۱۱-۱- ریزازدیادی^۵
ریزازدیادی فرایند رشد رویشی و تکثیر از بافت یا دانه گیاهان می باشد. ریزازدیادی با بهره گرفتن از حداقل فضا و مکان، شرایط مناسبی را برای رشد گیاهان ایجاد می کند. مزایای استفاده از ریزازدیادی به شرح زیر است:

۱- مقادیر بالای تکثیر
۲- کنترل محیط و فراهم کردن احتیاجات گیاه
۳- در دسترس بودن گیاه در تمام طول سال (مستقل از تغییرات منطقه ای و فصلی)
۴- شناسایی و تولید کلون ها با ویژگی های مورد نظر
۱- Embryo culture
۲- Callus culture
۳- Cell culture
۴- Protoplast culture
۵- Micropropagation
۵- تولید متابولیت های ثانویه
۶- حفاظت از گونه های در معرض انقراض
۷- حفاظت از مواد ژنتیکی با روش های حفاظت انجمادی
به منظور استفاده از تکنیک ریزازدیادی روش های مختلفی مانند کشت کالوس، کشت سوسپانسیون سلولی، جنین زایی سوماتیکی و کشت پروتوپلاست استفاده می شود (Sidhu, 2010).
۱۲-۱- تمایز سلولی
سلولهای بافت کالوس طبیعت پارانشیمی دارند. در طی تمایز به یک گیاه کامل، این سلولها بایستی به انواع مختلفی از سلولها تمایز یابند که این پدیده به تمایز سلولی معروف می باشد. در گیاه عادی تمایز بافت ها به طور مشخص با توجه به خصوصیات اندام و گونه گیاه ادامه می یابد. معذالک کشت های کالوس از آنجا که فاقد عناصر آوندی هستند، برای مطالعه تأثیر انواع مواد شیمیایی و عوامل فیزیکی در تمایز بافت آوندی، سیستمی ارزشمند به شمار می آیند. اکسین و ساکارز تأثیر عمده ای بر تمایز بافت های آوندی دارند، در حالیکه سیتوکینین ها و جیبرلین ها تمایز بافت آوندچوبی را سرعت می بخشند. عموماً اکسین در غلظت پایین (۵/۰ میلی گرم در لیتر) تولید آوند چوبی را تحریک نموده و ارتباط معکوسی بین غلظت اکسین و میزان تمایز بافت آوند چوبی وجود دارد. بعلاوه مشاهده شده است که تأثیر اکسین بر تمایز بافت آوندی به حضور قندها بستگی دارد. همچنین فاکتورهای فیزیکی نظیر دما و درجه حرارت تأثیر شناخته شده ای بر تمایز بافت آوندی دارد (فارسی، ۱۳۸۴).
۱۳-۱- تمایز اندام
در طبیعت، خاصیت توانمندی سلولهای سوماتیکی در گیاهان مختلف دیده شده است. به طوری که قطعات بزرگ ساقه و ریشه قادرند در اثر تمایز ساقه و ریشه تولید کنند. مطالعات در شرایط درون شیشه ای نشان داده است که خاصیت توانمندی سلولی به چند گونه اندک محدود نمی باشد و اغلب گونه های گیاهی اگر در شرایط مناسب قرار گیرند، تمایز نشان خواهند داد. برای باززایی یک گیاه کامل از یک سلول یا بافت کالوس، تمایز سلولی کفایت نمی کند و تمایز بایستی به شکل گیری جوانه ساقه یا جنین منجر شود. این امر با اندام زایی^۱ یا جنین زایی رویشی تحقق می یابد. در اندام زایی، یک ساختار تک قطبی که متصل به بافت آوندی اولیه درون کالوس است تشکیل می شود ولی در جنین زایی یک ساختار دو قطبی بدون هیچ گونه اتصال آوندی با بافت کالوس مادری یا ریزنمونه شکل می گیرد (فارسی، ۱۳۸۴).
۱۴-۱- اندام زایی
در کشت بافت گیاهی، اندام زایی فرایندی است که طی آن اندام های گیاهی نظیر ساقه، ریشه، جوانه گل و غیره تولید می شوند. این فرایند عبارت است از تولید اندام ها و جنین های گیاهی ( ساختارهایی شبه جنین) از نقاطی غیر عادی نسبت به بافت مادری بر روی یک ریزنمونه سازمان یافته که فاقد هرگونه سیستم از قبل تشکیل شده می باشد. ساقه ها و ریشه های نابجا از بافت هایی منشأ می گیرند که در حالت طبیعی این اندام ها را تولید نمی نمایند. ساقه های نابجا، ساختارهایی متشکل از ساقه و برگ هستند که از بافت های گیاهی در مکانهایی غیر از زاویه برگ منشأ می گیرند. گیاه کامل باززایی شده با این روش، یک ساختار تک قطبی می باشد. این گیاه یک سری رشته های پروکامبیومی^۲ تولید می نماید که این رشته ها با شبکه آوندی موجود گسترش یافته در بافت کالوس یا ریزنمونه کشت شده ارتباط برقرار می نماید. فرایند اندام زایی از جنین زایی سوماتیکی متداول تر است و در تکثیر رویشی به صورت انبوه، پتانسیل خیلی بیشتری دارد. تولید گیاه به روش اندام زایی به دو طریق امکان پذیر است:
۱- اندام زایی از بافت کالوس
۲- اندام زایی به طور مستقیم از ریزنمونه (فارسی، ۱۳۸۴).
۱- Organogenesis
۲- Procambium
۱-۱۴-۱- اندام زایی از بافت کالوس
باززایی گیاه از ریزنمونه های کشت شده، مستلزم تولید کالوس و سپس تمایز جوانه ساقه از این بافت کالوس می باشد. ایجاد ساقه، ریشه، گل آذین جوان، گلبرگ ها و جنین در شرایط درون شیشه ای صورت می گیرد. برای باززایی موفق گیاه در هر گونه و یا رقم ویژه ممکن است به ریزنمونه خاصی نیاز باشد. ریزنمونه های حاصل از اندام های بالغ و نابالغ را می توان در تهیه کالوس و سپس باززایی گیاه، مورد استفاده قرار داد.با این حال معمولاً ریزنمونه های دارای سلول های فعال میتوزی، برای تولید کالوس مناسب تر هستند. بافت ها و اندام های نابالغ در کشت درون شیشه ای از نظر ظاهری نسبت به بافت های بالغ انعطاف پذیرترند. اندازه و شکل ریزنمونه نیز مهم است. درصد کمی از سلول های ریزنمونه در تشکیل کالوس شرکت می نمایند. محل تشکیل کالوس معمولاً در سطح پیرامون ریزنمونه و یا در سطح بریده شده است. بافت کالوس در اثر ایجاد زخم و یا در پاسخ به هورمون های اضافه شده در محیط کشت ایجاد می شود. برای انتخاب ریزنمونه بایستی اندام های مریستمی نظیر نوک ساقه، جوانه جانبی، گل آذین، ساقه، برگ، دمبرگ و ریشه، بر سایر بافت ها ترجیح داده شوند، چرا که این بافت ها دارای خصوصیات ارزشمندی نظیر خصوصیات کلونی، بقاء کشت، سرعت رشد و خاصیت توانمندی سلولی در کشت های درون شیشه می باشند. مریستم ها، نوک ساقه ها و جوانه های جانبی، برگ ها و جنین های نابالغ، به ویژه در غلات ریزنمونه های خوبی هستند. ریزنمونه هایی نظیر برگ های بالغ، ریشه، دمبرگ و اجزای گل، می توانند با موفقیت برای تولید گیاهچه به روش اندام زایی مورد استفاده قرار گیرند. فصل سال، سن و وضعیت فیزیولوژیکی گیاه دهنده ریزنمونه نیز در موفقیت اندام زایی نقش دارند. محیط کشت های مختلفی از جمله MS¹، B5²، وایت^۳ و SH⁴ برای اندام زایی مورد استفاده قرار می گیرند. محیط کشت MS بر خلاف محیط های دیگر، محتوی مقادیر زیادی نیتروژن آمونیومی می باشد.در روش اندام زایی معمولاً از دو نوع کشت سلولی استفاده می شود:
۱- Murashig and skoog
۲- Gamborg B5 medium
۳- White
۴- Schenk and Hilderandt
۱- کشت توده های سلولی در سطح محیط کشت جامد
۲- کشت تعلیق سلولی در محیط کشت مایع
غلظت مواد تنظیم کننده رشد در محیط کشت برای اندام زایی بسیار مهم است. اکسین با غلظت متوسط تا زیاد اولین هورمون مورد استفاده برای تولید کالوس است. غالباً از هورمون ۲,۴-D که اکسین بسیار نیرومندی است، به تنهایی برای القای کالوس استفاده می شود. در بعضی از گونه ها غلظت زیاد اکسین و غلظت کم سیتوکینین در محیط کشت، روند تولید کالوس را تسریع می کند. سیتوکینین های مورد استفاده کینتین یا BAP می باشند. بافت کالوس متشکل از گستره وسیعی از انواع سلول های واکوئل دار با تمایز نامنظم است که تعداد کمتری سلول های مریستمی در بین آنها پراکنده می باشد. ماهیت بافت کالوس به بافت ریزنمونه و یا بافت هایی که ریزنمونه از آن منشأ گرفته است و همچنین ترکیب محیط کشتی که برای تولید و نگهداری آن بکار می رود، بستگی دارد. کالوس را می توان با تهیه واکشت های مکرر برای مدت زمان طولانی نگه داشت، اما ترکیب و ساختار آن ممکن است به مرور زمان تغییر کند. چرا که محیط کشت به نفع سلول های معینی عمل نموده و باعث غالب شدن آنها می شود. تحت شرایط رشد مناسب برای رشد سازمان نیافته، سلول های مریستمی به طور تصادفی و پراکنده در بافت کالوس قرار دارند. انتقال قطعات کالوس به شرایطی که موجب رشد سازمان یافته شود، به تشکیل مریستموئیدها که مراکز رشد نیز نامیده می شوند، می انجامد. مریستموئیدها، توده های متمرکزی از سلولهای شبه کامبیومی هستند که ممکن است به دلیل ظهور سلولهای تراکئیدی در مرکز، به آوند مجهز شوند. این توده ها محل تشکیل اندام در بافت کالوس بوده و قادر به تولید ساقه یا ریشه می باشند. اندام زایی هم از کشت تعلیق سلولی و هم از کشت های کالوس امکان پذیر است. فقط لازم است سلول ها را از محیط کشت کالوس به محیط کشت خاص باززایی انتقال داده و سپس بطور مرتب در محیط باززایی تجدید کشت نمود (فارسی، ۱۳۸۴).
۲-۱۴-۱- اندام زایی نابجا به طور مستقیم
بافت های رویشی گیاهان عالی تحت شرایط ویژه قادر به تولید گیاهان نابجا می باشند. جوانه های نابجا، جوانه هایی هستند که مستقیماً از یک اندام گیاهی یا یک قطعه متعلق به آن و بدون نیاز به کالوس ( به عنوان مرحله حد واسط) منشأ می گیرند. تولید ساقه های نابجا به طور مستقیم بر روی ریشه، برگ و فلس های پیاز، یکی از روش های مرسوم تکثیر گیاهان است. در محیط کشت نیز این روش بویژه برای گیاهان علفی مناسب است. تشکیل اندام های نابجا به فعالیت مجدد ژن های مرتبط با فاز جنین زایی و نمو بستگی دارد (فارسی، ۱۳۸۴).
۱۵-۱- هدف از انجام این تحقیق
در میان گیاهان دارویی و معطر، زنیان گیاهی است که مطالعات و تحقیقات کمی بر روی آن انجام گرفته است. با توجه به اهمیت گیاه زنیان و لزوم شناخت روش های تکثیری آن و همچنین شناخت بهترین، سریع ترین و اقتصادی ترین روش تکثیر آن در شرایط درون شیشه ای، تحقیق حاضر به منظور شناسایی اثرات ژنوتیپ، تعیین بهترین ریزنمونه، بهترین ترکیب هورمونی و شرایط مناسب محیطی، جهت کشت درون شیشه ای زنیان و همچنین دانش فنی کشت درون شیشه ای آن در ایران انجام گرفته است. در این پژوهش، تکثیر این گیاه از طریق باززایی مستقیم با بهره گرفتن از بنزیل آمینو پورین (BAP) و ایندول استیک اسید (IAA) و تیدیازورون (TDZ) مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته است.
فصل دوم
بررسی منابع علمی
۱-۲- ریزازدیادی
ریزازدیادی فرایند رشد رویشی و تکثیر از بافت یا دانه گیاهان می باشد که با بهره گرفتن از حداقل فضا و مکان، شرایط مناسبی را برای رشد گیاهان دارویی فراهم می کند. ریزازدیادی تکنیک مهمی است که در گیاهان دارویی به منظور تولید متابولیت های ثانویه ای که به طریقه شیمیایی نمی توان آنها را سنتز کرد، بکار برده می شود (Sidhu, 2010).
۲-۲- باززایی
گزارشات متعددی در ارتباط با باززایی مستقیم گیاهان وجود دارد که گیاهچه های جدید به طور مستقیم و بدون تشکیل کالوس، با بهره گرفتن از سطوح هورمونی مناسب در محیط کشت، تولید می شوند. در گیاهانی نظیر Hypericum spectabile (Akbas et al., 2011)، Ocimum gratissimum (Gopi et al., 2006)، باززایی مستقیم گزارش شده است. در گیاهانی نظیر Lactuca sativa (Mohebodini et al., 2011) وCuminum cyminum (Ebrahimie et al., 2003)، باززایی بعد از القای کالوس در محیط کشت با به کار بردن غلظت های هورمونی مناسب از سیتوکینین و اکسین، انجام شده است. برخی دیگر از گیاهان نیز از طریق القای جنین زایی سوماتیکی، باززایی می کنند. به این صورت که ابتدا در محیط حاوی غلظت بالای اکسین، تولید کالوس را تحریک کرده و سپس با انتقال توده کالوس به محیط فاقد اکسین یا دارای سطح کمتری از اکسین، شرایط را برای رشد جنین مهیا می کنند (Zimmerman, 1993). در گیاهان Trachyspermum ammi (Jasrai et al., 1992) و Saccaharum officinarum (Amirali et al., 2007) باززایی از طریق جنین زایی سوماتیکی گزارش شده است.
۳-۲- ریزازدیادی زنیان
تاکنون باززایی مستقیم زنیان در شرایط درون شیشه ای گزارش نشده است. فقط در خصوص باززایی زنیان از طریق جنین زایی سوماتیکی دو آزمایش انجام شده است. گزارش اول توسط Jasrai و همکاران (۱۹۹۲) به ثبت رسید که جنین زایی سوماتیکی با بهره گرفتن از ریزنمونه های هیپوکوتیل در محیط حاوی ۹ میکرومولار ۲,۴-D و ۳/۲ میکرومولار کینتین، بدست آمد. گزارش دوم نیز توسط Purohit و Kothar (2007) انجام شد که جنین زایی سوماتیکی زنیان با بهره گرفتن از ریزنمونه های کوتیلدون و گره کوتیلدون، در محیط حاوی ۲/۰ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D انجام شد.
در ارتباط با موفقیت تولید گیاهان در شرایط درون شیشه ای، فاکتورهای زیادی مؤثر می باشد که می توان به موارد زیر اشاره نمود: ژنوتیپ، ریزنمونه، نوع، غلظت و تعادل هورمون ها، مکمل های رشد، اسیدهای آمینه و … به همین دلیل در گیاهان دارویی فاکتورهای متعددی به منظور بهینه سازی شرایط رشد و نمو بررسی می شود.
۴-۲- اثرات نوع ریزنمونه بر باززایی
در رازیانه (Fueniculum vulgare Miller.) از ریزنمونه های هیپوکوتیل (Anzidei et al., 2000) و دمبرگ (Miura et al., 1987)، در ‍زیره (Cuminum cyminum L.)، از ریزنمونه های برگ و هیپوکوتیل (Tawfikand and Noga, 2002)، در گل راعی (Hypericum perforatum) از قطعات برگ (Akbas et al., 2011)، و قطعات گره (Basila et al., 2010)، در درخت جوز سیلانی (Justicia prostrata) از قطعات گره (Jeyachandran et al., 2010)، در ریحان (Ocimum basilicum L.) از قطعات برگ (Ayabe and Sumi, 1998)، کوتیلدون، هیپوکوتیل و گره (اصغری، ۱۳۸۹)، و در گیاه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) از کوتیلدون، هیپوکوتیل، گره و مریستم انتهایی برای باززایی استفاده شده است (جنگجو، ۱۳۹۰). در تحقیقی که به منظور جنین زایی سوماتیکی گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.) صورت گرفته است، از دو نوع ریزنمونه کوتیلدون و گره کوتیلدونی استفاده شد که ریزنمونه کوتیلدون در محیط های ۲/۰ و ۵/۰ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D با ۱۰۰ درصد القای جنین معرفی شد (Purohit and Kothari, 2007).

