرد پایین کار میکنند، بیشتر به رفتارهای شهروندی پرداختهاند و این مطلب مؤید آن است که عملکرد پیش بینی کننده مناسب رفتارهای شهروندی است.
اسپمن و زارات[۹۶] (۲۰۰۸)، طی مطالعهای ۳۲ موسسه خدماتی را با هدف بررسی رابطه بین تحلیل رفتگی و کارایی منفی با رفتار شهروندی سازمانی در ایالت واشنگتن بررسی کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که تحلیل رفتگی شغلی، عدم کارایی و رفتار شهروندی سازمانی، همگی ارتباط معناداری با همدیگر دارند. به طوری که ارتباط منفی بین عدم کارایی و رفتار شهروندی سازمانی وجود دارد. به این معنی که عدم کارایی بالا معادل پایین بودن سطح رفتار شهروندی سازمانی است.
۲-۲-۸-۲- عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی
گلپرور و رفیعزاده (۱۳۸۸) پژوهشی با هدف بررسی الگوی ارتقای رفتارهای شهروندی سازمانی از طریق نگرش های شغلی، رشد حرفه ای، حمایت رهبری و توانمند سازی کارکنان بخش های عملیاتی کارخانجات فولادسازی در شهر اصفهان انجام دادند. جامعه آماری پژوهش را کارکنان بخش های علمیاتی کارخانجات فولادسازی شهر اصفهان تشکیل داده اند که از بین آنها ۲۴۳ نفر به شیوه نمونه گیری سهل الوصول برای پاسخ گویی به پرسش نامه های پژوهش انتخاب شدند. یافتههای این پژوهش نشان داد که سه متغیر رشد حرفهای، حمایت رهبری و توانمندسازی بخشی از تاثیرات خود بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان بخش های عملیاتی کارخانجات فولادسازی را از طریق نگرش های شغلی و دو متغیر رشد حرفه ای و توانمندسازی نیز بخش دیگری از اثرات خود بر رفتار شهروندی سازمانی را به طور مستقیم اعمال مینمودند.
سلاسل و همکاران (۱۳۸۸)، پژوهشی با عنوان رابطه هوش سازمانی و مؤلفه های آن با رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان شرکت احیاء گستران اسپادان انجام دادند. این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی می باشد که بر روی ۴۰۰ نفر ازکاربران دانشجوی شهر اصفهان که به روش نمونه گیری سهمیه ای از سایتهای اینترنتی دانشگاه های شهراصفهان انتخاب شده اندانجام شده است. نتایج حاکی از آن است که هوش سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی تآثیر مثبت و معناداری دارد.
قلیپور و همکاران (۱۳۸۹)، پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر وفاداری حزبی بر رفتار شهروندی سازمانی در سازمانهای دولتی انجام دادند. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر گرایشهای سیاسی مدیران و کارکنان دولتی بر رفتار شهروندی سازمانی آنها میپردازد.یافتههای تحقیق نشان میدهد که گرایشهای سیاسی بر رفتار شهروندی سازمانی تأثیر میگذارد و مدیران و کارکنانی که به حزب حاکم گرایش دارند،رفتار شهروندی بالاتری از دیگران دارند و در مقابل،آنهایی که به حزب حاکم گرایش ندارند،رفتارهای شهروندی سازمانی چندانی از خود نشان نمیدهند.
طبرسا و همکاران (۱۳۸۹)، در پژوهشی به بررسی عوامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی در یک بیمارستان نظامی پرداختند. برای این منظور از میان ۵۰۴ پرستار یک بیمارستان نظامی، ۱۴۰ نفر به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عدالت (به ویژه عدالت توزیعی) و اعتماد سازمانی باید در بیمارستان های نظامی تقویت شود.
زارعی متین و همکاران (۱۳۸۹) پژوهشی با هدف ارائه الگوی جامع عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی در شرکت ملی نفت ایران انجام دادند. جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان شرکت ملی نفت ایران در سطح ستادی به تعداد ۲۵۰۰ نفر است. در این پژوهش تاثیر پنج عامل عمده سبک رهبری مدیران، ویژگیهای شخصیتی کارکنان، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و عوامل ارزشی-فرهنگی بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی بررسی شدهاست. نتایج این پژوهش نشان میدهد که: سبک رهبری تحول آفرین مدیران، ویژگیهای شخصیتی کارکنان از جمله ثبات هیجانی، برونگرایی، تجربه پذیری، سازگاری و وجدان کاری؛ ابعادی از فرهنگ سازمانی از قبیل فرایند گرایی، کارمند مداری، سیستم باز و کنترل سخت و ابعاد ارتباطی و ساختاری سرمایه اجتماعی، عدالت مراودهای و عدالت اطلاعاتی بر توسعه رفتار شهروندی تاثیر گذارند. در این پژوهش ساختار سازمانی بر توسعه رفتار شهروندی تأثیر گذار نبوده است.
سید جوادین و همکاران (۱۳۸۹)، پژوهشی با هدف شناسایی تأثیر اقدامات بازاریابی درونی بر رفتارهای شهروندی سازمانی و کیفیت خدمات انجام شده است.روش تحقیق مورد استفاده پیمایشی-همبستگی و به طور مشخص مبتنی بر مدل معادلات ساختاری میباشد.نتایج تحقیق حاضر نشان داد اقدامات بازاریابی درونی در شرکت ملی گاز ایران توانسته است بر طبق یک مدل مفهومی(تحلیل مسیر)رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان و در نهایت،کیفیت خدمات را افزایش دهد.
رضاییان و میزراده (۱۳۸۹)، پژوهشی با هدف بررسی تاثیر برداشت کارکنان از عدالت سازمانی به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در ارتقا این رفتارها در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی مورد مطالعه قرار گرفت. روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع آوری داده ها، توصیفی- پیمایشی است. در این تحقیق، عدالت سازمانی شامل چهار بعد عدالت (توزیعی، رویه ای، مراوده ای و اطلاعاتی) و نقش هر کدام در ارتقا رفتارهای شهروندی سازمانی از دیدگاه کارکنان مورد سنجش قرار گرفت. داده های مورد استفاده از طریق پرسشنامه از کارکنان شرکت مذکور، جمع آوری گردید و فرضیات تحقیق بر اساس آزمون دو جمله ای مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که برداشت کارکنان از عدالت سازمانی شامل هر چهار بعد مذکور بر رفتارهای شهروندی آنان در سازمان تاثیرگذار است. در رتبه بندی این ابعاد، برداشت کارکنان از عدالت مراوده ای در رتبه اول، عدالت توزیعی در رتبه دوم، عدالت اطلاعاتی در رتبه سوم و عدالت رویه ای در رتبه چهارم قرار داشت. نتیجه گیری: بر اساس یافته های تحقیق میتوان نتیجه گرفت که رفتارهای شهروندی سازمانی می تواند از برداشت کارکنان از عدالت سازمانی تاثیر پذیرد.
