توزیع فضایی جمعیت
در سال ۱۳۸۵، ۶۷٫۸ درصد جمعیت استان در نقاط شهری استان ساکن بوده اند. شهرستانهای آبادان، مسجد سلیمان ، خرمشهر ، بندر ماهشهر و اهواز بیشترین ضریب شهرنشینی و شهرستانهای اندیکا ، باغملک ، شوش و شادگان کمترین ضریب شهرنشینی را داشتــه اند که عمده بودن فعالیتهای وابسته به کشاورزی ( زراعت ، باغداری و دام پروری) در شهرستانهای دسته دوم ، دلیل این تفاوت میباشد.
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، شهر اهواز با جمعیت نزدیک به یک میلیون نفر، دارای بیشترین جمعیت دربین شهرهای استان می باشد و۳۴ درصد از جمعیت نقاط شهری استان را به خود اختصاص داده است. پس از اهواز ، شهرهای دزفول وآبادان ، پرجمعیت ترین نقاط شهری استان هستند که جمعیت آنها به ترتیب ۲۳۶ هزار و ۲۲۰ هزار نفر می باشد. شهرهای خرمشهر، اندیمشک، بندرماهشهر، مسجدسلیمان، ایذه و بهبهان از لحاظ جمعیت در رتبه های بعدی قرار دارند و جمعیت هر یک از آنها بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ هزار می باشد. ۷۲٫۹درصد از جمعیت شهرهای استان در شهر اهواز و شهرهای مزبور ساکن هستند. جمعیت شهر اهواز نسبت به جمعیت کل نقاط شهری استان از۲/۲۶ درصد درسال ۱۳۵۵ به ۴/۳۴ درصد در سال ۱۳۸۵ افزایش یافته است.
توزیع فضایی جمعیت وابسته به منابع و امکانات تولید می باشد . در سال۱۳۸۵ استان خوزستان دارای ۴۴۲۱ آبادی مسکونی بوده که ۴۶٫۸درصد آنها دارای ۲۰خانوار یا بیشتر بوده اند . ۹۲٫۲ درصد از جمعیت آبادیهای مسکونی استان در آبادیهای دارای ۲۰ خانوار یا بیشتر ساکن می باشند.
در ناحیه جلگه ای استان به جز قسمت های بیابانی جلگه (اراضی بیابانی غرب، جنوب غربی و جنوب استان)، کانون های زیستی ، بزرگ تر و متراکم تر از ناحیه کوهستانی می باشند. شهرهای بزرگ و اکثر آبادی های دارای ۲۰۰ خانوار یا بیشتر دراین ناحیه قرار دارند.
عوامل عمده استقرار کانون های زیستی در سطح جلگه عبارتند از :
وجود زمین های هموار که جهت گسترش بافت فیزیکی روستاها مناسب می باشند.
وجود اراضی مستعد کشاورزی
جریان رودخانه های بزرگ
وجود شبکه های اصلی و عمده راه های استان (جاده ای، ریلی و هوایی)
مجاورت با خلیج فارس و وجود بنادر مهم کشور
وجود مراکز عمده صنعتی و تولید منابع انرژی (نفت، گاز و برق)
کانونهای روستایی ناحیه کوهستانی(شامل : شهرستانهای ایذه ، باغملک ، مسجد سلیمان ، لالی و اندیکا و بخش های شمالی شهرستانهای دزفول و اندیمشک) کوچک و پراکنده می باشند. در منطقه کوهستانی، پراکندگی و محدودیت اراضی هموار جهت سکونت و فعالیت کشاورزی،‌ مانع تمرکز جمعیت می گردد. در سال ۱۳۸۵ ، ۷۶٫۴ درصد از آبادی های این ناحیه ، آبادی هایی بوده اند که هر کدام از آنها ، دارای کمتر از ۲۰خانوار بوده است.
تراکم جمعیت در ناحیه جلگه ای استان ۹۰٫۶ نفر در هر کیلو متر مربع می باشد که نسبت به سال ۱۳۷۵، ۱۵ درصد افزایش نشان می دهد در حالی که تراکم جمعیت در مناطق کوهستانی ۲۲٫۸ نفر در هر کیلو متر مربع می باشد که نسبت به سال ۱۳۷۵ ، ۴٫۷ درصد افزایش یافته است . مقایسه تغییرات میزان تراکم جمعیت در فاصله زمانی ۸۵-۱۳۷۵ بیانگر مهاجرت از مناطق کوهستانی به مناطق جلگه ای استان می باشد که به نظر می رسد غالبا ً در حواشی شهرها اسکان یافته و موجب تشدید مسایل شهری شده اند .
تراکم جمعیت روستایی در نواحی مختلف استان به شرح زیر نیز بیانگر عدم تعادل توزیع جمعیت می باشد:
جلگه ای ( بجز جنوب و جنوب غربی ) ۲۷٫۵ نفر در هر کیلو متر مربع
کوهستانی ۱۰٫۵ نفر در هر کیلو متر مربع
” جنوب و جنوب غربی ” ۷٫۲ نفر در هر کیلو متر مربع
به منظور نگهداشت جمعیت و پیشگیری ازمهاجرت آنان به شهرها ، لازم است با شناسایی
قابلیت ­های ناحیه کوهستانی ، زمینه های افزایش تولید و بهبود وضعیت اشتغال و درآمد اهالی آن ناحیه ، فراهم گردد.