www.fender.com/guitars/jaguar/
این صفحه را ترجمه کن
Like the Jazzmaster, the Jaguar features separate “lead” and “rhythm” tone circuits, but with even more controls for even more tonal versatility.

2. 2. Music from the Land of the Jaguar - Princeton University

mcis2.princeton.edu/jaguar/jaguar.htmlاین صفحه را ترجمه کن
Music from the Land of the Jaguar, an exhibition of musical instruments from. the major cultures of the ancient Americas that flourished from 1000 B.C. to.

3. 3. Jaguar Music Player Computer : Desktop Computers

www.amazon.com › … › Desktopsاین صفحه را ترجمه کن
We start by removing Windows components that have no value in a music player…including unnecessary tools, drivers and programs for tasks such as corporate …
شکل ۴-۲۸.استخراج بخشی از نتایج PSEFiL برای زیر طبقه “Music tools “از"Jaguar”

1. 1. Jaguar - 70% OFF - Lowest Price On Jaguar.

.stuccu.com/Deal
Free shipping, in stock. Buy now!

2. 2. Plastics® & More | OfficeWorld.com

OfficeWorld.com

Jaguar Cars
Jaguar
Jaguars.com
Web Results

3. 3. .

.stuccu.com/Deal
شکل ۴-۲۹.استخراج بخشی از نتایج PSEFiL برای زیر طبقه ” others “از"Jaguar”

1. 1. java.com: Java + You

https://www.java.com/
این صفحه را ترجمه کن
A resource for Java technology consumers, with a focus on Games.

2. 2. Java.net: Welcome

www.java.net/

۱-۱-۷- اثر دما
میانگین حداقل دمای رشد در محیط کشت تریپتیکاز سوی آگار برای ۷۸ سویه از لیستریا مونو سایتوژنزC˚۳/۰  ۱/۱، با دامنه ا‌ی از C˚۳-۵/۰می‌باشد. با توجه به آنکه حداقل دمای رشد سویه های لیستریا مونوسایتوژنز حدود C˚۶/۰ کمتر از سایر گونه ها می باشد، حدس زده می شود که همولیزین ممکن است رشد و بقای لیستریا مونوسایتوژنز را در محیط های سرد افزایش دهد. اگرچه رشد واریته های سرولوژیکی ۴b, 1/2b, 1/2a در حدود C˚۳ پایین تر از واریته های سرولوژیکی می باشد که آنتی ژن های ۰I دارند. حداکثر دمای رشد برای لیستریا در حدود C˚۴۵ می باشد(۴).