اللهیاری و همکاران (۱۳۹۰)، پژوهشی با عنوان رابطه هویت سازمانی و عوامل اجتماعی - جمعیت شناختی با رفتار شهروندی سازمانی در ورزش انجام دادند. هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطۀ هویت سازمانی و عوامل اجتماعی- جمعیت شناختی با رفتار شهروندی سازمانی در کارشناسان آکادمی ملی المپیک و پارالمپیک ایران است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی و به لحاظ روابط بین متغیرها از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمام کارشناسان آکادمی (۶۰ نفر) است. نمونۀ آماری برابر جامعه در نظر گرفته شد. نتایج نشان می دهد میانگین هویت سازمانی (۷۴%) در کارشناسان آکادمی بالاتر از رفتار شهروندی سازمانی (۶۴%) است. از بین عوامل اجتماعی-جمعیت شناختی، ویژگی نوع استخدام با رفتار شهروندی رابطۀ مثبت و معنیداری دارد، ولی سابقۀ شغلی با رفتار شهروندی رابطۀ منفی و معنیداری دارد. بین هویت سازمانی و رفتار شهروندی و ابعاد آن، به جز جوانمردی، رابطۀ مثبت و معنیداری مشاهده می شود. هویت سازمانی، پیش بینیکننده معنیداری برای رفتار شهروندی و ابعاد آن، به جز بعد جوانمردی است. یافته های تحقیق بر افزایش هویت سازمانی و توجه به عوامل اجتماعی-جمعیت شناختی مناسب در بهکارگیری کارمندان برای امور سازمانی تأکید دارد، تا با افزایش رفتارهای شهروندی سازمانی، مدیران آکادمی ملی المپیک و پارالمپیک در جهت دستیابی به اهداف و پیامدهای مطلوب سازمانی گام بردارند.
اسعدی و همکاران (۱۳۹۰)، پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط بین هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی در کتابداران کتابخانه های عمومی شهرستان یزد انجام دادند. سیر بررسی ادبیات رشته مدیریت نشان می دهد نظریه پردازان همواره به شیو ه های مختلف ارتباطهایی را بین فعالیتهای فراتر از نقش رسمی نیروی انسانی سازمان و اثربخشی سازمانی یافته اند. «ارگان» در سال ۱۹۸۸ رفتار شهروندی سازمانی را مشابه اظهارات دیگر نظریه پردازان مجموعه فعالیتهای مازاد نقشهای رسمی کارکنان دانست که موجب بهبود اثربخشی سازمانی می شوند. از آن به بعد و در طول سه دهه اخیر، به طور مستمر رفتار شهروندی بیشتر مورد تاکید محققان قرار گرفته و واکاوی شده است. بر این اساس، مطالعات بی شماری با هدف شناسایی عوامل مختلف موثر بر رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است و عوامل مختلفی، اعم از فردی و سازمانی، بدین منظور معرفی شده اند. یکی از عواملی که می تواند بر رفتار شهروندی سازمانی موثر باشد، هوش هیجانی است. این پژوهش با هدف بررسی این ارتباط طراحی شده و در بین جامعه کتابداران کتابخانه های عمومی شهرستان یزد، به انجام رسیده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش موید این مسئله بوده و وجود ارتباط بین هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی را تایید می کند.
نصر اصفهانی و همکاران (۱۳۹۱)، پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر سیرت نیکوی مدیران بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان - مورد مطالعه: دانشگاه اصفهان انجام دادند. در این پژوهش سیرت نیکو به عنوان عاملی اثرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی در نظر گرفته شده است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر سیرت نیکوی مدیران بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه اصفهان بوده است. جامعه آماری کارکنان دانشگاه اصفهان بوده است. حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران مشخص شد و نمونه گیری به صورت تصادفی ساده انجام شد. نتایج نشان داد که سیرت نیکوی مدیران بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه اصفهان تاثیر مثبت دارد.
شیرازی و همکاران (۱۳۹۱)، پژوهشی با عنوان تأثیر اعتماد سازمانی بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی انجام دادند. هدف از این تحقیق که در شرکت گاز استان خراسان شمالی انجام گرفته، بررسی تاثیر اعتماد سازمانی بر بروز چنین رفتارهایی است. رفتار شهروندی سازمانی با بهره گرفتن از پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی پادساکف و همکارانش و اعتماد سازمانی بوسیله پرسشنامه الونن و همکارانش، سنجیده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل ۹۴ کارمند اداری شرکت گاز بوده و از روش سرشماری برای گردآوری داده ها استفاده شده است. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین تمام ابعاد متغیر مستقل و وابسته بود. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که از بین ابعاد مختلف اعتماد سازمانی، اعتماد نهادی بیشترین سهم را در تبیین تغییرات رفتار شهروندی سازمانی دارد. نهایتا، آزمون میانگین یک جامعه نشان داد تمام ابعاد اعتماد سازمانی، هم چنین تمام ابعاد رفتار شهروندی سازمانی در این شرکت از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند.
تامین کنندگان محتوا:
در خدمات بانکداری موبایلی، بانک ها نهاد هایی هستند که محتوا را تهیه می کنند. به همین دلیل صرف نظر از اینکه سایت مبتی بر وب است یا بی سیم، یکی از مهمترین انتظارات به حساب می آید. کیفیت کم محتوا به عنوان یک مانع برای تجارت است. به همین دلیل کاربران اپراتورهای خود را بر اساس محتوایی که تهیه می کنند انتخاب می کنند و بیشتر مشترکین خدمات شبکه های ارتباط سیار مایل به استفاده از اپراتور های تلفن همراهی هستند که محتوای درست و پایدار، فونت و رنگ مناسب صفحه نمایش دستگاه های تلفن همراه نیز یک عامل مهم برای جذب کاربران به سمت بانکداری موبایلی است ( جنیدی، ۱۳۸۷، ص ۱۲-۹ ). به طور کلی خدمات بانکداری موبایلی را از لحاظ نوع ارتباط می توان به چهار دسته تقسیم نمود که در ذیل مشاهده می شود:
جدول ۷٫۲ : انواع خدمات بانکداری موبایلی از لحاظ نوع ارتباط
نوع | توضیحات | مثال |
اطلاعیه ها و هشدار ها | برای آگاه نمودن مشتری از تراکنش هایی که در مورد حساب وی انجام شده یا باید انجام شود | واریز شدن وجوه به حساب فرارسیدن سررسید قسط وام |
اطلاعات | اطلاعات مربوط به تراکنش ها و موجودی حساب در مقاطعی خاص | موجودی حساب، چند تراکنش آخر آخرین وضعیت وام دریافتی |
درخواست ها | ارسال یک درخواست توسط مشتری در مورد حساب یا تراکنش خاص | درخواست صدور دسته چک یا سند بانکی |
انتقال وجوه | انتقال وجه بین حسابهای مشتری یا پرداخت به شخص ثالث | پرداخت یک صورتحساب مانند قبض اب ها |
منبع: کهزادی و همکاران، ۱۳۸۴
تمام خدماتیکه از طریق بانکداری موبایلی ارائه می شود در کانال های بانکداری الکترونیکی و از طریق شبکه های ارتباط ثابت نیز ارائه می شوند ولی وجود چند ویژگی خاص منجر شده است تا ارائه همین خدمات از طریق شبکه تلفن همراه مطلوبیت بیشتری را برای کاربران ایجاد کند ( کهزادی و همکاران، ۱۳۸۴، ص ۹).