۱-۶-۱-۴ فعالیت های اقتصادی
استخراج نفت خام و گاز طبیعی
استان خوزستان به عنوان مرکز اصلی فعالیت استخراج نفت خام و گاز طبیعی در کشور
می­باشد.اولین چاه نفت ایران در سال ۱۲۸۷ (۱۹۰۸ میلادی) در منطقه مسجدسلیمان به بهره برداری رسید و پس از ادامه عملیات اکتشافی، سایر حوزه های نفتی ( هفتکل ، نفت سفید، آ‎غاجاری، لالی، اهواز و مارون) کشف و بهره برداری از آنها آغاز شده است. در حال حاضر بیش از ۴۶ درصد میادین نفتی کشور و تعداد زیادی از میادین مستقل گازی کشور در استان خوزستان قرارداشته. و حدود ۷۰درصد از نفت خام استخراج شده در کشور به این استان تعلق دارد .
همچنین بیش از ۵۰ درصد از ارزش افزوده فعالیت « استخراج نفت خام و گاز طبیعی» در کشور متعلق به استان خوزستان می باشد .
نفت خام استخراج شده به مصارف پالایشگاههای داخلی رسیده یا برای صدور به خارج از کشور به ترمینال صادراتی خارک به وسیله خطوط لوله انتقال می یابند.

استخراج سایر معدن
ذخایر معدنی استان محدود به معادن غیر فلزی است که از آن میان ، سنگ آهک ، سنگ گچ ، سنگ لاشه و نمک حائز اهمیت می باشند. این معادن عمدتاً در شهرستانهای رامهرمز، باغملک، ایذه، بهبهان، اندیمشک و مسجدسلیمان قرار دارند
۱-۵-۱-۵ صنعت
فعالیتهای عمده صنعتی دراستان خوزستان با احداث پالایشگاه نفت در آبادان درسال۱۲۹۲ پایه گذاری شد.
در دهه ۵۰-۱۳۴۰، شرکتهای کشت و صنعت هفت تپه ، تصفیه شکراهواز، گروه ملی صنعتی فولاد اهواز، نورد لوله اهواز، لوله سازی اهواز، پتروشیمی آبادان ، شرکت شیمیایی پاسارگاد،‌ مجتمع شیمیایی رازی ، پالایشگاه گاز بید بلند و کاغذ پارس مورد بهره برداری قرار گرفتند. در این دهه، قرارداد تأسیس شرکت پتروشیمی بندر امام به امضاء رسید و بهره برداری از فاز اول آن در اواخر سال ۱۳۶۹ آغاز شد.
در دهه۶۰-۱۳۵۰، شرکت کشت وصنعت کارون، کارخانه سیمان بهبهان، شرکت فارسیت اهواز، مجتمع پتروشیمی فارابی، شرکت کربن و تعدادی از کارخانجات آجر ماشینی مورد بهره برداری قرار گرفتند و مجتمع فولاد اهواز، نورد سنگین کاویان، شرکت صنعتی سپنتا و لوله سازی خوزستان تأسیس شدندکه پس از خاتمه جنگ تحمیلی در سالهای ۷۰-۱۳۶۸، بهره برداری از آنها آغاز شد.
در سال ۱۳۸۶، تعداد ۴۶۰ کارگاه صنعتی دارای ۱۰نفر کارکن یا بیشتر در استان خوزستان فعالیت داشته اند .ارزش افزوده حاصل از فعالیت این کارگاهها ، بالغ بر ۴۹۹۰۱میلیارد ریال (معادل ۱۴٫۸درصد رقم مشابه کل کشور) بوده که در رتبه سوم (پس از استانهای تهران و اصفهان) قرار داشته است .
۱-۶-۱-۶ کشاورزی:
الف – زراعت و باغداری :
جریان پنج رودخانه کارون، کرخه، دز،مارون وزهره و اراضی حاصلخیز درناحیه ای
جلگه­ای،‌ مهمترین قابلیت های طبیعی برای فعالیت زراعت و باغداری بوده، و در مقابل، شوری اراضی و بالا بودن سطح آبهای تحت الارضی در جنوب و ناهمواری های مناطق کوهستانی استان از عوامل محدود کننده این فعالیت می باشند. از حدود ۲/۲ میلیون هکتار اراضی مطالعه شده برای فعالیت های کشاورزی، ۳/۳۶ درصد دارای خاکهای کلاسهای ۱تا۳ (بدون محدودیت یا با محدودیت کم برای فعالیت کشاورزی ) و بیش از ۶۰ درصد آنها دارای خاکهای کلاس های ۴ تا ۶ ( اراضی غیر قابل کشت و شوره زارها) می باشد .
ناحیه شمالی جلگه خوزستان، مساعد ترین منطقه برای فعالیت زراعت و باغداری است. خاکهای اراضی این ناحیه عمدتا ً از نوع کلاس Iو IIمی باشد و در داخل محدوده شبکه آبیاری دز قرار دارند .
در سال ۱۳۸۲، مساحت اراضی بهره برداری های کشاورزی در استان خوزستان، ۱۲۶۶۱۷۰ هکتار (شامل: زیرکشت محصولات سالانه، آیش و باغ و قلمستان) و حدود ۵۵ درصد این میزان بصورت کشت آبی بوده است. نتایج سرشماری عمومی سال ۱۳۸۲ نشان می دهد که استان خوزستان پس از استانهای خراسان رضوی و فارس بیشترین میزان سطح زیر کشت اراضی کشاورزی را در بین سایر استانها ی کشور دارا می باشد.
جدول شماره ۱-۲ میزان تولید بعضی از اقلام محصولات کشاورزی و سهم و رتبه استان نتایج سرشماری کشاورزی ۱۳۸۲