لوله گذاری انتقال آب(متر)
۰۳۸/۰
بتنی کردن کانال ها(متر)
۰۵۹/۰
اگرچه در سال های اخیر اقدامات زیادی در تامین و استحصال منابع آب در بخش کشاورزی صورت گرفته است و همواره در ماده قانون های برنامه های توسعه کشور بر مدیریت جامع و توسعه پایدار منابع آب کشاورزی تاکید شده است. اما باید این نکته را یادآور شویم که عنصر آب در دستگاه برنامه ریزی توسعه کشور مقوله ای است سیاسی و در چارچوب رویکرد دوگانه توسعه شهری و روستایی در جهت تامین منافع حاکمیت قرار دارد. در کشوری که با کمبود جدی منابع آب و بحران مزمن خشکسالی و بحران فزاینده رشد جمعیت روبروست، اعمال سیاستی واحد و علمی و استراتژیک در مدیریت منا بع آب الزامی است و تقسیم مدیریت آب بین دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی با توجه به بوروکراسی حاکم بر دوایر دولتی کاری نابجا و ناصواب است. مدیریت آب کشور به لحاظ سوابق تاریخی در اختیار وزارت نیرو است. سازمانی که اولویت اول آن تولید نیرو و تامین انرژی و آب شرب است و افزایش سطح زمین های زیرکشت و افزایش تولید کشاورزی اولویت دوم آن است(ارغوانی، ۴:۱۳۸۰). ضمن اینکه، به نظر می رسد مجموعه اقداماتی که در کشور درباره آب صورت گرفته، بیشتر حول محور تامین آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، شهری و صنعتی بوده و کمتر به مدیریت مصرف توجه شده است(روزنامه اطلاعات، ۳۲:۱۳۹۱). این درحالی است که مهمترین دلایل پایین بهره وری منابع آب را باید در تلفات زیاد آب در مزارع کشاورزی، نامناسب بودن شکل و اندازه مزارع در ارتباط با مقدار آب و نحوه آبیاری، عدم آگاهی کشاورزان از اهمیت بهینه سازی کارآیی مصرف آب آبیاری، عدم استفاده از روش های آبیاری مناسب، نامناسب بودن کیفیت بعضی از اراضی، نامناسب بودن کیفیت منابع آب مورد استفاده، نامناسب بودن الگو و تراکم کشت زراعی موجود با امکانات منابع آبی مناطق، عدم اعمال تعرفه های مناسب مصرف آب برای محصولات مختلف و نامناسب بودن نظام قیمت گذاری آب دانست(محمدی و همکاران، ۵۰۳:۱۳۸۹). نظارت و دخالت مستقیم و غیر مستقیم دولت ها در راهبری، سیاست گذاری و مدیریت منابع آب و آبیاری نقش بسیار سازنده ای دارد. منتهی اینکه تا چه حد و در چه سطوحی می باید دخالت داشته باشد و نقش مشارکت های مردمی چقدر باید باشد نیاز به مطالعات عمیق تری دارد(زهتابیان، ۷۹:۱۳۷۴). در این ارتباط، در برنامه های سوم و چهارم توسعه راه حل های تعادل بخشی توام با اجرای نظام مدیریتی آب در سه سطح ملی، حوضه ای و استانی مورد تاکید قرار گرفته است. درحالی که ساختار سیاسی و اجرایی کشور ایجاد و تقویت ساختار حوضه ای را بسیار مشکل و عملا غیر ممکن می سازد، زیرا در گذشته ای نه چندان دور ساختار مدیریت آب کشور حوضه ای بوده است و مجلس محترم حکم به برهم خوردن این ساختار و ایجاد ساختار استانی نموده است و انتظار می رفت قانون گذار محترم تکلیف و چگونگی تحقق این سیاست (مدیریت حوضه ای) در تضاد با مدیریت استانی بصورت شفاف و مشخص ارائه می کرد و آنچه به این صورت کلی آمده است بعید به نظر می رسد چاره ساز برای دستگاه اجرایی ذیربط باشد(نوبخت و کلانتری، ۲۷:۱۳۹۱) و در تفویض و تمرکززدایی اختیارات مدیریت منابع آب کارساز شود. بنابراین، ساختار اداری و اجرایی حاکم بر برنامه های توسعه عملا مانع از بهبود بهره وری منابع آب در بخش کشاورزی شده و به عنوان سدی در برابر دستیابی به اهداف مطلوب در این زمینه محسوب می شود.