خدمات بانکداری موبایلی بوسیله ارتباط بین دستگاه های کاربران و سرور بانک انجام می گیرد. وقتی کاربری تقاضای سرویسی می دهد این تقاضا به سمت اپراتور تلفن همراه و سپس دروازه سرور فرستاده می شود. سرور مذکور درخواست را ترجمه کرده و ان را به سمت سرور بانک می فرستد، سپس سرور بانک مشتری را برای شماره تلفن همراه و اطلاعات دیگر بر اساس بانک اطلاعاتی اش تایید و درخواست معتبر را پردازش می کند. نتیجه به سرور اپراتور ارتباط سیار فرستاده می شود که فرمت آن را تبدیل و برای نمایش به دستگاه تلفن همراه کاربر منتقل می کند ( جنیدی، ۱۳۸۷، ص ۳ ).
۳٫۹٫۱٫۲- فناوری های بانکداری موبایلی:
بانکداری از طریق پیامک ( SMS):
خدمات ارسال پیام کوتاه به ویژه با شبکه های نسل دوم سازگار است زیرا آنها نیاز به قابلیت های اندک برای مبادله داده ها دارند. سرویس پیام کوتاه عبارتست از یک سرویس GSM [۴۸]برای مبادله پیام های متنی تا ۱۴۰ بایت ( یا ۱۶۰ کاراکتر ۷ بیتی). انتقال پیام کوتاه از تلفن همراه بوسیله اپراتور مرکز خدمات پیام کوتاه شبکه خاص به انجام می رسد. مرکز خدمات پیام کوتاه، پیام را از دستگاه موبایل دریافت می کند و آن را تا دستگاه مقصد مسیر یابی می کند. برای تولید پیام های کوتاه بوسیله تلفن همراه این امکان وجود دارد که یک شرکت یا سرویس دهنده خاص یک مرکز پیام کوتاه را اداره کند. بنابراین یک بانک می تواند داده هایی نطیر مانده حساب یا نقل و انتقال موجودی حساب را به صورت پیام کوتاه تولید نماید و آن را به دستگاه موبایل مشتری و بنا بر تقاضای او ارسال نماید. این تکنیک ئر بانکداری از طریق پیامک ( SMS) مورد استفاده قرار می گیرد. مشتری یک پیام کوتاه شامل تقاضا به بانک را ارسال می نماید و داده های دلخواه را به صورت جواب دریافت می نماید. مشتری مجبور است برای دریافت اجازه ورود یک شماره شناسایی در هر پیام کوتاه که به بانک ارسال می کند وارد نماید. مساله اصلی در این مورد عدم رمز گذاری داده ها در طول نقل و انتقال از طریق آنتن بین مرکز خدمات ( اپراتور) و تلفن همراه ( موبایل) است. بنابراین امنیت بالایی ندارد و بانک ها فقط سرویس های اطلاعاتی مانند تقاضا برای مانده حساب را از طریق پیام کوتاه ارائه می کنند. (افضلی، ۱۳۸۷).
بانکداری از طریق WAP
رایج ترین راه حل برای بانکداری موبایلی بر اساس میکروسایت های اینترنتی است که از استاندارد WAP ( پروتکل برنامه های بی سیم) تبعیت می کنند. قابلیت های بانکداری WAP از بسیاری جهات مشابه بانکداری الکترونیک و استفاده از صفحات وب است. امنیت نقل و انتقالات و انجام معاملات بانکداری WAP بوسیله سیستم های رمزنگاری اینترنت تضمین می شوند و صدور مجوز ورود مشتری از طریق PIN صورت می گیرد. در مرحله بعد مشتری با یک شماره مبادله اختصاصی، مجوز انجام مبادله را تایید و صادر می کند. با تمامی ویژگی هایی که بانکداری WAP دارد نقاط ضعفی نیز برای آن قابل تصور است. از جمله اینکه در بانکداری WAP نیاز به ۳۰ یا ۴۰ ثانیه ارتباط اینترنتی دارد که تعداد قابل توجهی کلید زنی قبل از دست یابی به اطلاعات مفید یا انجام یک معامله کامل نیاز است ( فکور، ۱۳۸۸).
بانکداری موبایلی با PDA
در کنار برنامه های کاربردی بانکداری موبایلی که برای استفاده در تلفن همراه طراحی شده اند، چند برنامه کاربردی وجود دارند که بانکداری موبایلی را با استفاد ه از یک PDA امکان پذیر می سازند. PDA ها به آسانی امکان ذخیره سازی داده ها و اجرای نرم افزار ها را فراهم می سازند. بر خلاف یک تلفن همراه داده ها را می توان بر روی یک PDA ذخیره کرد و به علت قدرت پردازش بالا این امکان وجود دارد که محاسبات بسیار پیچیده تر را انجام هد.به علاوه آنها دارای یک صفحه نمایش بزرگتر و اغلب رنگی هستند. ورودی داده ها بوسیله یک قلم، موس یا صفحه کلید امکان پذیر است. برای مقاصد ارتباطی، PDA باید دارای یک حالت انتقال ( مثلا GSM) باشد یا نیاز به یک تلفن همراه دارد که از طریق یک رابط مادون قرمز یا بلوتوث ارتباط برقرار می شود. ارتباط بین بانک و دستگاه موبایل معمولا از طریق پیام کوتاه دودویی انجام می شود. پیام کوتاه دودویی بر خلاف پیام کوتاه متنی دارای فرمت ۸ بیتی است. استفاده از پیام کوتاه دودویی امکان ایمن کردن داده ها را در مقابل دستیابی غیر مجاز فراهم می کند ( فکور، ۱۳۸۸).
بانکداری موبایلی با استفاده نصب نرم افزار بانکداری موبایلی
نانولولههای کربنی دارای ویژگیهای منحصربهفردی در بسامدهای بالا هستند که این ویژگیها بهمیزان زیادی توسط محققین مورد بررسی قرار گرفته است، اما همچنان تعداد مقالههایی که بهبررسی نانولولههای کربنی با میدان DC میپردازند، بسیار زیاد است. مدل خط انتقال، یک راه ساده و موثر برای توصیف رفتار غیرفعالِ[۴۱] بسامد بالا در نانولولههایکربنی است [۱].
در این فصل بهبررسی مدل مداری نانولولههای کربنی میپردازیم و ساختاری را بیان میکنیم که برای استفاده از نانولولههای کربنی مناسب است و عدم تطبیق امپدانسی را که به دلیل استفاده از نانولولههای کربنی در دنیای مقیاس بزرگ به وجود می آید بهمیزان زیادی کاهش میدهد.