با توجه به این که این میکروارگانیسم قادر است در سرما رشد کند، ممکن است مواد غذایی داخل یخچال را آلوده کرده و یک خطر مهم برای سلامتی انسان محسوب می شود(۵).
۱-۱-۸- اثر فعالیت آبی
لیستریا مونوسایتوژنز صرفا پس از استافیلوکوکسی ها به عنوان دومین بیماریزای غذایی است که قادر به رشد در مقادیر a_w کمتر از ۹۳/۰ می باشد(۴).
۱-۱-۹- انتشار در محیط
لیستریا به طور وسیعی در طبیعت انتشار دارد و روی گیاهان پوسیده، در خاک، مدفوع حیوانات، فاضلاب، علوفه و آب یافت می شود. لیستریا مونوسایتوژنز در علوفه ی تخمیری با pH بالاتر از ۵/۴ مشاهده شده است. بقای این ارگانیسم در خاک های مرطوب به مدت ۲۹۵ روز یا بیشتر مشاهده شده است(۴).
۱-۱-۱۰- انتشار در مواد غذایی و انسان
وجود تعداد متفاوتی از لیستریا مونوسایتوژنز در هر فرآورده ی غذایی تازه با منشا حیوانی یا گیاهی کاملا تصدیق شده است. این ارگانیسم معمولا در شیر خام، پنیرهای نرم، گوشت تازه و منجمد، طیور و فرآورده های غذایی دریایی و بر روی میوه ها و فرآورده های سبزی ها یافت می شود. به دلیل موارد شیوع گذشته، این ارگانیسم در شیر و فرآورده های لبنی توجه بیشتری را به خود معطوف ساخته است(۴).
۱-۱-۱۱- شیوع
به دلیل نیاز این باکتری به غنی سازی محیط کشت، تعداد لیستریا مونوسایتوژنز در گرم یا میلی لیتر ماده ی غذایی اغلب گزارش نشده است. اگرچه تعداد لیستریا مونوسایتوژنز در مواد
غذایی آنقدر کم است که با روش شمارش مستقیم عددی گزارش نمی شود، گاهی اوقات نمونه های حاوی بیش از ۱۰^۳ عدد در هر گرم مشاهده شده است(۴).
۱-۱-۱۲- ویژگی های بیماری زایی
در بین گونه های لیستریا، لیستریا مونوسایتوژنز بیماریزای انسانی محسوب می شود. اگرچه لیستریا ایوانووی قادر است در موش آزمایشگاهی تکثیر یابد، ولی نسبت به لیستریا مونوسایتوژنز اثر کمتری دارد به طوری که تا بیش از ۱۰^۶ سلول آن هیچ گونه عفونتی در موش ایجاد نمی کند. لیستریا اینوکوآ و لیستریا ولشیمری و لیستریا سیلیجری غیر بیماری زا هستند، اگرچه گونه ی اخیر همولیزین تولید می نماید. شاخص ترین فاکتور بیماری زایی لیستریا مونوسایتوژنز، لیستریولایزین ^[۲۵]O می باشد(۴).
۱-۱-۱۳- لیستریولایزین O
در مورد خاصیت همولیز کنندگی، مدارک مبتنی بر این می باشند که تمام سویه های سمی این گونه، تولید ماده ی خاصی می کنند که مسئول بتا-همولیز کردن اریتروسیت ها می باشد و موجب تخریب سلول های بیگانه خواری می شوند که آن ها را در بر گرفته است. این ماده لیستریولایزین O(LLO) نام گرفته است. قسمت اعظم این ماده در طی فاز لگاریتمی رشد تولید می شود و حداکثر این تولید در ۱۰-۸ ساعت پس از رشد رخ می دهد. LLO در
تمام سویه های لیستریا مونوسایتوژنز شناسایی شده است و برخی از آن ها غیر همولیتیک می باشد اما در لیستریا ولشیمری و لیستریا گرایی چنین نیست(۴).
۱-۱-۱۴- تهاجم درون سلولی
هنگامی که لیستریامونوسایتوژنز از طریق دهان به داخل بدن راه یابد، به ظاهر تحت مکانیسمی که بطور دقیق مشخص نیست، در ناحیه ی روده تشکیل کلنی می دهد. ارگانیسم مذکور از طریق ناحیه ی روده ای، بافت هایی نظیر جفت در زنان باردار را مورد حمله قرار داده و به داخل جریان خون راه می یابد که به این وسیله به سایر سلول های حساس بدن می رسد. همانند یک بیماریزای داخل سلولی، این ارگانیسم ابتدا به داخل سلول های حساس وارد می شود و سپس در این سلول ها فرصت تکثیر می یابد. در مورد فاگوسیت ها ورود در دو مرحله اتفاق می افتد: به طور مستقیم به داخل فاگوزوم ها و از فاگوزوم ها به داخل سیتوپلاسم فاگوسیت. ورود یا جذب به سلول های غیرفاگوسیت متفاوت می باشد. برای جذب به سلول های غیرفاگوسیت اتصال به پروتئین های سطحی باکتری(In1A وIn1B) ضروری است. پروتئین های مذکور در ورود سلول های لیستریا مونوسایتوژنز به داخل سلول های میزبان کمک می کنند. لیستریا مونوسایتوژنز در داخل ماکروفاژها، با خروج از غشاهای فاگولیزوزوم و ورود به سیتوپلاسم (سیتوزول) زنده می مانند و این پدیده تا حدی توسط LLO تسهیل می شود. به محض ورود به سیتوزول پروتئین سطحی ActA (که توسط actA کد گذاری می شود) به تشکیل دنباله های اکتین کمک می کند. این دنباله ها ارگانیسم را به سمت غشای سیتوپلاسمی می رانند. در غشا واکوئول های دارای غشای مضاعف تشکیل می شود. باکتری ها به کمک LLO و دو فسفولیپاز باکتریایی شامل فسفولیپاز C ویژه ی فسفاتیدیل اینوزیتول ( که توسط plcA کد گذاری می شود) و فسفولیپازC با دامنه ی عمل وسیع (که توسط plcA
کد گذاری می شود)، آزاد شده و این فرایند با ورود باکتری ها به داخل سلول های میزبان مجاور تکرار می شود. پس از اجبار غشا جهت تشکیل فیلوپودیوم^[۲۶] (نوعی برآمدگی) که توسط سلول مجاور جذب می شود تکرار فرایند صورت می گیرد و پدیده ی تهاجم مجددا آغاز می شود. بنابراین انتشار لیستریا مونوسایتوژنز از سلولی به سلول دیگر بدون نیاز به اینکه باکتری از درون سلول های میزبان خارج شود، رخ می دهد(۴).
۱-۱-۱۵- فعالیت تولید مونوسیت
یکی از نکات قابل توجه در مورد لیستریا مونوسایتوژنز که هنوز کاملا شناخته نشده است، بخشی از سلول این میکروارگانیسم می باشد که حاوی ترکیبات لیپیدی بوده و سلول را در برگرفته است و حداقل یکی از ویژگی های لیپوپلی ساکارید را که از شاخص های باکتری های گرم منفی است، دارا می باشد. در باکتری های گرم منفی LPS در غشای خارجی جای گرفته است اما لیستریا و دیگر باکتری های گرم مثبت فاقد غشای خارجی می باشند. چندین دهه پیش نشان داده شد که عصاره های آب-فنل به دست آمده از لیستریا مونوسایتوژنز تولید مونوسیت ها را تحریک می کنند و به دلیل وجود فاکتور فعالیت تولید مونوسیت (MPA)، گونه ی این ارگانیسم مونو سایتوژنز نام گرفت(۴).
۱-۲- بیماری لیستریوزیس^[۲۷]
۱-۲-۱- شیوع
شیوع لیستریا مونوسایتوژنز اولین بار در سال ۱۹۱۱ به وسیله ی هالفرس^[۲۸] مورد بررسی قرار گرفت و شرح دقیقی از آن در سال ۱۹۲۳ توسط مورای^[۲۹] و همکاران ارائه گردید. در آن زمان نشان داده شده بود که این باکتری بر روی ۵۰ نوع پستاندار از جمله انسان و همچنین ماکیان، کنه‌ها، ماهی‌ها و خرچنگ ها اثر بیماری زایی دارد. اولین ابتلا به لیستریوز انسانی در سال ۱۹۲۹ گزارش شد و مشخص گردید که این بیماری به صورت پراکنده در سراسر جهان شیوع دارد. لیستریا مونوسایتوژنز عامل ۹۸ درصد از موارد ابتلای انسانی و ۸۵ درصد از موارد ابتلای جانوری به این بیماری است. لیستریوزیس، یک بیماری ناشایع در یک فرد سالم با ایمنی کامل است در حالی که، موارد لیستریوزیس در افراد با ضعف ایمنی دیده می شود که با مرگ و میر بالایی همراه است. در سایر موارد در زنان حامله دیده می شود که با میزان بالای مرگ و میر جنین، به علت سقط، تولد نوزاد مرده یا نوزاد مبتلا همراه است. اگر چه این بیماری به عنوان یک بیماری تهدید کننده حیات، به طور افزایش یابنده ای، تشخیص داده می شود، کشورهای خاصی(به خصوص کشورهای آسیایی) وجود دارند که تنها چند مورد از این بیماری را گزارش نموده اند یا حتی گزارشی در این رابطه وجود نداشته است(۴).
۱-۲-۲- منشا ارگانیسم های بیماری زا
با توجه به این که شیوع لیستریوزیس انسانی حاصل از مواد غذایی بسیار کم و پراکنده است، منشاٴ سویه های لیستریا مونوسایتوژنز که عامل بیماری می باشند، بسیار قابل توجه است. با اینکه انتقال این بیماری از طریق فرآورده های لبنی ممکن است نتیجه ی راه یافتن سویه های بیماری زا به داخل شیر باشد، ولی این موضوع همواره صدق نمی کند. سرایت لیستریا مونوسایتوژنز از اطفال نوزاد که به صورت مادرزاد عفونی بودند به نوزادان سالم در بیمارستان ها مشاهده شده است. بنابراین اگر چه این ارگانیسم به وفور در نمونه های محیطی وجود دارد، در انسان های سالم نیز دامنه ی کمتر از ۱ درصد تا حدود ۱۵ درصد مشاهده می شود. اهمیت نسبی منابع محیطی، جانوری و انسانی در ایجاد آلودگی در مواد غذایی نیاز به مطالعات بیشتری دارد(۴).
۱-۲-۳- بیماری