۴-۲-۶-۲-۴-آموزش و ترویج و میزان توسعه کشاورزی
برای بررسی رابطه آموزش و ترویج با میزان توسعه کشاورزی سکونتگاه های شهرستان خنداب از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد که نتایج آن در جدول زیر آمده است. در این آزمون مقدار p با میزان ۰۰۰/۰ کمتر از ۰۵/۰ است. به عبارت دیگر رابطه معناداری در سطح خطای ۰۵/۰ بین آموزش و ترویج با میزان توسعه کشاورزی سکونتگاه های شهرستان خنداب وجود دارد. مقدار آماره آزمون (۶۷۰/۰) نشان می دهد که ضریب ارتباط آموزش و ترویج با میزان توسعه کشاورزی در حد بالایی می باشد. این نتیجه را می توان به مجموعه اقدامات کاذب صورت گرفته توسط دولت در بخش کشاورزی نسبت داد.
جدول(۴-۲-۴۲): آزمون همبستگی ارتباط آموزش و ترویج و میزان توسعه کشاورزی
مولفه
ضریب همبستگی
(اسپیرمن)
معناداری
(۲دامنه)
نوع ارتباط
آموزش و ترویج و میزان توسعه کشاورزی
۶۷۰/۰
۰۰۰/۰
مثبت
جدول زیر اهمیت اوزان شاخص های آموزش و ترویج را در سکونتگاه های روستایی شهرستان خنداب نشان می دهد. در حالت کلی، بخش آموزش و ترویج کشاورزی شهرستان خنداب با میانگین ۰۲۵۹/۰ از وضعیت مناسبی برخوردار نمی باشد.
جدول(۴-۲-۴۳): اهمیت اوزان شاخص های آموزش و ترویج
مولفه
شاخص
اهمیت اوزان
آموزش و ترویج
مجتمع و کلاس های ترویجی
۰۳۵/۰
وجود دفاتر فناوری اطلاعات و ICT
۰۲۴/۰
دولت‌های رانتیر به‌خاطر سطح آگاهی جامعه و توسعه علم، دست به آموزش نمی‌زنند، بلکه به‌خاطر ژست مدرن‌گرفتن و توجه به شبه‌مدرنیسم و همچنین کسب محبوبیت فردی این کار را انجام می‌دهند. این نظریه نشان می‌دهد که این دولت‌ها به توسعه سرمایه انسانی بی‌توجهند و توسعه را در رشد کاذب آماری می‌دانند(محمدی فر و محمدی، ۲۳:۱۳۹۱). امروزه جامعه کشاورزی ما در معرض خلاء عینی کمبود نیروی انسانی ماهر به سر می برد و این خصیصه به ظاهر بی اهمیت می رود تا رشد کشاورزی ما را مورد تهدید قرار دهد. نگاهی به بودجه های تحقیقات کشاورزی سالیانه کشور و خاصه بودجه مراکز آموزشگاهی کشاورزی، غفلت برنامه ریزان را در توجه به عامل نیروی انسانی ماهر در نظام کشاورزی نشان می دهد(پاشازانوسی، ۱۷:۱۳۷۰). ناکارآمدی ساختار اداری در کشور به گونه ای است که افراد متخصص و مجرب در بخش را به نیرویی برای توزیع کود، سم و صدور حواله تبدیل کرده است و آموزش عالی کشور مجموعه ای از فارغ التحصیلانی با روحیه پشت میز نشینی را تربیت نموده است. زمانی که اهداف خط مشی بر پیشرفت مردم تاکید داشته باشد و روستاییان را قادر سازد به هدف های خود دست یابند(پاپلی یزدی و ابراهیمی، ۱۳۲:۱۳۸۶) و در بهبود بهره وری عوامل تولید مشارکت داشته باشند، اهمیت زیادی پیدا می کند. بدون مشارکت نیروهای با تجربه محلی(استفاده از دانش بومی) و همچنین عدم شناخت توانایی ها و تنگناها در مناطق مختلف روستایی کشور، تدوین و تشکیل نظام آموزشی برای بخش کشاورزی نیز نمی تواند ما را در رسیدن به اهداف ملی کمک کند. لذا، آنچه که امروزه برای بخش کشاورزی بسیار ضرور ی و از اولویت های مهم می توان متصور شد، تدوین نظام آموزش روستایی می باشد(نه آنچه که در حال حاضر وجود دارد)، تا بتوان از یک طرف مشارکت جدی و فعالانه روستاییان را داشته و از تجربیات و دانش بومی آنان در زمینه های مختلف استفاده ببریم و از طرف دیگر، با اتکا به علوم و ابزارآلات پیشرفته فنی، زمینه را برای استفاده مناسب و اصولی این فنون در بخش های مختلف کشاورزی ایجاد نماییم(قنبری و برقی، ۱۶۴:۱۳۸۸). ضرورتی که از آن غفلت شده و در فرایند توسعه منابع انسانی کمتر مورد توجه بوده است.
۴-۲-۶-۲-۵- اصلاح ساختار زمین و میزان توسعه کشاورزی