مدل مداری نانولولههای کربنی
برای نانولوله کربنی که بالای سطح زمینِ رسانا قرار دارد، مدل خط انتقال بسامد رادیویی شکل (۳‑۱) توسط بورک[۴۲] بیان شد و نشان داده شد که موج در سرعتی نزدیک سرعت فرمی، که در حدود است، حرکت می کند. اما این مدل تنها برای بایاس کم مناسب است، زیرا در این مدل حرکت انتقالی بالستیک در نظر گرفته می شود [۱]. اسلپیان[۴۳] و همکارانش پیش از این با بهره گرفتن از معادله انتقالی بولتزمن توانستند شکل تحلیلی برای رسانایی سطحی نانولوله کربنی بهدست آورند و با تزویج معادله انتقالی بولتزمن و ماکسول برای موج الکترومغناطیسی سطحی در طول یک استوانه توخالی، رابطه پاشندگی الکترومغناطیسی را بهدست آوردند. این مطالعه، انتشار موج آرامی در طول استوانه را گزارش داد که ۲ تا ۳ برابر آرامتر از سرعت نور در بسامد رادیویی بود. دستآوردی که وجود سلفِ جنبشی[۴۴] با مقداری بزرگ را بیان میکرد [۱].
پس از آن هنسون[۴۵] به صورت تئوری خصوصیت انتقالی نانولوله کربنی را با بهره گرفتن از معادلههای رایج آنتن که رسانایی سطحی را درنظر میگیرند، بهدست آورد و بهاین نتیجه رسید که نانولوله کربنی که بهعنوان آنتن دوقطبی[۴۶] استفاده می شود در بسامدهای پایینتر نسبت بهآنتنهای دوقطبی کلاسیک نوسان می کند، زیرا دارای ساختار کندکننده امواج سطحی (برای مثال، پلاسمون سطحی) است [۱].
مدل خط انتقال، با اضافه کردن مولفههای مداری کوانتومی بهمولفههای مداری کلاسیک متناظر که سلف مغناطیسی و خازن الکترواستاتیکی نامیده میشوند، بهدست می آید. در مدل مداری شکل (۳‑۱) که در این بخش بررسی میکنیم، خازن کوانتومی QC به صورت معادله زیر است که مقدار انرژی مورد نیاز برای جمع کردن بار، بالای انرژی فرمی را مشخص می کند [۱]:
(۳‑۱)
برخلاف سلف مغناطیسی، سلف جنبشی، kL، تاثیری بر نانولولههای کربنی مجاور ندارد. سلف جنبشی به صورت زیر بیان می شود:
(۳‑۲)
شکل (۳‑۱) مدل مداری نانولوله کربنی [۱].
عدم تطبیق امپدانس
ساختار یکبعدی نانولوله کربنی باعث سخت شدن کار با آن می شود، علاوه بر این، عدم تطبیق امپدانس ذاتی که در بسامد رادیویی بین نانولوله کربنی و دنیای مقیاس بزرگی[۴۷] که در آن بهبررسی نانولوله کربنی پرداخته می شود نیز وجود دارد.
علت این عدم تطبیق امپدانس مقاومت بالای نانولوله کربنی است. امپدانس مشخصه نانولوله کربنی در حدود ۶ کیلواهم است (با فرض حرکت بالستیک[۴۸]) [۱۱]. این عدم تطبیق امپدانس درشکل (۳‑۲) نشان داده شده است، که موجب بازتاب بخش زیادی از انرژی می شود، که ضرورت به کارگیری ساختاری مناسب را نمایش میدهد. روشهای مختلفی برای کاهش عدم تطبیق امپدانس بیان شده است، مثلا به کارگیری آرایهای از نانولولههای کربنی که به دلیل پیچیده بودن فناوری ساخت آن زیاد مورد استقبال قرار نگرفته است. روش دیگر به کارگیری موجبر همصفحه است که در این فصل بهآن پرداخته می شود [۱].
شکل (۳‑۲) نمایش عدم تطبیق امپدانس بین نانولوله کربنی و دنیای مقیاس بزرگ [۱].
ساختار کلی موجبری الکترومغناطیسی و روش برقراری اتصال
مطالعههای زیادی برای توصیف ویژگیهایِ بسامد رادیوییِ نانولولههای کربنی انجام شده است. بسیاری از آنها از ساختار موجبر همصفحه[۴۹] استفاده کرده اند، یک دلیل برای استفاده از موجبرهای همصفحه، ماهیتِ مسطح آنها است که قابل طراحی و ساخت در مقیاس کوچکتر از میکرو به کمک فناوریهای مدرن امروزی است. دلیل دیگر، قابلیت موجبرهای همصفحه در رسانایی بسامدهای بالاتر نسبت بهسایر موجبرهای صفحهای موجود است.
(الف) | (ب) |
شکل (۳‑۳) ساختار موجبر همصفحه (الف) نمای بالا (ب) نمای کنار [۱].
درشکل (۳‑۳-الف) نمای بالای موجبر همصفحه مشاهده می شود که از سه فلز که برروی عایق قرار گرفتهاند، ساخته شده است. دو فلز کناری زمین و فلز میانی عبوردهنده سیگنال است. در شکل (۳‑۳-ب) نمای کناری موجبر همصفحه مشخص شده است. امپدانس و فاکتور انتشار در طول ساختار، بهعرض خط میانی، ω، شکاف بین خطوط، g، ضخامت زیرلایه، h و ضریب گذردهی الکتریکی آن، rε بستگی دارد. موجبر همصفحه قابلیت حمل ۲ مد الکترومغناطیسی شبهTEM را دارد. خطهای رسانای دو طرف معمولا زمین میشوند تا زمانیکه پتانسیل خط میکرواستریپ میانی در حال تغییر است موجب تحریک مدهای زوج پاشنده کمتری شوند. موج از طریق خط هممحور بهساختار وارد می شود. ساختار موجبر همصفحه غالبا برای امپدانس مشخصه ۵۰ اهم برای تطبیق مناسب با پروبِ زمین-سیگنال-زمین[۵۰] طراحی شده است [۱].
شکل (۳‑۴) ساختار موجبر همصفحه مورد استفاده و نحوه کاهش دادن عرض ناحیه میانی، محلی که نانولوله کربنی قرار خواهد گرفت [۱].
در ساختار شکل (۳‑۴)، شکاف موجود در خط میکرواستریپ میانی برای قرارگیری نانولولههای کربنی بهمنظور اندازه گیری ویژگیهای انتقال آنها، در نظر گرفته شده است. علاوهبراین، سعی شده است تا با تغییر شکل این ناحیه عرض شکاف برای تطبیق بیشتر کم شود.
نتیجه گیری
در این فصل ساختار مناسب برای به کارگیری نانولولههای کربنی بیان شد، در فصل شبیهسازیها، شبیهسازی این ساختار و نتیجههای حاصل از آن را بیان کرده و خواهیم دید که این ساختار منجر به تطبیق امپدانسی برای استفاده از نانولولههای کربنی در دنیای مقیاس بزرگ می شود.