علایم خاصی که نشان دهنده ی لیستریوزیس در انسان باشد، مشخص نشده است زیرا مراحل بیماری بستگی به حالات میزبان دارد. افراد سالم غیر آبستن که سیستم ایمنی ضعیفی ندارند، مقاومت بالایی به عفونت لیستریا مونوسایتوژنز نشان می دهند و شواهدی مبنی بر لیستریوزیس کلینیکی این افراد در دست نیست. به هر حال تومورهای خوش خیم، ایدز، الکلیسم، دیابت ها (به ویژه نوع اول)، بیماری های قلبی، اختلالات کلیه و درمان کورتیکوستروئید زمینه را برای ابتلای افراد بالغ به لیستریوزیس فراهم ساخته و در تعیین میزان مرگ و میر قابل ملاحظه می باشند. هنگامی که افراد بالغ به این بیماری مبتلا شوند،
مننژیت و عفونت های خونی متداول ترین علایم مشخصه است. از ۶۴۱ مورد انسانی، ۷۳ درصد از موارد دچار مننژیت، منینگوانسفالیت یا انسفالیت شده اند. تورم غدد لنفاوی عمومی و ناحیه ی گردنی از علایم این بیماری در افراد بالغ است و بنابراین بیماری ممکن است مشابه عفونت های منونوکلئوزیس در انسان باشد. مایع نخاعی در ابتدا حاوی گرانولوسیت ها است امادر مراحل بعدی منوسیت ها غالب می شوند. زنان بارداری که به این بیماری مبتلا شوند (وجنین آن ها به صورت مادرزادی عفونی شده باشد) ممکن است هیچ گونه علایمی را نشان ندهند اما هنگامی که نوزاد متولد شود به طور مشخصی ضعیف و ظاهری همانند مبتلایان به آنفولانزا دارد. سقط جنین، تولد زود رس یا تولد جنین مرده اغلب در نتیجه ی لیستریوزیس در زنان باردار مشاهده می شود. هنگامی که نوزاد در هنگام زایمان عفونی شود، علایم لیستریوزیس همان علایم مشخصه ی مننژیت است که به طور معمول ۴-۱ هفته پس از تولد شروع می شود، اگرچه دوره ی کمون ۴ روزه نیز ثبت شده است. دوره ی کمون برای افراد بالغ از یک تا چند هفته متغیر است. در بین ۲۰ مورد بیمار تحت بررسی در بوستون، ۱۸ مورد آلودگی خونی به این ارگانیسم داشتند، ۸ مورد علایم مننژیت را نشان داده و ۱۳ مورد از حالت تهوع، دردهای شکمی و اسهال در ۷۲ ساعت قبل از بروز بیماری شکایت داشتند.
کنترل لیستریا مونوسایتوژنز در بدن تحت تاثیر لمفوسیت های T و ماکروفاژهای فعال شده است و بنابراین هر گونه شرایطی که روی این سلول ها اثر منفی بگذارد منجر به تشدید لیستریوزیس می شود. موثرترین داروها برای معالجه ی این بیماری عبارتند از: کومرمایسین، ریفامپی‌سین و آمپی‌سیلین که داروی اخیر به همراه یک آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزیدی بهترین ترکیب را ایجاد می نماید. حتی با این رژیم، درمان آنتی میکروبی برای لیستریوزیس کاملا رضایت بخش نیست زیرا بیماران و میزبان های واسط مقاوم تر از میزبان های رقیب می باشند(۴).
۱-۳- مقاومت لیستریا مونوسایتوژنز در مواد غذایی
از آنجا که این باکتری می تواند در دامنه ی حرارتی حدود C˚۴۵-۱ و دامنه ی pH معادل ۱/۴ تا تقریبا ۶/۹ رشد کند، انتظار می رود که لیستریا مونوسایتوژنز در مواد غذایی برای مدت زمان طولانی زنده بماند که این امر به اثبات رسیده است. در یک تلقیح به میزان ۱۰^۲×۵ در گرم و نگهداری در دمای C˚۴، لیستریا مونوسایتوژنز در پنیری که به صورت سرد بسته بندی شده بود به مدت متوسط ۱۳۰ روز و در حضور ۳/۰ درصد اسید سوربیک زنده ماند. هنگامی که ۵ سویه ی لیستریا مونوسایتوژنز به ۸ گوشت فرآوری شده که در دمای C˚۴/۴ به مدت ۱۲ هفته نگهداری شده بودند اضافه شد، ارگانیسم ها در تمامی فرآورده ها زنده ماندند و تعداد آن ها به میزان ۴-۳ سیکل لگاریتمی افزایش یافت. بهترین رشد در فرآورده های طیور و بوقلمون رخ داده که این رشد تا حدی به pH اولیه ی بالاتر این فرآورده مربوط می شود. مطالعات انجام شده نشان می دهند که مقاومت کلی لیستریا مونوسایتوژنز در مواد غذایی تناقضی با پایداری این ارگانیسم در بسیاری از محیط های غیر غذایی ندارد(۴).
۱-۴- محدودیت های قانونی لیستریا مونوسایتوژنز در مواد غذایی
برخی از کشورها در خصوص تعداد میکروارگانیسم های مجاز در مواد غذایی به ویژه فرآورده های آماده مصرف، محدودیت های قانونی اعمال کرده اند، در حالی که سایر کشورها راهنما ها یا معیارهایی را پیشنهاد کرده اند که جایگاه قانونی ندارند. کمیسیون بین المللی ویژگی های
میکروبیولوژیکی مواد غذایی (ICMSF)^[30] به این نتیجه رسیده است که اگر تعداد این باکتری در زمان مصرف ماده ی غذایی متجاوز از ۱۰۰ در هر گرم نباشد، این ماده ی غذایی برای افرادی که در معرض خطر نیستند قابل قبول محسوب می گردد(۴).
۱-۵- نگهداری مواد غذایی با بهره گرفتن از دماهای پایین
در دما های پایین واکنش های شیمیایی و فعالیت آنزیم های موجود در مواد غذایی به تاخیر می افتد و رشد و فعالیت میکروارگانیسم ها نیز کند یا متوقف می شود. هرچه درجه حرارت پایین تر باشد، واکنش های شیمیایی، فعالیت های آنزیمی و رشد میکروبی آهسته تر صورت می گیرند(۵).
به دلیل اینکه فساد مواد غذایی معمولا ناشی از واکنش‌های شیمیایی است که توسط میکروب‌ها و آنزیم‌های خارج سلولی انجام می‌گیرند، عمر مفید اغلب مواد غذایی به وسیله نگهداری در دماهای پایین افزایش پیدا می‌کند(۶).
انواع مختلفی از باکتری ها، مخمرها و کپک ها در مواد غذایی گیاهی و حیوانی خام وجود دارند، که اگر شرایط برای رشد آن ها مناسب باشد، تغییرات نامطلوبی را در مواد غذایی به وجود می آورند. هر میکروارگانیسمی یک دمای رشد مطلوب و یک دمای حداقل برای رشد دارد که در پایین تر از دمای حداقل تکثیر نمی یابد. با کاهش دما از دمای اپتیمم به طرف دمای حداقل، سرعت رشد میکروارگانیسم کاهش می یابد و در دمای حداقل سرعت رشد بسیار آهسته می شود. در دماهای پایین تر، رشد میکروارگانسیم متوقف می شود اما فعالیت متابولیکی ادامه می یابد. بنابراین سرد کردن یک ماده ی غذایی روی میکروارگانیسم های
موجود اثر متفاوتی دارد. بنابراین نگهداری در درجه حرارت های پایین عامل محیطی مهمی است که روی نوع فلور میکروبی عامل فساد اثر می گذارد.
به طور کلی، انجماد رشد اکثر میکروارگانیسم ها را متوقف می کند و درجه حرارت های یخچال سرعت رشد آن ها را کند می کند. بسیاری از پاتوژن های غذایی در دمای یخچال های تجاری(کمتر از C˚۵ تا C˚۲/۷ ) رشد نمی کنند(۵).
۱-۶- نگهداری مواد غذایی با بهره گرفتن از نگهدارنده های شیمیایی
استفاده از نگهدارنده های شیمیایی به منظور جلوگیری یا به تاخیر انداختن فساد مواد غذایی تا اندازه ای به علت موفقیت قابل ملاحظه کاربرد این ترکیبات در معالجه ی بیماری های انسان، حیوان و نباتات می باشد لذا نمی توان و یا نمی بایست یکایک یا کلیه ی ترکیبات مورد استفاده در درمان شیمیایی امراض را به منظور محافظت مواد غذایی به کار برد. از طرف دیگر بعضی از مواد شیمیایی موثر در نگهداری مواد غذایی از نظر درمانی بی اثر و حتی سمی می باشند. در حال حاضر به استثنای آنتی بیوتیک ها، هیچ یک از نگهدارنده های مواد غذایی به عنوان ترکیبات موثر در درمان شیمیایی بیماری های انسان و حیوان کاربرد ندارند. با اینکه بسیاری از مواد شیمیایی در افزایش زمان نگهداری مواد غذایی موثرند، اما فقط تعداد نسبتا کمی از آن ها برای مصرف در فرآورده های غذایی مجاز شناخته شده اند. علت این مسئله تا اندازه ی زیادی مربوط به مقررات سخت ایمنی است که از طرف سازمان غذا و داروی ایالات متحده^[۳۱] (FDA) وضع شده است و علت دیگر آن این است که برخی از ترکیبات، در شرایط
آزمایشگاهی فعالیت ضد میکروبی دارند در حالی که وقتی به بعضی از مواد غذایی افزوده شوند، خاصیت مذکور را بروز نمی دهند(۴).
۱-۶-۱- اسید های آلی
اسیدهای آلی ضعیف که دسته ای از مواد نگهدارنده هستند، به عنوان مواد افزودنی در صنایع غذایی و همچنین به عنوان مواد شیمیایی اولیه کاربرد وسیعی دارند. اسید های آلی بر حفظ هموستازی pH اثر می گذارند و درنتیجه، باعث اختلال در انتقال مواد و مهار مسیرهای متابولیک می شوند. این اسیدها شامل اسید پروپیونیک، بنزوئیک، سوربیک، استیک، لاکتیک و مالیک هستند. اغلب این اسید ها در گیاهان یا محصولات تخمیری وجود دارند. با این وجود آن ها عمدتاً به روش شیمیایی سنتز شده و در دستۀ مواد نگهدارنده شیمیایی قرار می گیرند(۷).
۱-۶-۲- اسید لاکتیک