شبیهسازی نانولوله کربنی با بایاسDC و AC
دیباچه
در ابتدای پایان نامه بهبررسی شباهت تقویتکننده لولهای موج رونده و نانولوله کربنی پرداختیم و علت تقویت درون ساختار مارپیچی تقویتکننده لولهای موج رونده را برابری سرعت فاز موج و سرعت گروه الکترونها بیان کردیم. ولی تنها زمانیکه سرعت فاز امواج الکترومغناطیسی در درون نانولوله کربنی (بایاس AC) و سرعت گروه الکترونهایی که در درون نانولوله کربنی (بایاس DC) در حال حرکت هستند برابر شوند، علت تقویت مشابه با ساختار تقویتکننده های لولهای موج رونده خواهد بود. باتوجه بهنتایج بهدست آمده در کارهای پیشین، تقویت در نقاط دیگری نیز مشاهده شد، که این برابری سرعت وجود نداشته است [۱]. بنابراین علت فیزیکی دیگری برای تقویت در چنین شرایطی باید وجود داشته باشد، علت فیزیکی رسانایی تفاضلی منفی و تقویت در نانولولههای کربنی، نوسانهایِ بلاخ است که در فصل نخست تعریف شده است [۱]. در این بخش بهشبیهسازی عملکرد نانولوله کربنی با بایاس DC و AC پرداخته و رسانایی تفاضلی منفی را نشان خواهیم داد.
شبیهسازی نانولوله کربنی با بایاس DC
در این بخش نانولوله کربنی از نوع زیگزاگ را توسط نرمافزار کوانتوموایز[۵۱] شبیهسازی کرده و وجود حالت بلاخ را در آن بررسی میکنیم. از ویژگیهای مهم این نرمافزار روشهای محاسباتی مختلفی است که بهکار میبرد. روشی که برای شبیهسازی در این بخش گزینش کردهایم روش هاکل توسعه یافته[۵۲] است و دلیل گزینش این روشِ محاسباتی برای شبیهسازی، سرعت بالای محاسبهها و دقت کافی آن است که منجر بهانجام محاسبهها در کمترین زمان با در نظر گرفتن دقت می شود. در این روش تابع انتقال با کمک تابع گرین بهشکل زیر بهدست می آید [۱۲]:
(۴‑۱)
که در آن T تابع انتقال الکترون، Tr مشخصکننده مسیر[۵۳]، rG تابع گرین تاخیری در ناحیه تفرق[۵۴]، †Gr مزدوج مختلط تابع گرین تاخیری در ناحیه تفرق و ΓL® درایه تزویج بین الکترودِ چپ (راست) و ناحیه تفرق را نشان میدهد.
(۴‑۲)
(۴‑۳)
در معادله (۴‑۲)، E بیانگر انرژی، S درایه همپوشانی[۵۵]، H درایه همیلتونین[۵۶] و L® متناظر با عبارت انرژی خودی[۵۷] است، در این معادله L® بیانگر فضای بینهایت نیز است. در معادله (۴‑۳) †L® مزدوج مختلط انرژی خودی است. برای سامانه در تعادل[۵۸]، رسانایی Gبهشکل زیر تعیین می شود:
(۴‑۴)
درحالیکه رسانایی کوانتومی و تابع انتقال در سطح انرژی فرمی است. در این نرمافزار جریان عبوری از نانولوله کربنی از طریق معادله لاندور-بوتیکر[۵۹] با انتگرالگیری طیف انتقال بین دو پتانسیل الکترودها بهدست می آید:
(۴‑۵)
فرضیه شماره 4 : رضایت مشتری بر تمایلات رفتاری مشتری اثرمی گذارد.
این فرضیه شامل فرضیه های فرعی زیر می شود:
4-1- رضایت مشتری بر مراجعه مجدد مشتری اثر می گذارد.
4-2- رضایت مشتری بر تبلیغات دهان به دهان از سوی مشتری اثر می گذارد.
و در نهایت بر اساس فرضیه های مطرح شده، مدل تحقیق به شرح زیر، بر پا می شود:
هویت برند
تبلیغات
دهان به دهان
مراجعه مجدد
رضایت مشتری
ارزش ادراک شده
کیفیت خدمات
تمایلات رفتاری
شکل2-53- مدل مفهومی تحقیق
بررسی عوامل موثر بر تمایلات رفتاری مشتری
فصل سوم
روش تحقیق
به طور کلی تحقیقات در جهت حل مسائل و مشکلات مختلف و یا در تایید فرضیات محققان صورت میگیرد. با توجه به اینکه دادههای تحقیق و به بیان دیگر اطلاعات گردآوری شده و تجزیه و تحلیل آنها است که نتیجه کار را مشخص میکند، لذا نحوه جمع آوری اطلاعات و تحلیل درست آن نقش بسیار مهمی در تعیین سرنوشت پژوهش خواهد داشت. در این فصل تلاش گردیده است که چارچوب اساسی تحقیق، متغیرهای مورد بررسی و روش جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه تحقیق و ابزار تجزیه و تحلیل معرفی شوند.
3-1- مدل اجرایی تحقیق
تحقيق حاضر از نوع تحقیقات ميداني ميباشد. جهت انجام تحقیق میدانی، ابتدا با بهرهگيري از منابع كتابخانهاي (کتابهای فارسي، كتب و مقالات لاتين پيرامون متغیرهای تحقیق) مباني نظري و پیشینه پژوهش تحقيق تدوين گرديده و در ادامه بر اساس ادبيات تحقيق، پرسشنامهاي جداگانه در خصوص این متغیرها طراحی و بين تعدادی از مشتریان بانکهای دولتی و خصوصی شهر تهران توزيع گرديد. سرانجام پس از جمعآوري پرسشنامه، دادههاي مربوط به آن با بهره گرفتن از بسته نرم افزاری SPSS و LISREL، مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت و تأثیر متغيرها مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
3-2- روش تحقیق
تحقيق را ميتوان تلاشي منظم و سازمان يافته براي بررسي مسئلهای خاص كه به يك راه حل نياز دارد توصيف كرد و شامل گامهايي است كه طراحي و پيگيري ميشوند تا پاسخهايي برای مسئله مورد علاقه ما در محيط كاري به دست آيد.
نخستين گام در تحقيق عبارت است از آگاهي بر زمينههاي مشكل آفرين در سازمان و شناسايي روشن و مشخص مشكلي كه به بررسي و اصلاح نياز دارد. هنگامي كه مشكل يا مشكلات مهم مشخص شد ميتوان گامهاي بعدي را براي گردآوري اطلاعات، تحليل دادهها و نمايش عواملي كه با مشكلات ما پيوند دارند پيمود. آنگاه با اقدامات اصلاحي مشكل حل خواهد شد. (سكاران،1381) روش تحقیق، مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر، قابل اطمینان و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات می باشد.
3-3- انواع تحقیقات علمی
تحقیقات علمی بر اساس دو مبنای هدف و روش تقسیم بندی می شوند.
-
- تحقیقات بر اساس هدف: شامل سه گروه بنیادی، کاربردی و عملی می باشند (حافظ نیا، 1382). روش تحقیق حاضر بر اساس هدف کاربردی می باشد. زیرا دارای نتایج کاربردی است و می توان نتایج آن را به کار بست. این تحقیقات نظریه ها، قانونمندی ها، اصول و فنونی که در تحقیقات بنیادی تدوین می شوند را برای حل مسایل اجرایی و واقعی به کار می گیرد (خاکی، 1387).