نگای در [۲۵] به مرور و دسته بندی ادبیات در زمینه کاربردهای داده‌کاوی در مدیریت ارتباط با مشتری پرداخته است. در این تحقیق ضمن بیان ضرورت کاربردهای تکنیک‌های داده‌کاوی در مدیریت ارتباط با مشتری به دسته­بندی تکنیک‌ها و مقایسه روش‌های داده‌کاوی در این زمینه پرداخته است. در انتها چارچوبی جهت انجام تحقیقات آتی در زمینه کاربردهای داده‌کاوی در حوزه مدیریت ارتباط با مشتری ارائه شده است.
۲-۱۰- جمع‌بندی مطالب فصل
در این فصل ابتدا به تعاریف و مفاهیم پایه مرتبط با موضوع تحقیق پرداخته شد و مفاهیمی چون مدیریت دانش، مدیریت دانش مشتری، مدیریت ارتباط با مشتری و داده‌کاوی معرفی شدند. در نهایت پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفت.
به طور خلاصه می­توان گفت با تبدیل مشتری به یک دارایی مهم و ارزشمند سازمان و تعیین دانش به عنوان عامل پویایی و بقای سازمان، مباحثی چون مدیریت دانش مشتری در میان محققان جایگاه ویژه­ای یافت. مدیریت دانش می ­تواند مزایایی چون تسهیم و اشتراک دانش و صرفه­جویی در زمان و … را به دنبال داشته باشد. بهره­ گیری از این مزایا منجر به حفظ بقای سازمان در محیط متلاطم و پر رقابت کسب و کار امروز خواهد بود.
مدیریت ارتباط مشتری سنتی ابزاری جهت ارتباط با مشتریان و تلاش جهت حفظ وفاداری آن­ها بود. اما خلأ بزرگ آن عدم بهره­مندی از مدیریت دانش مشتریان بود. اما زمانی که مدیریت ارتباط مشتری، مدیریت دانش را جهت کسب دانش مشتری بکار گیرد فرایند مدیریت دانش مشتری خواهیم داشت. ابزار حاصل کمک خواهد کرد ارتباط سازمان با مشتریان از حالت منفعل خارج شده و با مشتری به عنوان شریک دانشی سازمان ارتباط برقرار نماید.
مدیریت دانش مشتری با ترکیب هر دو رویکرد فناوری محور^[۱۳۰] و داده­گرا^[۱۳۱] در بحث مدیریت ارتباط با مشتری و رویکرد فرد گرا^[۱۳۲] در بحث مدیریت دانش با هدف بهره­ گیری از پتانسیل هم­افزای هر دوی آن­هاست [۴۱]. نتیجه این مسئله می ­تواند توصیف شیواتر دانش برای مشتری، دانش درباره مشتری و دانش از سوی مشتری باشد. بنابراین این امکان وجود خواهد داشت که محصولات و خدمات جدید به گروه مناسب از مشتریان تحویل شود. بنابراین ریسک شکست محصول جدید کاهش خواهد یافت [۲۷].