-
- تحقیقات علمی بر اساس روش: این تحقیقات را می توان به تحقیق توصیفی و تحقیق آزمایشی تقسیم نمود (فرهنگی و صفرزاده، 1387). در طبقه بندی بر حسب روش، تحقیقات توصیفی را شامل انواعی از تحقیقات می دانند از جمله: تحقیق پیمایشی، تحقیق همبستگی، تحقیق کاری(عملی)، بررسی موردی، تحقیق پس رویدادی (سرمد و دیگران، 1384). روش تحقیق حاضر بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی می باشد. تحقیق توصیفی، آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرایندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. تمرکز اصلی در درجه اول به زمان حال است، هر چند غالباً رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می شوند، مورد بررسی قرار می دهد (جان بست، 1371). پیمایش[372]روشی در تحقیق است که فراتر از یک فن خاص در گرد آوری اطلاعات است و هدف آن اکتشافی، توصیفی و یا تبیینی است، هرچند عمدتاً در آن از پرسشنامه استفاده می شود اما ابزار های دیگری از قبیل مصاحبه ساختارمند ، مشاهده ، تحلیل محتوا و .. هم به کار می رود. مشخصه تحقیق پیمایشی مجموعه ای ساختمند یا منظم از داده هاست که آن را ماتریس متغیر بر حسب داده های موردی می نامند. در این ماتریس، صفت یا ویژگی هر مورد را بر حسب متغیر مورد بررسی گردآوری می کنیم و با کنار هم گذاشتن این اطلاعات به مجموعه ی ساختمند یا مستطیلی از داده ها می رسیم. از آنجایی که پرسشنامه ساده ترین راه تهیه ماتریس داده های ساختمند است، لذا رایج ترین ابزار مورد استفاده در تحقیق پیمایشی می باشد. (خاکی، 1387) این تحقیق می تواند برای پاسخ به سوال های پژوهشی از نوع زیر مورد استفاده قرار گیرد: ماهیت شرایط موجود چگونه است؟ چه رابطه ای میان رویدادها وجود دارد؟ وضعیت موجود چگونه است؟ (سرمد و دیگران، 1384). در این رویکرد محقق تغییری ایجاد نمیکند، بلکه به دنبال تغییری است که به طور طبیعی رخ داده است. بنابراین تحقیق حاضر در زمره تحقیقات توصیفی - پیمایشی است.
3-4- مراحل تحقيق:
-
- جمعآوري ادبيات موضوعي با بهرهگيري از کتابها، مجلات، و سایتهای اطلاع رساني
-
- تدوين ادبيات موضوعي تحقيق
-
- تهيه و تنظيم پرسشنامه بر اساس ادبيات موضوع
-
- توزيع پرسشنامه
-
- تجزيه و تحلیل دادههاي آماري
-
- نتيجهگيري و ارائه پيشنهادهاي لازم
3-5- جامعه و نمونه آماری
نمونهگيري فرايند انتخاب كردن تعداد كافي از ميان اعضاي جامعه آماري است. به طوري كه با مطالعه گروه نمونه و فهميدن خصوصيات يا ویژگیهای آزمودنيهاي گروه نمونه قادر خواهيم بود اين خصوصيات يا ویژگیها را به اعضاي جامعه آماري تعميم دهيم.
3-5-1- جامعه آماری
جامعه آماری، تمام افراد، عناصر، اشیاء و پدیدههایی را شامل میشود که حداقل یک خصیصه مشترک که مورد بررسی در تحقیق است را دارا باشند که محقق میتواند از نتایج مطالعه خود را به کلیه آنها تعمیم دهد. پس آحاد جامعه آماری دارای ویژگیهای مشترک میباشند که آنها را از سایر پدیدههای خارج از قلمرو جامعه آماری مشخص میسازد. جامعهی آماری در این پژوهش، کلیه مشتریان
بانکهای دولتی و خصوصی در شهر تهران است.
3-5-2- روش نمونهگیری و حجم نمونه
یکی از سؤالهایی که هر پژوهشگر در فرایند تحقیق باید به آن پاسخ دهد، این است که آیا باید دادههای کل افراد جامعه و جمعیت آماری را مورد بررسی و سرشماری قرار داد؟ یا نمونهای از آن را با رعایت اصول و قواعد، انتخاب و پس از بررسی و تحلیل دادهها و ویژگیهای نمونه انتخاب شده در مورد جامعه آماری قضاوت کند و نتایج را تعمیم دهد. به دلایل صرفهجویی و تحلیل پژوهش و کاهش زمان در مراحل عملیاتی و تحلیلی پژوهش در پژوهشهای اجتماعی و مدیریتی، نمونهگیری مورد تاکید قرار میگیرد. روشهای زیادی برای نمونهگیری وجود دارد.
هرگاه جامعه مورد بررسی خیلی وسیع و گسترده باشد، انتخاب نمونه از نظر اجرایی به صورت تصادفی ساده کار بسیار مشکلی به نظر می رسد. در چنین شرایطی با بهره گرفتن از نمونه گیری خوشه ای کارایی بیشتری دارد. نمونه گیری خوشه ای به این صورت است که ابتدا جامعه به چند سازمان یا خوشه تبدیل می شود و سپس از میان این خوشه ها، چند خوشه به صورت تصادفی انتخاب می گردند. سپس در هریک از این خوشه ها نیز به صورت تصادفی نمونه مورد نظر انتخاب می گردند (عادل آذر، 1385).
از آنجایی که تعداد مشتریان بانکهای دولتی و خصوصی شهر تهران بسیار زیاد و پراکنده هستند و امکان لیست کردن تمامی آنها و نمونه گیری تصادفی ساده وجود ندارد، از روش نمونه گیری
خوشهای استفاده شده است. بدین صورت که ابتدا از میان تمام بانک های دولتی و خصوصی در کشور، 7 بانک دولتی و نیمه دولتی (شامل بانکهای ملی، صادرات، تجارت، ملت، سپه، رفاه و کشاورزی) و 7 بانکهای خصوصی (شامل بانکهای پاسارگاد، پارسیان، اقتصاد نوین، سامان، قوامین، کارآفرین و انصار) اصلی و بزرگ شهر تهران برای پیمایش در نظر گرفته شدند. سپس تمامی شعب این بانکهای دولتی و خصوصی در شهر تهران لیست شد. پس از بررسی مشخص شد که در مجموع 2211 شعبه از بانکهای دولتی منتخب و 701 شعبه از بانکهای خصوصی منتخب در شهر تهران وجود دارد. با توجه به محدودیت های موجود و این نکته که امکان نمونه گیری از تمام شعب بانک های منتخب در شهر تهران وجود نداشت، بر این شدیم طبق مطالعات مشابه(و)، تعداد 20 شعبه از هر نوع بانک دولتی و خصوصی مورد نمونه گیری قرار گیرند. در ادامه متناسب با نسبت تعداد شعب هر یک از بانک ها به کل شعب، سهم هر یک از بانک ها از 20 شعبه، به شرح جدول(3-1) به دست آمد. (برای مثال نسبت تعداد شعب بانک ملی به کل شعب بانک های دولتی برابر 0.25 به دست آمد، بنابراین تعداد 5 شعبه از 20 شعبه مورد نظر از کل بانک های دولتی به بانک ملی اختصاص یافت.) همچنین با توجه به این که هر دو دسته جامعه تحقیق حاضر یعنی مشتریان بانکهای دولتی و مشتریان بانکهای خصوصی نامحدود هستند، از رابطه محاسبه حجم نمونه کوکران برای جامعه نامحدود به صورت زیر استفاده شد و حجم نمونه هر دو دسته جامعه آماری 384 بدست آمد. در نهایت 400 پرسشنامه بین مشتریان بانکهای دولتی و 400 پرسشنامه بین بانکهای خصوصی توزیع گردید که از این تعداد پرسشنامه، 370 پرسشنامه مشتریان بانکهای دولتی و 372 پرسشنامه مشتریان بانکهای خصوصی صحیح و قابل تحلیل بودند. سهم هر بانک از 400 پرسشنامه توزیعی نیز متناسب با نسبت تعداد شعب بانک به کل شعب بانک های دولتی و خصوصی به شرح جدول(3-1)مشخص شد.
رابطه کوکران برای محاسبه حجم نمونه
در اين رابطه سطح زير منحني نرمال استاندارد به ازاي سطح معنيداري است. ، نيز برآوردي از انحراف معيار جامعه است که بیشترین مقدار آن 0.25 میباشد. مقدار نيز سطح خطاي برآورد است كه در اين تحقيق 05/0 منظور شده است. بر اين اساس و در سطح معنيدار 95% و با توجه به مقدار اندازه نمونه برابر 384میشود. ترکیب حجم نمونه ی تحقیق حاضر در جدول (3-1) خلاصه شده است.
در سلسله مراحل تدوین الگوی صادرات انجیر به منظور محاسبه مقادیر واقعی و منصفانه به تبعیت از روش تامبی (۱۹۹۹)، از روش معادله عرضه، استفاده گردید. یکی از ویژگی های بارز این روش خودکفایی از کاربرد توزیع های پیچیده ی احتمالاتی هر یک از متغیرهای مورد بررسی می باشد. در این روش کافی است تا با بهره گرفتن از مقادیر لگاریتمی دو دسته متغیر مستقل و وابسته که همان صادرات انجیر است میزان آن را محاسبه نمود و تأثیر آن بر هر یک از متغیرهای پنج گانه را برآورد نمود.
در مراحل تدوین مدل صادراتی انجیر خشک مختلف نیاز به استفاده از داده های سرس زمانی می باشد. این داده ها با بهره گرفتن از داده های موجود سالیانه هر متغیر از پایگاه داده ای FAO و همچنین بخش آمار وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی جمع آوری گردید. تمامی مراحل تخمین، محاسبه، برآورد و مقایسه با بهره گرفتن از نرم افزارهای Eviews، Spss، Microfit و Excel صورت پذیرفت.
بر اساس نتایج حاصل از برآورد رابطه بلند مدت معادله یک رابطه تعادلی بلندمدت بین میزان صادرات انجیر و متغیرهای توضیحی به گونهای که در مدل تصریح شده برقرار است. بنابراین رشد عرضه محصول انجیر همسو با نوسانات قیمتی این محصولات در کشور است. هر عاملی که باعث شود این نسبت تغییر یابد می تواند میزان عرضه را به شدت دچار نوسان کند. با توجه به رابطه مثبت بین میزان عرضه و شاخص قیمت، افزایش قیمت انجیر در هر دو گروه منجر به افزایش میزان عرضه می گردد. پیرامون این موضوع می توان چنین نتیجه گرفت که نتایج بدست آمده حاکی از آنست که افزایش افزایش نرخ ارز موثر منجر به افزایش شاخص قیمت موادغذیی و افزایش تولید داخلی سرانه محصول انجیر منجر به کاهش شاخص قیمت این محصول خواهد شد که قابل تطبیق با تئوریهای اقتصادی است. در ارتباط با ضریب متغیر درآمد سرانه واقعی به دلیلی آنکه معنی دار نشده است نمیتوان اظهار نظر کرد. همچنین بر اساس نتایج رابطه بلندمدت ضریب متغیر مجازی که مربوط به یکسان سازی نرخ ارز در سال ۱۳۷۲ میباشد معنیدار شدهاست. بررسی ها نشان میدهد که یکسان سازی نرخ ارز در ایران سبب افزایش تورم گردیده است که نشان دهنده افزایش نرخ ارز می باشد.
پیشنهادات
با توجه به اینکه عرضه انجیر نسبت به تغییرات شاخص قیمت در مقایسه با سایر متغیرهای مدل حساسیت بیشتری دارد، لذا بکارگیری سیاست اعطای جوایز صادراتی می تواند یکی از مهمترین عوامل موثر بر عرضه این محصول، هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت به بخش صادرات باشد. در این راستا با ارائه خدمات مناسب و دادن تسهیلات ویژه به تولید کننده گان داخلی از یک سو درآمد آنها را افزایش و از سوی دیگر امنیت غذایی برای مصرف کننده گان ارتقا داد.
با توجه به تأثیر مثبت تولید داخلی انجیر خشک بر میزان صادرات این محصول پیشنهاد می گردد با افزایش کیفیت و کمیت تولید و بکارگیری شیوه های نوین بسته بندی و بازاریابی مناسب در کشورهای هدف صادرات، زمینه ای در جهت رشد میزان صادرات فراهم شود.
با توجه به تأثیر گذاری نرخ ارز بر عرضه انجیر به واحدهای صادراتی، دولت می بایست با اعمال سیاست یکسان سازی نرخ ارز در میزانی مناسب زمینه را برای عرضه آسان تر این محصول در سایر کشورها فراهم نماید.
استراتژی های بلند مدت و کوتاه مدت عرضه با توجه به اهمیت منابع مالی و ارزی و چالش های حال و آینده کشور در زمینه تجارت محصولات کشاورزی بویژه گروه خشکبار خاص محصول انجیر، حمایت از تولید کننده گان داخلی بخش کشاورزی و دیگر بخش های مرتبط با آن تعیین شود.
فهرست منابع فارسی
ابریشمی، ح. (۱۳۸۰). تقاضای صادرات در اقتصاد ایران با رویکرد نوین، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ۳۰: ۱۰۷-۶۹٫
اعظم زاده شورکی،الف و ص. خلیلیان،۱۳۸۸، بررسی اثر سیاست های پولی بر قیمت غذا در ایران، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی- جالد۲۴، شماره۲، تابستان۸۹٫
ایکر، ک. و استاکز، م. ۱۳۷۰٫ توسعه کشاورزی در جهان سوم. ترجمه کریم درویشی. کوروش تاجی. ابراهیم عبقری. شهرزاد پورافشار و احمد حجاران. وزارت کشاورزی. مرکز تحقیقات روستایی و اقتصاد کشاورزی.
بانک مرکزی، گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی، سا لهای مختلف.
پهلوانی، م و دهمرده، ع. ۱۳۸۶٫ تخمین توابع تقاضای صادرات و واردات در اقتصاد ایران با بهره گرفتن از روش همگرایی ARDL. فصلنامه بررسی های اقتصادی، دوره ۴، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۶، صفحات ۱۲۰-۱۰۱٫
پیری، م. و صبوحی، م. ۱۳۸۶٫ بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر قیمت صادراتی محصولات کشاورزی. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. دانشگاه فردوسی، مشهد.