از آنجا که به طور مشخص، در نظام بانکی، مشتری سودمندترین و مهم­ترین رکن این سازمان می­باشد، تمرکز و مطالعه بر اطلاعات و رفتار مشتریان و کشف دانش موجود و بهره­ گیری از دانش کشف شده جهت اتخاذ استراتژی‌های کسب­وکار می ­تواند در مسیر جذب و حفظ مشتریان و افزایش حس رضایت آن­ها مؤثر باشد.
در این مسیر ابزار داده‌کاوی جهت کشف دانش مشتریان گردید. فرایند داده‌کاوی به سازمان­ها کمک می­ کند تا انبوه داده‌های مشتریان را تحلیل نمایند و اطلاعات مفید را از آن­ها استخراج نموده و مزیت رقابتی را نسبت به دیگران کسب نمایند [۳۰].
لازم به ذکر است جزییات دقیق روش انتخابی جهت داده‌کاوی در فصل­های آینده به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
تحقیق از نظر لغوی به معنای بررسی و پیدا کردن حقیقت است و از منظر علمی عبارتست از تلاش و انجام یک فعالیت منظم و هدف دار برای رسیدن به حقیقت، پاسخ به سؤال، دستیابی به دانش و آگاهی بیشتر در مورد یک پدیده و یا یک مسئله به منظور چاره جویی با بهره گرفتن از مراحل و روش علمی. به عبارت دیگر تحقیق تجزیه و تحلیل و ثبت عینی و سیستماتیک مشاهدات کنترل شده که ممکن است به پروراندن قوانین کلی، اصول یا نظریه‌هایی بینجامد و به پیش بینی و یا احتمالاً به کنترل نهایی رویدادها منتج شود.
در فصل پیش رو چارچوب کلی روش پیشنهادی تشریح می­گردد و سعی شده با طرح این چارچوب بر پایه­ گام‌های اساسی، اهداف تحقیق که همان بخش‌بندی مشتریان و استخراج استراتژی‌های متناسب با هر بخش و به‌کارگیری استراتژی­ها و دانش حاصل در چرخه مدیریت دانشی سازمان می­باشد، حاصل گردد.
در این مسیر برخی روش‌های موجود در زمینه خوشه‌بندی مبتنی بر بخش‌بندی مانند K-Means، WK-Means، A-Harmonic means و معیارهای ارزیابی و اعتبارسنجی خوشه‌ها همچون شاخص مجموع مربع خطاها و روش Min-Max برای نرمال سازی داده‌ها تشریح خواهند شد.
۳-۲- روش پیشنهادی
هدف از این تحقیق کشف دانش نهفته در داده‌های خام مشتریان بانک اقتصاد مهر با بهره گرفتن از روش‌های داده‌کاوی و به‌کارگیری آن جهت اتخاذ استراتژی­هایی برای مدیریت دانش مشتریان است که این مهم از تلفیق ابزارهای دانشی با رویکردهای مربوط به مدیریت ارتباط با مشتریان حاصل خواهد شد.
۳-۲-۱- چارچوب تحقیق
در شکل ۳-۱ چارچوب کلی این تحقیق نشان داده شده است.
شکل ۳-۱ چارچوب تحقیق
۳-۲-۲- انتخاب متغیرها
شناسایی متغیرها از گام‌های اساسی در مسیر تحقیق است. با در نظر گرفتن اهداف تحقیق، مطالعه تحقیقات انجام‌شده در حوزه بخش‌بندی رفتاری مشتریان بانک و بررسی رویکردهای سازمانی بانک مهر اقتصاد، سه دسته متغیر زیر انتخاب شده است:

• • داده ­های جمعیت آماری مشتریان: این متغیرها شامل جنسیت، سن، تحصیلات، وضعیت تأهل، شغل و تاریخ تولد، محل منطقه بانکی و … می‌باشد.

• • تراکنش‌های مالی مشتریان: تراکنش‌های مالی مشتری می‌تواند شاخص مناسبی برای بررسی الگوی رفتاری مشتری باشد و تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفته است. در این میان متغیرهایی چون تراکنش اخیر مشتری^[۱۳۳]، متغیر پولی^[۱۳۴]، فراوانی^[۱۳۵] (که به اصطلاح با سر نام RFM شناخته می­شوند)، در مطالعات داده‌کاوی کاربرد گسترده­ای یافته­اند. این متغیرها در پایگاه اطلاعاتی بانک وجود دارند و از طریق پردازش داده ­های تراکنشی مشتریان محاسبه می‌شوند که R، فاصله میان زمان آخرین تراکنش مشتری تا زمان مورد ارزیابی، F، تعداد خریدهای مشتریان در یک بازه زمانی خاص و M، میانگین مبالغ تراکنش‌های مشتری در یک بازه زمانی خاص می­باشند.

• • دانش ضمنی خبرگان بانکی: بانک مهر اقتصاد برخی از مشتریان خود را به عنوان مشتریان کلیدی^[۱۳۶] می­شناسد. مشتریان کلیدی بانکی در هر استان بنا بر نظر خبرگان بانکی با ویژگی‌های خاصی تعریف می­شوند. منشأ این ویژگی­ها دانش ضمنی خبرگان بانکی در هر استان می­باشد. در استان مازندران، این متغیر بر اساس ویژگی مانده حساب^[۱۳۷] مشتری تعیین می­گردد. در این تحقیق این متغیر با نام K تعریف می­گردد.

این متغیرها در جدول ۳-۱ نمایش داده شده است.
جدول ۳-۱ متغیرهای تحقیق

افزایش میزان ضربات قلب و فشار خون
انقباض عضلانی، بی تابی، سردرد، لرزش، آسم، جوش های پوستی، سرطان و…
نفس نفس زدن، گیجی، احساس سوزش،تعریق و بی حسی

اشکال در تمرکز
ناتوانی در تصمیم گیری
اختلال حافظه، فراموشی
افزایش افکار خود انتقادگرانه منفی
افکار غیر منطقی تحریک کننده
تفکر فاجعه آمیز و نگرانی

افزایش پرخاشگری، عصبانیت، انزوای اجتماعی
نوشیدن مشروبات، سیگارکشیدن و…
مشکل در خواب رفتن،زود از خواب بیدار شدن
افزایش تمایلات وسواسی
فقدان میل جنسی و تغییر در مصرف غذا

۲-۳-۳نظریه زیست شناختی:
نظریه زیست شناختی استرس (نظریه جنگ یا گریز) ، این نظریه اولین بار توسط والتر کانئن^۱ بیان شد. توجه کانون بیشتر بر روی واکنش فیزیولوژیکی انسان ها و حیوانات در پاسخ به خطر ادراک شده بود.کانون بر این عقیده بود که وقتی انسان و یا حیوان با خطری مواجه می شود احساس خطر باعث تحریک عصب سمپاتیک می شود و این فعل و انفعالات ما را برای پاسخ و واکنش جنگ و گریز آماده می کند و به همین دلیل نظریه جنگ و گریز نامیده می شود.در این نظریه این نکته قابل ذکر است که این واکنش در کوتاه مدت ، یک واکنش سازگارانه می باشد زیرا موجود را برای پاسخ سریعتر به خطر آماده می کند. اما اگر طولانی شود برای سلامتی مضر می باشد و باعث به هم خوردن تعادل حیاتی می شود و اگر ادامه یابد به سیستم بیولوژیکی آسیب می رساند (سارافینو، ۱۹۹۴).