ترکمانی، ج. ۱۳۸۱٫ تحلیل اقتصادی تولید و بازاریابی انجیر آبی: مطالعه موردی در استان سمنان، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، ۳: ۸۹-۷۷٫
ترکمانی، ج و پریزن، و. ۱۳۸۴٫ اثرات سیاست های پولی و نرخ ارز بر تغییرات در قیمت های نسبی کشاورزی.پنجمین کنفرانس دو سالانه اقتصاد کشاورزی ایران. زاهدان. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ترکمانی، ج. و طرازکار، م. ح. ۱۳۸۴٫ اثر تغییرات نرخ ارز بر قیمت صادراتی پسته: کاربرد روش خود توضیح با وقفه های گسترده ( )، فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه، شماره ۴۹، صفحه ۹۶-۸۳٫
ترکمانی، ج و ذوقی پور، آ. ۱۳۸۶٫ عوامل مؤثر بر عرضه ی صادرات فرآورده های صنایع غذایی ایران، اقتصاد و کشاورزی، ۱: ۳۳-۲۳٫
تشکینی، ا.، ۱۳۸۴، اقتصادسنجی کاربردی به کمک ، تهران: موسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران، چاپ اول.
تشکینی، ا. و باستانی، ع.ر. ۱۳۸۵٫ تخمین تابع تقاضای واردات برای اقتصاد ایران (۸۲-۱۳۳۸). پژوهشنامه بازرگانی،۴۰: ۲۲۶-۲۰۵٫
حسینی، م.، ۱۳۷۵، تاثیر سیاست های تجاری و نرخ ارز بر انگیزه تولید کشاورزی طی دو دهه گذشته، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه تهران.
حسن پور، ب و ترکمانی، ج. ۱۳۷۹٫ تعیین کارایی انجیرکاران استان فارس: کاربرد تابع تولید متعالی مرزی تصادفی، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۳۰: ۱۹۸-۱۷۱٫
حقیقت، ج و حسین پور، ر. ۱۳۸۷٫ اثر انتقالی نرخ ارز بر قیمت صادراتی کشمش در ایران، پژوهش نامه علوم اقتصادی، ۱: ۴۸-۳۶٫
خسروی، ا. و ترکمانی، ج. ۱۳۷۹٫ تخمین تابع عرضه صادرات پنبه و بررسی رابطه بین صادرات، بهره وری و تولید آن، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ، مشهد: ۵۰۹-۴۹۷٫
خلیلیان، ص. و فرهادی، ع. ۱۳۸۱٫ بررسی عوامل مؤثر بر صادرات بخش کشاورزی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. ۳۹ :۸۳-۷۱٫
دادرس مقدم، الف و زیبایی،م.، ۱۳۸۸٫ ارتباط متغیرهای کلان اقتصادی و بخش کشاورزی ایران( با تأکیدبر سیاست های پولی) فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره ۳۹، تابستان۸۸٫
رحیمی، ح. ۱۳۸۰٫ بررسی تأثیرات نرخ ارز بر قیمت صادرات و تراز تجاری، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، آمارنامه و گزارشات داخلی، سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۹۱ شیراز.
سازمان گمرک ایران. سالنامه بازرگانی خارجی گمرک ایران. سالهای مختلف، تهران.
سلمان پور، ع. ۱۳۷۶٫ اثرات تغییر ارز بر صادرات و وادرات کشور (۱۳۷۴-۱۳۴۰)، پایان نامه نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
شهام، ش.، ۱۳۸۱، بررسی اثرات نرخ ارز در سیستم نرخ ارز چند گانه بر صادرات و واردات بخش کشاورزی طی دوره ۱۳۷۹-۱۳۵۹، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه الزهرا (س).
صحرائیان، م و زیبایی، م. ۱۳۸۳. بررسی رابطه علی بین عرضه پول و سطح قیمت محصولات کشاورزی. فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره ۳۹، تابستان۸۸٫
عسکری، م. ۱۳۸۷٫ اثر نوسانات نوخ واقعی ارز بر عملکرد صادرات صنایع منتخب ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ۴۸:۷۴-۶۷٫
علیجانی، ف. و پیکانی، غ. ۱۳۸۴٫ تجزیه وتحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر بخش کشاورزی ایران، پنجمین کنفرانس دو سالانه اقتصاد کشاورزی ایران، زاهدان، دانشگاه سیبستان و بلوچستان.
فتوره چی م. ،۱۳۸۰،. آثار سیاست های پولی طی برنامه اول و دوم توسعه بر بخش صنعت، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، رشته توسعه اقتصادی و برنامه ریزی دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، ۱۵۲ ص.
فطرس، ح. ۱۳۷۵. اثر سیاست های پولی ومالی دولت بر متغیرهای عمده بخش کشاورزی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. جلد اول. دانشگاه سیستان و بلوچستان. صفحات ۲۱۳- ۲۴۹.
فطرس، م. ۱۳۷۶٫ اثر سیاست های پولی و مالی بر متغیر های عمده بخش کشاورزی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، جلد اول.
قطمیری، ر. و هراتیٰٰ، ب. ۱۳۸۴٫ بررسی اثرات متغیر های کلان بر شاخص قیمت مواد غذایی با بهره گرفتن از یک الگوی خود توضیح با وقفه های توضیح شده در مورد ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، (۲۳ ): ۲۳۵-۲۲۱٫
طاهری فرد، الف و کسمایی، الف. ۱۳۸۷، اثر بخشی سیاست پولی بر متغیر های کلان اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش نامه اقتصادی، پژوهشکده امور اقتصادی، سال هفتم، شماره سوم.
گجراتی، د. ۱۳۷۸٫ مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه: دکتر حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران
محمود زاده، م. و زیبایی، م. ۱۳۸۳٫ بررسی عوامل موثر بر صادرات پسته ایران: یک تحلیل همجمعی، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۴۶: ۱۵۸-۱۳۷٫
مطیعی، ن. ۱۳۷۴، تاثیر نرخ ارز بر بخش کشاورزی، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصادکشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
مقدسی، ر. و یزدانی، س. ۱۳۷۹٫ مطالعه بین متغیرهای عمده بخش کشاورزی و سیاست های پولی و مالی، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، جلد دوم مؤسسه پژوهشی و برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی.
مقدسی،ر. و فرهادی، ع. ۱۳۸۲٫ مطالعه تأثیر گذاری سیاست های پولی و مالی بر بخش کشاورزی (۱۳۸۰_۱۳۵۰) ، مؤسسه پژوهشی و برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی.
نصیری پ .۱۳۸۲ . اثرات بلند مدت و کوتاه مدت متغیرهای کلان بر بخش کشاورزی و توسعه ملی، جلد دوم، انتشارات موسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی.
نوری، ک. ۱۳۸۴، بررسی سیاستهای حمایتی برنج در ایران، اقتصادکشاورزی و توسعه، شماره ۵۲، صفحه ۱۰۶-۸۷٫
نوفرستی ۱۳۷۸ . ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم.
وزارت جهاد کشاورزی. (۱۳۸۶). آمارنامه و گزارشات داخلی، تهران.
هژبرکیانی، ک. و رنجبری، ب .۱۳۸۰٫ بررسی رابطه درازمدت بین نهادههای انرژی، کار و سرمایه در بخش کشاورزی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. ۹ (۳): ۶۴-۳۹٫