نظریه سندرم سازگاری عمومی، یکی دیگر از نظریه های زیست شناختی استرس، نظریه هانس سلیه است که تمرکز اصلی وی نیز برواکنش ها و پاسخ های فیزیولوژیکی به محرک های استرس زا است و نظریه او به سندرم سازگاری عمومی مشهور می باشد که عبارت است از فرایند تلاش تعمیم یافته (عمومی)بدن برای اینکه از خودش در مقابل عوامل استرس زا دفاع نماید (فیست و براگون^۲، ۱۹۹۸).
۲-۳-۴نظریه روانشناختی:
این نظریه ها مبتنی بر جنبه های گوناگون روانشناسی که شامل شخصیت،واکنش های احساسی،ادراکات و دامنه وسیعی از رفتارهای انسانی می باشد که در ذیل به معرفی تعدادی از آنها می پردازیم.
نظریه فروید^۳، به نظر فروید انسان ها دارای یک استرس فطری هستند و این ناشی از تکانه های درونی و تهدیدهای بیرونی است،رفتارهای به خصوصی به بروز اضطراب کمک می کند و دفاع های ناپسند و نا کارامد به رفتارهای روان رنجورانه و روان پریشانه منتهی می گردد. به نظر او دستگاه دفاعی مغز شامل مجموعه ای از فرایند های فکری یا مکانیزم های دفاعی است که این مکانیزم ها مجموعه ای از استرس های مقابله برای برخوردبا استرس است.
^[۱۵]
نظریه یونگ^۱، شخصیت انسانی را فرآیندی از خودیابی و مفهوم تفرد می دانست، تفرد ناشی از نیروی حیات معنوی است که وجود انسان و جهت زندگی او را مشخص می کند و به اعتقاد او خودآگاهی و تلاش برای درک بیشترخویشتن فرایند تفرد را افزایش می دهد.یونگ معتقد بود که فرایند تفرد ، تنش را کاهش می دهد و صرف وقت برای پی برد به اعماق ذهن باعث ایجاد وحدتی میان فرآیندهای ذهنی هوشیار و ناهوشیار و به دنبال آن احساس آرامش می شود که به آن تعادل روانی می گویند و او از تصویر سازی فعال در روش های آرامیدگی و مقابله ای استفاده می کند.
نظریه آبراهام مازلو^۲به ویژگی های شخصیتی توجه خاصی داشت و از خصوصیات درونی اشخاص حرف می زند که به آنها کمک می کند تا به مقابله با استرس برخیزند و به سلامت روانی برسند. او در نظریه خود، اشخاص
خودشکوفا را مطرح می سازد و به اعتقاد او این افراد می توانند به خودپذیری و عشق به خود دست یابند و ثابت می کنند که خودپذیری و عشق به خود ، ابزاری مهم و اساسی برای برخورد موثر با استرس هستند.
نظریه ویکتورفرانکل^۳، به اعتقاد فرانکل، هر تجربه ای که احساس تالم عاطفی را سبب گردد، معنای هدفمندی را دنبال می کند. رنج همانند شادی، بخشی از زندگی و عشق است و رنج و تالم را تجربه ای جهانی می داند که در اعتلای توانمندی های انسان و تکامل زندگی او نقش مهمی را ایفا می کند.
خوش بینی غم انگیز که فرانکل به این اصطلاح اشاره می کند و منظورش این است که بتوانیم رنج را به تجربه ای معنی دار تبدیل کنیم و از این تجربه درسی بیاموزیم.به اعتقاد فرانکل تا حدی استرس نقش مهمی در سلامت جسمانی ایفا می کند و تنش درونی میان انسانها امری اجتناب ناپذیر است، اما سلامتی ذهن وابسته به تنشی است
که میان موفقیت های گذشته و تلاش های آینده وجود دارد.نبودن تنش به اعتقاد او یک خلاء زیستی است.حالتی از تنش که معنای جاری زندگی، هنوز آن را درک نکرده است . به طور کلی پیام های اصلی فرانکل عبارتند از: انسان برای دستیابی به آرامش باید در درن خود در جستجوی معنای زندگی باشد.در غیاب همه چیز جز جسم ، ذهن و روح انسان می تواند نگرش و طرز تلقی خود را انتخاب کند.^[۱۶]
۲-۳-۵انواع استرس:
استرس به خودی خود نه مثبت است و نه منفی، بلکه روشی که ما برای پاسخ در برابر استرس برمی گزینیم از خود استرس هم می تواند مثبت باشد و هم می تواند منفی باشد.از نگاه مثبت، استرس می تواند محرک ارتقاء کیفیت زندگی بشود و از نگاه منفی استرس موجب تخریب وضعیت سلامت روانی است (قاسم زاده،۱۳۷۷).
۲-۳-۶عوامل ایجاد کننده استرس:
درباره ماهیت محرک های تنش زا ، بررسی های متعددی انجام شده است و می توان آن را به سه دسته زیر تقسیم کرد:
تاثیرات زیست بوم شناختی : عوامل بیولوژیکی و بوم شناتی متعددی مثل نور خورشید،عوامل جذبه ای و میدان های الکترو مغناطیسی وجود دارند که روی آهنگ بیولوژیکی ما تاثیر می گذارندو پاسخ استرس را در درجات مختلف آن ایجاد می کنند.برخی از عوامل زیست شناختی نیز با تغییر در طرز و سبک زندگی به شکل مثبت تحت تاثیر قرار می گیرند که از این جمله آنها ، می توان به تغییر عادات غذایی،ورزش و استفاده از روش های قرار گرفتن در شرایط آرامیدگی اشاره کرد که تعادل از دست رفته را به زندگی باز می گرداند. تاثیرات درون فردی روانی : شامل آن دسته از اندیشه ها،باورها،نگرش ها و ادراکاتی می شوند که از آن برای دفاع از هویت یا ضمیر استفاده می نمائیم.محک های تنش زای درون فردی روانی،منعکس کننده ساختار منحصر به فرد شخصیت ما به شمار می آیند.
تاثیرات اجتماعی : از جمله عوامل اجتماعی استرس، می توان به عدم امنیت مالی ، اثرات جابه جایی ، برخی از پیشرفت های فن آوری ، زیر پا گذاشتن و تجاوز به حقوق انسانی و موقعیت ضعف اجتماعی – اقتصادی اشاره کرد (گیرادانو^۱، اورلی و داسک ، ۱۹۹۳ به نقل از سی وارد ، ترجمه قراچه داغی،۱۳۸۱).
عوامل موثر بر تشدید فشار روانی : عواملی چون زمینه،شرطی شدن ، مدت زمان و شدت فشار روانی را درمیزان تاثیر فشار روانی موثر می داند (لوولو ، ۱۹۸۶ ترجمه قریب، ۱۳۷۱). تاثیر عوامل استرس زا با شدت ، بعد ، طول مدت ، ناگهانی بودن و بالاخره جدید بودن اثر آنهاارتباط دارد (استورا ،۱۹۹۱).
^[۱۷]
میزان تاثیر محرک های استرس زا به این عوامل بستگی دارد :
ابهام محرک استرس زا : هر قدر میزان ابهام بیشتر باشد، محدودیت در تفسیر زمینه ها یا ناملایمات شخصی کمتر است.
پیچیدگی محرک استرس زا : هرچه محرکی تازه تر باشد، کمتر می توانیم بر تجارب قبلی متکی باشیم و تازگی محرک بر سرعت عملکرد او در برابر آن تاثیر دارد (ونتیز^۱،۱۹۸۶).
ازجمله عواملی که تعدیل کننده بین استرس و بیماری هستند :
عوامل شناختی استرس : صفات شخصیتی مانند برون گرایی- درون گرایی و بعضی ویژگی های شناختی مانند بدبینی –خوش بینی در کاهش یا تعدیل اثرات استرس تاثیر دارد.
منبع کنترل، منبع کنترل به ادراک فرد از میزان کنترل خود بر محیط و حوادث اشاره می کند. افراد با منبع کنترل درونی، بهتر با موقعیت استرس زا مدارا می کنند و در نتیجه تهدید وتنش کمتری را تحمل می کنند. افراد با منبع کنترل بیرونی ، در موقعیت های ناکام کننده ، سازگاری و توان مقابله کمتری دارند.
عزت نفس، داشتن احساس خوب و مثبت به خود راعزت نفس گویند. به نظر می رسد افرادی که احساس خوبی از خود دارند ، استرس ها را کمتر از لحاظ هیجانی تفسیر کرده ، به آن واکنش نشان می دهند.افراد با عزت نفس پایین در موقعیت های استرس زا توانایی و مهارت خود را کم برآورد و یا احساس ترس و تهدید بیشتری می کنند. در نتیجه توان مقابله را از دست می دهند. این افراد علائم بالینی بیشتری را نشان می دهند (رایس^۲، ۱۹۹۲).
خوش بینی و بد بینی : خوش بینی عبارت است از درجه ای که به طور کلی انتظار وقوع موفقیت یا حوادث مثبت را دارند. افراد خوش بین ، بیماری جسمی کم و سلامت روانی بیشتری را گزارش می دهند در حالی که افراد بدبین ممکن است روی احساسات خود درباره ی استرس تمرکز نمادین و خود را از مشکلات دور یا آنها را انکار نمایند. به طور کلی خوش بین ها بر خلاف بدبین ها به احساسات منفی و اضطراب مبتلا نیستند (لیپا^۳، ۱۹۹۴، به نقل از فیضی،۱۳۸۰).
۲-۳-۷عوامل فردی استرس: